رشته مهندسی عمران
مقدمه
مجموعه مهندسی عمران یا رشته عمران یکی از رشته های پر اهمیت و جذاب در مجموعه رشته های آزمون سراسری است که داوطلب در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی
می تواند آن را انتخاب کند. پیشرفت سریع جوامع و نیازهای روز افزون آنها
به انجام طرحهای مختلف عمرانی از یک طرف و رشد و توسعه علوم مختلف از طرف
دیگر، ایجاب می نماید تا با یک برنامه ریزی صحیح و همه جانبه و پرورش
استعدادهای جوان و نیز استفاده بهینه از ابزار و امکانات موجود در جامعه ،
گامی بلند در جهت ترقی و تعالی جامعه برداشته شود. بدین منظور در آزمون
سراسری، مجموعه این رشته در مقاطع کارشناسی وکاردانی، ارائه می گردد.
معرفی گرایشهای مختلف
در این قسمت به معرفی گرایشهای مختلف این رشته می پردازیم :
کارشناسی
:مهندسی عمران – عمران
:مهندسی عمران – نقشه بردار ی
:مهندسی عمران – آب
:مهندسی بهره برداری راه آهن
:مهندسی خط و ابنیه راه آهن
:مهندسی جریه راه آهن
:مهندسی علمی کاربردی عمران – تاسیسات آبی
:دبیرفنی عمران
:تربیت دبیر فنی عمران
:دبیر فنی عمران ساختمان
کاردانی
:کاردانی فنی عمران – روسازی راه
:کاردانی فنی عمران – زیر سازی راه
:کاردانی راهداری
:کاردانی ماشین آلات
:کاردانی حمل و نقل
:کاردانی فنی عمران – پل سازی و ابنیه فنی
:کاردان فنی عمران – نقشه برداری
:کاردانی فنی عمران – ساختمانهای بتنی
:کاردانی فنی عمران – عمران روستایی
:کاردان فنی عمران – کارهای عمومی ساختمان
:کاردانی فنی عمران – آب
:کاردانی علمی کاربردی عمران – ساختمانهای آبی
:کاردانی علمی کاربردی عمران – آب و فاضلاب
:کاردانی فنی عمران – بهره برداری از منابع آب
:کاردانی فنی عمران – آب شناسی
:کاردانی فنی عمران – را ه سازی
:کاردانی فنی عمران – تاسیسات حرارت نیروگاه
:معلم فنی عمران – کارهای عمومی ساختمان
معرفی اختصاری گرایشهای مختلف
مهندسی عمران – عمران
تعریف و هدف
عمران یکی از گرایشهای مجموعه مهندسی عمران است که در مقطع کارشناسی در بسیاری از دانشگاههای معتبر کشور ارائه می گردد.
هدف از این رشته تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند در پروژه های
مختلف عمرانی در زمینه های ساختمانی ، راه سازی،پل سازی، سازه ها و بناهای
آبی ، جمع آوری و دفع فاضلاب و … مسوولیت طرح، محاسبه اجرا و نظارت بر
اجرا را بر عهده گیرند.
اهمیت و جایگاه در جامعه
کمتر جایی از یک جامعه و کمتر محلی از یک منطقه است که فعالیتهای
عمرانی به عنوان اولین واساسی ترین نیازهای آن طرح نشود. حتی تمام
فعالیتهای صنعتی، کشاورزی، و … نیز به طور مستقیم و غیر مستقیم به این رشته
و ابسته اند و از آن سود می برند.
علاوه بر رشد و توسعه جوامع، پیشرفت علم و فن آوری نیز ضرورت
پرداختن و توجه دقیق و علمی به کارهای عمرانی و تغییر شیوه های گذشته را
آشکار می سازد. فعالیتهای مختلف عمرانی در جهت ایجاد ساختمانها، راهها-
پلها، سدها، شبکه های آب رسانی شهرها و روستاها، ساختمانهای خاص نظیر نیرو
گاههای هسته ای و حرارتی و .. بخش بزرگی از مجموعه فعالیتهای اقتصادی و
تولیدی کشور را به خود اختصاص می دهد به گونه ای که سهم عظیمی از سرمایه
گذاری های ملی در طرحهای ساختمانی و صنایع وابسته به آن به کار گرفته می
شود.
مجموعه مطالب بیان شده و نیز جذب سریع فارغ التحصیلان این مجموعه در
وزارت خانه ها و نهادها و سازمانهای دولتی و همچنین بخشهای خصوصی نظیر :
شرکتهای مهندسان مشاور و شرکتهای ساختمانی و راه سازی و … اهمیت قابل
ملاحظه و نیاز خاص به متخصص در این رشته را، حتی در مقایسه با سایر رشته
های فنی و مهندسی ،به وضوح نشان می دهد .
تواناییهای لازم برای داوطلبان این رشته
برای ادامه تحصیل در این رشته – با توجه به کمیت و کیفیت درسهایی که در
این دوره تدریس می گردد – داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینه های
ریاضی . فیزیک برخوردار باشد، همچنین توان جسمی، قدرت تجزیه و تحلیل، قدرت
تجسم و دقت کافی در مسائل را داشته باشد. شایان ذکر است که بسیاری از کارها
و طرحهای عمرانی در خارج از محیطهای شهری بوده و فعالیت نسبتا زیادی را می
طلبد.
تواناییهای فارغ التحصیلان
همان گونه که اشاره شد، فارغ التحصیلان این رشته می توانند پس از پایان
تحصیلات، مسوولیتهای متفاوتی نظیر طراحی، محاسبه ، اجرا و نظارت بر اجرای
طرحهای مختلف عمرانی را به عهده گیرند. از جمله می توان به موارد زیر اشاره
نمود :
:#محاسبه، ساخت و اجرا و تا حدودی طراحی ساختمانهای مختلف مسکونی ،
اداری و صنعتی اعم از آجری، بتنی وفولادی، نظیر ساختمانهای مسکونی ویلایی ،
چند طبقه، آپارتمانها و برجهای بلند و همچنین کارهای ساختمانی اداره ها،
مدرسه ها، بیمارستانها، کارخانه ها و مراکز صنعتی، ساختمانها و مراکز
ورزشی، تالارهای اجتماعات و …
:#طراحی، محاسبه و اجرای راهها و جاده های مختلف ارتباطی داخل و خارج
شهرها و و روستاها اعم از : راههای شوسه ، راههای آسفالته، بزرگ راهها و
نیز راه آهن ( شامل مسیریابی، پیاده کردن مسیر، زیر سازی و روسازی).
:#ساخت و اجرا و در مواردی طراحی و محاسبه انواع پلهای بتنی وفلزی و با
دهانه ها و ابعاد و شکلهای متفاوت نظیر : پلهای داخل شهری و روگذرها،
پلهای خارج شهری و جاده ها.
:#اجرای سدهای مختلف خاکی و بتنی و نیز بندهای انحرافی و سایر تاسیسات
وایسته نظیر تونل یا کانال انحراف آب رودخانه ( جهت اجرای عملیات کارگاهی
در ضمن ساخت
:#اجرای کارهای مربوط به ساماندهی رودخانه ها.
:#طراحی، محاسبه و ساخت خطوط انتقال آب اعم از انواع کانالهای تحت فشار
و یا کانالهای با سطح آزاد آب که به منظور انتقال آب از سدها و دریاچه ها و
.. . برای مصارف کشاورزی، شرب و صنعتی به منطقه های مورد نیاز و نیز جهت
انتقال آب از تصفیه خانه های آب به مخازن آب و از آن جا به مناطق مصرف،
ساخته می شوند.
:#ساخت تصفیه خانه های آب و فاضلاب شامل : ساختمانها تاسیسات مربوط ، محوطه سازی و …
:#طراحی، محاسبه وساخت شبکه های آب رسانی به منطقه های شهری و روستایی
جهت تامین آب شرب مورد نیاز افراد و تاسیسات مربوط نظیر : مخازن آب،لوله
کشی، انشعابات، و …
:#طراحی ، محاسبه ساخت شبکه های جمع آوریو دفع آبهای سطحی ناشی از
نزولات جوی در خیابانها وسایر منطقه های شهرها و شهر کها و همچنین شبکه های
جمع آوری و دفع فاضلابهای خانگی و صنعتی و انتقال آنها به خارج از شهر و
تصفیه خانه ها.
:#انجام بسیار از کارهای نقشه برداری که برای کارهای ساختمانی مختلف
نظیر : سراه سازی، سد سازی، و کهبه خصوص برای پیاده نمودن و اجرای دقیق
نقشه ها مورد نیاز است، و همچنین تا حدودی کارهای نقشه کشی طراحی و معماری .
موقعیتهای شغلی و محلهای کار
مراکز مختلفی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در فعالتیهای عمرانی نقش
دارند که هر یک به تناسب نوع فعالیت خود، اقدام به جذب فارغ التحصیلان این
رشته می کنند.
وزارت خانه های مسکن و شهر سازی، راه و ترابری ، جهاد سازندگی و نیرو
بهصورت گسترده تر و سایر وزارت خانه ها ، اداره ها ، سازمانها، مراکز دولتی
و خصوصی نظیر : وزارت خانه های آموزش وپرورش ، کشاورزی، فرهنگ و آموزش
عالی،بانکها و … به صورت غیر مستقیم برای کارهای عمرانی خود مثل طرح
محاسبه ، اجرا و نظارت بر اجرا، نیاز به استخدام مهندسان عمران دارند.
علاوه بر آن، شرکتهای مختلف مهندسان مشاور که در کشور به صورت گسترده
وظیفه طراحی ، محاسبه و نظارت براجرای پروژه های ساختمانی را برعهده دارند،
همچنین شرکتهای ساختمانی و را ه سازی دولتی و خصوصی که در اجرای این طرحها
فعالیت دارند ،تعداد کثیری از فارغ التحصیلان رشته عمران را استخدام می
کنند.
واحدهای درسی
بر اساس مصوبه های شورای عالی برنامه ریزی، دانشجو باید در دوره
کارشناسی عمران 14 واحد درسی رابگذراند که 20 واحد آن درسهای عمومی ، 25
واحد درسهای پایه، 8 واحد درسهای اصلی و تخصصی الزامی و 15 واحد درسهای
اختیاری است.
ادامه تحصیلات
ادامه تحصیلات در دوره بعد از کارشناسی را تحصیلات تکمیلی می نامند که
شامل : کارشناسی ارشد ( فوق لیسانس یا دکترای حرفه ای ) و دکترای تخصصی
است. در دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته ، دانشجو حدود 32 واحد آموزشی تخصصی
را که به تناسب رشته ، تعدادی از واحدهای آن را پایان نامه ( یا رساله )
تشکیل می دهد، می گذراند و معلومات خود را در یک زمینه خاص از رشته، گسترده
تر از مقطع کارشناسی افزایش می دهد .
در دوره کارشناس تخصصی که پس از پایان تحصیلات در مقطع کارشناسی ارشد
شروع می شود، بسته به رشته تحصیلی ، حدود 45 واحد درس اختصاصی ارائه می
گردد که اغلب در حدود نصف این تعداد واحد به پایان نامه دکتری اختصاص می
یابد. دانشجو با تدوین این رساله ، کار تحقیقاتی نسبتا گسترده ای را در یک
زمینه تخصصی خاص به انجام می رساند و سعی می کند در گسترش مرزهای دانش سهیم
باشد.
گرایشهای مختلف کارشناسی ارشد و دکتری
فارغالتحصیلان مقطع کارشناسی عمران- عمران، می تواند در مقطع کارشناسی ارشد در گرایشهای مختلف : سازه ، سازه های هیدرولیکی مهندسی زلزله ، راه وترابری ، مکانیک خاک وپی ، مهندسی آب ، سازه های دریایی ، مهندسی مدیریت ساخت، مهندسی برنامه ریزی حمل و نقل ،مهندسی نقشه برداری ( ژئودزی)، فتوگرامتری و مهندسی محیط زیست
به تحصیل ادامه دهد و در هر یک از گرایشهای یاد شده زیر شاخ های تخصصی
تری وجود دارد که در مقطع دکترای تخصصی و به خصوص در ضمن انجام رساله دکتری
به آن پرداخته می شود.
امکان ادامه تحصیل در تمام گرایشهای یاد شده درمقطع کارشناسی ارشد و در
بعضی از زمینه های یاد شده در مقطع دکتری در داخل کشور وجود دارد، ولی
ادامه تحصیل در پاره ای از گرایشهای دیگر، در حال حاضر فقط در خارج از کشور
میسر است.
تواناییهای فارغ التحصیلان مقطعهای کارشناسی ارشد و دکتری
در دوره های تحصیلات تکمیلی ( کارشناسی ارشد و دکتری ) بیشتر به جنبه
های نظری و پژوهشی پرداخته می شود. بدین جهت فارغ التحصیلان این دوره ها در
هر یک از گرایشهای یاد شده، بیشتر تواناییهای علمی و محاسباتی و به طور
کلی نظری خود را افزایش می دهد، اگر چه این افزایش توانایی ، در کارهای
اجرایی علمی نیز از نظر صحت اجرا می تواند نقش مهمی داشته باشد.
در مقطع دکتری دانشجو ضمن افزایش مراتب علمی خود، در یک زمینه تخصصی تر
، قدرت و توان خود را برای انجام کارهای تحقیقاتی و توسعه مرزهای دانش و
رفع معضلات علمی و اجرایی از طریق پژوهش بالا برده، تحقیقاتی را در یک مورد
خاص، انجام می دهد.
جذب فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی در محیطهای کار
از آن جا که این فارغ التحصیلان علاوه بر تواناییهای یک کارشناس عمرا ن
، از نظر علمی و نظری وپژوهشی در یک زمینه خاص، معلومات بیشتری دارند،
بدین جهت کارایی بیشتری نیز دارند واز مطالب فراگرفته شده می توانند در
زمینه های طراحی و محاسباتی دقیق و تخصصی تر و همچنین پژوهشی ، استفاده
نمایند. این گونه فارغ التحصیلان ضمن آن که می توانند در تمام محلیهای جذب
فارغ التحصیلان کارشناسی مشغول به کار گردند، مسوولیتهای بالاتر و سنگین تر
علمی،پژهشی و اجرایی را به عهده می گیرند. پس از پپایان دوره دکترای تخصصی
، امکان همکاری در دانشگاهها و سایر مراکز علمی و پژوهشی به عنوان عضو
هیات علمی برایشان میسر می گردد.
سایر گرایشهای مجموعه مهندسی عمران
با توجه به جنبه های مشترک قابل ملاحظه بین گرایشهای مختلف عمران در هر
مقطع ، و به منظور جلوگیری از تکرار مطالب، در این قسمت سعی می شود تا با
بیان اختلافهای اساسی بین هر گرایش با گرایش عمران – عمران، به توضیح و
معرفی آنها پرداخته شود.
معرفی رشته مهندسی عمران
1-
مقدمه:
مجموعه
مهندسی عمران
یا رشته عمران
یكی از رشتههای
پر اهمیت و جذاب در مجموعه رشتههای
آزمون سراسری است كه داوطلب در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی
میتواند
آن را انتخاب كند. پیشرفت سریع جوامع و
نیازهای روز افزون آنها به انجام طرحهای مختلف عمرانی از
یك
طرف و رشد و توسعه علوم مختلف از طرف دیگر،
ایجاب مینماید
تا با یك برنامه ریزی صحیح و همه جانبه و پرورش استعدادهای جوان و نیز
استفاده بهینه از ابزار و امكانات موجود در جامعه ، گامی بلند در جهت ترقی
و تعالی جامعه برداشته شود.
2-
اهمیت و
ضرورت:
سرپناه از
نیازهای اساسی و اولیه نوع بشر است که در دورههای
مختلف زندگی او بصورتهای مختلفی به این نیاز پاسخ داده شده است. انسانهای
اولیه از غارها که بصورت طبیعی ساخته پدیدههای زمین شناسی بودند استفاده
میکردند. ولی آیا انسان بلند پرواز که همواره سعی در بدست آوردن و رام
کردن طبیعت دارد، میتوانست
به این مکانهای محدود و بی روح بسنده کند؟
انسانها با بکارگیری ابزارهای
دست ساز خود و استفاده از منابعی که طبیعت در اختیار آنها قرار میداد،
اقدام به ساخت محلی برای زندگی خود کردند. با پیدایش اولین سرپناه دست ساز
بشر پایه و اساس مهندسی عمران بوجود آمد. با بزرگتر شدن جوامع و نیاز آنها
به سرپناههای بزرگتر، و تلاش بشر در جهت مهار و رام کردن طبیعت در جهت رفع
نیازهای خود همانند ساختن سدها و پلها و … رفته رفته نقش مهندسی عمران در
زندگی بشر پررنگ و پررنگتر شد.
پیشرفتهای بزرگی که امروزه
شاهد آن هستیم در سایه آرامش و ایمنی ایجاد شده توسط مهندسی عمران حاصل
گردیدهاست. مهار قهر طبیعت همانند سیل و زلزله و طوفانهای وحشتناک،
هدیههایی هستند که مهندسی عمران به جامعه امروزی عطا کرده است. از طرف
دیگر راههای ارتباطی که همچون شریانهای حیاتی جامعه هستند، سدهای عظیمی که
برق را به ارمغان میآورند، تونلهایی که دل کوهها را میشکافند و … همگی
شواهدی بر اهمیت این رشته مهندسی دارند.
در زبان
انگلیسی به مهندسی عمران
Civil
Engineering
اطلاق میشود که
Civil
به معنی تمدن و از همان ریشه کلمه
Civilization
است. پس میتوان نتیجه گرفت همانطور که از اسم این رشته پیداست، مهندسی
عمران یعنی مهندسی تمدن! و تقریبا بیش از سایر رشتههای مهندسی به جامعه
نزدیکتر است.
3-
تفاوت مدرک و شغل مهندس عمران:
ذکر این نکته ضروری است که
مهندسی عمران، یک مدرک تحصیلی است که به فرد پس از تحصیل در دانشگاه اعطا
میشود، ولی به عنوان شغل به حساب نمیآید. بلکه بدلیل گسترده بودن حوضه
فعالیت دانش آموختگان این رشته، شغلهایی که یک مهندسی عمران میتواند داشته
باشد بصورتهای مختلفی طبقهبندی میشوند. یک مهندس عمران میتواند در حوضه
پیمانکاری، مشاوره، نظارت و یا اگر دقیقتر به موضوع بنگریم در قسمتهای
ساختمان سازی، سدسازی، راه سازی، پالایشگاه و سازههای صنعتی، مدیریت ساخت،
سازههای دریایی و … فعالیت داشته باشد که سعی خواهم کرد در ادامه مطلب
توضیحات بیشتری را در این مورد ارائه نمایم.
رشته عمران در کشور ایران در
مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا تدریس میشود و امکان
گرفتن مدرک در هرکدام از مقاطع برای دانشجویان ایرانی وجود دارد. با
بالارفتن سطح تحصیلی، بدلیل گسترده بودن زیر مجموعهها، زمینه فعالیت محدود
و بصورت تخصصی درمیآید، برای مثال یک دانشجو در دوره کارشناسی عمران،
بصورت ضمنی تمام دروس زیر مجموعههای مختلف را مطالعه میکند و تقریبا با
تمام زیر مجموعهها بصورت محدودی آشنا میشود ولی در دورههای بالاتر فقط
یکی از زمینهها مورد مطالعه دقیقتر قرار میگیرد. برای مثال درس “اصول
مهندسی زلزله” یکی از دروس دوره کارشناسی است که طی آن دانشجویان با اساس
زلزله و طراحی در برابر زلزله آشنا میشوند. اما در دوره کارشناسی ارشد
مهندسی زلزله، دانشجویان فقط بصورت تخصصی به مطالعه دقیق زلزله میپردازند.
در این
مطلب بیشتر به معرفی رشته مهندسی عمران یعنی دوره کارشناسی عمران پرداخته
میشود و گرایشهای مختلف آن توضیح داده میشود.
نمایی
از سد کارون 3 در حال ساخت
4-
معرفی اختصاری گرایشهای مختلف مهندسی عمران
4-1-
مهندسی
عمران
– عمران
این رشته قبلا به مهندسی
راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربیت مهندسان طراح ، محاسبه و اجرای
پروژه‌های ساختمانی، صنعتی ، راه‌سازی و تاسیسات آبی و نظارت بر حسن اجرای
طرحهای عمرانی در زمینه‌های فوق و همچنین همكاری با مهندسان مشاور
یا
محاسبه در زمینه‌های
یاد شده ، به وجود آمده است. قسمت عمده دروس
این رشته
را مجموعه متنوعی از دروس نظری و پروژه‌های طراحی تشكیل می‌دهد و كنار آنها
تعدادی دروس آزمایشگاهی و كارگاهی و نیز دو دوره كارآموزی در طی دو تابستان
پیش‌بینی شده است. با توجه به سیاستهای عمرانی و سرمایه‌گذاریهای دولت برای
ایجاد ساختمانها، راهها، پلها، سدها، نیروگاههای هسته‌ای و حرارتی ، رفع
نیازهای عمرانی در زمینه مسكن و تاسیسات آبی جهت تامین آب آشامیدنی شهرها و
روستاها همچنین بازسازی مناطق جنگ‌زده اهمیت
این رشته مشخص میشود.
فارغالتحصیلان
این رشته می‌توانند در وزارتخانه‌ها (نظیر وزارتخانه‌های
راه و ترابری مسكن و شهرسازی و نیرو) و شركتهای دولتی و شركتهای خصوصی و
مهندسان مشاور به كارهای طراحی ، محاسبه و اجرا بپردازند. در شرایط حاضر
فارغالتحصیلان
این رشته می‌توانند در دورههای مختلف كارشناسی ارشد سازه
(آنالیز و طرح سازه‌ها) ، خاك و پی (مطالعه مسائل مربوط به رفتار خاكها و
محاسبات پی‌ها) ، راه و ترابری (طرح راهها و شبكه ترابری) ، سازههای آبی
(طراحی سازههای هیدرولیكی و مسائل آبی دیگر در ارتباط با سدها) در داخل
كشور ادامه تحصیل دهند.
امكان ادامه تحصیل
در دوره دكتری
در داخل و
در خارج از كشور وجود دارد. دارا بودن دانش قوی ریاضی و فیزیك و توانایی
جسمانی از ضروریات
این رشته است. حدود 10 درصد از دروس
این دوره عملی است و
از دروس تخصصی آن میتوان طراحی سازههای فولاد و بتن ، پی‌سازی، مكانیك
خاك، مكانیك سیالات، هیدرولیك و تحلیل سازه‌ها را نام برد.
4-2-
مهندسی
عمران
–
نقشه‌برداری
|
|
طرح و اجرای برنامه‌های
عمران و مطالعات مربوط به زمین مستلزم وجود اطلاع دقیق مهندسی (مسطحاتی،
ارتفاعی، چگونگی) به هنگام به صورت نقشه‌های گوناگون (ترسیمی ، رقمی،
تصویری) از منطقه مورد نظر است. مجموعه نقشه‌برداری
پاسخگوی این نیازها به
گونه‌ای هماهنگ با دیگر رشتههای عمران است و هدفش تربیت افرادی است كه
آگاهی علمی كافی و مهارت فنی لازم را در زمینه نقشه‌برداری داشته باشند.
داوطلبان ورود به
این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیك دوره
دبیرستان قوی بوده علاقه‌مندی و آمادگی جسمی (برای كارهای صحرایی و …)
لازم را دارا باشند. بعضی
دروس تخصصی این رشته عبارتند از : راه سازی ،
تئوری خطاها، جغرافیای ایران ، نقشه‌برداری، ژئودزی (جهت تعیین شكل زمین)
فتوگرامتری زمینی و هوایی (عكسهای هوایی) كارتوگرافی، هیدروگرافی
(نقشه‌برداری از بستر دریا) ، پروژه و كارآموزی از جمله دروس
این دوره است.
بعضی تواناییهای فارغ‌التصیلان
این رشته عبارتند از:
مدیریت گروههای اجرایی در
عملیات نقشه‌برداری ، طرح و برنامه‌های سیستم نقشه، محاسبات و برنامه‌ریزی
در زمینه‌های مختلف فنی نقشه‌برداری، تدریس و آموزش در دوره كاردانی (پس از
طی دوره مربوط به تعلیم و تربیت).
امكان ادامه تحصیل در
این
رشته تا حد كارشناسی ارشد در داخل و در سطوح بالاتر در خارج از كشور موجود
است. سازمان نقشه‌برداری وزارت برنامه و بودجه ، وزارت راه و ترابری ،
وزارت نفت ، سازمان آب ، سازمان بنادر و كشتیرانی،
اداره جغرافیایی ارتش و
سپاه و بخش خصوصی و … از جمله محلهای جذب فارغالتحصیلان
این رشته است.
نظر
دانشجویان: این رشته از
لحاظ آموزشی
با
نارسایی‌هایی نظیر كمبود استاد و لوازم كار مواجه است. زیربنای كلیه كارهای
عمرانی نقشه برداری است و با توجه به لزوم انجام دادن كارهای عمرانی،
فارغالتحصیلان آن سریعا جذب بازار كار میشوند. داوطلبان باید به سختی كار
در بیابان و كوهستان و شرایط سخت نقشه‌برداری توجه داشته باشند.
4-3-
مهندسی
عمران
– آب
این دوره به منظور تربیت
متخصصانی تدوین شده است كه بتوانند در زمینه‌های شناخت منابع آب و كنترل و
بهسازی كیفیت منابع آب اطلاعات لازم را به دست آورند تا بتوانند در مراحل
مختلف طراحی ، نظارت و مدیریت پروژه‌های آب كار كنند. با توجه به
اینكه
توسعه كشور در زمینه‌های كشاورزی، صنعتی ، عمران و … بستگی به میزان آب
قابل استفاده دارد میتوان صنعت آب را در
ایران در زمره صنایع مادر به حساب
آورد. داوطلبان ورود به
این دوره باید در دروس ریاضی، فیزیك و شیمی
دبیرستان قوی بوده، علاقه‌مندی و استعداد لازم (خصوصا در زمینه طراحی ) را
داشته باشند. دروس
این دوره به صورت عمومی، پایه ، اصلی ، تخصصی، انتخابی و
كارآموزی (كارآموزی صحرایی پروژه تخصصی و كارآموزی تخصصی) است. بعضی دروس
اصلی و تخصصی این رشته عبارتند از : مكانیك خاك ، هواشناسی ، هیدرولیك ،
آبهای زیرزمینی ، سدهای كوتاه ، پی‌سازی و …
فارغالتحصیلان
این دوره تواناییهای لازم را در زمینه‌های مربوط به
كارشناسی مطالعه منابع آب ، تاسیسات آبی و سازههای هیدرولیكی، كارشناسی آب
و فاضلاب و نظارت بر حسن اجرای طرحهای آبی را خواهند داشت. امكان ادامه
تحصیل در این رشته تا حد كارشناسی ارشد
و بالاتر
در داخل
و
خارج از كشور وجود دارد. سازمان آب، وزارت جهاد كشاورزی ، وزارت نیرو و
بخش خصوصی و … از جمله مراكز جذب فارغالتحصیلان
این دوره است.
نظر دانشجویان :
یكی از
امتیازات این گرایش آن است كه علاوه بر محاسبات سازه‌ای، وارد محاسبات
هیدرولوژی و هیدرولیك نیز شده و بر وسعت كار می‌افزاید.
بدلیل اهمیت گرایش مهندسی عمران
–
عمران و اینکه امروزه اطلاق مهندسی عمران بیشتر تداعی کننده این گرایش است،
به توضیح جزئیات بیشتری از این گرایش میپردازیم:
5-
توضیح کامل
گرایش
مهندسی عمران – عمران
5-1-
تعریف و هدف
عمران
یكی از گرایشهای
مجموعه مهندسی عمران است كه در مقطع كارشناسی در بسیاری از دانشگاههای
معتبر كشور ارائه می گردد.
هدف از
این
رشته تربیت نیروهای متخصصی است كه بتوانند در پروژه های مختلف عمرانی در
زمینه های ساختمانی ، راه سازی،پل سازی، سازه ها و بناهای آبی ، جمع آوری
و دفع فاضلاب و … مسوولیت طرح، محاسبه اجرا و نظارت بر اجرا را بر عهده
گیرند.
5-2-
اهمیت و جایگاه در جامعه
كمتر جایی
از یك جامعه و كمتر محلی از
یك منطقه است كه فعالیتهای عمرانی به عنوان
اولین واساسی ترین نیازهای آن طرح نشود. حتی تمام فعالیتهای صنعتی،
كشاورزی، و … نیز به طور مستقیم و غیر مستقیم به
این رشته و ابسته اند و از
آن سود می برند.
علاوه بر رشد و توسعه
جوامع، پیشرفت علم و فن آوری نیز ضرورت پرداختن و توجه دقیق و علمی به
كارهای عمرانی و تغییر شیوه های گذشته را آشكار می سازد. فعالیتهای مختلف
عمرانی در جهت
ایجاد ساختمانها، راهها- پلها، سدها، شبكه های آب رسانی
شهرها و روستاها، ساختمانهای خاص نظیر نیرو گاههای هسته
ای و حرارتی و ..
بخش بزرگی از مجموعه فعالیتهای اقتصادی و تولیدی كشور را به خود اختصاص می
دهد به گونه ای كه سهم عظیمی از سرمایه گذاری های ملی در طرحهای ساختمانی و
صنایع وابسته به آن به كار گرفته می شود.
مجموعه
مطالب بیان شده و نیز جذب سریع فارغ التحصیلان
این مجموعه در وزارت خانه ها
و نهادها و سازمانهای دولتی و همچنین بخشهای خصوصی نظیر : شركتهای مهندسان
مشاور و شركتهای ساختمانی و راه سازی و … اهمیت قابل ملاحظه و نیاز خاص به
متخصص در این رشته را، حتی در مقایسه با سایر رشته های فنی و مهندسی، به
وضوح نشان می دهد .
5-3-
تواناییهای لازم برای داوطلبان
این رشته و ادامه تحصیل در
آن
برای ادامه
تحصیل در این رشته – با توجه به كمیت و كیفیت درسهایی كه در
این دوره تدریس
می گردد – داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینه های ریاضی . فیزیك
برخوردار باشد، همچنین توان جسمی، قدرت تجزیه و تحلیل، قدرت تجسم و دقت
كافی در مسائل را داشته باشد. شایان ذكر است كه بسیاری از كارها و طرحهای
عمرانی در خارج از محیطهای شهری بوده و فعالیت نسبتا” زیادی را می طلبد.
5-4-
تواناییهای فارغ التحصیلان
همان گونه كه اشاره شد،
فارغ التحصیلان
این رشته می توانند پس از پایان تحصیلات، مسوولیتهای
متفاوتی نظیر طراحی، محاسبه ، اجرا و نظارت بر اجرای طرحهای مختلف عمرانی
را به عهده گیرند. از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود :
1- محاسبه،
ساخت و اجرا و تا حدودی طراحی ساختمانهای مختلف مسكونی ، اداری و صنعتی اعم
از آجری، بتنی وفولادی، نظیر ساختمانهای مسكونی ویلایی ، چند طبقه،
آپارتمانها و برجهای بلند و همچنین كارهای ساختمانی اداره ها، مدرسه ها،
بیمارستانها، كارخانه ها و مراكز صنعتی، ساختمانها و مراكز ورزشی، تالارهای
اجتماعات و …
2 – طراحی، محاسبه و اجرای
راهها و جاده های مختلف ارتباطی داخل و خارج شهرها و و روستاها اعم از :
راههای شوسه، راههای آسفالته، بزرگ راهها و نیز راه آهن ( شامل مسیریابی،
پیاده كردن مسیر، زیر سازی و روسازی).
3- ساخت و
اجرا و در مواردی طراحی و محاسبه انواع پلهای بتنی وفلزی و با دهانه ها و
ابعاد و شكلهای متفاوت نظیر : پلهای داخل شهری و روگذرها، پلهای خارج شهری
و جاده ها.
4- اجرای سدهای مختلف خاكی
و بتنی و نیز بندهای انحرافی و سایر تاسیسات وایسته نظیر تونل
یا كانال
انحراف آب رودخانه ( جهت اجرای عملیات كارگاهی در ضمن ساخت سد) ، تاسیسات
آبگیری از سد و كنترل ارتفاع آب در پشت سد و … )
5
–
اجرای كارهای مربوط به ساماندهی رودخانه ها.
6- طراحی، محاسبه و ساخت
خطوط انتقال آب اعم از انواع كانالهای تحت فشار و
یا كانالهای با سطح آزاد
آب كه به منظور انتقال آب از سدها و دریاچه ها و .. . برای مصارف كشاورزی،
شرب و صنعتی به منطقه های مورد نیاز و نیز جهت انتقال آب از تصفیه خانه های
آب به مخازن آب و از آن جا به مناطق مصرف، ساخته می شوند.
7-
ساخت تصفیه خانه های آب و فاضلاب شامل : ساختمانها تاسیسات
مربوط ، محوطه سازی و …
8- طراحی، محاسبه وساخت
شبكه های آب رسانی به منطقه های شهری و روستایی جهت تامین آب شرب مورد نیاز
افراد و تاسیسات مربوط نظیر : مخازن آب،لوله كشی، انشعابات، و …
9- طراحی ، محاسبه ساخت
شبكه های جمع آوریو دفع آبهای سطحی ناشی از نزولات جوی در خیابانها وسایر
منطقه های شهرها و شهر كها و همچنین شبكه های جمع آوری و دفع فاضلابهای
خانگی و صنعتی و انتقال آنها به خارج از شهر و تصفیه خانه ها.
10–
انجام بسیار از كارهای نقشه برداری كه برای كارهای ساختمانی مختلف
نظیر: سراه سازی، سد سازی، و كهبه خصوص برای پیاده نمودن و اجرای دقیق
نقشه ها مورد نیاز است، و همچنین تا حدودی كارهای نقشه كشی طراحی و معماری
.
نمایی از برج مخابراتی میلاد در حال ساخت
5-5-
موقعیتهای شغلی و محلهای كار
مراكز مختلفی به صورت
مستقیم و غیر مستقیم در فعالتیهای عمرانی نقش دارند كه هر
یك به تناسب نوع
فعالیت خود، اقدام به جذب فارغ التحصیلان
این رشته می كنند.
وزارت خانه های مسكن و
شهر سازی، راه و ترابری ، جهاد سازندگی و نیرو بهصورت گسترده تر و سایر
وزارت خانه ها ، اداره ها ، سازمانها، مراكز دولتی و خصوصی نظیر : وزارت
خانه های آموزش وپرورش ، كشاورزی، فرهنگ و آموزش عالی،بانكها و … به صورت
غیر مستقیم برای كارهای عمرانی خود مثل طرح محاسبه ، اجرا و نظارت بر اجرا،
نیاز به استخدام مهندسان عمران دارند. علاوه بر آن، شركتهای مختلف مهندسان
مشاور كه در كشور به صورت گسترده وظیفه طراحی ، محاسبه و نظارت براجرای
پروژه های ساختمانی را برعهده دارند، همچنین شركتهای ساختمانی و را ه سازی
دولتی و خصوصی كه در اجرای
این طرحها فعالیت دارند ،تعداد كثیری از فارغ
التحصیلان رشته عمران را استخدام می كنند.
5-6-
واحدهای درسی
بر اساس مصوبه های شورای
عالی برنامه ریزی، دانشجو باید در دوره كارشناسی عمران 14 واحد درسی
رابگذراند كه 20 واحد آن درسهای عمومی ، 25 واحد درسهای پایه، 8 واحد
درسهای اصلی و تخصصی الزامی و 15 واحد درسهای اختیاری است.
1- درسهای
عمومی ،درسهایی است كه در تمام رشته های تحصیلی دانشگاهی و در دوره های
كارشناسی و كارشناسی ارشد پیوسته ب صورت مشترك ارائه می گردد و دانشجو موظف
به گذراندن آنهاست، نظیر معارف اسلامی، فارسی و زبان خارجی .
درسهای پایه به درسهای
گفته می شود كه در غالب رشته های هم گروه ( نظیر گروه فنی و مهندسی ) و
بخصوص در گرایشهای مختلف
یك رشته، بهصورت مشترك تدریس شده، اساس و پایه
درسهای اصلی و تخصصی را تشكیل می دهد نظیر ریاضی عمومی ،معادلات دیفرانسیل
وفیزیك.
درسهای
اصلی و تخصصی الزامی عبارت از درسهایی است كه دانشجو را در زمینه تخصصی
مربوط آموزش داده،او را برای انجام وظایف خاص در زمینه كارهای خویش
در جامعه آماده میسازد
، نظیر ” رسم فنی و نقشه كشی ساختمان ” ، ” سازه های بتن آرامه ” و ” سازه
های فولاد ” . گذراندن
این درسهای تخصصی الزامی است.
درسهای اختیاری ، عبارت
است از : مجموعه درسهایی كه اگر چه تخصصی است، اما دانشجو می تواند با توجه
به علاقه شخصی و برنامه
ای كه برای اینده خود دارد و همچنین نظر استاد
راهنما در گروه و با هماهنگی شورای آموزشی گروه، تعدادی از آنها را انتخاب
نماید : نظیر : ” ماشین الات ساختمان ” ، اصول مهندسی ترافیك ” و بناهای
آبی ” .
الف ) درسهای پایه
13 واحد از
درسهای پایه در زمینه ریاضی است، شامل ” ریاضی عمومی ” ، ” معادلات
دیفرانسیل ” ، ” محاسبات عددی و آمار ” و ” احتمال مهندسی ” كه پایه درسهای
تخصصی در مهندسی عمران را تشكیل می دهد ومكمل ریاضیاتی است كه در دوران
دبیرستان و در رشته ریاضی – فیزیك خوانده می شود. برای موفقیت در
این
درسها، دانشجو باید تلاشهای فكری و علمی قابل ملاحظه
ای انجام دهد.
همچنین
درسهای ” فیزیك در زمینه های حرارت ” ، ” مكانیك ” و الكتریسته ” و ”
مغناطیس ” و یز درس ” برنامه نویسی رایانه” – كه در آن دانشجو با رایانه و
زبانهای برنامه نویسی رایانه آشنا می شود وبه برنامه نویسی به زبان فرترن
تسلط پیدا می كند – از جمله درسهای پایه هستند.
ب ) درسهای اصلی و تخصصی
الزامی
این درسها كه بسیاری از
آنها به یك دیگر وابسته اند و بعضی پیش نیاز درس دیگر است، دانشجو در طول
نیم سالهای مختلف تحصیلی آنها را انتخاب ومی گذراند. دراین جا خلاصه
ای از
مطالب مطرح شده در بعضی از درسهای تخصصی الزامی را ارائه می كنیم .
رسم فنی و نقشه كشی
ساختمان : در درس ” رسم فنی و نقشه كشی ساختمان ” ، دانشجو با اصول كلی رسم
فنی و نمایش قطعه ها به صورت تصویری آشنا شده، پس از شناخت علائم قرار
دادی در نقشه های ساختمان و نقشه های تاسیسات برقی و مكانیكی، چگونگی رسم
نقشه های مختلف و خواندن نقشه های ساختمانی را فرامی گیرد.
اصول مبانی معماری و شهر
سازی : در این درس كه پس از درس فنی و نقشه كشی گذراندنه می شود، دانشجویان
با نظریه های معماری ونقش مهندسان معماری در جامعه آشنا شده، چگونگی ارتباط
بین فضاهای مختلف در انواع ساختمانها نظیر ساختمانهای مسكونی ، كودكستان،
مدرسه ، كتابخانه ، بناهای صنعتی و درمانگاه وبیمارستان را فرا می گیرند.
همچنین مطالبیدر مورد مفاهیم اولیه شهر سازی و جوامع روستایی و شناخت
طرحهای هادی و تفصیلی و منطقه
ای در مورد فعالیتهای عمرانی شهری، در
این
درس ارائه می گردد.
استاتیك، مقاومت مصالح
،تحلیل سازه ها : در
این درسها كه به ترتیب در نیم سالهای مختلف ارائه می
گردد، تعادل سازه های مختلف دراثر بارها ونیروهای وارده بر آنها مورد
مطالعه قرار گرفته، چگونگی محاسبه سازه هایی همچون خرپاها بیان می شود. سپس
به بررسی نیروهای داخلی به وجود آمده دراثر بارهای خارجی وروشهای تعیین
آنها در قسمتهای مختلف سازه پرداخته ، ضمن تعیین مشخصه های هندسی قطعه های
مختلف، مقاومت آنها را در مقابل نیروهای محوری و برشی همچنین خمش و پیچش
مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار می دهد.
همچنین در
درس” تحلیل سازه ها ” ، روشهای محاسبه تغییر مكان سازه ها و تحلیل سازه های
پیچیده تر نظیر : ” تیرهای سراسری ” ” قابهای” وساختمانهای بلند ( برج)، به
دانشجو آموزش داده می ش
