بی‌قراری، نشانه رویش دندان کودک
تب
می‌کند و در تب می‌سوزد، اما باز هم پدر و مادر می‌گویند طبیعی است، چون
دارد دندان درمی‌آورد. چند روزی هم اسهال می‌شود یا لب به هیچ غذایی
نمی‌زند و این بار هم به اشتباه می‌گویند مشکلش به رشد دندان‌ها مربوط است.
البته کم نیستند کسانی که فکر می‌کنند دلیل مواجه شدن با این مشکلات، رشد
دندانی است که دارد از لثه بیرون می‌زند، اما متخصصان می‌گویند نه تب شدید
به دندان‌درآوردن ارتباط دارد و نه اسهال. آنها عقیده دارند رویش دندان‌ها
اتفاقی طبیعی است که بدون بروز مشکلات حاد و شدید پیش می‌آید.
دکتر مهناز صادقیان، فوق‌تخصص گوارش کودکان
میگوید: دندان‌درآوردن یک پدیده فیزیولوژیک است که با پدیده‌های
فیزیولوژیک دیگری مانند افزایش بزاق دهان کودک همراه خواهد بود.
دکتر صادقیان در گفت‌وگو با جام‌جم در
این‌باره توضیح می‌دهد: ممکن است مدفوع کودک هنگام رشد دندان‌ها کمی شل‌تر
از حالت طبیعی شود که این وضع گذرا و بسیار خفیف است. همچنین به گفته وی،
خارشی که کودک در ناحیه لثه‌ها احساس می‌کند نیز می‌تواند موجب بی‌قراری‌اش
شود، اما بچه در این شرایط هم کاملا سالم و خوشحال است و افزایش وزن
مناسبی دارد. وی با تاکید بر این‌که دندان‌درآوردن هیچ مشکل خاصی ایجاد
نمی‌کند و جای نگرانی ندارد، یادآور می‌شود: نباید به اشتباه تصور کنید
دندان‌درآوردن باعث تب کودکان می‌شود، زیرا رشد دندان‌ها هیچ وقت با تب
بالا همراه نخواهد بود. بنابراین زمانی که کودک تب می‌کند، حتما باید برای
بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کرده و دلیل دیگری را به غیر از دندان‌درآوردن
برای این مشکل پیدا کنید.
دکتر صادقیان می‌افزاید: اسهال شدید یا یبوست
هم ارتباطی به دندان‌درآوردن ندارد و به طور معمول این دو اتفاق نباید با
یکدیگر همراه شود. البته گاهی کودکان برای کاهش احساس خارش و ناراحتی که
هنگام رشد دندان دارند، ممکن است هر چیزی را داخل دهانشان ببرند و همین
موضوع می‌تواند عاملی باشد برای بروز اسهال؛ ولی خود رویش دندان‌ها باعث
اسهال شدید که به از دست دادن آب و الکترولیت‌های بدن منجر می‌شود، نخواهد
شد.
درد است یا خارش؟
اگر دقت کرده باشید، وقتی بچه‌ها در حال
دندان‌درآوردن هستند، هر جسمی را داخل دهانشان می‌کنند و آن را گاز
می‌گیرند و به همین دلیل هم پدر و مادرها فکر می‌کنند دندان‌درآوردن با درد
شدیدی همراه است که کودک برای کاهش درد چنین کاری را انجام می‌دهد.
بعضی‌ها هم به دنبال تاول‌های دردناکی روی لثه کودک هستند و منتظر خونریزی
می‌مانند. با این حال، دکتر صادقیان میگوید: رویش دندان‌ها اتفاق دردناکی
نیست، ولی باعث خارش شده و ممکن است حس ناخوشایندی برای کودک ایجاد کند که
موجب ناراحتی‌اش می‌شود. برای آرام‌تر‌کردن این بی‌قراری و ناراحتی کودکان
هم وی توصیه می‌کند با نظر پزشک از داروهایی که برای این منظور تهیه شده،
استفاده کنید. علاوه بر این، اجسام ژله‌مانند سفت مثل اسباب‌بازی‌های تمیز
ژلهای نیز می‌تواند به کاهش علائم آزاردهنده ناشی از رویش دندان‌ها کمک
کند.
این فوق‌تخصص گوارش کودکان با اشاره به
این‌که رویش اولین دندان‌ها معمولا در سنین چهار تا شش ماهگی اتفاق
می‌افتد، میگوید: در این زمان معمولا سطوح ایمنی که از مادر به شیرخوار
رسیده کاهش می‌یابد و کودک کم‌کم خودش باید عناصر ایمنی را بسازد. بنابراین
کاهش عناصر ایمنی منتقل‌شده از مادر به کودک می‌تواند دلیلی برای تب یا
بروز عفونت باشد که این فقط یک همراهی با دندان‌درآوردن است و رویش دندان
به تنهایی باعث چنین اتفاقی نمی‌شود. وی می‌افزاید: در کودکانی که مشکل یا
بیماری خاصی ندارند هم معمولا در محل رویش دندان‌ها خونریزی اتفاق
نمی‌افتد.
دکتر صادقیان به والدین توصیه می‌کند زمانی
که کودک دچار مشکلی مانند تب یا اسهال شدید می‌شود، حتما به پزشک مراجعه
کنند و این مشکلات را به حساب دندان‌درآوردن نگذارند.
روش‌های قدیمی چقدر موثر است؟
بعضی‌ها گردنبندهای خاصی برای کاهش درد
دندان‌درآوردن دارند و می‌گویند اگر آن گردنبند را به گردن کودک بیندازید،
هیچ مشکلی نخواهد داشت. باورش کمی سخت است، اما هستند کسانی که از این
روش‌ها هم کمک می‌گیرند. در حالی که دکتر صادقیان میگوید چنین روش‌هایی
هیچ پایه و اساس علمی ندارد و نمی‌تواند صحیح باشد.
گروه دیگری هم هستند که به روش‌های دیگری روی
می‌آورند؛ مثلا یک تکه گوشت کباب‌شده یا برشی از لیمو‌ترش را به کودک
می‌دهند تا به لثه‌اش بکشد و آرام‌تر شود که این روش هم به گفته دکتر
صادقیان صحیح نیست، زیرا ممکن است کودک این مواد غذایی را ببلعد یا
خوراکی‌ها آلوده شود و کودک ماده آلوده را به لثه‌اش بکشد. برهمین اساس، وی
توصیه می‌کند از ژلهای نیمه‌متراکمی که با همین هدف ساخته شده استفاده
کنید تا این خطرات هم برای کودک پیش نیاید.
این دندان‌ها را به حال خود نگذارید
با خودتان نگویید دندان شیری برای خراب شدن
است، باید خراب شود، بیفتد و جای آن دندان اصلی دربیاید. این دندان‌ها هم
ممکن است بپوسد، خراب شود و در نتیجه مشکلات بیشتر و بزرگ‌تری برای کودک به
وجود می‌آورد. پس آنها را به حال خودشان رها نکنید و به فکر رعایت بهداشت
دندان‌های شیری هم باشید. متخصصان توصیه می‌کنند زمانی که دندان‌های کودک
در حال رویش است، با استفاده از دستمالی تمیز و مرطوب لثه‌اش را پاک کنید و
زمانی که دندان از لثه بیرون می‌آید هم از یک مسواک نرم و مرطوب که مخصوص
کودک است، کمک بگیرید. البته یادتان باشد در این سنین نیازی به استفاده از
خمیردندان هم نیست.
چرا بچه‌ها موقع دندان درآوردن تب مي‌کنند؟
كودكتان بي‌قرار شده؟ بي‌دليل جيغ مي‌زند و گريه مي‌کند؟ آب دهانش راه
افتاده؟ اسهال گرفته يا دور دهانش جوش زده و زخم است؟ تب دارد؟ غذا
نمي‌خورد و بدخلق شده؟ همه اينها مي‌تواند علايم دندان درآوردن باشد و
معمولا همه‌شان هم به محض اينكه دندان‌ها نيش زدند، برطرف مي‌شوند. رويش
دندان‌هاي شيري دوره سختي است و با مشکلات و علايمي همراه است که براي هريک
راه‌حل‌هاي بجا و نابجايي وجود دارد. با «نوزادان» اين هفته، همراه شويد
تا درباره اين مرحله از زندگي شيرخوارتان راهنمايي‌هاي لازم را از متخصصان
«سلامت» دريافت کنيد.
اگر دير و زود شد، نگران نشويد!
رويش
دندان‌هاي شيري تقريبا از سن 4 تا 6 ماهگي آغاز مي‌شود و تا 3 سالگي ادامه
مي‌يابد. در پايان اين سن کودک بايد 20 دندان شيري داشته باشد. البته
والدين نبايد نگران ديروزود شدن اين مساله باشند چون 6-5 ماه تاخير يا تقدم
در رويش دندان‌ها طبيعي است و نشانه کمبود ريزمغذي‌هايي مثل کلسيم محسوب
نمي‌شود. گاهي برخي کودکان حين تولد يا يک ماه بعد از آن دندان درمي‌آورند و
برخي ديگر يک ساله هستند و هنوز 2 دندان در فک پايين دارند. مادرها حس
خوبي از رويش زودهنگام دندان‌هاي شيرخوار ندارند چون مراقبت از دندان‌ها
وقتي زودتر از موقع مي‌رويند سخت‌تر است. ممكن است اين دندان‌ها سفتي لازم
را نداشته باشند و گاهي خطر افتادن و بلعيدن هم وجود دارد. در عين حال،
گاهي زود دندان درآوردن مانع تغذيه اصولي كودك و ناراحتي مادر حين شيرخوردن
مي‌شود، چون کودک سينه مادر را گاز مي‌گيرد. ديرتر رويش پيداكردن دندان‌ها
هم اگر همه مسائل يعني وزن‌گيري و ترشح هورمون‌ها در کودک عادي باشد
اشکالي ندارد و مراقبت‌كردن از دندان ساده‌تر و بهتر است.
از دنداني‌هاي پلاستيکي استفاده کنيد
قديمي‌ها
براي تسريع درد و خارش ناشي از رويش دندان‌ها، قند روي لثه کودک
مي‌ساييدند که اين کار اصلا توصيه نمي‌شود و تنها باعث زخم‌شدن لثه و
التهاب و عفونت مي‌شود.استفاده از گوشت نيم‌پز را هم توصيه نمي‌کنيم زيرا
گرچه مانند دنداني عمل مي‌کند اما مي‌تواند آلودگي ميکروبي داشته باشد.
دادن
هويج نيز در شرايطي که خطر بلع وجود دارد مجاز نيست. بهترين وسيله که
جايگزين مناسبي براي گوشت نيم‌پز يا هويج است که خيلي‌ها به اشتباه به اين
کودکان مي‌دهند، دنداني‌هاي پلاستيکي است که انواع استاندارد آن در
داروخانه‌ها به فروش مي‌رسد. بهتر است به اين دنداني، بندي آويزان کنيد تا
دور گردن کودک باشد و به زمين نيفتد و آلوده نشود.
برخي از اين انواع را مي‌توانيد در فريزر بگذاريد تا خنک شود و اثر بي‌حس‌کنندگي خفيفي داشته باشد.
استفاده
از ژل‌هاي بي‌حس‌کننده دندان را توصيه نمي‌کنيم زيرا معمولا روي موضع زده
نمي‌شوند و همزمان لب و زبان کودک را بي‌حس مي‌کنند و باعث مي‌شوند کودک
زبانش را گاز بگيرد.
ژل در صورتي که دقيقا روي موضع زده شود و چند
لحظه بعد با دستمال پاک شود، ايرادي ندارد اما استفاده زياد به مدت طولاني
در تمام دهان توصيه نمي‌شود.
چرا بچه‌ها موقع دندان درآوردن تب مي‌کنند؟
يکي
از اصلي‌ترين عارضه‌ها و علايم رويش دندان، بيقراري و بي‌اشتهايي کودک و
خارش لثه است که به دنبال لرزش ريشه براي بيرون‌زدن دندان بروز مي‌کند.
براي تسکين اين خارش، کودکان همه چيز را به دهان مي‌برند و فشار مي‌دهند.
اين فشار آوردن خودش به رشد سريع‌تر دندان کمک مي‌کند. در صورتي که بيقراري
کودک شديد باشد، براي تسکين علايم مي‌توان از قطره استامينوفن استفاده کرد
اما اگر بيقراري‌اش شديد نيست، اجازه بدهيد روند رويش دندان به صورت طبيعي
طي شود. ريزش آب دهان نيز از علايم دندان درآوردن است و برخلاف عقايد
رايج، فرقي نمي‌کند کودک آب دهان را قورت دهد يا بيرون بريزد. در هر صورت
آب دهان باعث مشکل نمي‌شود و عامل اسهال يا زخم شدن دور دهان کودک نيست. تب
و اسهال نيز گرچه خيلي مرتبط با رويش دندان نيست اما با آغاز روييدن
دندان‌ها در برخي کودکان مشاهده مي‌شود. همزماني اسهال و تب و رويش
دندان‌ها 2 دليل اصلي دارد؛ اولا حول و حوش 6-4 ماهگي كه دندان‌ها هم در
حال رويش هستند، سيستم دفاعي بدن كودك به تدريج مستقل از مادر مي‌شود و اين
مقاومت بدنش را كاهش مي‌دهد و باعث مي‌شود علايمي مانند تب و اسهال بروز
كند. ثانيا در اين زمان كودكان براي تسکين خارش لثه دست يا هر چيز
آلوده‌اي را به دهان مي‌برند و اين باعث ورود ميكروب‌ها به بدن مي‌شود.
