آشنایی با روشهای شیر دادن و مزایای شیر مادر
شیر مادر سرشار از مواد مغذی و دارای انواع ویتامین هاست و بهتر از هر چیز دیگری رشد فرزند دلبند شما راتضمین می کند .
کودکی که در دوران اولیه زندگی خود تغذیه مناسب داشته باشد به رشد و
پرورش جسمانی کامل دست یافته ، در آینده فردی تندرست و شاداب خواهد بود
مزایای شیر مادر
شیر مادر تا یکسالگی برای نوزاد بهترین است و موجب می شود نوزاد کمتر دچار عفونت های مختلف شود
شیر مادر بعلت دارا بودن ماده ایمنی به نام ایمونوگلوبین تا حدود زیادی
اسهال و استفراغ نوزاد را کاهش می دهد و نسبت به بعضی بیماریهای دیگر ایجاد
مصونیت نموده و می توان گفت اولین واکسن نوزاد است . شیرمادر نه تنها
کاملترین غذا برای نوزاد است بلکه عامل مهمی در پیشگیری از عفونت و ضامن
سلامتی جسمی و روانی شیرخوار می شود
شیر مادر درجه حرارت مناسب داشته ، از آلودگی عاری است و میزان ابتلا به آسم و آلرژی را در شیرخوار کاهش می دهد
شیر مادر آسودگی روانی و رشد عاطفی نوزاد را تامین می نماید و موجب افزایش ارتباط بین مادر و کودک می گردد
تغذیه با شیرمادر مواد زاید تولید نمی کند ، استفاده از شیرخشک با زباله
هایی همچون بسته بندیهای قوطی شیرخشک و بطری و اتلاف کاغذ همراه است
شیرمادر در هر زمانی با دمای مناسب و با توجه به نیاز کودک در دسترس
اوست . و برای درست کردن شیرخشک نیاز به آب و استریل کردن بطری و سرشیشه و
حمل آنها است . شیرمادر نیاز به حمل ندارد و هر کجا برود آمادگی تولید
شیر وجود دارد بدون آنکه گرم یا سرد باشد
شیر هر مادر مناسب با نیاز کودکش می باشد و حتی شیرمادر دیگر مناسب همان
کودک نمی باشد . مسلما شیرخشک از این خاصیت برخوردار نیست. یعنی ترکیب شیر
هر مادر متفاوت است و با توجه به نارس بودن کودک و یا خیلی موارد دیگر این
ترکیب متناسب با نیاز کودک تغییر می کند
نکاتی در مورد شیردهی
شیر مادر در روزهای اول تولد نوزاد کم می باشد _ البته در این مدت هم نوزاد احتیاج کمتری به شیر دارد .
شیر مادردر روزهای اول آغوز نامیده می شود که برای نوزاد ضروری است
بنابراین تعذیه نوزاد را بلافاصله بعد از زایمان و با آغوز شروع کنید و
ادامه دهید
تداوم شیردادن از پستان مادر با فواصل کوتاه مهمترین عامل ترشح و افزایش
شیر مادر می باشد ، لذا بهیچ عنوان نبایستی به نوزاد شیرخشک داد ، مگر در
موارد استثنایی که با بایستی حتما توسط پزشک توصیه شود
بیماریهای رایج مادران و مصرف دارو توسط مادر مانع از شیردادن به نوزاد
نمی باشد . بجز چند مورد استثنایی که بایستی توسط پزشک کودکان تجویز شود
دفعات تغذیه از پستان بایستی بر مبنای خواست نوزاد باشد _ حدود ۸تا۱۲
بار در طول بیست و چهار ساعت در صورتیکه شیرخوار از شیرمادر استفاده می کند
نیازی به نوشیدن آب اضافی ندارد و اگر بعلت گرمی محیط نیاز به آب اضافی
باشد میتوان از آب جوئشیده خنک شده استفاده کرد
بهترین راه برای تشخیص کافی بودن شیرمادر ، افزایش وزن و قد شیرخوار بر
اساس منحنی رشد است که با مراجعه به پزشک کودکان و با بررسی رشد ماهیانه
شیرخوار این کار میسر است .
نوزاد در روزهای اول تولد کمی وزن از دست می دهد . این پدیده طبیهی است و نباید آنرا به حساب کمبود شیرمادر گذاشت .
اصولا تشخیص کمبود شیرمادر و احتیاج به شیرخشک در صلاحیت پزشک کودکان
است ، لذا بدون مشاوره با پزشک کودکان اقدام به تجویز شیرخشک ننمائید
کلید موفقیت در شیردهی اعتماد به نفس است ، نیاز به شبردهی نیاز به تصمیم و تعهد مادر دارد
شیردادن به نوزاد خیلی زود و ظرف یکساعت بعد از تولد
تغذیه شیرخوار بطور مکرر و بر حسب میل و یا تقاضای او
تغذیه انحصاری شیرخوار فقط با شیرمادر در تمام مدت مرخصی زایمان
قرص ضدحاملگی اثر سوء بر روی شیرمادر دارد
خوردن مایعات زیاد توسط مادر و مک زدن پستان مادر بوسیله نوزاد شیر را زیاد می کند
و شما پدر عزیز ، به منظور تغذیه فرزندتان با شیرمادر برای تشویق و
حمایت از همسر خود با همه توان تلاش کنید . توجه کنید که همسر شما در دوران
شیردهی حساستر از دیگر مواقع بوده و نیازهای عاطفی ، روانی و تعذیه ای خاص
دارد
توصیه هائی هنگام شیر دادن به کودک
قبل از شیر دادن دستهایتان را بشوید و پستان خود را آب ولرم تمیز کنید . پستان را با استفاده از صابون یا مواد ضد عفونی تحریک نکنید
هنگام شیر دادن نوزاد را بغل کرده ، سر او را بالاتر نگه دارید ، توجه
کنید که سینه شما روی بینی نوزاد را نپوشاند و مانع تنفس نوزاد نشود برای
جلگیری از اینکار چهار انگشت خودر را زیر سینه و انگشت شست را روی سینه
قرار دهید . برخی از مادران از دو انگشت خود بصورت قیچی استفاده می کنند که
اینکار سبب کاهش شیر می شود
در اوایل تولد به نوزاد از هر دو پستان خود شیر دهید
پس از اینکه از یک سینه شیرخورد ، پشت او را ماساژ دهید تا آروغ بزند ، سپس سینه دیگر را به او بدهید و عمل ماساژ را تکرار کنید
برای جلوگیری ار پریدن شیر در گلوی نوزاد ، او را پس از خوردن شیر یا به
پهلوی راست یا چپ بخوابانید . توجه کنید که هیچوقت نوزاد را بر روی شکم
نخوابانید
شیرمادر تا شش ماهگی برای رفع نیازهای شیرخوار کافی است و در این دوره
به جز آب در مواقع نیاز یا استفاده از قطره هایی که پزشک توصیه می کنند ،
هیچ چیز دیگر به کودک ندهید
از شیردهی در حالت خوابیده خودداری کنید و حتما نوزاد را در آغوش گرفته و به او شیر دهید
نکاتی در مورد دوشیدن شیر
بهتر است دوشیدن شیر زمانی صورت گیرد که پستانها پر از شیر است ، معمولا بهترین زمان صبح هاست
استراحت مادر به مدت ۱۰تا۲۰ دقیقه قبل از دوشیدن شیر ، خوردن مایعات
نظیر یک لیوان شیر ، آب میوه ، چای کمرنگ و… می تواند کمک موثری باشد ،
البته مایعات گرم بیشتر از مایعات سرد به تولد شیر کمک می کند
دوشیدن شیر با دست بهترین روش دوشیدن است و به استفاده از پمپ های دستی
ترجیح دارد .شستن دستها با صابون و شستن سینه با آب ساده توصیه می شود
بهتر است مادران در موقع دوشیدن شیر در محیطی آرام و ساکت و بدور از اضطراب فشارهای عصبی و در یک وضعیت راحت بنشینند
فکر کردن به نوزاد ، نگاه کردن به او و یا نشستن در کنار او و یا شنیدن صدای کودک به ترشح شدن شیر کمک می کند
استفاده از حوله گرم و مرطوب به مدت ۱۰تا۱۵ دقیقه روی پستان و نوک آن و یا حمام کردن یا ماساژ دادن به جاری شدن شیر کمک می کند
از چه زماني به بچه‌ها ميوه بدهيم؟
شكي نيست كه خوردن انواع ميوه تاثير
بسزايي در سلامت و تندرستي دارد. به همين دليل همان قدر كه خوردن ميوه براي
بزرگسالان لازم و ضروري است، در كودكان هم اهميت دارد. كودكان هم بايد
روزانه 2 تا 5 واحد ميوه دريافت كنند، چون اين گروه غذايي بخشي از نياز
آنها را به مواد معدني و آنتي‌اكسيدان‌ها تامين مي‌كند. خوشبختانه چون
اغلب ميوه‌ها خوشرنگ و خوشمره هستند و طعم شيرين دارند، مورد علاقه اغلب
كودكان هستند. بنابراين به راحتي مي‌توان با توجه به خواص ويتاميني، معدني و
نيازهاي سني كودك، آنها را وارد برنامه غذايي كودك كرد اما نكته اينجاست
كه مصرف اين گروه غذايي در ميان كودكان بايد با رعايت اصولي همراه باشد تا
براي كودكاني كه سيستم گوارش حساسي دارند، مشكلي ايجاد نكند. دكتر سيد
ضياءالدين مظهري درباره ميزان مصرف، سن شروع، نحوه مصرف و نكات مهم در مورد
ميوه‌ها توصيه‌هايي دارد كه با رعايت آنها مي‌توان با خيال راحت اين گروه
غذايي را در اختيار كودكان قرار داد.
از چه زماني به بچه‌ها ميوه بدهيم؟
كودكان
از زمان تولد تا 6 ماهگي تنها نياز به شير مادر دارند. از 6 ماهگي و با
آغاز تغذيه تكميلي كه نوع غذا خوردن كودك از حالت مايع به لعابي، پوره،
پوره سفت و غذاي سفره تغيير مي‌كند، تغييرات تكاملي براي دريافت مواد‌غذايي
در كودك ايجاد شده و بنابراين تنوع مصرف خوراكي‌ها هم شروع مي‌شود اما اين
تنوع با مقدار كم يعني يك قاشق مرباخوري شروع مي‌شود و تا 12 قاشق
مرباخوري مي‌رسد تا بدن نوزاد آنزيم لازم براي هضم را داشته باشد. از آنجا
كه ممكن است كودكان زمينه حساسيت به ميوه داشته باشند، بايد مصرف را با
ميوه‌هايي شروع كرد كه زمينه ايجاد حساسيت ندارند. بهترين ميوهاي كه در
چند هفته ابتدايي آغاز تغذيه تكميلي مي‌توان وارد برنامه غذايي كودك كرد،
آبميوه رقيق است كه به‌تدريج به غلظت آن افزوده مي‌شود. در مورد سبزي‌ها هم
بهتر است تغذيه با آب هويجي كه با آب سيب مخلوط شده آغاز شود. به‌تدريج و
با بزرگ شدن كودك مي‌توان ميوه‌ها را به‌صورت پوره و بعد تكه‌هاي كوچك در
روند افزايش جويدن و بلعيدن وارد برنامه غذايي كودك كرد. آخرين ميوهاي كه
در اين روند بايد وارد برنامه شود، مركبات است، زيرا مركبات ممكن است
حساسيت‌زا باشند. تنها انتخاب موجود در ميان مركبات آب ليمو شيرين است كه
ميزان حساسيت‌زايي آن از ديگر انواع مركبات كمتر است.
به خاطر حساست زا بودن توت فرنگی، در مصرف اين ميوه براي كودكان بايد احتياط كرد
بچه‌ها چه موقع از روز ميوه بخورند؟
بهترني
زمان براي خوردن ميوه وقتي است كه معده كودك خالي باشد. علاوه بر اين،
بهترين زمان خوردن ميوه در صبحانه است. اگر آب مركبات هنگام صبح به كودك
داده شود، موجب افزايش اشتهاي كودك مي‌شود. اگر هنگام صرف غذا ميوه‌هايي كه
حاوي ويتامين C هستند، به‌صورت آبميوه به كودك داده شوند، موجب افزايش آهن
خون مي‌شوند. به جز صبحانه، ميان وعده‌ها بهترين زمان استفاده از ميوه
هستند. با توجه به اين‌كه كم‌خوني فقر آهن يكي از مشكلات تغذيه‌اي كودكان
است و يكي از دلايل اصلي آن استفاده از برنامه غذايي نادرست است، انتخاب
ميان‌وعده مناسب مانند انواع ميوه همراه با خشكبار مي‌تواند موجب افزايش
آهن دريافتي شود. به خاطر داشته باشيد كه بايد هنگام خوردن ميوه در ميان
وعده به زمان صرف وعده اصلي دقت شود و دست كم 90 تا 120 دقيقه تا وعده اصلي
فاصله داشته باشد. درمورد كودكاني كه به كودكستان مي‌روند، مصرف ميوه‌هايي
مانند سيب مي‌تواند در جبران افت قند خون نيز بسيار مفيد باشد. به اين
ترتيب به قدرت يادگيري آنها كمك كرده و آنها با نشاط بيشتري بازي
مي‌كنند.
ميوه براي كودكان چاق ضرر دارد؟
سرعت
رشد كودكان در سال اول بسيار زياد است و وزن يك كودك يك‌ساله تقريبا 3
برابر وزن او هنگام تولد است. از سال سوم به بعد سرعت رشد، كند اما مداوم
مي‌شود به‌طوري كه سالانه با توجه به دختر يا پسر بودن بين 2 تا 3 كيلوگرم
به وزن و بين 6 تا 8 سانتي‌متر به قد كودك اضافه خواهد شد. به همين دليل
نياز به غذا كمتر مي‌شود اما مادران به اشتباه فكر مي‌كنند، كودك دچار
بي‌اشتهايي شده و با اصرار كودك را وادار به خوردن مي‌كنند. اين احتمال
وجود دارد، وقتي آبميوه يا ميوه شيرين به كودك داده مي‌شود، او آن را
به‌صورت بافت چربي ذخيره كند. اگر‌چه دريافت 2 واحد ميوه در تغذيه روزانه
كودك معادل 12 كيلوكالري است، درحالي‌كه يك شيريني گل‌محمدي معادل 150
كيلوكالري است. بنابراين توصيه مي‌شود، در مورد كودكان چاق به جاي منع مصرف
ميوه، خوراكي‌هايي مانند تنقلات، شيريني‌ها و شكلات از برنامه غذايي كودك
حذف شود.
پوست ميوه‌ها را بايد براي كودكان گرفت؟
پوست
ميوه، هم مي‌تواند برخي مواد مغذي را به بدن كودك برساند و هم مواد سمپاشي
شده را وارد بدن او كند. بنابراين برخي ميوه‌ها كه پوست‌شان حاوي فيبرهاي
نامحلول است، به‌دليل نفاخ بودن و نيز به‌دليل آن‌كه كودكان نمي‌توانند
آنها را خوب بجوند، بهتر است پوست گرفته شوند. همچنين توصيه مي‌شود، پوست
ميوه‌هاي وارداتي كه حاوي مواد نگهدارنده هستند، گرفته شود. باتوجه به فصل
گرما و امكان رشد عوامل بيماري‌زا در ميوه‌ها نيز بهتر است ميوه‌ها در اين
فصل تا حد امكان بدون پوست مصرف شوند.
بايد مصرف میوه به کودکان را، با ميوه‌هايي شروع كرد كه زمينه ايجاد حساسيت ندارند
روزي چقدر ميوه بخورند؟
ميزان
مصرف ميوه نه در ميان كودكان و نه در ميان بزرگسالان واحد دقيقي ندارد.
كودك در يك سالگي روزانه هزار كيلوكالري دريافت مي‌كند و به ازاي هر سال،
100 كيلوكالري بر ميزان دريافت انرژي‌اش افزوده مي‌شود كه 50 تا 60 درصد از
اين انرژي از طريق منابع قندي مركب، 15 تا 20 درصد از طريق پروتئين‌ها و
بقيه از طريق چربي‌ها بايد تامين شود. بنابراين بخشي از قند دريافتي را
مي‌توان به‌صورت ميوه به كودك داد كه به ازاي 100 گرم ميوه، 15 گرم ماده
قندي وجود دارد و در هرگرم قند هم 4 كيلوكالري انرژي دارد. به هر حال مصرف
ميوه بايد به حدي باشد كه كودك دچار مشكل نشود. نكته قابل اهميت آن است كه
بايد از دادن نوبرانه‌ها به كودكان اجتناب كرد چون ممكن است سمپاشي آنها
درست انجام نشده باشد و ايجاد مسموميت كند. از سوي ديگر، والدين مي‌توانند
براي ايجاد تنوع در خوردن ميوه، آنها را به‌صورت كوچك خرد كرده، به‌صورت
سالاد ميوه درآورده و با ريختن كمي آب ليمو، كشمش، دانه‌ها و مغزها يك ميان
وعده بسيار دلچسب تهيه كنند.
چه ميوه‌هايي حساسيت‌زا هستند؟
حساسيت
در اثر عوامل ژنتيك -كه سيستم ايمني بدن را دچار اختلال مي‌كند- ايجاد
مي‌شود. در ميان غذاهاي مختلف حساسيت‌زا بخشي از ميوه‌ها هم قرار دارند.
برخي از اين ميوه‌ها عبارتند از: توت فرنگي، كيوي و نارنگي. در مورد توت
فرنگي به‌دليل خلل و فرجي كه در اين ميوه وجود دارد معمولا شست‌و‌شوي آن
درست انجام نمي‌شود و به همين دليل ممكن است علاوه بر ايجاد حساسيت،
مسموميت نيز ايجاد كند. بنابراين در مصرف اين ميوه براي كودكان بايد احتياط
كرد.
چطور ميوه‌ها را بشوييم؟
براي
شستن ميوه‌ها بايد آب تميزي در اختيار داشته باشيم. پس از چند بار شستن با
آب، بايد ميوه را با ماده ضدعفوني‌كننده مورد تاييد وزارت بهداشت شست‌وشو
داد. كافي است يك قاشق مرباخوري از محلول ضد‌عفوني را در 10 ليتر آب مخلوط
كرده و چند دقيقه‌اي صبر كنيد، سپس ميوه‌ها را بشوييد. از آنجا كه
ميوه‌هاي تابستاني اغلب با پوست خورده مي‌شوند، لازم است در شست‌و‌شوي
آنها دقت كافي داشته باشيد.
عطش كودك را با ميوه برطرف نكنيد!
با
وجود آن‌كه درصد زيادي از بدن كودكان را آب تشكيل مي‌دهد، ذخيره آب
بدن‌شان كم است و با تعريق زياد تابستاني و اسهال و استفراغ آب بدن‌شان از
بين مي‌رود و دچار كم آبي مي‌شوند كه درصورت برطرف نشدن، مشكلات زيادي را
براي كودك به‌وجود مي‌آورد. بهترين راه رفع عطش براي كودكان آب و مخلوط
آبميوه و آب است چون وقتي بدن به آب نياز دارد، دادن موادي حاوي قند مثل
ميوه‌ها عطش را به‌خوبي برطرف نمي‌كند و كودك تنها با خوردن آب مي‌تواند
الكتروليت‌هاي از دست رفته از طريق تعريق را به دست آورد.
