منابع كنكور كارشناسی ارشد روانشناسی
مجموعه روان شناسی یکی از رشته‌های گروه علوم انسانی است، که کلیه فارغ التحصیلان دوره‌های کارشناسـی بـدون توجه به نوع مدرک تحصیلی شـان می‌تواننـد در آزمـون ورودی کارشناسـی ارشـد روان شناسی شرکت نمایند.
مجموعه روان شناسی ویژگیهای خاصی دارد که آن را به نحوی از سایر رشته‌ها
متمایز می‌سازد. از جمله اینکه این رشته جذابیت خاصی دارد چرا که به
عنـوان یک عـلم کاربـردی در خدمت زندگـی بهتـر قـرار دارد.
روان شناسی
درباره‌ی شما، دیگران، رفتارها، عملکرد ذهن و آنچه که به آسانی قابل مطالعه
نیست سخن می‌گوید.گرچه با وجود جذابیت این رشته در عین حال باید توجه داشت
که دستیابی به این موارد کار چندان آسانی نیست.
از
طرفی تعلق این رشته به دو مجموعه‌ی کلی علوم انسانی و علوم پایه از دیگر
ویژگیهای منحصر به فرد آن است. از آنجایی که رشته روانشناسی از سویی به
مطالعه سخت افزار (دستگاه عصبی و غدد) و از سویی دیگر با مطالعه نرم افزار
(رفتار، واکنش، عملکرد، تفکر و …) در ارتباط است عده‌ای آن را متعلق به
مجموعه انسانی و عده‌ای متعلق به مجموعه‌ی علوم پایه و پزشکی می‌دانند، همانطور که آزمون این رشته نیز، هم توسط وزارت علوم و هم توسط وزارت بهداشت برگزار می‌گردد.
به طور کلی روان شناسی یعنی شناخت روان و ذهن افراد که ما از طریق مشاهده رفتار و جلوه‌های آن به بررسی ذهن و ساختار آن می‌پردازیم.
مجموعه روان شناسی شامل ۵ گرایش ۱- روان شناسی عمومی۲- روان شناسی بالینی ۳- سنجش و اندازه‌گیری (روان‌سنجی)
۴- روانشناسی صنعتی و سازمانی ۵- روانشناسی بالینی کودک و نوجوان
می‌باشد.
روان
شناسی بالینی، پر طرفدارترین گرایش این مجموعه است .روانشناسی بالینی با
ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات از اختلالات بالینی شدید تا مشکلات جزیی
فردی که به نحوی عملکرد فرد را در زندگی با مشکل مواجه کرده است، سر و کار
دارد. کارشناس ارشد روانشناسی بالینی می‌تواند به عنوان روان‌شناس بالینی به کار روان درمانی در بیمارستان‌‌های روانی، کلینیک‌‌های روانشناسی، مراکز مشاوره و راهنمایی، سازمان بهزیستی و ادارات مربوطه به صورت فردی یا گروهی مشغول گردد. امکان ادامه تحصیل در این گرایش در مقطع دکترا در انستیتو روانپزشکی تهران و دانشگاه علوم بهزیستی وجود دارد.
روانشناسی عمومی، دیگرگرایش این مجموعه است که به نسبت ۳ گرایش دیگر
ظرفیت پذیرش بالاتری را نیز به خود اختصاص داده است. روانشناسی عمومی با
مسائلی چون رفتار، رشد، هوش، یادگیری، حـافظه، انگیـزه، هیجـان، بهنجاری و
ناهنجاری و رفتارهای اجتماعـی سر و کار دارد.کارشناس
ارشـد روان شناسی عمومی‌می‌تواند به کار درمان مشکلات خانوادگی، بین فردی،
فردی، تحصیلی، شغلی، زناشویی و پژوهش‌‌‌های روان شناختی، خدمات روان شناسی
در مراکز بهزیستی و بهداشت روانی بپردازد.دانشگاه‌‌های تربیت مدرس، علامه طباطبایی و الزهراء، شهید چمران اهواز، شیراز و علوم تحقیقات امکان ادامه تحصیل در مقطع دکترا را برای این گرایش مهیا دارند.
روان
سنجی، گرایش سوم مجموعه روان شناسی است که کمترین تعداد داوطلب و در عین
حال کمترین تعداد پذیرش را دارا است. روان سنجی عمدتاً با آمار، شیوه‌های
سنجش در آموزش و پرورش و یادگیری، ارزیابی‌های روانشناختی از طریق آزمونهای روانی و شیوه‌های گزینش و سرند کردن در ارتباط است.کارشناس ارشد
روان‌سنجی می‌تواند به کار اجرای آزمونهای روانی – تشخیصی، سنجش هوش،
ویژگیهای شخصیتی، آسیب‌های مغزی، عقب ماندگی‌های ذهنی، ارزیابی در آموزش و پرورش،
سازمان سنجش و داده‌پردازی مشغول گردد. یا به همراه یک تیم درمان در
کلینیک‌‌های روان شناختی مشغول به کار گردد. گرایش روان سنجی در حال حاضر
در ایران دکترا ندارد و اساتید دارای تخصص این گرایش در ایران بسیار محدودند.
روانشناسی صنعتی و سازمانی، از سال ۱۳۸۳ به این مجموعه افزوده شده است. روانشناسی صنعتی و سازمانی پلی است بین روانشناسی محض و مهندسی
انسانی. این رشته عمدتاً با علل، معلول‌های رفتاری، تأثیرات متقابل فرد و
محیط کار و اثرگذاری محیط- فرد بر روی هم بحث می‌کند. گرچه ظرفیت پذیرش در
این رشته بسیار محدود است ولی امروزه بسیاری از کارخانجات ضرورت آن را حس
کرده‌اند و درصدد بهره‌گیری از روانشناسان صنعتی در بهبود شرایط کاری خود
هستند، که البته این گرایش در وزارت علوم نیز ۲ نفر ظرفیت دارد.
روانشناسی
بالینی کودک و نوجوان، از سال ۱۳۸۴ به مجموعه روانشناسی افزوده شد. این
گرایش همگام با روانشناسی بالینی است با این تفاوت که با اختلالات دوران
کودکی و نوجوانی سر و کار دارد.
در دانشگاه آزاد علاوه بر این ۵ گرایش، گرایش دیگری تحت عنوان روانشناسی شخصیت وجود دارد.
آزمون کلیه گرایش‌‌ها در دانشگاه آزاد و سراسری به صورت کتبی و یک مرحله‌ای است.
در برخی از ظرفیت‌های دانشگاه سراسری، طرح آ.ت.ت وجود دارد که به نوعی یک مرحله پذیرش محسوب می‌گردد. طرح آ.ت.ت شرایط اختصاصی هر دانشگاه بوده و نحوه‌ی برگزاری آن در هر دانشگاهی اختصاصی است که عمدتاً شامل ارزیابی توانایی‌های علمی، پژوهشی، ویژگیهای شخصیتی و . . . است و به صورت مصاحبه برگزار می‌گردد.
در رشته روان شناسی بالینی، تعداد ۲۰ نفر ظرفیت پذیرش متعلق به وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
است. در این آزمون که از طریق وزارت بهداشت و درمان به صورت جداگانه
برگزار می‌گردد، ۵۰ درصد سهمیه پذیرش آزاد وجود دارد. گزینش در این آزمون
به صورت ۷۰ درصد نمره کتبی و ۳۰ درصد نمره شفاهی است.
لازم به ذکر است که این مجموعه از مجموعه علوم تربیتی ۲ که شامل ۴ گرایش روان شناسی کودکان استثنایی، روان شناسی تربیتی، مشاوره و راهنمایی و مشاوره
است، متمایز بوده و روانشناسی کودکان استثنایی و تربیتی گرایش‌های مجموعه
روانشناسی نیستند، اگر چه عنوان روان شناسی به آنها اطلاق می‌گردد. با
توجه به این نکته که این رشته بنابر ماهیتش در دو مجموعه انسانی و علوم
پایه طبقه‌بندی می‌گردد، آزمون گرایش روانشناسی بالینی علاوه بر وزارت
علوم و دانشگاه آزاد توسط وزارت بهداشت هم به صورت جداگانه برگزار می‌گردد که تنها داوطلبانی که مدرک کارشناسی روانشناسی (کلیه گرایش‌‌ها) را داشته باشند، می‌توانند در این آزمون شرکت کنند.
منابع مطالعاتی
– شما فقط به دروسی که برای گرایش مورد نظرتان دارای ضریب است پاسخ می‌دهید و رتبة شما در گرایش مطرح است.
زبان تخصصی:
–دانشگاه سراسری و آزاد:
۱- خلاصه‌های هیلگارد از کتاب متن اصلی هیلگارد- زمینهی روانشناسی
۲- Reading in psychology- kianoosh hashemian.samt pub
3- متون تخصصی روانشناسی و علوم تربیتی – دکتر خلعت‌بری- گل‌پرور
علم النفس:
– دانشگاه سراسری:
۱- علم‌النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی- دکتر احدی و بنی جمالی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
۲- روانشناسی شخصیت از دیدگاه اسلامی- علی اصغر احمدی، انتشارات امیرکبیر
۳- درسنامه‌ی نظریات جدید علم‌النفس- دکتر خلعت‌بری، انتشارات کانون فرهنگی آموزش
–دانشگاه آزاد:
علم‌النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی- دکتر احدی و بنی جمالی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
علم‌النفس – دکتر کیانوش هاشمیان – انتشارات دانشگاه پیام نور
آمار و روش تحقیق:
–دانشگاه سراسری:
۱- احتمالات و آمار کاربردی- دکتر دلاور- انتشارات رشد
۲- مبانی نظری و عملی پژوهش- دکتر دلاور- انتشارات رشد یا روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی دکتر دلاور- نشر ویرایش
۳- روش تحقیق در علوم رفتاری- دکتر سرمد، بازرگان و حجازی- انتشارات آگاه
–دانشگاه آزاد:
۱- روش‌های آماری در علوم رفتاری- دکتر حسن پاشا شریفی و دکتر جعفر نجفی زند. انتشارات سخن
۲- روش‌های تحقیق در علوم رفتاری- دکتر حسن پاشا شریفی و نسترن شریفی- انتشارات سخن
منابع تکمیلی:
روش تحقیق در علوم رفتاری- رمضان حسن
نکته: مبانی آمار و روش تحقیق در تمامی کتاب‌ها یکسان است و در صورتی که
فرصت چندانی ندارید مطالعه ی سایر منابع در دسترس می‌تواند تا حد زیادی به
شما کمک نماید.
روانشناسی مرضی و کودکان استثنائی:
–دانشگاه سراسری:
۱- روانشناسی مرضی – تحولی- دکتر دادستان- جلد ۱ و ۲ و ۳ – انتشارات سمت
۲- روانشناسی نابهنجاری- روزنهان و سلیگمن- ترجمه سید محمدی- جلد ۱ و ۲ – انتشارات ساوالان و ارسباران.
۳- روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی. دکتر سیف نراقی و نادری- انتشارات ارسباران
۴- بهداشت روانی و عقب‌ماندگی ذهنی- دکتر احدی و بنی جمالی- نشرنی
–دانشگاه آزاد:
۱- آسیب‌شناسی روانی- دکتر آزاد- جلد ۱ و ۲
۲- روانشناسی نابهنجاری- روزنهان و سلیگمن- ترجمه سید محمدی- جلد ۱ و ۲ – انتشارات ساوالان و ارسباران
۳- روانشناسی کودکان استثنایی- میلانی فر
۴- بهداشت روانی و عقب ماندگی ذهنی – دکتر احدی و بنی جمالی- نشرنی
نکته:
در درس روانشناسی مرضی، طبقه‌بندی اختلالات و ویژگی‌ها بر مبنای
طبقه‌بندی تشخیصی DSMIVTR است و استفاده از منابع برای آشنایی با سیستم
طبقه بندی کافی است.
منابع تکمیلی:
۱-خلاصه روانپزشکی کاپلان (۳ جلد)- انتشارات شهرآب یا ارجمند
۲-روانشناسی مرضی- ساراسون- ترجمه‌ی دکتر بهمن نجاریان- جلد ۱و ۲
۳- نظریه‌های مشاوره و روان درمانی- دکتر شفیع‌آبادی- مرکز نشر دانشگاهی
۴- نظریه‌های روان درمانی-پروچاسکا- ترجمه سید محمدی- انتشارات رشد
۵-روانشناسی مرضی –ریچاردپی. هالجین، ویتبورن – ترجمه سید محمدی- نشر روان
روانشناسی رشد:
–دانشگاه سراسری:
۱-روانشناسی ژنتیک- دکتر منصور- انتشارات سمت
۲- روانشناسی رشد- برک- ترجمه ی سید محمدی- جلد ۱ و ۲ – نشر ارسباران
– دانشگاه آزاد:
۱-روانشناسی رشد. دکتر سوسن سیف. دکتر جمیله کدیور و همکاران (جمعی از مولفان) – انتشارات سمت
۲- روانشناسی رشد نوجوانی و جوانی- دکتر احدی و نیکچهر محسنی.
۳- پیشگامان روانشناسی رشد- دکتر فربد فدایی
منابع تکمیلی:
۱-روانشناسی رشد- زندن- ترجمه دکتر گنجی- انتشارات بعثت
۲- روانشناسی رشد نوجوانی و جوانی- دکتر احدی و جمهری- انتشارات ققنوس
روانشناسی بالینی:
– دانشگاه سراسری و آزاد
۱- روانشناسی بالینی- فیرس- ترجمه‌ی مهرداد فیروزبخت- انتشارات رشد
۲- روانشناسی بالینی- دکتر شاملو
۳- روانشناسی بالینی- حمید پورشریفی- انتشارات سنجش
۴- نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی- دکتر شفیع‌آبادی
۵- آزمونهای روانی (در حد آشنایی با فرمت کلی آزمون را از تمام کتاب‌های آزمونهای روانی می‌توانید مطالعه کنید).
روانشناسی عمومی:
– دانشگاه سراسری:
۱- زمینهی روانشناسی- سانتراک – انتشارات رسا
۲- زمینهی روانشناسی- اتکینسون، اتکینسون و هیلگارد- جلد ۱ و ۲ – انشارات رشد
–دانشگاه آزاد:
۱- زمینهی روانشناسی- اتکینسون، اتکینسون و هیلگارد- جلد ۱ و ۲- انتشارات رشد
۲-زمینهی روانشناسی – دکتر محمد پارسا
روان‌سنجی ( سنجش و اندازه‌گیری)
– دانشگاه سراسری
روش‌های اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی– دکتر سیف- انتشارات دوران
– دانشگاه آزاد
اصول روان‌سنجی و روان‌آزمایی- دکتر شریفی- انتشارات رشد
آزمونهای هوش و استعداد
– دانشگاه سراسری
۱- آزمونهای روانی- دکتر گنجی
۲- آزمونهای روانی- دکتر بهرامی- انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی
۳- آزمونهای فرافکن- دکتر بهرامی
۴- راهنمای سنجش روانی مارنات. جلد ۱ و ۲ . ترجمه ی دکتر شریفی- انتشارات رشد.
– دانشگاه آزاد
۱- نظریه‌های هوش و شخصیت- دکتر شریفی
۲- اصول روان‌سنجی و روان‌آزمایی- دکتر شریفی- انتشارات رشد
۳- آزمونهای روانی- دکتر گنجی
روانشناسی فیزیولوژیک و انگیزش و هیجان:
–دانشگاه سراسری
۱- انگیزش و هیجان – دکتر خداپناهی – انتشارات سمت
۲- روانشناسی فیزیولوژیک- دکتر خداپناهی- انتشارات سمت
۳- فیزیولوژی اعصاب و غدد – دکتر روحانی- انتشارات سمت
–دانشگاه آزاد
۱- انگیزش و هیجان. جان مارشال ریو – ترجمه‌ی سید محمدی – نشر ویرایش
۲- مبانی روانشناسی فیزیولوژیک. کارلسون – ترجمه‌ی مهرداد پژهان – نشر غزل
روانشناسی شخصیت:
–دانشگاه آزاد:
۱- نظریه‌های شخصیت- شولتز- ترجمه‌ی سید محمدی. نشر ویرایش
۲- نظریه‌های شخصیت- دکتر سیاسی- انتشارات دانشگاه تهران
۳- نظریه‌های روان‌درمانی پروچاسکا- ترجمه سید محمدی- انتشارات رشد
روانپزشکی:
-وزارت بهداشت:
خلاصه روانپزشکی کاپلان- ترجمه‌ی دکتر پورافکاری- ۳ جلد- انتشارات شهرآب (ویرایش نهم).
متنی از دکتر نیما قربانی
مراقبه شاگردکوکبخانم: وقتیوسواسیهامراقبهمیکنند
حدود یک دهه است که به همت تلاش روانشناسان در خصوص اهمیت بهوشیاری در سلامت
روانی آدمها، مراقبه کردن مد شده است. آنچه محور اغلب روش های آموزش مراقبه است و
آن را در فصل چهارم کتاب من به روایت من توضیح داده ام، دو عامل آگاهی و کنترل
است. وقتی می خواهی مراقبه کنی باید به کنترل برخی چیزها دست بزنی. مثلاً باید وول
نخوری، با کسی حرف نزنی، و به مشاهده ی امور خاصی بپردازی. حال در این فضای کنترل
شده، حس های جسمانی، افکار و یا احساسات را رها می کنی که همچون یک رودخانه جریان
پیدا کنند و تو آنها را به شکل متوازن مشاهده کنی. برخی از روش ها بیشتر روی
مشاهده تأکید می کنند، برخی روی کنترل، و برخی هر دو.
حال
تصور کنید که فردی مملو از اضطراب و تقلای بسیار برای مهار این اضطراب رو
به سوی مراقبه می آورد. این بنده ی خدا بر اثر تمرکزی که روی افکار،
احساسات و یا حس های بدنی اش می کند و آندورفینی که در سایه ی این فعالیت
در مغزش ترشح می شود، نه تنها متوجه می شود که مراقبه او را آرام می کند
بلکه به او حال هم می دهد! حالش چه کم از یک بست تریاک دارد؟! اگر خوب در
این کار مهارت کسب کنی، چیزی کم ندارد. پس آنچه از این تجربه می آموزیم این
است که اگر اعمال و افکار خود را کنترل کنیم و روی افکار، احساسات و حس
های جسمانی متمرکز شویم، نه تنها به آرامش می رسیم، بلکه به بیداری هم می
رسیم. آدم ها یا در زیر ید مربیان با تجربه ی مراقبه و یا تحت نظر کوکب
خانم که مدتی در چندین کلاس یوگا شرکت کرده است، و حالا زیر زمین خانه شان
را به کلاس یوگا تبدیل کرده است و بانوان متعددی را تحت نظارت خود به
بیداری می رساند، آموزش می بینند. اما می خواهم در این نوشتار به معضلی
اشاره کنم که حتی گریبان افرادی را که زیر نظر مربیان با تجربهی مراقبه،
بهوشیاری را آموخته اند نیز گرفته است، چه رسد به شاگردان کوکب خانم. دیروز
با گریه رفتم سر کلاس کوکب خانم و توضیح دادم که مادرشوهرم چه رفتارهای
زشت و ناپسندی دارد و چگونه خاله های شوهرم، شوهرم را جادو کرده اند، به او
دعا داده اند و مسبب این شده اند که شوهرم مهری به من نداشته باشد. در
حالی که گریه می کردم و به کوکب خانم می گفتم که همسایه ی قمر خانم توصیه
کرده است که بچه ی نابالغ پشت در خانه ی مادرشوهرم بشاشد تا این طلسم باطل
شود، کوکب خانم با چهره ای همچون بودا و دستانی همچون مسیح، به طرفم آمد،
دستی بر سرم کشید، و مرا از این خرافات رهایی داد . پس از آن من اندکی در
حالت شاوآسانا خوابیدم و بدنم را رها کردم و کوکب خانم در آن لحظه به من
آموزش داد که چگونه بر روی افکارم مراقبه کنم و به مادرشوهرم مهر بورزم و
ناگهان در خلسه ی عمیقی فرورفتم و ذهنم پاک و خالی شد. بعد کوکب خانم ذهن
مرا هدایت کرد که در کنار ساحل در حال قدم زدن هستم، اسبی از کنار من می
گذرد و صدای دلنشین کوکب خانم در کنار ساحل، مرا به وحدتی نیروانایی رساند!
از
آن روز به بعد هر موقع دچار مشکل می شوم به اتاقی که تردمیل در آن است می
روم، به حالت شاوآسانا می خوابم و خودم را رها می کنم و در مراقبه و جذبه
ای عمیق فرو می روم. آه که چقدر شیرین است که گنج حضور هم در شاوآسانا و هم
در اشعار مولانا مرا هدایت می کند. رخت ها را بکنید، آب در یک قدمی است! این
شعر زیبای حافظ را کوکب خانم برایم سرود و بعد فرزندم در رباعیات سهراب
سپهری آن را به من نشان داد!….. دیگر هیچ مشکلی نمی تواند به من آسیب
برساند، زیرا من هر مشکلی را با شاوآسانا در هم خرد می کنم! [ اما اخیراً
ژیلای عزیزم که ترم سوم رشته ی روانشناسی بالینی
را در واحد ممسنی می گذراند، بر اثر تخصصی که یافته است به خواهرم عفت
گفته است که “خاله چرا اینجوری شده؟” عفت گفت: “چه جوری شده؟” ژیلا گفت:
“خاله چرا مثل روح شده؟ وقتی حرف می زنه صداش از ته چاه درمیاد، چشماش خالی
شده و مثل شبح راه می ره بیخودی می خنده. جاهایی که باید دلخور و عصبانی
بشه دلخور نمی شه، مثل اینکه خاله حالش بده! افسرده شده”. عفت به ژیلا گفت:
“خاله به بیداری رسیده! این چه حرفی است که می زنی؟” این
حالت آرامش عمیق او را نشان می دهد، نه افسردگی. راستش اقدس منم فکر می
کنم ژیلا راست می گه. منم نگرانتم! اما عفت، راستش را بخوای در همین فضای
بیداری است که روزی نه چندان دور، مادرشوهرم را خواهم کشت! این ابلیس روی
زمین که خونش حلال و حلوایش گواراست! ای هوار…. از این فتنه ی دو عالم که
چه جور این عباس احمق هر چی در میاره خرج ننه اش می کنه! یه وقتایی دلم می
خواد خودمو از پنجره پرت کنم پایین! ……..
اقدس
جان تو که تحت آموزش های کوکب به بیداری رسیده بودی!!….. چرا اینقدر سر
اون پیرزن بدبخت هوار می زنی؟؟….. و اینگونه بود که اقدس ناگهان از عالم
لاهوت به ناسوت سقوط کرد، و دیگر شاوآسانا اندروفینی را تحریک نمی کرد.
” گاهی
وقتی به میزان تلاشی که آدم ها در زندگی شان صرف اعمال وسواسی و آیینی
مراقبه می کنند نگاه می کنم، غمگین می شوم. تمرین های طولانی مراقبه و دل
مشغولی بیش از حد به تمرینات آیینی از جمله ی چنین اعمال وسواسی ای است.
آنچه در اینجا از یاد می رود رشد، خلاقیت و آزادی انسانی است” (یالوم،
2000). خطر بهره گیری از تمرین های مراقبه، نه به این روش ها که برای
افزایش بهوشیاری طراحی شده اند، بلکه به مشکلات شخصیتی آدم هایی که از این
روش ها بهره می گیرند مربوط است. و این چنین است که حتی مربیان واقعی و با
تجربه مراقبه نیز گاهی نمی توانند آن را تشخیص دهند. [ آدمهای وسواسی بخصوص
ممکن است جذب اعمال آیینی مراقبه شوند. این افراد در تکاپوی کنترل و فرار
از اضطراب هستند و با بهره گیری از این فنون همواره به فرونشانی اضطراب خود
می پردازند. بهوشیاری یعنی ظرفیت ذهنی ای که ما را با زندگی در آمیخته تر
می کند و مقاومت ما در برابر واقعیتهای تلخ و شیرین زندگی را کاهش و تحمل
واقعیت را در ما افزایش می دهد . اما در این افراد، مراقبه ابزار فرار از
واقعیت می گردد.
آنچه
باید بدان توجه کرد تمایز بین هدف و فنون است. جابجایی بین هدف و فنون می
تواند به تشدید مشکلات روانی و تخدیر بی حاصل منتهی شود. مراقبه یک تکنیک
است در جهت افزایش بهوشیاری و خودآگاهی. اگر هدف افزایش خودآگاهی و
بهوشیاری باشد نباید از یاد برد که این خودآگاهی در متن زندگی و زندگی کردن
متحقق می شود، نه در تعطیل کردن زندگی و مشکلات و رفتن به غار و فرو رفتن
در خلسه های بی حاصل. اعتیاد به مراقبه، از اعتیاد به تریاک بدتر است. زیرا
کسی که معتاد به تریاک است می داند که به چیز بدی معتاد است و باید آن را
ترک کند. ولی شاگردان کوکب خانم بر این پندارند که با انجام وسواس گونه ی
تمرینات مراقبه، که آنها را به خلسه، دور شدن از زندگی و سرکوبی احساساتشان
می رساند، به خودآگاهی می رسند. و این نکته در چشمان خمار، حرکات کند، و
صدای آهسته که نشانه ی سرکوبی فزاینده برای تداوم نشئگی است، مشهود است.
اگر
شفای رنج های ما از طریق ارتقای خودآگاهی و درآمیختگی با مسائل زندگی مان و
تلاش در جهت حل تعارضات زندگی مان متحقق می شود، مراقبه تنها یک تکنیک
برای افزایش خودآگاهی است و بدل کردن آن به یک آیین و هدف، ثمری جز نه گفتن
به زندگی و دوری از آن نخواهد داشت. فراموش نکنیم که بشر امروز به لحاظ
تکنیکی میراثی چند هزار ساله دارد و هوشمندی انسان امروز با تمام دردها و
رنج ها و زجر های منحصر به فردش و پرتگاه های مهیبی که با آن مواجه است،
پیش روی است و نه پس روی وسواسی. این نکته را در گفتگویی که با هوبرت هرمن کرده ام و امید دارم در مجلد سوم جان و تن به چاپ رسد، مفصل بحث کرده ام.
جان فردریکسون در مصاحبه ای که اخیراً با او انجام دادم و در مجلد دوم نشریه جان
و تن چاپ خواهد شد، به زیبایی اهمیت تمایز بین نظریه، هدف، و فنون روان
درمانی را توضیح داده است. فن گرایی از آفات تفکر تکنولوژیک و وسواس گونه ی
بشر است که پندار “به کار گیری تنها، درست، و مداوم این
فن مرا به هدف می رساند” را تقویت و تشدید می کند. آنچه مهم است به
کارگیری منعطف فنون متعدد روانشناختی، از جمله مراقبه، برای ارتقای
خودآگاهی است. دوستانی که در تکاپوی ارتقای بهوشیاری خود هستند از یاد
نبرند که هدف از انجام تمرینات مراقبه، ارتقای بهوشیاری در لحظه لحظه ی
زندگی است. هدف، درآمیختگی بیشتر با تجربیات زندگی، آگاهی بیشتر از محدودیت
ها و پتانسیل های درونی و بیرونی ماست. هدف از مراقبه، پایبندی به نظم
تمرینات و تجربه ی خلسه های کاذب نیست.تمرینی
که شما را آرام و سرخوش می کند اما اندکی تغییر در عادات و نحوه ی مواجهه ی
شما با مسائل زندگی تان ایجاد نمی کند، یک عمل آیینی و وسواسی بی حاصل است.
اگر
کوکب خانم به شما گفت: “باید حتماً روزی دو بار به مدت 20 دقیقه الی یک
ساعت تمرین کنی”، از قول من به کوکب خانم بگویید باید بهوشیار و خودآگاه و
غنی زندگی کنی و از هر آن چیزی که آنها را ارتقا می دهد بهره بگیری، چه
خواندن یک کتاب، مصاحبت با یک دوست، تحمل رنج یک انسان دردمند، و چه
مراقبه. سلام مرا به کوکب خانم برسانید و بگویید قورمه سبزی هایش سرشار از
عشق و مهارت و ظرافت است و کلاس های یوگایش سرشار از تخدیر و خودفریبی و
فرار از واقعیتهای زندگی! در سرزمینی که عناوین استاد و دکتر و مهندس و
درمانگر مثل قارچ در آن رشد می کند، تعجبی نیست که کوکب خانم با شرکت در
چند دوره یوگا، استاد یوگا شود.
