كم كاري و پركاري غدة زير گلو
اگر از بيشتر افراد بپرسي گواتر چه بيماري اي است، مي توانند پاسخ دهند
نوعي بزرگي غده تيروئيد در جلوي گردن است . گرچه اين پاسخ درست است، ولي
کامل نيست و افزايش اطلاعات و آگاهي عمومي نسبت به آن از برخي جهات ضروري
است. ازجمله اين که هر نوع برجستگي در جلوي گردن به شرطي گواتر تلقي مي شود
که ناشي از التهاب يا تومور نباشد.
از سوي ديگر، طبيعي بودن تست
هاي تيروئيد در آزمايش خون دليلي بر نداشتن گواتر نيست. به بيان ديگر در
گواتر ساده، تست هاي تيروئيد طبيعي هستند و طبيعي بودن تست ها به معناي
نبود گواتر نيست. به همين علت، اين بيماري حتما بايد با معاينه تشخيص داده
شود و تست هاي آزمايشگاهي فقط براي تشخيص نوع گواتر استفاده مي شود.
دکتر
عليرضا استقامتي، فوق تخصص غدد درون ريز در گفت وگو با جام جم درباره اين
بيماري توضيح مي دهد: گواتر در هر سني ديده مي شود و در مناطقي که کمبود يد
شيوع بيشتري دارند و نواحي اندميک محسوب مي شوند، بيشتر شيوع دارد. البته
اين بيماري در سنين نوجواني شايع تر است، ولي در حال حاضر که در برخي مناطق
دنيا کمبود يد از بين رفته است، گواتر در هر سني مي تواند رخ دهد. گرچه
شايد افزايش نياز هاي فيزيولوژيک زمان رشد و بلوغ در آن نقش داشته باشد.
عضو
هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران با تاکيد بر اين که علت گواتر بخوبي
مشخص نشده است، مي گويد: با اين حال، هنوز هم در مناطقي از دنيا که کمبود
يد وجود دارد اين موضوع اصلي ترين عامل بروز گواتر است. البته در برخي
نواحي مصرف برخي مواد گواترزا مانند ترکيبات حاوي تيو سيانات يا پرکلرات يا
برخي ميکروب ها در آب به عنوان علل گواتر شناخته شده اند، ولي امروزه
معتقدند برخي ايمونوگلوبولين ها (ازمولکول هاي خون که در سيستم ايمني فعال
هستند) که محرک رشد غده تيروئيد هستند نيز مي توانند در بروز گواتر هاي غير
اندميک نقش داشته باشند.
گواتر کم کار و پرکار
از
نظر عملکردي، گواتر به سه نوع گواتر ساده، کم کار و پر کار تقسيم مي شود.
شايع ترين نوع گواتر، ساده است که در اين نوع فقط اندازه غده تيروئيد بزرگ
مي شود، ولي چون ميزان هورمون هاي تيروئيد طبيعي است علامت چنداني بجز
بزرگي غده ندارند.
اين متخصص غدد با تاکيد بر اين که کم کاري ملايم
تيروئيد ممکن است علامت چنداني نداشته باشد و فقط در يک بررسي اتفاقي
آزمايشگاهي تشخيص داده شود يا علائم غيراختصاصي مثل ضعف و بي حالي يا خستگي
داشته باشند، مي افزايد: کم کاري تيروئيد در همه اعضاي بدن ممکن است علامت
ايجاد کند. احساس سرما، خشکي پوست، ريزش و زبري مو، شکنندگي ناخن، يبوست،
افزايش مختصر وزن، اختلال در عادت ماهانه، تغيير اشتها، تغييرات خلق و
افسردگي يا حتي کندي ضربان قلب و فشار خون از علائم کم کاري تيروئيد محسوب
مي شوند.
وي تاکيد مي کند: اما در پر کاري، برعکس علائم کم کاري
ديده مي شود. يعني فرد دچار اضطراب و بي قراري، تپش قلب، تعريق، احساس
گرما، عصبانيت و تحريک پذيري، کاهش وزن شديد و افزايش اشتها، افزايش دفعات
اجابت مزاج، اسهال، تغيير در عادت ماهانه در خانم ها، بي نظمي ضربان قلب،
افزايش فشار خون و ريزش مو ها و تغييراتي در بستر ناخن ها يا بيرون زدن کره
چشم يا خيرگي در نگاه، در موارد پيشرفته دوبيني و اشک ريزش و اختلال در
ديد ممکن است رخ دهد.
هر فشاري در جلوي گردن، گواتر نيست
گواتر ساده فقط در موارد پيشرفته علائم فشاري در گردن ايجاد مي کند و جز برجستگي غده در جلوي گردن علامت ديگري ندارد.
دکتر
استقامتي با بيان اين مطالب تاکيد مي کند: احساس خفگي که شکايت شايعي ميان
مردم است در اغلب موارد، ارتباطي به گواتر ندارد. البته بايد توجه داشت
وقتي تيروئيد رشد مي کند بيماري گواتر ايجاد مي شود که معمولارشد آن يکدست و
يکنواخت است، اما در عده اي ممکن است اين رشد به صورت غيريکنواخت و جزيره
اي رخ دهد و ايجاد يک يا چند گره در بافت تيروئيد کند که به آن گواتر چند
گره اي گفته مي شود. نکته مهم اينجاست که به دليل تداوم رشد غده در اين
حالت ممکن است تکثير غير عادي يعني افزايش ريسک سرطاني شدن رخ دهد.
پيشگيري با استفاده از نمک يد دار
در
حال حاضر، بجز استفاده از نمک يد دار در غذا روش جدي ديگري براي پيشگيري
از گواتر وجود ندارد و مصرف رژيم هاي غذايي خاصي براي درمان يا پيشگيري به
طور کلي توصيه نمي شود.
دکتر استقامتي با اشاره به بحث درمان گواتر
مي گويد: در گواتر کم کار يا ساده از قرص لوتيروکسين براي درمان استفاده مي
کنيم و در پرکاري نيز از دارو يا يد راديو اکتيو يا در مواردي جراحي بهره
گرفته مي شود . در واقع در گواتر هاي حجيم و بسيار بزرگ يا در مواردي که
پرکاري تيروئيد به درمان طبي پاسخ نمي دهد يا در تومور هاي تيروئيد، جراحي
توصيه مي شود. البته يکي ديگر از موارد جراحي، خواست خود بيمار از نظر
زيبايي است.
تیروئید دارید؟ اسپند بخورید
متخصص آسیب‌شناسی و مدرس طب اسلامی
ایرانی گفت: اسپند دارای خاصیت ضدباکتریایی است و از گذشته تاکنون برای
ضدعفونی کردن هوا استفاده می‌شود. گرم و خشک است و در نتیجه برای درمان
بیماری تیروئید یا گواتر مؤثر است.
وی درباره طریقه مصرف اسپند بیان کرد:
یک چهارم قاشق چای خوری اسپند را به مدت 40 روز قورت دهید (جویده نشود)
البته توجه به این نکته ضروری است که ابتدا اسپند را برای چند دقیقه در آب
ریخته بعد آن را آبکشی کرده و این کار را 7 بار انجام دهید تا سم آلکالوئید
موجود در آن از بین برد.
وی اظهار داشت: اسپند در خیلی از
بیماری‌های دیگر همانند روماتیسم، افتادگی رحم، پارکینسون، دردهای عضلانی،
سکسکه‌های زیاد، سنگ صفرا، بیماری آسم و حتی برای ام اس مفید بوده همچنین
ضد میکروب روده و کشنده انگل و تسکین دهنده‌ی درد است.
اکبری در پایان خاطرنشان کرد: اسپند تنظیم کننده ترشحات غده تیروئید است.
