اهمیت عفت کلام و پرهیز از بددهنی
فحش دادن و دشنام عملی زشت و
گناه مسلم است و هرگز درخور اهل ایمان و انسان های خدا جو و با وقار و
مودب به ادب اسلامی نمی باشد. مقابله به مثل در امثال این مورد كه گناه و
زشتی آن مسلم است، نیز شایسته مومن نیست، بهترین برخورد با آدم فحاش بی
توجهی كریمانه به او است. قرآن كریم در صفات مومن می فرماید: « وَإِذَا
مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا»(سوره فرقان آیه72)؛ هنگامی كه با
لغو برخورد می كنند، كریمانه از آن عبور می كنند.
فحاشی
و بد دهنی و هرزه گویی، و بیان كلمات ركیک، یكی از خصایص زشت افراد فاسد،
عاجز، ناتوان و بی منطق است . افراد سفیه بی خرد، در برخورد با مردم چون از
منطق و كلام درستی برخوردار نیستند و از دادن جواب صحیح عاجز هستند، بی
پروا دهان را باز می كنند و زبان خویش را حركت می دهند و با الفاظ ركیک،
فحاشی می كنند. افراد جاهل و نادانی كه با كوچكترین بهانه خشمگین شده، به
دور از شرم و حیا، فحش و دشنام می دهند. و آبروی دیگران را مورد هجوم قرار
داده و از بین می برند.
فحش دادن و دشنام عملی زشت و گناه مسلم است و هرگز
درخور اهل ایمان و انسان های خدا جو و با وقار و مودب به ادب اسلامی نمی
باشد. مقابله به مثل در امثال این مورد كه گناه و زشتی آن مسلم است، نیز
شایسته مۆمن نیست، بهترین برخورد با آدم فحاش بی توجهی كریمانه به او است.
قرآن كریم در صفات مومن می فرماید: « وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا
كِرَامًا»(سوره فرقان آیه72) ؛ هنگامی كه با لغو برخورد می كنند، كریمانه
از آن عبور می كنند.
حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) فرمود: بهشت بر فحاش و هرزه گوى کم حیائى که باک ندارد چه میگوید و چه مىشنود حرام است. عمران
بن نعمان نقل کرده است: حضرت صادق(علیه السلام) دوستی داشت که همیشه همراه
حضرت بود. روزی در رکاب امام در بازار کفاش ها می رفتند و غلام این شخص که
اهل «سند» بود، به دنبالش می رفت، همین طور که می رفتند، آن شخص به عقب
سرش نگاه کرد و غلام خویش را ندید. چند بار برگشت و نگاه کرد، باز او را
نیافت. خیلی عصبانی و ناراحت شده بود، ناگهان مشاهده نمود که غلام با سرعت
می آید (گویا مغازه یکی از کفاش ها نظر غلام را جلب کرده و مدتی در آنجا به
نظارت ایستاده بود). وقتی غلام نزدیک شد، یار امام به آن غلام گفت: کجا
بودی مادر فلان؟ حضرت تا این کلام را شنید از تعجب دست به پیشانی زد و
فرمود: سبحان الله مادرش را به زنا متهم می کنی؟ من خیال می کردم تو خوددار
و پارسایی! و اکنون می بینم که ورع و پارسایی نداری!
عرض کرد: قربانت گردم مادرش زنی است از اهل «سند» و مشرک است.
حضرت فرمود: مگر نمی دانی که هر ملتی برای خود ازدواجی دارد؟ از من دور شو
دیگر نمی خواهم با تو باشم. حضرت این را فرمود و از آن مرد دور شد.
عمران
بن نعمان به نقل از این داستان می گوید: «دیگر هرگز حضرت را با آن مرد
ندیدم که راه برود و همنشین باشد.»(اصول کافی، ج 4، ص 16 )
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله:
قالَ
رَسُولُ اللّه صلی الله علیه و آله: سِبابُ المُۆمِنِ فُسُوقٌ وَ
قَتالُهُ كُفرٌ وَ أَكلُ لَحمِهِ مِن مَعصِیَةِ اللّهِ. (بحارالانوار 75:
255 ح 39. )
رسول اكرم صلی الله
علیه و آله فرمود: فحش دادن به مۆمن فسق و فجور است و كشتن او كفر است و
خوردن گوشت او (با غیبت كردن) گناه و نافرمانى خداست.
امام باقر علیه السلام:
إنَّ اللّهَ یُبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ؛ خداوند، دشنام گوى بدزبان را دشمن مى دارد. (گزیده تحف العقول، ح157)
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «فحش دادن ظلم است و ظالم در آتش دوزخ قراردارد.»(1)
– پیامبر(صلی الله علیه و آله)- فرمود: «خداوند
بهشت را حرام كرده بر هر دشنام دهنده بی آبروی بی حیائی كه از آنچه می
گوید و از آنچه به او گفته می شود باكی ندارد و متأثر و ناراحت نمی شود.» (2)
حضرت
صادق (علیه السلام) فرمود؛ از نشانههائى که ثابت می‌کند شیطان در نطفه
فردی شرکت دارد. این است که او فحاش باشد و باکى نداشته باشد که چه مىگوید
و چه می‌شنود – و نیز فرمود: «هرگاه شخصی را
دیدید كه نسبت به آنچه می گوید یا درباره او گفته می شود بی مبالات و بی
تفاوت است پس همانا او یا زنازاده است و یا شیطان شریک او بوده است.»(3)
– و نیز فرمود: «فحش به مۆمن مانند نزدیک شدن به مرگ است.»(4)
– همچنین فرمود، فحش به مۆمن فسق، و جنگ با او كفر است.»(5)
بهشت
بر این فرد حرام است – قال رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله إِنَّ
اللَّهَ حَرَّمَ الْجَنَّةَ عَلَى کُلِّ فَحَّاشٍ بَذِی قَلِیلِ الْحَیاءِ
لَا یبَالِی بِمَا قَالَ وَ لَا مَا قِیلَ فِیه.
حضرت رسول (صلی
الله علیه و آله) فرمود: بهشت بر فحاش و هرزه گوى کم حیائى که باک ندارد چه
میگوید و چه مىشنود حرام است. (ارشاد القلوب ج1 ص143 )
شرکت شیطان در نطفه فحاش
-وَ
قَالَ الصادق (علیه السلام) مِنْ عَلَامَاتِ شِرْکِ الشَّیطَانِ الَّذِی
لَا شَکَّ فِیهِ أَنْ یکُونَ الرَّجُلُ فَحَّاشاً لَا یبَالِی مَا قَالَ وَ
لَا مَا قِیلَ فِیهِ فَإِنَّهُ لُعِبَ بِه.
حضرت صادق (علیه
السلام) فرمود؛ از نشانههائى که ثابت می‌کند شیطان در نطفه فردی شرکت
دارد. این است که او فحاش باشد و باکى نداشته باشد که چه مىگوید و چه
می‌شنود. (ارشاد القلوب ج1 ص143)
بدترین بندگان خدا
– وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ شَرِّ عَبِیدِ اللَّهِ مَنْ یکْرَهُ مُجَالَسَتُهُ لِفُحْشِه.
حضرت رسول فرمود: شرورترین بندگان خدا کسى است که مردم بواسطهى فحاشى او خوش ندارند که هم مجلسش باشند (ارشادالقلوب، ج1 ص143)
نکته آخر :
یادمان
باشد کلمه به کلمه حرف های ما ثبت و ضبط می شود و باید پاسخگوی تک تک آن
ها باشیم ، یادمان باشد جوری صحبت کنیم که فردای قیامت از الفاظی که از
دهانمان خارج شده شرم زده و سرافکنده نشویم .
یادمان باشد با فحاشان
و بی پروایان که هر لفظی را به راحتی بر زبان جاری می کنند همنشین نباشیم
که این عمل شنیع خواه ناخواه بر ما هم تأثیر خواهد گذاشت و یادمان باشد که
شأن ما والاتر از آن است که با به زبان آوردن چنین کلماتی خود را خوار و
خفیف کنیم.
«مواظب گفتارمان باشیم که تبدیل به کردار ما می شود.»
درباره “عدم رعایت عفت کلام” در احادیث و روایات چه آمده است؟
:آيا
سزاوار است كسي انساني را به خاطر مشكلات و خطا و اشتباه مورد فحش و لعن
قرار دهد؟ جواب فحش دادن و دشنام انساني كه به آدمي فحش مي دهد، چیست؟
فحش
دادن و دشنام عملی زشت و گناه مسلم است و هرگز درخوراهل ايمان و انسان های
خدا جو و با وقار و مودب به ادب اسلامی نمی باشد. مقابله به مثل در امثال
اين مورد كه گناه و زشتي آن مسلم است، نيز شايسته مومن نيست، بهترين برخورد
با آدم فحاش بي توجهي كريمانه به او است. قرآن كريم در صفات مومن مي
فرمايد: و اذا مرو باللغو مرو كراما. هنگامي كه با لغو برخورد مي كنند،
كريمانه از آن عبور مي كنند.
توضيح بيشتر درباره فحش:
1-
فحش عبارت است از اظهار كردن امور زشت و قبيح با الفاظ و عبارت صريح ، و
بيشتر اوقات به وسيله الفاظ وقاع (آميزش ) و آلات و متعلّقات آن به كار مى
رود، و اهل فساد و بى شرمان آن عبارات را صريحا اظهار مى كنند، و اهل صلاح و
شرف متعرّض آنها نمى شوند، بلكه اگر ذكر آنها ضرور شود به كنايه و با رمز
به آنها اشاره مى كنند. يكى از صحابه گفته است : ((خداوند با حيا و كريم
است عفّت مى ورزد و به كنايه سخن مى گويد، از جماع به لمس تعبير مى كند.))
پس مسّ و لمس و دخول و صحبت كناياتى است از آميزش ، و در عين حال زشت و
ركيك نيست . اين ادب و عفّت كلام در قرآن و كلام الهى مخصوص به آميزش
(وقاع) نيست بلكه از قضاء حاجت و بول و غايط به كنايه تعبير مى كند و اين
به رمز گفتن اولى است از الفاظ مستهجن و ركيك .
پس همه الفاظ فحش
بى شك ممنوع و مذموم است ، اگرچه بعضى بدتر و زشت تر است ، و بنابراين
گناهش بيشتر است ، خواه به عنوان دشنام و ايذاء گفته شود يا در مقام شوخى و
مزاح يا به عنوانى ديگر.
2- فحاشی و بددهني
و هرزه گويي، و بيان كلمات ركيك، يكي از خصايص زشت افراد فاسد، عاجز،
ناتوان و بي منطق است . افراد سفيه بي خرد، در برخورد با مردم چون از منطق و
كلام درستي برخوردار نيستند و از دادن جواب صحيح عاجز هستند، بي پروا دهان
را باز مي كنند و زبان خويش را حركت مي دهند و با الفاظ ركيك، فحاشي مي
كنند. افراد جاهل و ناداني كه با كوچكترين بهانه خشمگين شده، به دور از شرم
و حيا، فحش و دشنام مي دهند. و آبروي ديگران را مورد هجوم قرار داده و از بين مي برند.
اعضاي يك خانواده، و افراد يك محله، و مردم يك جامعه از گزند زبان فحاشان در آسايش و آرامش نيستند.
زيرا به سبب كوچكترين
برخوردي، مورد هجوم دشنامهاي ايشان قرار مي گيرند و اذيت و آزار مي شوند. و
به وسيلة الفاظ ركيك، حرمت و احترامشان در هم شكسته شده، به حريم شخصيت
ايشان تجاوز مي شود و آبرويشان از بين مي رود. و اين يك نوع تجاوز و ستمگري
به شخصيت و حقوق افرادي است كه بايد عزّت، آبرو و امنيت ايشان حفظ گردد.
كساني كه پردة شرم
و حيا مي درند و بي پروا فحّاشي مي كنند و آبروي انسانها را مورد تجاوز
قرار مي دهند بايد بدانند با داشتن چنين اخلاق و صفت پليدي، باطن و سيرتشان
شيطاني است.
فحش در احاديث و روايات
3- در متون و منابع غني اسلامي و روايات پيشوايان
دين عليهم السلام صحبت رکيک ٬فحش دادن و عدم عفت کلام ٬بسيار مذمت شده و
نهي گرديده است.در روايتي آمده که:
ـ الامام الصادق( عليه السلام ): « اِحفَظ لِسانَك عَن خَبيثِ الكلامِ ». « زبان خود را از بيان كلمات زشت و ركيك محافظت كن ».
ـ الامام علي( عليه السلام ): « الفُحشُ وَ
التَّفَحُّشُ لَيسا مِن الإسلامِ ». « دشنام دادن و بد دهني ( يا دشنام
شنيدن ) از اسلام بدورند ».
ـ الامام باقر( عليه السلام ): « اِنَّ اللهَ
يبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحُّشَ ». « خداوند شخص ناسزاگوي بد دهن ( يا دشنام
شنو ) را دشمن دارد ».
ـ رسول الله( صلي الله عليه و آله ): « اياكُم وَ الفُحشَ ؛ فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لايحِبُّ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ ».4
پيامبر خدا( صلي الله عليه و آله ): « از دشنامگويي بپرهيزيد، زيرا خداي عزوجلّ ناسزاگوي بد دهن را دوست ندارد ».
ـ
رسول الله(صلي الله عليه و آله ): « ما كَانَ الفُحشُ في شيءٍ قَطُّ
اِلّا شانَهُ، وَ لا كانَ الحَياءُ في شيءٍ قَطُّ الّا زانَهُ ». « زشت
گويي ( و زشت كرداري ) هرگز در چيزي نبود مگر اينكه آن را عيبناك گردانيد و
شرم و حيا هرگز در چيزي نبود مگر اينكه آن را آراست ».
ـ
الامام علي( عليه السلام ): « اَسفَهُ السُّفَهاءِ المُتَبجِّحُ بِفُحشِ
الكَلامِ ». « نابخردترين نابخردان، كسي است كه به دشنامگويي افتخار كند ».
ـ الامام علي( عليه السلام ): « مَن افحَشَ شفا حُسّادَهُ ». « كسي كه دشنام دهد دل حسودانش را خنك گرداند ».
ـ الامام صادق( عليه السلام ): « مَن خافَ النّاسُ لِسانَهُ فهُوَ في النّارِ ». « هركس كه مردم از زبانش بترسند او در آتش است ».
ـ
الامام الصادق( عليه السلام ): « مِن عَلاماتِ شِركِ الشَّيطانِ الذي
لايشُكَّ فيهِ ان يكونَ فحّاشاً لايبالي ما قالَ و لا ما قيلَ فيهِ ». «
يكي از نشانه هاي شريك شيطان كه ترديدي در آن نيست، اين است كه شخص
دشنامگوي باشد و باكي نداشته باشد كه چه گويد و چه شنود ».
ـ
رسول الله( صلي الله عليه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ عِبادِ اللهِ مَن
تُكرَهُ مجالستَهُ لِفُحشِهِ ». « يكي از بدترين بندگان خدا كسي است كه به
سبب بدزباني و دشنامگوييش، همنشيني با او ناخوشايند باشد ».
ـ
رسول الله( صلي الله عليه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ الناسِ مَن تَرَكَهُ
الناسُ اتِّقاءَ فُحشِهِ ». « از بدترين مردمان كسي است كه مردم، از ترس
ناسزاگويي او، وي را ترك كنند ».
ـ
الامام الصادق( عليه السلام ): « البَذاءُ مِن الجَفاءُ وَ الجَفاءُ في
النّارِ ». « بدزباني از بي ادبي است و بي ادبي در آتش مي باشد ».
ـ الامام علي( عليه السلام ): « مِنَ الفُحشِ كَثرَهُ الخُرقِ ». « خشونت و بدخويي زياد، از جملة زشتيها است ».
ـ الامام باقر( عليه السلام ): « سِلاحُ اللِّئامِ قَبيحُ الكَلامِ ». « حربة فرومايگان زشتگويي است ».
ـ
الامام زين العابدين( عليه السلام): « مَن رَمي النّاسَ بما فيهم رَمَوهُ
بما لَيسَ فيهِ ». « هر كه از عيبهايي كه مردم دارند سخن بگويد، مردم
عيبهايي را كه ندارند به او نسبت دهند ».
ـ
رسول الله( صلي الله عليه و آله ): « اِذا نَسَبَكَ رَجُلٌ بما يعلَمُ
مِنكَ فلاتَنسِبهُ بما تَعلَمُ مِنه، فَيكونَ أجرُ ذلك لك وَ وَبالُهُ
عَلَيهِ ». « هرگاه كسي از تو چيزي مي داند و آن را به تو نسبت داد، تو
آنچه را از او مي داني به وي نسبت مده ( و اظهار مكن ) تا ثواب اين كار از
آنِ تو باشد و گناهش از آنِ او ».
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمودند: ورود انسان بد زبان به بهشت حرام است.
از
امام باقر عليه السلام نيز در اين زمينه رسيده است که: بهتر و زيبا تر از
آنگونه که دوست داريد ديگران با شما سخن بگويند٬با آنها سخن بگوييد٬به
درستيکه خداوند کسي را که به مومنين ناسزا دهد و آنها را لعن کند و طعنه
بزند ٬دشمن دارد.
امام
صادق عليه السلام فرمودند: خداوند مي فرمايدکه هرکس به دوست من(يعني
مومن)اهانت کند(چه با زبان و چه با رفتار) به جنگ با من برخاسته است. اصول
کافي ج ص ۳۵۲
نقل
شده که روزي يکي از ياران امام صادق عليه السلام در خدمت ايشان به جايي
رهسپار بود٬غلام آن مرد از آنها عقب افتاد ٬مرد او را صدا زد ولي غلام جواب
نداد ٬بار دوم و سوم هم او را فرا خواند ٬اما باز از غلام پاسخي شنيده
نشد٬آن مرد به غلام دشنام دادو گفت :يابن الفاعلة ٬اي حرامزاده با تو
هستم!.
امام صادق عليه السلام با شنيدن اين ناسزااز راه رفتن باز ايستادند و فرمودند:چه گفتي؟
صحابي
گفت يابن رسول الله !چون پدر و مادرش مسلمان نبوده و از بلاد غير اسلامي
هستند ٬لذا اين ناسزا را دادم و اين نسبت حقي است که گفتم.
حضرت
فرمودند مرا با پدر و مادر او کاري نيست ٬چرا به او فحاشي مي کني؟بعد
فرمودند:ديگر حق نداري با من رفت و آمد کني.(نقل کردند که امام تا زنده
بودند٬آن صحابي را به حضور نپذيرفتند و با او رفت و آمد نکردند).
4-
فحش و دشنام برای مومن در هیچ صورتی روا و شایسته نیست حتی اگر مورد فحش و
دشنام قرار گیرد حق ندارد در مقابل به آن فرد فحاشی کند و اگر کسی به او
فحش دهد جزای این بی ادبی خود را خواهد دید و مورد مواخذه الهی قرار خواهد
گرفت و مومنی که مورد فحاشی قرار گرفته و مقابله به مثل نکرده به خاطر این
تحمل ماجور و مثاب خواهد بود .
