اصول حسابداری چیست؟
چهارچوب اولیه و زیربنایی حسابداری
ابتدا به وسیله مفروضات شکل می‌گیرد و سپس بوسیله اصول حسابداری عملی
می‌گردد. در اینجا چهار اصل مهم مورد بحث قرار می‌گیرد:
- اصل بهای تمام شده
- اصل تطابق
- اصل تحقق درآمد
- اصل افشاء کامل
اصل بهای تمام شده
طبق اصل بهای تمام شده، مبادلات حسابداری در تاریخ وقوع به بهای تمام شده
در دفاتر ثبت می‌گردند. منظور از بهای تمام شده هر دارایی، ارزش مبادله‌ای
نقدی آن در تاریخ تحصیل است. پرداخت‌های اضافی به علت خریدهای نسیه و مدت
دار جزء بهای تمام شده دارایی محسوب نمی‌گردند. به مرور زمان که ارزش
داراییها تغییر می‌کند، این تغییر ارزش، در بهای ثبت شده دارایی بی اثر
می‌باشد. بهای تمام شده که گاهی « بهای تمام شده تاریخی » نیز نامیده
می‌شود دو نارسایی دارد:
الف – تغییرات ارزش داراییها در طول سالهای متمادی در نظر گرفته نمی‌شود.
ب – چون داراییها در طول سالهای متفاوت خریداری می‌گردند و مقیاس اندازه
گیری بهای این داراییها پول می‌باشد و از طرف دیگر، ارزش پول دائماً یکسان
نمی‌باشد، لذا به دلیل اختلاف در مقیاس اندازه گیری، جمع کردن یک دسته از
داراییهایی که در طول سالهای متفاوت خریداری شده اند، خالی از اشکال
نمی‌باشد.
اما با وجود همه نارسایی‌های فوق، به دلایل زیر، هنوز بهای تمام شده تاریخی مبنای ثبت و گزارشگری قرار می‌گیرد:
الف – بهای تمام شده، بر تخمین و ارزیابی مبتنی نبوده بلکه واقعی، قابل اندازه گیری و قابل اتکاء است.
ب – بهای تمام شده تاریخی در زمان تحصیل، نشان دهنده ارزش متعارف دارایی در آن تاریخ است.
ج – بهای تمام شده تاریخی، قابل رسیدگی و رد یابی است.
اصل تحقق درآمد
اصل تحقق درآمد، زمان شناسایی درآمد و ثبت آن در حسابها و صورتهای مالی را
تعیین می نماید. طبق این اصل، درآمد زمانی شناسایی می‌گردد که دو شرط زیر
برقرار باشد:
الف – مبادله یا داد و ستدی صورت گرفته باشد.
ب – فرایند کسب سود، کامل شده باشد.
تکمیل فرایند کسب سود شامل تکمیل فروش یا انجام خدمت، انتقال مالکیت از
فروشنده به خریدار، دریافت وجه نقد یا اطمینان از دریافت وجه نقد در آینده
است.
طبق اصل تحقق درآمد، درآمد ناشی از فروش کالا باید در زمان فروش و مطابق «
روش فروش» شناسایی گردد. زیرا در تاریخ فروش، فرایند کسب سود، کامل
می‌گردد.
طبق اصل تحقق درآمد، درآمد ناشی از خدمات بر اساس میزان انجام خدمات
شناسایی می‌گردد. زیرا میزان انجام خدمات، مبنایی جهت تشخیص تکمیل فرایند
کسب سود است.
مطابق اصل تحقق درآمد، مبالغ پیش دریافت مشتریان نباید به عنوان درآمد
دوره محسوب گردد. زیرا فرایند کسب سود در مورد این مبادله هنوز تکمیل نشده
است.
اصل تطابق
بر اساس اصل تطابق، هزینه‌های انجام شده جهت ایجاد درآمد، باید به حساب
دوره‌ای که درآمد در آن تحصیل گردیده منظور گردد. به عبارت دیگر سود هر
دوره تفاوت بین درآمدهای تحصیل شده و هزینه‌های تحمل شده برای کسب درآمد
همان دوره می‌باشد. مطابق این اصل، بسیاری از هزینه‌های انجام شده در دوره
جاری، به دلیل داشتن منافع آتی به عنوان دارایی در دفاتر و صورتهای مالی
ثبت و گزارش می‌شوند.
اصل افشاء کامل
اصل افشاء ایجاب می‌کند که کلیه رویدادها و وقایع مالی با اهمیت مربوط به
واحد تجاری به طور مناسب و کامل افشاء گردد.این اصل که بر کلیه جوانب
گزارشگری مالی تأثیر دارد، واحد تجاری را ملزم به تهیه اطلاعات مورد نیاز
برای بستانکاران و اعتبار دهندگان می نماید. این اطلاعات می‌تواند در متن
صورتهای مالی یا در یاداشت‌های همراه این صورتها، افشاء گردند.
حسابداری صنعتی ( بهای تمام شده ) چیست؟
حسابداری صنعتی شاخه ای از علم و فن حسابداری است که وظیفه جمع آوری
اطلاعات مربوط به عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را
بر عهده داشته و با تجزیه و تحلیل گزارشها و بررسی راههای تولید روشهای
تقلیل بهای تمام شده تولیدات را بیان می کند.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده برای چیست؟
در واقع حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیار مهم در
اختیار مدیریت می باشد تا مدیران را در برنامه ریزی، کنترل و نظارت و بررسی
نتایج فعالیتها، یاری نماید.
مدیریت با استفاده از حسابداری صنعتی، بهای تمام شده تولیدات را محاسبه می
کند و کنترل خود را بر روی هزینه های مواد، دستمزد و سایر هزینه های تولید
اعمال می کند.
مدیران اگر گزارشات دقیق و صحیحی از عوامل هزینه نداشته باشند در تصمیم
گیری خود در جهت افزایش تولید یا سایر تصمیم گیریها و راه انجام تصمیمات
خود با مشکل مواجه خواهند شد.
به عنوان مثال فرض کنید در صورتی که هدف تغییر نوع محصول تولید شده یا
افزایش تولید باشد باید اطلاعات دقیقی از هزینه تولید وجود داشته باشد تا
بتوان تصمیم گرفت که اگر ماشین آلات جدید خریداری شوند مقرون به صرفه است و
یا ماشین آلات تعویض شوند و یا اینکه ماشین آلات اجاره گرفته شوند و یا
بهتر است حقوق پرسنل افزایش داده شود و یا باید مقدار پرسنل را کاهش و یا
افزایش داد و بسیاری از انواع تصمیمات مدیریت در موارد مشابه فوق الذکر
مشروط بر اطلاعات حسابداری بهای تمام شده می باشد.
کاربرد حسابداری بهای تمام شده چیست؟
گاهی تصور می شود کاربرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به
کارخانجات و صنایع تولیدی می باشد هرچند شاید مشهودترین کاربرد آن در این
جهت باشد ولی سایر مؤسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره برده و از
روشهای حسابداری بهای تمام شده در بانکها، شرکتهای بیمه، عمده فروشیها،
شرکتهای حمل و نقل، شرکتهای هواپیمایی، دانشگاهها و بیمارستانها در جهت
کارایی بیشتر استفاده می گردد.
بعنوان مثال در یک بیمارستان کنترل هزینه ها و تعیین بهای تمام شده هزینه
های بستری شدن و درمان یک بیمار، با استفاده از حسابداری بهای تمام شده
صورت می پذیرد و مواد مصرفی، دستمزد پزشک و سایر هزینه های مرتبط شناسایی و
ثبت کنترل می گردند تا بهای تمام شده مشخص شود. یا شرکتهای حمل و نقل سعی
در محاسبه و تعیین هزینه حمل و تعیین بهای تمام شده حمل یک کیلو کالا و
یکنفر مسافر را دارند .
