افزایش و مغذی‌کردن شیرمادر با گیاهان دارویی
یک متخصص داروسازی سنتی مصرف گیاهان دارویی مانند برگ گشنیز، تخم رازیانه،
اسفناج و حریره بادام و جو را در افزایش و مغذی کردن شیر مادر موثر دانست.
دکتر محمدحسین فرزایی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس سلامت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) – منطقه کرمانشاه،
در خصوص تاثیر گیاهان دارویی در افزایش شیر مادر اظهار کرد: بر اساس طب
سنتی و مکمل، در دوران شیردهی گیاهان دارویی عموما با سه هدف افزایش ترشح
شیر مادر و غنی و مغذی‌تر شدن آن، بهبود التهابات و شقاق پستان ناشی از
مکیدن نوزاد و درمان اسپاسم و دل‌پیچه نوزادان، مصرف می‌شود.
وی اظهار کرد: در همین راستا در طب سنتی ملل مختلف جهان بسیاری از گیاهان دارویی باعث افزایش تولید و ترشح شیر مادر می‌شوند.
وی اظهار کرد: دانه «خار مریم» از دیرباز در طب سنتی سرزمین‌های مختلف به
منظور افزایش شیر مادران استفاده می‌شده است، بدین ترتیب که یک قاشق
چایخوری از دانه‌ها را در یک لیوان آب به مدت 10 دقیقه جوشانده و آب حاصل
از آن مصرف می‌شود.
فرزایی دانه‌های کنجد را نیز بر اساس منابع سنتی یکی از گیاهان موثر در
افزایش ترشح شیر دانست و اظهار کرد: علاوه بر این، دانه‌های کنجد به افزایش
ارزش غذایی شیر مادر نیز کمک می‌کند.
این متخصص داروسازی سنتی با بیان اینکه زیره سیاه و زیره سبز قابلیت افزایش
ترشح شیر از غدد سازنده آن را در مادران شیرده دارند، اظهار کرد: این گیاه
در بهبود اسپاسم و کولیک مادر و نوزاد نیز مفید می‌باشد.
وی تصریح کرد: برای مصرف این دو گیاه باید نصف قاشق چای خوری از دانه‌های
آسیاب شده هر یک از آنها را در یک فنجان آب دم کرده و بعد از غذا میل شود.
همچنین عرق یا اسانس این گیاه در دوران بارداری و شیردهی منع مصرف دارد.
فرزایی دانه‌های شنبلیله را هم یکی از بهترین گیاهان دارویی جهت افزایش شیر
مادر عنوان کرد و افزود: دانه‌های این گیاه سرشار از ترکیبات فیتواستروژن
بوده که باعث تحریک غدد شیری و تولید بیشتر شیر مادر می‌شود.
وی تصریح کرد: برای استفاده از این گیاه باید یک قاشق چایخوری از دانه‌های
آسیاب شده این گیاه را در یک فنجان آب دم کرده و بعد از غذا میل شود.
فرزایی به تاثیرات برگ‌های گشنیز در افزایش شیر مادران اشاره و تصریح کرد:
در طب سنتی ایران و بسیاری از ملل از برگ‌های گشنیز بدین منظور استفاده شده
است.
این متخصص داروسازی سنتی تخم رازیانه را یکی دیگر از معروف‌ترین داروهای
طبیعی به منظور افزایش شیر مادران عنوان کرد و افزود: ترکیب آنتول موجود در
این گیاه از طریق مسیر دوپامینی باعث افزایش ترشح شیر از غدد شیری می‌شود.
فرزایی افزود: در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران فرآورده‌های دارویی
صنعتی متعددی از این گیاه دارویی به همین منظور وجود دارد، از جمله قطره و
قرص شیرافزا که شامل دانه رازیانه (50درصد)، دانه زیره سبز(20درصد)،
دانه شنبلیله (20درصد) و شوید (10درصد) می‌باشد.
وی تصریح کرد: البته تهیه هر یک از این اجزا با همین نسبت و مصرف دم‌کرده
آن نیز اثرات بسیار شاخصی در افزایش شیر مادر دارد. علاوه بر آن این گیاه و
فرآورده‌های دارویی آن به علت اثرات ضد اسپاسم باعث بهبود نفخ و دل‌پیچه
نوزادان نیز می‌شود.
این متخصص داروسازی سنتی در ادامه اظهار کرد: بر اساس طب سنتی برخی از
گیاهان دارویی نیز وجود دارد که می‌تواند باعث مغذی‌تر شدن و افزایش حجم
شیر مادر شود که از جمله این گیاهان می‌توان به گندم (بخصوص جوانه گندم)،
اسفناج، حریره بادام و جو، نارگیل و فندق اشاره کرد.
وی تصریح کرد: روغن گل مغربی نیز بر اساس منابع طب سنتی بسیاری از کشورها
در درمان التهابات پستان در دوران شیردهی مفید است و اثرات ترمیمی و ضد
التهابی داشته و نیز در بهبود تعادل هورمونی مادران بسیار مفید است.
کپسول‌های حاصل از روغن این گیاه به صورت روزانه مصرف می‌شود.
این متخصص داروسازی سنتی افزود: همچنین جوشانده گیاه کلم به صورت موضعی باعث بهبود این التهابات می‌شود.
فرزایی در پایان هشدار داد: با وجود اثرات مفید گیاهان دارویی در طی دوران
شیردهی و افزایش شیرمادر، مصرف این گیاهان باید با احتیاط و مشاوره با دکتر
داروساز انجام شود، زیرا برخی از گیاهان نیز می‌تواند باعث کاهش ترشح شیر
مادر شده و نیز برخی از طریق شیرمادر می‌توانند به نوزاد منتقل و باعث بروز
عوارض جانبی در نوزاد شوند.
شیر مادر چه ویتامین هایی دارد؟
تامین نیازهای تغذیه ای مادر و شیرخوار در
دوران شیرخواری با تمرکز بر تغذیه مناسب و متنوع برای مادر آغاز می شود.
تغذیه ای انحصاری با شیر مادر که در شش ماه اول عمر توصیه شده، نیازهای
تغذیه ای برای رشد و تکامل مطلوب دوران شیرخواری را فراهم می کند؛ با این
حال مادران در این دوران باید دقت بیشتری نسبت به تغذیه خود و شیرخوارشان
داشته باشند.
ویتامین آ
آغوز،
مشخصا غنی از ویتامین آ است. میزان ویتامین آ در شیر مادر به ذخیره مادر
وابسته است. چنین تخمین زده می شود که ویتامین آ دریافتی یک شیرخوار در مدت
شش ماه تغذیه با شیر مادر حدود 60 برابر میزانی است که در دوران جنینی
دریافت می کند. به هر حال غلظت ویتامین آ در پلاسما و شیر مادرانی که از
منابع غذایی دارای ویتامین آ کمتری مصرف می کنند، پایین است.
ویتامین ث
بعضی
مطالعات ارتباط بین ویتامین ث رژیم غذایی مادر را با غلظت آن در شیر مادر
نشان داده اند. در مطالعات دیگری که با استفاده از مکمل یاری در رژیم غذایی
مادر بود، ارتباط مستقیمی با غلظت آن در شیر مادر وجود نداشت. با این وجود
مادران باید تشویق شوند غذاهای سالمی را که غنی از ویتامین ث است مصرف
کنند.
میزان ید موجود در شیر مادر به شدت تحت تاثیر وضعیت ید مادر است
ویتامین های گروه ب
ویتامین
ب 1، ویتامین ب 2، ویتامین ب 3، ویتامین ب 6 و ویتامین ب 12 ذخیره نمی
شوند بنابراین لازم است روزانه در رژیم غذایی مادر وجود داشته باشند. این
ویتامین ها به سهولت از طریق غدد پستانی به داخل شیر منتقل می شوند اما
رژیم های غذایی حاوی غلاتی که با ویتامین های گروه ب غنی نشده اند، استفاده
کم از منابع حیوانی یا بیماری هایی که بر وضع ویتامین ب 12 تاثیر می
گذارند ممکن است سبب غلظت پایین ویتامین های گروه ب در شیر مادر شود.
اسیدهای چرب
اسیدهای
چرب توسط غدد پستان ساخته می شوند اما میزان این اسیدها در شیر مادر به
میزان بسیار زیادی به تغذیه مادر و ذخایر بدن وی بستگی دارد. برای جلوگیری
از کمبود اسیدهای چرب ضروری در مادر و شیرخوار، وجود امگا 6 لینولئیکاسید و
امگا 3 لینولنیک اسید در رژیم غذایی الزامی است.
مطالعات متعدد
نشان داده است مصرف اسید چرب امگا 3 توسط مادر سبب افزایش میزان آن در شیر
می شود، در نتیجه با دریافت این اسیدهای چرب ضروری توسط شیرخوار، عملکرد
مغزی و شناختی وی بهبود می یابد.
ویتامین دی
برخلاف
سایر ویتامین ها که از طریق غذا تامین می شوند، قسمت اعظم ویتامین دی در
نتیجه سنتز آن در پوست به دنبال تابش اشعه ماوراء بنفش تولید می شود. تنها
قسمت کمی از نیاز روزانه این ویتامین از ریق غذایی است مانند روغن ماهی،
جگر، تخم مرغ و قارچ.
ید
میزان
«ید» موجود در شیر مادر به شدت تحت تاثیر وضعیت «ید» مادر است. «ید» برای
فعالیت تیروئید و عملکرد تکاملی بدن ضروری است. خوشبختانه غدد پستانی
قادرند حتی زمانی که مادر کمبود «ید» دارد، میزان کافی «ید» را در شیر
فراهم کنند. برای اطمینان یافتن از عدم کمبود «ید»، مادران روزانه 250
میکروگرم ید در طول دوران شیردهی دریافت نمایند.
