کدام بیماری‌های روانپزشکی با بی‌خوابی ارتباط دارند؟
اختلالات تنفسی را یکی از مهمترین اختلالات شایع در کشور عنوان کرد و
افزود: شیوع این اختلالات که مهمترین علت آن خر و پف شبانه است، به حدی
بالا است که مردم آن را عادی تلقی می‌کنند. بیش از 80 نوع اختلال خواب وجود
دارد که معمولا در زمان خواب صورت می‌گیرد و خود بیمار متوجه آن نمی‌شود.
به همین علت بسیار دیر به پزشک مراجعه می‌کند و این امر باعث بروز عوارض
متعددی برای فرد و اطرافیان می‌شود.
وی خواب‌آلودگی در طی روز،
افزایش فشار خون، چاقی، بروز افسردگی، دیابت و همچنین بیماری‌های مرگباری
مثل مشکلات قلبی و عروقی و همچنین تصادفات رانندگی را از عوارض اختلال در
خواب عنوان کرد و افزود: یک‌چهارم مردان خر و پف و وقفه تنفسی دارند که
معمولا بعد از سن 40 سالگی رخ می‌دهد. برای زنان این رقم 10 درصد ذکر شده
است که بعد از سن 50 سالگی اتفاق می‌افتد. حدود 30 درصد افراد تجربه
بی‌خوابی دارند. 10 درصد مردم نیز ممکن است بی‌خوابی مزمن داشته باشند که
این بیماری به دلایل مختلف در زنان شایع‌تر است.
وی عدم رعایت
بهداشت خواب و بی‌نظمی در آن، کار در شیفت شب و همچنین بیداری تا پاسی از
شب به دلیل استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی را باعث بی‌نظمی در خواب
روز دانست و ادامه داد: مصرف برخی داروها مثل فشار خون و اعصاب و روان و
همچنین ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت و پروستات بزرگ که همراه با درد
است می‌تواند خواب را برهم زند.
صادق‌نیت، اختلال در شروع خواب،
بیداری مکرر در حین خواب، بیداری در صبح خیلی زود قبل از خاتمه خواب و
همچنین نداشتن احساس سرخوشی برای کسانی که به اندازه کافی خوابیده‌اند را
از انواع چهارگانه بی‌خوابی عنوان کرد.
رییس انجمن خواب ایران
بی‌خوابی را در بروز حملات صرع موثر دانست وافزود: برخی تشنج‌ها ممکن است
در زمان خواب رخ دهد، اما طی روز علامت خاصی نداشته باشد. توجه به مشکلات
اختلالات خواب فرد می‌تواند در درمان موثر او تاثیر جدی داشته باشد.
خستگی و خواب آلودگی، مهمترین عوامل حوادث شغلی
در
ادامه این نشست، زهرا بنفشه آل محمد درخصوص تاثیر اختلالات خواب بر حوادث
و همچنین بهره‌وری شغلی، اظهار کرد: یکی از مهمترین علل حوادث شغلی،
خستگی و خواب‌آلودگی است که تست خواب به عنوان راه درمان آن پیشنهاد
می‌شود. بیماری نارکولپسی که طی آن فرد به صورت ناگهانی و بدون کنترل دچار
حمله خواب می‌شود یا ممکن است در اثر هیجان‌زدگی با ضعف عضلات روبه‌رو شود
نیز از عوامل ایجاد اختلال در خواب است.
این فلوشیپ خواب، نداشتن
ساعات خوابی برای فرد و همچنین عدم رعایت بهداشت خواب و ساعت مکفی برای
خوابیدن را از مهمترین دلایل خواب‌آلودگی و بروز حوادث ترافیکی عنوان کرد و
افزود: شیفت‌کاری افراد را در معرض اختلال خواب قرار می‌دهد. برخی این
اختلال ریتم را که منجر به بروز بیماری‌هایی مثل گوارشی، قلب و عروقی و
خلقی می‌شود را به سختی تحمل می‌کند.
تنظیم شیفت‌های کاری به صورت چرخشی و در جهت عقربه ساعت و استراحت کافی از جمله راهکارهایی برای تحمل راحت‌تر شیفت‌های کاری است.
2 تا 4 بعد از ظهر و نیمه شب، ساعاتی حادثه خیز برای رانندگان
در
ادامه آرزو نجفی، فلوشیپ خواب، ساعات 2 تا 4 بعدازظهر و نیمه شب را که
افراد در آن به صورت طبیعی دچار خواب‌آلودگی می‌شوند به عنوان ساعات
حادثه‌خیز دانست و توصیه کرد: خواب خوب پیش از سفر، استفاده کمتر از مواد
غذایی چرب و شیرین و همچنین استراحت به مدت 20 دقیقه در زمان خواب‌آلودگی
حین رانندگی از بروز حادثه در حین رانندگی جلوگیری می‌کند. افرادی که با
خواب‌آلودگی مفرط روبه‌رو هستند احتمال تصادف در آنان افزایش پیدا می‌کند و
آنها باید در کوتاه‌ترین زمان درمان شوند.
این فلوشیپ خواب در خصوص
“خستگی پرواز” که معمولا در زمان مسافرت‌های هوایی که به سرعت از
نصف‌النهارها عبور می‌کنند نیز توضیح داد: خواب‌آلودگی در طول روز،
بی‌خوابی شبانه، اختلالات گوارشی، عروقی، اضطراب و افسردگی، از عوارض خستگی
پرواز است که با توجه به اختلاف ساعت مبدا و مقصد، مدتی طول می‌کشد تا
چرخه خواب فرد تنظیم شود.
نجفی افزود: سفر به مناطق شرقی همراه با
علایم بیشتری خواهد بود. بروز این اختلال در سیاستمداران، خلبانان،
ورزشکاران و کسانی که مشاغل مهمی دارند، باعث عدم تمرکز و بروز مشکل
می‌شود. نوردرمانی تحت نظر پزشک، استفاده از داروهای خواب‌آور یا
هورمون‌های مرتبط با خواب بر حسب مقصد سفر می‌تواند از بروز این اختلال
پیشگیری کند.
کدام بیماری‌های روانپزشکی با بی‌خوابی ارتباط دارند؟
در ادامه رامین نیافر، روانپزشک و فلوشیپ اختلالات خواب در خصوص رابطه
بیماری‌های روانپزشکی و همچنین ایجاد اختلال در خواب افراد گفت: اگر فرد
دچار بی‌خوابی شود، در آینده ممکن است با بیماری‌های روانی اضطراب و
افسردگی روبه‌رو می‌شود و در روابط اجتماعی و کارکردهای روزانه او نیز
اختلال ایجاد خواهد شد.
وی افزود: بیماری اضطراب با خواب ارتباط
زیادی دارد و می‌تواند آن را منقطع کند. حمله‌های اضطرابی می‌تواند طی
شبانه‌روز برای فرد اتفاق افتد. در این حالت فرد به طور ناگهانی از خواب
بیدار می‌شود و با تپش قلب شدید، تنگی‌نفس و همچنین احساس مرگ روبه‌رو
می‌شود.
این روانپزشک و فلوشیپ اختلالات خواب، اختلال اضطراب پس از
سانحه، اختلالات خلقی مانند افسردگی، اسکیزوفرنی‌ها، اختلالات دو قطبی،
مصرف موادمخدر مثل کوکایین یا شیشه، وابستگی به قرص‌های خواب‌آور، ابتلا به
دمانس و آلزایمر در سالمندی و همچنین سوءمصرف الکل را از عوامل بی‌خوابی
برشمرد.
نیافر ادامه داد: بیماری وحشت خواب که بیشتر در کودکان
اتفاق می‌افتد، حرف زدن در خواب، کابوس‌های شبانه، فلج خواب یا همان بختک
که فرد بیدار است ولی قادر به حرکت اعضای بدن نیست، شب ادراری، ناله در
خواب و غذا خوردن در خواب از مهمترین بیماری‌های روانپزشکی هستند که با
اختلال خواب در ارتباط هستند.
در ادامه امین آمالی، فلوشیپ خواب و
متخصص گوش و حلق و بینی اختلالات شدید خواب مثل خرخر را با جراحی قابل
درمان عنوان کرد و افزود: در حال حاضر با عمل جراحی می‌توان صدای خرخر را
بسیار کاهش داد، اما عوارض مختلفی مثل وقفه تنفسی خواب را که به عنوان
حملات اختلالات خواب نامیده می‌شوند، ممکن است نتوان کاهش داد. همچنین
استفاده از پروتزهای دهانی می‌تواند در درمان این اختلالات استفاده شود.
وی
افزود: ما در دو سال اخیر در درمان بیمارانی که از اختلالات خواب ناشی از
بیماری‌های گوش و حلق و بینی رنج می‌برند پیشرفت قابل توجهی داشته‌ایم.
خرخر کردن حین خواب از مهمترین اختلالات خواب است که در اثر وقفه‌های
تنفسی ایجاد می‌شود. ما بهترین نتایج خود را برای درمان خرخر در موارد خفیف
و متوسط دیده‌ایم.
هفتمین کنگره روزجهانی خواب7 تا 10 اردیبهشت ماه
سال آینده، با همکاری رشته‌های مرتبط مانند گوش و حلق و بینی، روان پزشکی،
طب کار، مغز و اعصاب، اطفال، ریه و … توسط انجمن خواب ایران برگزار
می‌شود.
ارتباط صرع و اختلال خواب، روش‌های درمانی شناختی – رفتاری
اختلالات، بیماری‌های شغلی و اختلال خواب، خستگی و روش تشخیص آن، جراحی
اختلالات خواب از مهم ترین محورهای این کنگره با 16 امتیاز بازآموزی برای
رشته‌های مذکور خواهد بود.
مصرف بی رویه آجیل ممنوع
متخصصان تغذیه می گویند با فرارسیدن ایام تعطیلات نوروزی استفاده از انواع
آجیل در بین مردم افزایش می یابد که ضروری است مصرف کنندگان این مواد غذایی
از ارزش تغذیه ای و ضرورت رعایت میزان مجاز مصرف آن آگاه باشند.
آنان
معتقدند با توجه به ارزش تغذیه ای انواع مغزها خوردن بیش از حد این مواد
غذایی به ویژه در ایام نوروز، می تواند به بروز مشکلات گوارشی و افزایش وزن
منجر شود. هر یک گرم از هر نوع چربی حتی انواع مفید آن، 9 کیلوکالری انرژی
تولید می کند که در صورت کم تحرکی، به صورت چربی ذخیره خواهد شد.
نکته
قابل توجه دیگر در مورد آجیل ها این است که چربی آنها از نوع غیراشباع
است، در برابر حرارت حساس هستند و با حرارت بیش از حد، تبدیل به مواد مضر
برای سلامت خواهند شد. بنابراین برای بهره مندی از فواید آنها، باید از
حرارت دادن بیش از حد به آنها خودداری کنیم.
**فواید انواع مغزها و آجیل
غزاله
اسلامیان متخصص تغذیه در باره فواید آجیل و مغزها اظهار کرد: ترکیب آجیل
مجموعه ای از مغز دانه ها است که دارای فواید تغذیه ای و سرشار از مواد
مغذی هستند. چربی موجود در انواع آجیل، تا 90 درصد از نوع غیر اشباع است که
کلسترول خون را پایین آورده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را
کاهش می دهد.
وی ادامه داد: آجیل ها سرشار از پروتئین، انواع ویتامین
ها و مواد معدنی مختلف هستند. ویتامین E و اسید آمینه آرژنین موجود در آجیل
به حفظ سلامت رگ های خونی، کاهش فشار خون و پیشگیری از حملات قلبی کمک می
کند.
اسلامیان اضافه کرد: خوردن غذاهای حاوی ویتامین E، از جمله آجیل،
باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان می شود. آنتی اکسیدان های موجود در آجیل ها
از اکسید شدن و تخریب سلول ها و بروز بیماری هایی مانند دیابت نیز جلوگیری
می کنند.
وی یادآور شد: آجیل ها سرشار از فیبر هستند که به رفع یبوست
کمک می کنند و با ایجاد احساس سیری، مانع از پرخوری می شوند. این فیبرهای
غذایی در پیشگیری از سرطان روده بزرگ نیز بسیار مفیدند.
متخصص رژیم
درمانی و تغذیه بالینی اظهار کرد: پژوهش ها نشان می دهند که مغز دانه های
گردو، فندق، بادام، پسته، بادام زمینی و انواع تخمه، سیستم ایمنی بدن را
برای مقابله با عوامل بیماری زا، تقویت می کنند. پیشگیری از پوکی استخوان و
بیماری های مزمن دوران سالمندی نیز از دیگر خواص آجیل ها است.
وی گفت:
مغزها مانند گردو و بادام، یکی از مهمترین منابع غنی سلنیوم هستند که برای
سلامت سیستم ایمنی بدن ضروری بوده و با داشتن نقش آنتی اکسیدانی، می
توانند در خنثی کردن مواد سرطانزا (رادیکال های آزاد) موثر و در پیشگیری از
بروز بیماری هایی مانند سرطان، مفید باشند.
این مواد خوراکی سرشار از کلسیم و فسفر هستند که به سلامت و استحکام استخوان ها و دندان ها کمک می کنند.
آجیل ها منبع سرشار منیزیم هستند که می تواند در تعدیل عملکرد ماهیچه ها و اعصاب موثر باشد.
اسلامیان
بیان داشت: انواع آجیل و مغزها مانند بادام، گردو و بادام زمینی با داشتن
اسیدهای چرب ضروری (امگا-3) باعث حفظ سلامتی سلول های بدن، نرمی پوست و
کاهش کلسترول بد خون می شود.
وی همچنین خاطرنشان کرد: انواع مغزها
دارای مقادیر مناسبی از انواع ویتامینها نظیر ویتأمین E و اسیدفولیک ( از
ویتامینهای گروه B) هستند که نقش آنتی اکسیدانی دارند.این مواد غذایی منبع
سرشار مواد معدنی نظیر آهن، روی، مس و پتاسیم هستند که به پیشگیری از کم
خونی و سلامت قلب و عروق کمک می کنند.
**بودادن مغزدانه ها
متخصص
تغذیه با بیان اینکه بهتر است آجیل و یا مغزها را به صورت خام مصرف و از
بو دادن این دانه ها خودداری کرد، گفت: بو دادن مغزها فرآیندی است که طی آن
با استفاده از حرارت مستقیم و بدون استفاده از روغن و آب به عنوان انتقال
دهندگان حرارت، مواد غذایی خشک و پخته می شوند، بر خلاف دیگر روش های حرارت
دهی و پختن خشک، بو دادن به منظور خشکاندن و پختن دانه ها (مثل گندم، ذرت و
شاهدانه) و مغز دانه ها (مثل پسته و تخمه) استفاده می شود.
وی افزود:
در حین بو دادن دانه ها را کاملاً مخلوط می کنند تا حرارت به صورت یکنواخت
پخش شود در طی برشته نمودن مغز دانه ها، تغییرات حاصله در رنگ، طعم، بافت و
ظاهر آن ها ناشی از واکنش قهوه ای شدن غیر آنزیمی است.
این فرآیند
باعث از دست رفتن خواص آنتی اکسیدانی آجیل ها و کاهش قابلیت هضم پروتئین و
از دست رفتن اسیدهای آمینه ضروری شده و در نهایت منجر به کاهش ارزش تغذیه
ای آن می شود.
به گفته وی، فرآیند بو دادن در حقیقت یک فرآیند شیمیایی
است که ترکیب پروتئین های مواد غذایی را تغییر می دهد، این عمل باعث تغییر
طعم و مزه دانه ها و مغز دانه ها می شود.
وی یاد آور شد: همچنین برای
خوشمزه تر شدن و طعم دادن به مغزها در حین بو دادن از آبلیمو، سرکه، نمک،
شکر و زعفران استفاده می شود. اما حرارت و اضافه کردن مواد طعم دار مختلف
بر خواص مواد مغذی آجیل ها و قابلیت جذب این مواد مغذی تأثیر می گذارد.
**اثرات منفی بودادن بر ارزش غذایی مغزدانه ها
متخصص
تغذیه در باره اثرات منفی بو دادن مغز ها اظهار کرد: بو دادن مغز ها در طی
برشته نمودن دانه های آجیلی تغییرات حاصله در رنگ، طعم، بافت و ظاهر آن ها
ناشی از واکنش قهوه ای شدن غیر آنزیمی است.
وی توضیح داد: این فرآیند
باعث از دست رفتن خواص آنتی اکسیدانی آجیل ها و کاهش قابلیت هضم پروتئین و
از دست رفتن اسیدهای آمینه ضروری شده، و در نهایت منجر به کاهش ارزش تغذیه
ای آن می شود .
همچنین بو دادن به واسطه همین واکنش قهوه ای شدن غیر
آنزیمی، سبب افزایش رنگ دانه ها شده در نتیجه منجر به افزایش دلپذیری کلی
فرآورده می شود.
وی متذکر شد: همین عمل باعث تولید ترکیبات سرطان زا در
مغز دانه ها می شود. به طور کلی می توان گفت؛ بو دادن بر کلیه مواد مغذی
مغز دانه ها، از چربی، قند و پروتئین گرفته تا ویتامین ها تأثیر منفی می
گذارد.
اسلامیان اضافه کرد: برشته کردن باعث کاهش پایداری روغن مغزها و
اکسید شدن این چربی ها می شودو در حقیقت در طی بو دادن از میزان غیر اشباع
بودن چربی مغزها کاسته می شود در نتیجه این ترکیبات خاصیت ضد سرطانی، ضد
پیری و حفاظت در برابر بیماری دیابت و سایر بیماری های مزمن را از دست می
دهند.
به گفته وی، بو دادن مغزها بسیاری از ویتامین های حساس به حرارت
مانند ویتامین B2 و ویتامین C و ویتامین E موجود در مغزها را تا حد بسیار
زیادی از بین می برد.
اسلامیان افزود: حرارتی که ضمن بو دادن مغزها به
این مواد غذایی می رسد باعث از دست رفتن تعدادی از اسیدهای آمینه مفید شده و
یا این اسیدآمینه ها را با یکدیگر ترکیب می کند، در نتیجه از قابلیت جذب
آن ها در بدن به شدت کاسته می شود؛ بنابراین می توان گفت بو دادن از ارزش
پروتئینی مغزها می کاهد.
وی بیان داشت: نمک ضمن بو دادن برای طعم دار
کردن مغزها به کار می رود، اثر مخربی بر بسیاری از اسید آمینه ها دارد به
طوری که سیستئین، هیستیدین، آرژینین، متیونین و تیروزین، پس از برشته کردن و
نمک زنی تقریباً به طور کامل از بین می روند. همچنین آکریل آمید ترکیب
سرطان زایی است که طی حرارت دادن از اسید آمینه آسپارژین تولید می شود.
متخصص
تغذیه گفت: بو دادن بر ترکیبات قندی مغزها نیز مؤثر است؛ اگرچه بو دادن
باعث کاهش محتوای قندهای ساده و مقدار کل قند در مغزها می شود و از این رو
مصرف آجیل بو داده برای افراد دیابتی بهتر از مصرف آجیل خام است چون به این
ترتیب قند خون را به آرامی افزایش می دهد.
وی یاد آور شد: در فرآیند
بودادن مغزها، از مالتو د کسترین به عنوان ماده نگه دارنده استفاده می شود،
این ترکیب قند بالایی داشته و قند خون افراد دیابتی را به آسانی بالا می
برد در حالی که این افراد، از علت بالا رفتن قند خون خود، آگاه نیستند.
وی
پیشنهاد کرد: از خرید مغز دانه های پوست کنده اجتناب کنید؛ چرا که این مغز
دانه ها با توجه به راحتی مصرفشان زیاد میل می شوند و این امر می تواند
سبب افزایش دریافت انرژی و اضافه وزن شود.
