متمم های فعلی
شناخت متمم فعل
متمّم ، گروه اسمي است كه پس از حرف اضافه ( از ، به ، با ، براي ، در ، بر ، و … ) مي آيد .
به آن دسته از متمّم ها كه فعل به آن ها نياز دارد ،
متمم فعل گفته مي شود : ايران با دشمن متجاوز مي جنگد . ( متجاوز :
متمم فعلي )
متمم فعل ، جزءِ اجزاي اصلي گزاره و جمله است و
در شمارش تعداد اجزاي جمله به حساب مي آيد .زيرا با حذف آن ، جمله ناقص ،
بي معنا و يا نارسا مي شود . هر گزاره يا جمله تنها مي تواند يك متمم فعل
داشته باشد . البتّه گاه ممكن است چند متمم فعل با حرف عطف در كنار يكديگر
قرار گيرند :
من از حساب و پرسش روزقيامت مي ترسم .
فعل هايي كه به متمّم نيازمندند ، حرف اضافه ي مخصوصي دارند و بي آن به كار نمي روند .
فعل هايي كه متمم مي طلبند به دو دسته اند :
الف ) فعل هايي كه به جز نهاد ، تنها متمم مي طلبند و يك جمله ي سه جزيي يا گذرا به متمم توليدمي كنند . مانند :
انديشيدن : به
رنجيدن : از
ترسيدن : از
جنگيدن : با
گنجيدن : در
ب ) فعل هايي كه جز نهاد و متمم ، مفعول نيز مي
طلبندو به همين دليل دو نقش نماي مفعولي ( را ) و متممي ( حرف اضافه ) را
با هم دارند . مانند :
ترساندن : را – از كودك را از موجودات خيالي ترساند
پرسيدن : را – از معلم درس را از دانش آموز پرسيد
گنجاندن : را – در احمد كتاب را در قفسه گنجاند
سنجيدن : را – با رضا خود را با رستم مي سنجد
فروختن : را – به كتاب را به دوستش فروخت
بنابراين براي تشخيص متمم فعل ضروري است حروف اختصاصي افعال را بدانيم .
الف -فعل هايي كه علاوه بر نهاد به متمم نياز دارند ( سه جزيي با متمم / گذرا به متمم ) :
1- فعل هايي كه حرف اضافه ي مخصوص آن ها « به » است
انديشيدن – انجاميدن – باليدن – برازيدن – برخوردن
– پرداختن – پيوستن – چسبيدن – روي آوردن – زيبيدن – گرويدن – مانستن –
نازيدن – نگريستن
2- فعل هايي كه حرف اضافه ي مخصوص آن ها « با » است
آميختن ( مخلوط شدن ) – جنگيدن – درآميختن – درآويختن – ساختن ( سازش كردن ) – سر كردن – ور رفتن
3- فعل هايي كه حرف اضافه ي اختصاصي آن ها « از » است
بازماندن – برآشفتن – پرهيزيدن – ترسيدن – جَستن –
دست كشيدن – دست برداشتن – رَستن – رنجيدن – رهيدن – گذشتن – گريختن –
گسستن ( جدا شدن ) هراسيدن
4- فعل هايي كه حرف اضافه ي مخصوص آن ها « در » است : گنجيدن – فرو رفتن
5- فعل هايي كه حرف اضافه ي مخصوص آن ها « بر » است : شوريدن
ب – فعل هايي كه علاوه بر نهاد و متمم به مفعول نيز نياز دارند( چهارجزيي با مفعول و متمم / گذرا به مفعول و متمم ) :
1- فعل هايي كه حرف اضافه ي اختصاصي آن ها « به » است
آموختن ( ياد دادن ) – آويختن ( نصب كردن ) –
آلودن – افزودن – باختن – بخشيدن – برانگيختن – پرداختن – پيوستن –
سپردن – فرمودن – فروختن – گفتن – گماردن – گماشتن – دادن – ديكته كردن –
ماليدن – مالاندن – نشان دادن – نشان دادن
2- فعل هايي كه حرف اضافه ي اختصاصي آن ها « با » است
آراستن – آميختن ( مخلوط كردن ) اندودن – سنجيدن –
3- فعل هايي كه حرف اضافه ي مخصوص آن ها « از » است
آموختن ( ياد گرفتن ) – پرسيدن – خريدن – دزديدن – زدودن – ربودن – ستاندن – ستدن – شنيدن – طلبيدن – كاستن – كش رفتن – گرفتن –
4- فعل هايي كه حرف اضافه ي مخصوص آن ها « در » است : فرو بردن – فرو كردن
نكته 1 : اگر تكواژ گذرا ساز « ان » به فعل هاي گذرا
به متمم ( سه جزيي با متمم ) افزوده شود ، آن ها را به فعل هاي گذرا به
مفعول و متمم تبديل مي كند .
ترسيدن <> ترساندن چسبيدن<> چسباندن
مخالف كلمات ( متضاد ) / هم خانواده ی كلمات مترادف كلمات( هم معنی
مخالف كلمات ( متضاد )
هنرمند = بی هنر/آمدن = رفتن /ارزان = گران / بی نیاز = نیازمند
پست = بلند / تاریك = روشن / ضعیف = قوی / كم هوش = باهوش /غمگین = شادمان / /ناتوان =توانا/
شب = روز / بالا = پایین / زشت = زیبا /جوان = پیر / خشك = خیس/
خنده = گریه / خوبی = بدی / ترسو = دلیر / محروم = بهره مند / خندان = گریان /
دیر = زود / راست = دروغ / روزانه = شبانه / روشنایی = تاریكی / سیاه = سفید/
گرم = سرد / ناشناخته = آشنا / بیگانه = آشنا / ویران = آباد / كم = زیاد/
زندگی = مرگ / آغاز = پایان / جنگ = صلح / آسان = دشوار / ثروتمند = فقیر/
به آرامی = به تندی/ ناپسند = پسندیده / خیر = شر / ناجوانمرد = جوانمرد / بگو = نگو/
تند = آرام / سیراب = تشنه / كوتاه = بلند / كهنه = بلند / جدید = كهنه/
دشمنان = دوستان / جانور اهلی = جانور وحشی / خشك : خیس / گفت : نگفت آشنا : نا شناس/
هم خانواده ی كلمات
تابش : تابنده – تابان –تابندگی // تصویر : تصاویر –مصور – تصور – صورت
جمع : جامعه – اجتماع – مجموع – جمعیت – جامع / حاصل : تحصیل – محصول – محصل حصول
حفظ : حافظ – محفوظ – محافظ – محفظه / حس : حساس – محسوس – احساس
حركت : حركات : محرك – تحریك – تحرك – متحرك/ خبر : اخبار – مخبر – مخابره- مخابرات
زحمت : مزاحم – مزاحمت – زحمات / سفر : مسافر – مسافرت
شغل : شاغل – مشغول – اشتغال – مشاغل / علم : عالم – معلوم – تعلیم – تعلم – معلم/علوم
فكر : افكار – متفكر – فكور – تفكر / / قصد : قاصد – مقصود – مقصد
كتاب : مكتوب – كاتب – مكتب / كشف : كاشف – اكتشاف – مكتشف
اشتیاق : شوق – مشتاق – مشوق – تشویق / میلاد : مولود – ولد – ولادت
میراث : ارث – وارث – وراثت – ورثه / نظم : ناظم – منظم – تنظیم
جز : اجزا – مجزا / حق : حقیقت – حقایق – حقوق –حقانیت -تحقیق
مترادف كلمات.( هم معنی )
آخر: پایان- سرانجام / ابتداء : اول – آغاز / كاهل : تنبل -سست
آرامگاه : قبر- گور / ابله : نادان – بی خرد / ثروت : مال – دارایی
آشكار : نمایان –پدیدار / پاییز : خزان – برگ ریزان / حرفه : پیشه – شغل
آغاز : شروع – ابتداء / تبسم : خنده – لبخند / دانا : دانشمند -عالم
آموزگار: معلم –استاد / تصور : اندیشه – خیال / ماجرا : پیشامد – حادثه
آهسته –آرام – یواش / دانه : بذر – تخم / صریح : آشكار – روشن
جمع : گروه – دسته / پایه : اساس – بنیاد / آیین : دین – مذهب
جاهل : نادان – بی عقل / آرمان : امید – آرزو / پروا : ترس -هراس
آهنگ : صدا – آواز / بچه : كودك –طفل / بسیار : زیاد – فراوان
بامداد : صبح – سحر / دلیر : شجاع – بی باك / راز : سر – رمز
كهنسال : پیر – سالخورده / دیار : سرزمین – مرزوبوم / تحفه : ارمغان – سوغات
اجر : مزد –پاداش/ ثمره : میوه – نتیجه / بدرود : وداع – خدا حافظ
