معرفی رشته مهندسی محیط زیست
در
ایران رشته‌ی محیط زیست در شاخه علوم منایع‌طبیعی قرار دارد؛ در ابتدا
مباحث زیست محیطی در دل رشته های دیگر تدریس می شد. اما با گسترش روزافزون و
چشم گیر این علم در جهان و بطبع کشور ما ، این رشته با عنوان مهندسی منابع
طبیعی- محیط زیست هم اکنون در دانشگاه های کشوراز جمله موسسه عمران و توسعه همدان
تدریس می شود.به وجود آمدن رشته ی تحصیلی با این عنوان نیز یکی از دستاورد
های این تفکر بشر است. زیرا برای رسیدن به این مقصود نیاز به نیروی متخصص
در این عرصه است تا با جمع بندی علوم مختلف رشته های گوناگون و با ارائه
راه حل های منطقی تر (و نه به شکل انحصاری و قابل قبول کارشناسان یک رشته)
بتواند به این مهم دست یابد
در تعریف لغوی محیط زیست باید گفت محدوده مکانی از کهکشان راه شیری تا اجزا مولکولهای سیاره‌ی زمین را شامل می‌شود و زندگی جانداران کره زمین تحت تاثیر شرایط آن قرار دارد.
انقلاب صنعتی باعث شد توان بشر برای استفاده از طبیعت بسیار بیشتر از توان بدنی او باشد و از طریق انسان رفته رفته سبب تخریب بی‌سابقه‌ای در طبیعت شد. ازجمله: نابودی و تخریب جنگل‌ها، فرسایش خاک، نابودی گونه‌ها، آلودگی‌های گسترده در سطح جهانی، گرمایش زمین و تغییرات شدید اقلیمی، آلودگی آب‌ها و از طرفی با گسترش ناموزون شهرها (به دلیل میل انسان به شهرنشینی) و مناطق صنعتی این تاثیرات منفی در طبیعت را فزونی بخشید .
تقریبا پس از جنگ جهانی دوم بود که انسان به فکر طبیعت افتاد و پس از آن با برگذاری کنفرانس‌ها و تاسیس ارگان‌ها و سازمان‌های زیست‌محیطی مختلف، بشر امروز به فکر حفاظت طبیعت و اصلاح محیط زیست تخریب شده‌ی اطرافش افتاد.
گرایش‌های محیط زیست
محیط
زیست یک رشته چند بخشی یا بین رشته‌ای است و آمیخته‌ای از علوم بیولوژی،
اکولوژی، فیزیک، شیمی، ریاضی، آمار، اکولوژی کاربردی و جغرافیا می‌باشد.
این گرایش تلاش می‌کند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل
مرتع، جنگل و … پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوی
عمل کند که با نیازها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت
زندگی بهتری را برای
خود و آیندگان فراهم سازد.همچنین تلاش می‌کند تا با ارائه دانش و
آگاهی‌های لازم درباره اکولوژی حیات وحش، اکولوژی دریاها، نحوه آلودگی
محیط‌زیست، نحوه طراحی پارکهای ملی و جنگلی و … به حمایت و حفاظت از
محیط‌زیست و حل مشکلات زیست محیطی بپردازد.در کشور ما محیط زیست در مقطع
کارشناسی یکی از گرایش‌های مهندسی منابع طبیعی است و در آن بیشتر به
اکوسیستم‌های طبیعی پرداخته می‌شود، اما استادان محیط‌زیست معتقدند که باید
مثل سایر کشورهای دنیا، محیط‌زیست را به عنوان یک رشته مجزا ارائه دهیم و
در آن علاوه بر اکوسیستم‌های طبیعی به اکوسیستم‌های شهری نیز پرداخته شود.
چون در حقیقت محیط‌زیست به تعامل و ارتباط بین محیط‌های انسانی و طبیعی
می‌پردازد و صحیح نیست که این دو را مجزا از یکدیگر بررسی کنیم.
درسهای ارائه شده در رشته مهندسی محیط زیست
دروس پایه
ریاضیات عمومی – فیزیك عمومی-شیمی عمومی- شیمی آلی – آمار و احتمالات- گیاه‌شناسی عمومی – اكولوژی-کارتوگرافی-رسم فنی-میکروبیولوژی – ژنتیک- زمین شناسی- جانورشناسی
دروس اصلی
هوا و اقلیم‌شناسی- اقتصاد عمومی- خاک‌شناسی- شناخت محیط‌زیست- هیدرولوژی –جامعه‌شناسی-مساحی
و نقشه برداری- عکس های -حفاظت خاک- درختان و درختچه های ایران- آشنایی با
رایانه-گیاهان آبزی-شناسایی گیاهان مرتعی-مبانی سنجش از دور و سامانه
اطلاعات جغرافیایی
دروس تخصصی الزامی
بوم شناسی مهره‌داران- مبانی مدیریت حیات وحش- زیست‌شناسی و شناخت حیوانات شکاری- حقوق و مدیریت محیط‌زیست – اکولوژی
دریاها- فنون و مدیریت حیات وحش- آلودگی هوا- انسان و محیط زیست- مناطق
حفاظت شده پارکهای ملی و جنگلی- پارکداری- طراحی و مهندسی پارکهای ملی و
جنگلی – آلودگی آب و خاک- زیست شناسی حفاظت- جلسه بحث – پروژه
دروس تخصصی انتخابی
محیط
زیست و کشاورزی- بهسازی طبیعت و حفظ محیط زیست- بوم شناسی سیمای
سرزمین-تاکسیدرمی- ماهی شناسی-آبزی پروری- جنگل شناسی عمومی- ترویج و آموزش
منابع طبیعی-آبزیان- ژئومورفولوژی – جاده سازی- طرح آزمایشات کشاورزی-
فیزیولوژی جانوری – مدیریت
مواد زائد و جامد- جنگلداری- بوم شناسی تالاب‌ها- مرتعداری- کارآفرینی
عمومی-فضای سبز شهری-اکوتوریسم- دوزیستان و خزندگان ایران- پرنده‌شناسی-
لیمنولوژی عمومی .
رشته‌های مرتبط با محیط زیست
کشاورزی- شیمی- شیلات– عمران- مکانیک- هنر- زمین‌شناسی– پزشکی– زیست‌شناسی- هواشناسی- ریاضی و آمار- فیزیک- نفت- کامپیوتر- صنایع– جغرافیا- آبیاری
ارگانهای مرتبط جهت اشتغال
سازمان
حفاظت محیط‌زیست- ادارات جهاد کشاورزی – منابع طبیعی- شهرداری و فرمانداری
– هواشناسی – جنگل بانی- آموزش و پرورش- راه و ترابری- مسکن و شهرسازی-
شرکت نفت- شرکت لوله‌سازی – شرکت فولاد- شرکت ملی حفاری – اداره و
آزمایشگاه‌های آب و فاضلاب- کارخانجات صنایع غذایی
موقعیت شغلی در ایران
شرط
اول حیات اقتصادی ـ سیاسی هر کشور، استقلال و وجود نیروی انسانی متعهد،
متفکر و کاردان است. زیرا نیروی انسانی لایق و کاردان می‌تواند با استفاده
از قدرت تصمیم‌گیری و استقلال و برنامه‌ریزی خوب دولت، از عامل دوم؛ یعنی
منابع سرشار خدادادی از قبیل آب، خاک، جنگل، مرتع برای بهبود زندگی و رفاه
مردم و جامعه بهره‌برداری کند. به عبارت دیگر تعادل این دو عامل، شرط مطلوب
و اساسی بهره‌وری بهینه و تداوم حیات یک جامعه است.کارشناسان منابع طبیعی
نقش مهمی در ایجاد تعادل بین این دو عامل دارند. زیرا از یک سو، عامل مهمی
در حفظ و گسترش منابع طبیعی هستند و از سوی دیگر، نحوه استفاده و
بهره‌برداری بهینه از این منابع را می‌دانند. برای مثال، فارغ‌التحصیلان
گرایش مرتع و آبخیزداری می‌توانند با برنامه‌ریزی‌های صحیح و نظارت بر حسن
اجرای آنها و آموزش به منظور اصلاح و توسعه مراتع، جلوگیری از فرسایش آب و
خاک و پر شدن مخازن سدها و تثبیت شن‌های روان، نقش بسیار مهمی در حفظ و
گسترش منابع‌طبیعی از قبیل مرتع، آب و خاک داشته باشند. در کل فارغ‌التحصیل
توانمند این رشته، فرصت‌های شغلی مناسبی در شرکت‌های دولتی، خصوصی و
نیمه‌خصوصی مرتبط با وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه تحقیقات مرتع،
مؤسسه تحقیقات خاک و حفاظت آبخیزداری، سازمان جنگل‌ها و شرکت‌های مشاوره
منابع‌طبیعی دارد .
کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست
نحوه پذیرش
دانشجویان
فارغ‌التحصیل از رشته کارشناسی رشته محیط‌زیست یا سایر رشته‌های دیگر
می‌توانند با شرکت در آزمون سراسری کارشناسی‌ارشد یا ازمون دانشگاه آزاد و
قبولی در این مقطع ادامه تحصیل بدهند
همچنین تعدادی از دانشجویان ممتاز دوره کارشناسی با نظر گروه محیط زیست دانشگاه مربوطه بدون ازمون وارد مقطع فوق‌لیسانس شوند.
گرایش‌ها
این رشته دارای 3 گرایش اصلی به شرح زیر است:
زیستگاه‌ها و تنوع زیستی
آلودگی‌های محیط‌زیست
ارزیابی و آمایش سرزمین
از
جمله گرایش‌های دیگر محیط‌زیست در مقطع ارشد که ماهیتی میان رشته‌ای دارند
می‌توان به رشته‌های مدیریت محیط‌زیست، آموزش محیط‌زیست، طراحی محیط‌زیست
،عمران محیط‌زیست، شیمی محیط‌زیست، اقتصاد محیط‌زیست، حقوق محیط‌زیست و …
اشاره نمود.
