با این سس‌ها چی بخورم؟
رنگ به رنگ، از همه رنگ و البته از همه طعم! تا همین چند وقت پیش فقط یک سس
مایونز سفید و یک سس کچاپ قرمز بود و هر غذا یا سالادی که درست می‌کردیم،
درنهایت با همین 2 نوع سس طعم‌دار می‌شد اما این روزها تنوع سس‌ها آنقدر
زیاد شده که یک سالاد فصل ساده را با چندین طعم مختلف می‌توان امتحان کرد و
نه‌تنها میزان کالری و چربی این سس‌ها با هم متفاوتند که سس مخصوص هر غذا
هم تولید شده؛ سس ساندویچ، سس سیب‌زمینی و… اما این سس‌ها تا چه حد باید
در سبد غذایی روزانه ما مصرف شوند؟ اصلا فایده‌ای هم دارند یا فقط
چاق‌کننده‌اند؟ واقعا چاق‌کننده هستند یا این فقط یک شایعه است؟! آیا انواع
بدون چربی سس‌ها بهترند؟ در ادامه خواص 6 سسی که نسبت به مایونز و کچاپ
کمتر با آنها آشنا هستیم همچنین پاسخ سؤالات بالا را از زبان آقای دکتر
رضا راست‌منش، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و آقای دکتر رضا حشمت، متخصص طب
سوزنی را می‌خوانیم؛ با ما همراه باشید.
صددانه یاقوت در یک قوطی!
سس
انار از آن سس‌هایی است که 4-3 سالي است وارد بازار مصرف شده و براي انواع
غذاهای گوشتی، دریایی و جوجه‌کباب مناسب است. این سس از ترکیب پوره انار،
نمک، شکر و آب تولید شده و ازجمله فواید مصرف آن می‌توان به: جلوگیری از
آسیب‌های عصب و پیری، پیشگیری از ابتلا به آلزایمر، پیشگیری و جلوگیری از
پیشرفت سرطان به ویژه سرطان سینه و پروستات، تنظیم هورمون‌های استروژن،
کاهش کلسترول بد خون و فشارخون بالا، بهبود جریان خون، ضدسرفه، تقویت سیستم
ایمنی بدن، مقابله با مشکلات گوارشی (نفخ، اسهال، تهوع)، ضدالتهاب،
ضدباکتری و ضدویروس بودنش اشاره کرد.
نکته: حتما
با خودتان می‌گویید حالا که این سس این‌قدر پرخاصیت است، بهتر است تا
می‌توانم از آن استفاده کنم اما فراموش نکنید که اولین اصل تغذیه تعادل و
توازن است؛ غذاها صرفا به‌دليل خاصیتی که دارند، خورده نمی‌شوند بلکه آثار
روانی غذا خوردن نیز برای ما بسیار مهم است. پرزهای چشایی ما نیاز دارند که
با طعم‌ها، بافت‌ها و قوام‌های مختلف نواخته و نوازش شوند. پس ما مجازیم
که از همه غذاها حتی نمک، شکر، نوشابه و سس بهره‌مند شویم اما اصل توازن و
تعادل را هم نباید فراموش کنیم، پس زیاده‌روی ممنوع!
ماست و لیمو، مخصوص سالاد!
بعضي
شرکت‌های خوش‌ذوق آمده‌اند ماست پاستوریزه، سرکه، سبزیجات معطر، روغن
مایع، شکر و نمک را با پودر خردل مخلوط کرده‌اند و سس خوشمزه‌ای به اسم سس
ماست درست کرده‌اند که از سس‌های ماستی خانگی بسیار بسیار خوشمزه‌ترند.
البته این شرکت‌ها با ترکیب روغن مایع، آب، تخم‌مرغ، سرکه، شکر، آبلیمو و
نمک با پودر خردل هم سس لیمو را راهی بازار کرده‌اند که آن هم طعم بسیار
دلنشینی دارد و باید قبول کنیم که اسم این سس‌ها، خیال آدم را از بابت چربی
و کالری اضافه راحت میکنند؛ شما هم همین حس را دارید؟
نکته:
نباید فکر کنید که سس لیمو یا سس ماست چون از لیمو و ماست تهیه شده‌اند،
بهتر از مایونز معمولی بوده و کم‌ضررترند. ماده موثره موجود در این سس‌ها
هم آنقدرها نیست که بخواهد مجوزی در زیاده‌روی مصرف‌شان باشد اما یادمان
نرود همان‌طور که بخشی از جامعه دچار چاقی است، بخش دیگری هم دچار کمبود
وزن است و اگر این سس‌ها با تنوعی که دارند، بتوانند اشتهای افراد را برای
غذا خوردن باز کنند، جای‌تقدیردارد!
سس مخصوص فلفل‌خورها!
سس
چیلی‌تای از ترکیب فلفل تند قرمز، شکر، نمک، سرکه، پیاز، سیر، گلوکز،
ادویه‌جات و آب تولید شده و برای همه غذاهای گوشتی، دریایی و سوخاری،
پیتزا، لازانیا و حتی ماکارونی مناسب است. اما از فواید بی‌شمار این سس
می‌توان به این موارد اشاره کرد: تقویت‌کننده قلب، بازکردن رگ‌های خونی، ضد
خونریزی، تحریک‌کننده ترشحات معده و رفع سوء‌هاضمه.
نکته:
چیلی حاوی ماده‌ای به نام کسپیسین است که سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد
و برای کاهش وزن و مواردی که ذکر شده، خوب است اما برای فردی که دچار زخم
معده یا زخم اثنا عشر است، همچنین برای فردی که مشکلات شبکیه است، مضر است.
البته نباید انتظار داشته باشیم تمام محصولات برای همه افراد با سلیقه‌های
مختلف غذایی و بیماری‌های متفاوت مناسب باشد چون به این ترتیب باید
نانوایی‌ها را هم، به دليل ضرری که برای بیماران سلیاکی دارند، تعطیل کنیم!
مخصوص ساندویچ!
اگر
تا حالا ساندویچ‌های‌تان را با کچاپ، سس فرانسوی یا خردل می‌خوردید، حالا
دیگر سسی هست که مخصوص ساندویچ است. متخصصان صنایع غذایی رب گوجه‌فرنگی،
زرده تخم‌مرغ، ادویه‌جات، روغن مایع سویا، خیارشور، سرکه، شکر، نمک و آب را
مخلوط کرده و سسی فقط برای ساندویچ تولید کرده‌اند.
نکته: در
رژیم غذایی معمول افراد، امکانش بسیار زیاد است که در خوردن نمک افراط شود
اما افراط در مصرف سس کمتر دیده می‌شود چراکه غذاهای چندانی در فرهنگ ما
وجود ندارد که بتوان آنها را با سس مصرف کرد، بنابراین اگر بخواهیم این لذت
را هم از خودمان بگیریم، دیدگاهی افراطی خواهد بود. کسانی که در مصرف سس
افراط میکنند، نشان‌دهنده این است که رژیم غذایی‌شان به طور اساسی با مشکل
مواجه است؛ چون اساسا سس‌ها با فست‌فودها خورده می‌شوند و مصرف بیش از حد
سس یعنی مصرف بیش از حد فست‌فود و قطعا مشکلات زیادی برای سلامت فرد ایجاد
می‌شود؛ یادمان باشد این مشکلات در درجه اول ناشی از مصرف زیاد فست‌فود است
نه سس!
مخصوص سیب‌زمینی
روغن
مایع سویا، رب گوجه‌فرنگی، ادویه، گلوکز، سرکه، شکر، نمک و آب را ترکیب
کرده‌اند و سسی مخصوص سیب‌زمینی سرخ‌کرده درست کرده‌اند که البته با انواع
ساندویچ و غذاهای گوشتی هم مناسب است. ادویه کاری موجود در سس سیب‌زمینی،
به دليل داشتن ماده «کرکیومین» که عامل ضدالتهاب و یک آنتی‌اکسیدان قوی
است، باعث کاهش التهاب مفاصل می‌شود. کاری همچنین محافظ کبد، ضدمیکروب،
ضدنفخ، مقوی معده، معرق، دارنده ویتامین C، ضدسرطان و خنثی‌کننده
رادیکال‌های آزاد است و برای لاغر شدن و بهبود سرماخوردگی مفید است.
نکته:
نباید بیش از حد درگیر عناوین تجاری شویم؛ اینکه نام یک محصول رژیمی است،
یعنی کالری کمتری دارد، نه‌اینکه کالری ندارد! بنابراین با استفاده بیش از
حد باز هم چاق‌کننده است. همچنین وقتی در فواید سسی ذکر شده که به دليل
داشتن کرکیومین خواص آنتی‌اکسیدانی دارد، باید حواس‌مان باشد که کرکیومین
برای اینکه بتواند مفید واقع شود، باید روزانه 3 میلی‌گرم مصرف شود؛ آیا
این ماده به حد کافی در این سس وجود دارد؟ در ضمن، آنتی‌اکسیدان‌ها در
طولانی‌مدت اکسیده می‌شوند و به این ترتیب اگر فرض کنیم خوردن
آنتی‌اکسیدانی که اکسیده شده، ضرر ندارد، مطمئنا خاصیتی هم ندارد. همچنین
سس‌های غنی شده با امگا3؛ آیا امگا 3 موجود در این سس به اندازه‌ای هست که
بتواند در بدن مفید واقع شود؟ اگر نیست، پس نباید تبلیغی بر این موضوع صورت
گیرد و اگر به اندازه کافی امگا3 دارد، آیا ویتامین E هم در این سس وجود
دارد که بتواند امگا 3 را جذب بدن کند؟! بنابراین نباید با تکیه بر این
عناوین، مجوز زیاده‌روی در مصرف چنین محصولاتی را برای خود صادر کنیم؛ در
حد تفنن مصرف کنیم تا هم لذت ببریم و هم سالم بمانیم.
دنیای سس ها
سس ها مثل پنیرها کلی مدل و انواع دارند. من دوتاشون که تو غذاها خیلی
ازشون استفاده میشه رو اینجا میگم. تا باقیش که تو پست های دیگه معرفیشون
کنم:
سس آلفردو
اسم این سس رو خیلی زیاد توی غذاها میشنویم. بیشترین استفاده ای که داره
توی پاستا, ماکارونی و فتوچینی هستش. تاریخچه اش به این شکله که اولین بار
طرفای قرن نوزدهم شخصی به نام آلفردو دی لیلو اون رو به خاطر همسرش که
باردار بوده و نمیتونسته سس های سنگین گوجه فرنگی رو بخوره, درست کرده. این
سس که ایشون درست میکردند, علاوه بر خامه پرچرب, پنیر پارمسان, کره و
فلفل; تخم مرغ هم داشته ولی در طول زمان مواد مختلفی بهش اضافه شده. امروزه
این سس در سرتاسر دنیا استفاده میشه.
سس پستو
این سس رو خیلی جاها کنار پیتزا و دسته ی ماکارونی ها سرو میکنند. رنگش
هم سبز رنگه. تاریخچه این سس به این شکل بوده که شهری که این سس درونش به
وجود اومده, یکی از شهرهای ایتالیایی هست که کنار کوه ها بوده و انواع گیاه
در اونجا رشد میکرده و به این خاطر به یکی از شهرهایی که کلی غذای سالم
داره, معروفه. مردم این شهر یه غذا داشتن به نام مورتم که با نون میخوردنش,
این سس هم برای این غذا درست شده بوده و با اون غذا میخوردنش و هر خانواده
ای یه دستور غذایی برای خودش داشته. بعد از یه مدت که این غذا وارد فرانسه
شد, به شکل امروزی دراومده و با غذاهای مختلفی استفاده میشه. محتویات اصلی
اون ریحون, میوه کاج, روغن زیتون و سیر هست.
