یکی از زمان هایی که به هیچ وجه نباید دارویی گیاهی را بدون مشاوره با پزشک مصرف کرد، دوران بارداری است.یکی از اصول طبیعت درمانگران در پیشنهادهای گیاهی که برای بیماری های مختلف به بیماران می دهند این است که همه داروهای گیاهی کاملاً بی خطر نیستند و برای استفاده بیشتر و بهره از گیاهان باید ابتدا برخی از اطلاعات اساسی را درباره آن ها کسب کنیم. برخی گیاهان موجب سقط جنین و از دست دادن جنین می شوند و خانم های باردار باید مراقب باشند آنان را میل نکنند.
به عبارت دیگر اگرچه به خاطر این که ترکیبات مۆثر داروهای گیاهی نسبت به داروهای شیمیایی رقیق تر و در نتیجه اثرات جانبی آن ها کمتر است اما همچنان باید در استفاده از داروهای گیاهی با احتیاط عمل کرد.
این که فکر کنید همه داروهای گیاهی بی خطرند کاملا اشتباه است. استفاده از داروهای گیاهی در برخی موارد از جمله زمان بارداری می توانند خطرات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. یکی از مهمترین آسیبهایی که استفاده از داروهای گیاهی بدون مشورت پزشک می تواند در دوران بارداری برای مادر ایجاد کند سقط جنین است. در میان گیاهان مختلف انواعی وجود دارند که می توانند با تحریک رحم و فعل و انفعالات مختلف در بدن موجبات سقط جنین را فراهم کند. دکتر رضا راست منش، دکترای تغذیه در مورد برخی از این گیاهان توضیح می دهد.
سقط جنین با خوردن این گیاهان
گیاهانی که باعث سقط جنین می شوند به دو دسته تقسیم می شوند دسته ای که در فرهنگ و سنت غذایی ما جای دارند و سالهاست که مورد استفاده قرار می گیرند و دسته دوم گیاهانی که چندان مصرفی ندارند و شاید حتی نام آنها هم به گوشتان نخورده باشد.
بنابراین در مورد دسته دوم تقریبا به نظر می رسد هیچ خانمی در دوره بارداری که اوج احتیاط است سراغ گیاهانی که ناشناخته هستند برود اما در مورد دسته اول که در سبد غذایی روزانه افراد قرار دارد ممکن است تذکر در برخی موارد باعث احتیاط بیشتر شود. ذکر این نکته بسیار اهمیت دارد که سقط آور بودن برخی گیاهان مسئله ای نیست که طی تحقیقات مختلف به اثبات رسیده باشد بلکه وقتی گفته می شود برخی گیاهان به سقط آور بودن مشهور هستند، منظور این است که افرادی به صورت تجربی مشاهداتی داشتند که آنها را به این نتیجه رسانده که الزاما هم درست نیست.
زرشک باعث انقباض رحم و سقط جنین می شود
هر گیاهی که شانس انقباض عضلات مختلف بدن را افزایش دهد می تواند سقط جنین را هم تحریک کند. در این میان بافت رحم عضلات مخطی دارد که تحریک را افزایش می دهد. البته این در صورتی است که زیاد مصرف شود. از جمله گیاهانی که به نظر می رسد سقط جنین را افزایش می دهند زرشک و ریشه آن است. میوه زرشک یکی از مواردی است که ابن سینا برای آن اثرات سقط آور قائل شده است. این میوه دارای آلکالوئیدها و همچنین ترکیبات فنلی از قبیل آنتوسیانین هاست. مشخص شده یکی از آلکالوئیدهای اصلی میوه زرشک، می تواند موجب انقباضات عضلانی صاف رحم شده و افزایش انقباض می تواند منجر به سقط شود.
گلپر سقط آور است
گلپر یکی از معروف ترین گیاهانی است که برای درمان بیماری های گوارشی به خصوص نفخ محسوب استفاده می شود. گلپر، هضم کننده غذا و تقویت کننده معده است. مصرف بیش از 2 گرم گلپر در روز در دوران بارداری به خصوص 3 ماهه اول به هیچ عنوان توصیه نمی شود زیرا باعث سقط جنین می شود. همانطور که گفته شد خطرآور بودن بسیاری از این گیاهان منوط به استفاده زیاد از حد آنهاست که معمولا در خانمهای باردار اتفاق نمی افتد.
پونه را برای سرماخوردگی استفاده نکنید
پونه نیز یکی از گیاهان مؤثر برای القای سقط جنین است. این گیاه می تواند به عنوان یک سم قدرتمند عمل کند و لذا باید با دقت فراوان مصرف شود. خیلی از خانمهای باردار وقتی در این دوران دچار سرماخوردگی میشوند به درمانهای گیاهی از جمله استفاده از پونه روی می آورند در حالی که استفاده از آن در مقدار زیاد به شدت سقط آور است.
به این گیاهان اعتماد نکنید
برای زن آبستن افراط در کلیه خوراکی ها ممنوع است و نباید هیچ غذایی را خارج از اندازه بخورد. تنوع بهترین روشی است که زن آبستن بکار بسته و از تمام خوراکی ها استفاده نماید.
* بابونه، افسنطین، سداس، کدوی تلخ، نعنای کوهی و مینا از جمله گیاهانی هستند که شاید نامشان را کمتر شنیده باشید اما تقریبا در اغلب کتب طب سنتی بر سقط آور بودن آنها تأکید شده است. البته باید به این نکته هم توجه داشته باشید که بدن مکانیسمی دارد که اگر انقباضی اتفاق می افتد با مکانیسم دیگری آن را خنثی کند، مگر اینکه زیاد مصرف شود. بنابراین اگر گیاهی تاکنون استفاده نشده و به یکباره در دوران بارداری مورد مصرف قرار می گیرد احتمال خطرزا بودن آن بیشتر هم هست.
* زعفران، جعفری، غوره، آب غوره، مارچوبه، زیره، سیاه دانه، دارچین، مسهل.
* غذاهای مانده مخصوصاً غذاهای گوشتی برای زن آبستن بدترین سم هاست. خوردن موادی مثل کالباس، سوسیس، ژامبون و ساردین و سایر کنسروها و ماهی مانده به کلی ممنوع است.
* بانوان حامله چنانچه کرفس میل نمایند، ممکن است نوزادشان دچار ناراحتی های عصبی، مخصوصاً حملات شبه صرع گردد.
* بانوان باردار نباید سیاه دانه مصرف کنند زیرا قاعده آور و سقط کننده جنین است.
* خوردن جعفری برای زن آبستن جایز نیست.
سقط جنین به صورت طبیعی به وسیله قرص سقط جنین و برخی از گیاهان خوراکی صورت می‌گیرد. سقط جنین به نافرجام بودن بارداری قبل از هفته بیستم گفته می‌شود.
سقط جنین چیست؟
سقط جنين (miscarriage) يعني از دست دادنِ حاملگي در بيست هفته اول. حدود پانزده تا بيست درصد از حاملگی‌های شناخته شده به سقط جنين منجر میشوند، و بيش از 80 درصد از اين اتلاف‌ها قبل از دوازده هفتگي اتفاق مي‌افتند.
بسیاری از زنان باردار بنا به دلایل گوناگون تمایل به سقط جنین دارند و از این رو به سمت قرص سقط جنین و یا روشهای دیگر سقط می‌روند. برخی از این زنان، تمایل دارند که سقط جنین آنها مخفیانه باشد و کسی از آن مطلع نشود که این موضوع می‌تواند به دلیل مسایل قانونی، مشکلات خانوادگی، بارداری ناخواسته و یا سایر موارد باشد.
سقط جنین طبیعی
سقط جنین طبیعی معمولا هزینه کمتری داشته و خطرات کمتری را نیز برای سلامتی زنان به دنبال دارد. روش طبیعی سقط جنین معمولا کارایی کمتری دارد و در 50 درصد موارد به جنین آسیبی وارد نمی‌شود و جنین به طور طبیعی به رشد خود ادامه می‌دهد.
روش سقط جنین طبیعی، تنها در سه ماهه اول بارداری کارایی دارد و در ماه‌های بعد، شانس موفقیت آن کمتر می‌شود. لذا در صورتی که خانمی تمایل به سقط جنین با روشهای طبیعی دارد، باید قبل از ماه سوم سریع‌تر نسبت به سقط اقدام نماید.
هدف از روشهای طبیعی سقط جنین، کمک به سقط طبیعی جنین است که برای قرن‌ها در اقصی نقاط دنیا مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
موارد منع سقط جنین طبیعی
با توجه به شرایط سلامتی مادر، ممکن است برخی از روشهای سقط جنین طبیعی خطرناک باشد. اگر شما فشار خون بالا، دیابت، صرع، مشکلات کبدی، قلبی و کلیوی دارید، ممکن است این گیاهان بیماری شما را تشدید کنند. اگر داروهای ضد بارداری یا سایر داروها را مصرف می‌کنید، باید مطمئن شوید که این گیاهان با داروهای شما تداخل نداشته باشند. همچنین اگر شما از IUD استفاده می‌کنید و یا آندومتریوز، فیبروئید یا بیماری التهابی لگن دارید، توصیه می‌شود که از روشهای طبیعی سقط استفاده نکنید.
چگونه بدن را برای سقط جنین طبیعی آماده کنیم؟
ممکن است شما نیاز داشته باشید که برای مدت چند روز دوز اندکی از گیاهان ملایم را برای آماده‌سازی بدن دریافت کنید. ویتامین C، آناناس و جعفری از جمله گیاهانی هستند که می‌توانند به آماده‌سازی بدن برای سقط طبیعی جنین کمک کنند. برای این منظور می‌توانید چند کپسول ویتامین C را به همراه چای جعفری و آناناس میل کنید. همچنین می‌توانید روغن گل پامچال را بر دهانه رحم (سرویکس) بگذارید و یا کپسول آن را به صورت خوراکی مصرف کنید. انجام این اعمال باعث می‌شود ذهن و بدن شما برای سقط طبیعی جنین آماده شود.
گیاهانی که منجر به سقط میشوند
- زعفران: زعفران یکی از معروفترین گیاهان دارویی است که منجر به سقط جنین می شود. باید دقت کرد که زعفران نیز در مقادیر بالا خاصیت سمی دارد لذا می‌بایست مصرف آن کنترل شده باشد. برای سقط جنین با زعفران می‌توان مقدار 1 تا 2 گرم زعفران را در یک استکان آب گرم خیس کرده و روزی 3 تا 4 مرتبه به مقدار 1 تا 2 قاشق میل کرد.
- سنبل ختایی: سنبل ختایی به تحریک قاعدگی، شل شدن عضلات و افزایش انقباضات رحم کمک می‌کند. اگر از تنظور این گیاه استفاده می‌کنید، می‌توانید 5 تا 15 قطره آن را در یک فنجان آب گرم ریخته و میل کنید. برای طعم دادن به آن می‌توانید مقداری عسل نیز به آن اضافه کنید. اگر از کپسول آن استفاده می‌کنید، باید کپسول های 1000 میلی‌گرمی را هر 4 ساعت یکبار مصرف کنید. دوز بیش از این را نباید مصرف کرد چرا که باعث خونریزی‌های شدید می‌شود. همچنین کسانی که خونریزی‌های شدید دارند و یا از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنند نیز نباید از این گیاه استفاده کنند.
- تخم شوید: دانه‌های گیاه شوید از قدیم الایام در بین زنان ایرانی برای سقط جنین شناخته شده است. این اثر احتمالا به دلیل تحریک هورمون‌هایی است که منجر به شروع سیکل قاعدگی و حرکات انقباضی رحم میشوند.
- پونه: پونه نیز یکی از گیاهان مؤثر برای القای سقط جنین است. این گیاه می‌تواند به عنوان یک سم قدرتمند عمل کند و لذا باید با دقت فراوان مصرف شود. هرگز نباید اسانس آن را به صورت خوراکی مصرف کرد. برای تنطور، 20 تا 40 قطره آنرا در هر 3 تا 4 ساعت مصرف کنید. همچنین می توانید هر 3-4 ساعت یک کپسول پونه سایز #0 را مصرف کنید. شما ممکن است تمایل داشته باشید از زعفران، سنبل ختایی و یا پونه و یا همه‌ی آنها استفاده کنید، اما نکته مهم این است که حتما باید دوز توصیه شده را رعایت کنید و در صورتی که از همه گیاهان باهم استفاده می کنید (این روش توصیه نمی‌شود) دوز آنها را کمتر کنید.
مصرف گیاهان در طول شب همانند طول روز، شانس موفقیت سقط جنین را بیشتر می‌کند. برخی افراد، ورزش کردن و حمام داغ را نیز برای تحریک سقط جنین توصیه می‌کنند. رابطه جنسی زناشویی، تحریک نوک پستان و ارگاسم نیز می‌تواند به سقط جنین کمک کند. کرامپ های خفیف و گرفتگی شکمی امری غیر معمول نیست و اغلب قبل از سقط جنین اتفاق می‌افتد. لکه‌بینی نشانه نزدیک شدن به سقط جنین است. خونریزی معمولا در عرض چند روز شروع می‌شود اما ممکن است تا دوهفته نیز طول بکشد. افزایش دوز مصرفی گیاهان دارویی نیز می‌تواند به سقط جنین کمک کند. به خصوص اگر که لکه‌بینی شما آغاز شده است. اگر بعد از 2 تا 3 هفته لکه بینی و سقط شما شروع نشد، داروها را قطع کنید و برای سقط با روشهای جراحی تحت نظر پزشک اقدام کنید. همچنین اگر سقط شما موفق بود، باید تحت معاینه پزشک قرار بگیرید تا مطمئن شوید که سقط به طور کامل انجام شده و رحم شما کاملا خالی است.
قرص سقط جنین میزوپروستول با نام تجاری سیتوتک یا سایتوتک (Cytotec)
به شکل قرص خوراکی ۲۰۰ میکروگرمی وجود دارد و اولین بار از آن برای درمان زخم‌های معده استفاده شده است. در یک تحقیق مشخص شد که مصرف حداکثر ۶۰۰ میکروگرم آن بصورت واژینال و یا ۸۰۰ گرم آن بصورت خوراکی تا ۹۵ درصد باعث سقط جنین در ۳ ماهه اول بارداری می‌شود.
قرص سقط جنین میزوپروستول
با نام میزوتک یا میزو گلندین در قالب قرص های 100 و 200 میکروگرمی در ایران تولید می‌گردد. (نام تجاری آن سیتوتک یا سایتوتک می‌باشد)
خطرات سقط های مکرر جنین با قرص و آمپول
- سوراخ شدن رحم: 2 تا 3 درصد زنانی که سقط جنین می‌کنند در معرض خطر سوراخ شدن رحم قرار دارند. بسیاری از این جراحات تشخیص داده نشده و درمان نشده باقی می‌مانند مگر این که معاینه لاپاراسکوپی توصیه و انجام شود. به گزارش مجله پاتوق 2000 خطر سوراخ شدگی رحم برای زنانی که قبلاٌ زایمان کرده‌اند یا هنگام سقط بیهوشی عمومی داشته‌اند افزایش می‌یابد
- پارگی های دهانه رحم: پارگی‌های مشخص دهانه رحم که نیازمند بخیه‌زدن هستند در حداقل 1% سقط‌های سه ماهه اول رخ می‌دهد. پارگی‌های کوچک‌تر یا جراحات میکرو که معمولا غیرقابل درمان هستند نیز در دراز مدت به تخریب سیستم باروری منجر میشوند. تخریب پایدار دهانه رحم متعاقب سقط ممکن است به شل شدگی دهانه رحم، زایمان زودرس و عوارض زایمان منجر شود. خطر تخریب دهانه رحم برای نوجوانان، سقط های سه ماهه دوم و در مواردی که از لامیناریا برای اتساع دهانه رحم استفاده نمی شودد، بیشتر می شود.
