معرفي مؤسسه ژئوفيزيك
ژئوفيزيك به مفهوم عام شامل فيزيك زمين، جو و اقيانوسهاست. علم
ژئوفيزيك، بررسي پارامترهاي مختلف فيزيكي كرة زمين است. پيدايش اين علم
به كشف ژيلبرت در نيمه دوم سده شانزدهم ميلادي مبني بر اين كه
زمين همانند يك مغناطيس بزرگ عمل ميكند و نيز به نظريه گرانش
نيوتن در نيمه دوم سده هفدهم ميلادي برميگردد. امروزه اين علم با
بهرهگيري از ديگر علوم پايه، دانشي است با كاربردهاي فراوان و به
شاخههاي متعددي تقسيم مي‌شود. وظيفه اصلي علم ژئوفيزيك، مطالعه
فرايندهاي فيزيكي است كه در سياره زمين و منظومه شمسي رخ ميدهد.
شناخت پديدههاي مرتبط با تحول زمين جامد، جو و اقيانوسها براي
تامين نيازهاي اساسي زندگي انسان ضروري است؛ به طور مثال ميتوان
به نياز روزافزون به كشف منابع جديد انرژي، اكتشاف كانيها و ذخاير
آبهاي زير زميني، پيشبيني رويدادهاي طبيعي مانند زلزله، آتشفشان،
سيل و خشكسالي و همچنين يافتن راههاي چگونگي كاهش اثر ويرانگر اين
پديدهها اشاره كرد. بر اساس اين نياز و ضرورت توسعه علم ژئوفيزيك،
اتحاديه بينالمللي شوراي تحقيقات (IUS) و اتحاديه بينالمللي علوم
(IUS) از ژوئيه 1957 تا دسامبر 1958 را سال ژئوفيزيك ناميد و از تمامي
ملل مختلف درخواست همكاري جهاني براي توسعه و پيشبرد اين علم
نمود. در راستاي تحقق اين هدف، مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران در
سال 1957 ميلادي مطابق با 1336 هجري شمسي، به همت والاي مرحوم
استاد دكتر حسين كشي افشار پايهگذاري شد.
مؤسسه ژئوفيزيك در بدو تاسيس با سه بخش زلزلهشناسي،
ژئومغناطيس و گرانيسنجي آغاز به فعاليت نمود و به تدريج در
زمينههاي آموزشي، پژوهشي وكاربردي علم ژئوفيزيك گسترش يافت. در
مهر ماه 1349 كميسيون منتخب هيات امناي دانشگاه تهران، دو گروه
آموزشي فيزيك زمين و فيزيك فضا را تصويب و ابلاغ نمود.
در حال حاضر، گروه فيزيك زمين آموزش
دانشجويان در مقاطع تحصيلي كارشناسي ارشد در 5 گرايش زلزلهشناسي،
لرزهشناسي، مغناطيسسنجي، ژئوالكتريك و گرانيسنجي و دكتري در 4
گرايش زلزلهشناسي، لرزهشناسي، الكترومغناطيس و گرانيسنجي را بر
عهده دارد. دانشجويان اين گرايشها با ويژگيها و ساختار كره زمين
آشنا شده و از آنها در اكتشاف ذخاير زيرزميني، زلزلهخيزي مناطق
مختلف كشور و بررسيهاي مربوط به طرحهاي مهندسي ژئوفيزيك استفاده
ميكنند. چهار بخش تحقيقاتي اكتشافات، زلزلهشناسي، گرانيسنجي و
مغناطيسسنجي و آزمايشگاههاي مختلف با اين گروه همكاري نزديك دارند.
گروه فيزيك فضا، از سال 1354رشته تحصيلي
هواشناسي را در مقطع كارشناسي ارشد دائر كرده است و از سال تحصيلي
1383 نيز در مقطع دكتري هواشناسي دانشجو مي پذيرد. دانشجويان اين
رشته با زمينههاي مختلف هواشناسي از قبيل سامانههاي جوي در
مقياسهاي گوناگون (بزرگ، ميان و خرد مقياس) پيشبيني عددي وضع هوا،
آبشناسي، اقليمشناسي، تشكيل ابر و بارش، توفانهاي شديد همراه با
بارشهاي رگباري و لايه مرزي آشنا شده و ميتوانند از آنها در امور
محيط زيست، كشاورزي، عمراني، صنعتي، آب، حمل و نقل و ديگر
زمينههاي مرتبط استفاده كنند. چهار بخش تحقيقاتي ازن و آلودگي هوا،
فيزيك خورشيدي و نجوم، هواشناسي و يونسفر با اين گروه همكاري نزديك دارند.
طبق
مصوبه هيات وزيران در تير 1379 مسئوليت استخراج و تنظيم تقويم
رسمي كشور به عهده مؤسسه ژئوفيزيك واگذار شد كه مؤسسه ژئوفيزيك اين
امر را توسط شورايي در مركز تقويم مؤسسه ژئوفيزيك انجام ميدهد.
همچنين طبق مصوبه هيات وزيران در آذر 1382 مسئوليت
اطلاعرساني سريع و شبانهروزي زلزلههاي كشور به مؤسسه ژئوفيزيك
واگذار شد كه اين امر توسط مركز لرزهنگاري كشوري مؤسسه ژئوفيزيك در حال انجام است.
بر اساس مصوبه وزراي عضو ستاد پيشگيري و مديريت بحران در حوادث
طبيعي و غير مترقبه كشور در تير ماه 1384 مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران،
مسئول مديريت اطلاعات لرزه‌اي كشور گرديد. به همين منظور و بر اساس بندهاي
ج، د، ه ماده 1 اين مصوبه مركز مطالعات پيش‌نشانگرهاي زلزله در مؤسسه ژئوفيزيك تأسيس شد.
سازوكاركانوني زمين‌لرزه‌ها
سازوکار
کانونی زمین‌لرزه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین پارامترهای مرتبط با چشمه‌هاي
لرزه‌ای از اهمیت بالایی در مطالعات زلزلهشناسی و لرزه‌زمین‌ساخت برخوردار
است. امروزه در کنار پروژه جهانی تعیین تانسور گشتاوري مرکزوار
(Global
CMT Project)،
در مراکزی مانند سازمان زمین‌شناسی آمریکا
(USGS)
و مرکـز لرزه‌نـگاری اروپا-مدیترانـه
(EMSC)
سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌های بزرگ دنیا تعیین می‌گردد.
مرکز
لرزه‌نگاری کشوری نیز، به عنوان مسئول مدیریت داده‌های لرزه‌ای کشور، سازوکار
كانوني زمین‌لرزه‌های ایران با بزرگي حدود
4.5 و بالاتر را با استفاده از روش
برگردان تانسور گشتاوري در حوزه زمان، بر اساس مدل‌سازی شکل موج محاسبه می‌کند.
در اين پروژه از نرم‌افزار
ISOLA
استفاده شده و علاوه‌بر داده‌های باند‌‌‌‌پهن مرکز لرزه‌نگاری کشوری، داده‌های
در دسترس پژوهشگاه بین‌المللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله
(IIEES)
و ايستگاه‌هاي لرزه‌نگاری اطراف ایران به‌كار مي‌رود.
اين پروژه زير
نظر دكتر مهرداد پاكزاد توسط هادي حسيني انجام مي‌شود.از
كليه پژوهشگران و دانشجويان كشور دعوت مي‌شود، به منظور ارتقاء كيفي اين پروژه
و رفع اشكالات احتمالي، نظرات خود را از طريق آدرس ايميل
[email protected]
در اختيار مركز قرار دهند.
| 2015 | ||
| Jan | Feb | Mar |
| Apr | May | Jun |
| Jul | Aug | Sep |
| Oct | Nov | Dec |
| 2014 | ||
| Jan | Feb | Mar |
| Apr | May | Jun |
| Jul | Aug | Sep |
| Oct | Nov | Dec |
| 2013 | ||
| Jan | Feb | Mar |
| Apr | May | Jun |
| Jul | Aug | Sep |
| Oct | Nov | Dec |
| 2012 | ||
| Jan | Feb | Mar |
| Apr | May | Jun |
| Jul | Aug | Sep |
| Oct | Nov | Dec |
