کجا دروغ بگوییم ؟
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان
، راست گویى و مبارزه با کذب و دروغ از اهمیت فوق العاده ای در تعلیمات
اسلامی برخوردار است. امام صادق (ع) مى فرماید: “نگاه به رکوع و سجود
طولانى افراد نکنید، چرا که ممکن است عادت آنها شده باشد، به طورى که اگر
آن را ترک کنند ناراحت شوند، ولى نگاه به راست گویى و امانت داری آنها
کنید”؛ یعنی راست گویى و امانت ملاکِِ خوبی و ایمان افراد است. در
حدیثى از امام باقر (ع) آمده است: “خداوند متعال براى شر و بدى، قفل هایى
قرار داده که کلید آن قفل ها شراب است (چرا که مانع اصلى زشتی ها و بدی ها
عقل است و مشروبات الکلى عقل را از کار مىاندازد) سپس اضافه فرمود: دروغ
از شراب هم بدتر است.
رابطه
دروغ و گناهان دیگر از این نظر است که انسان گناهکار هرگز نمى تواند،
راستگو باشد، چرا که راستگویى موجب رسوایى او است، و براى پوشاندن آثار
گناه معمولا باید متوسل به دروغ شود. به عبارت دیگر، دروغ انسان را در
مقابل گناه آزاد مى کند، و راستگویى محدود. یکی
از ضررهای بزرگ دروغ این است که نابود کننده سرمایه اطمینان است. مى
دانیم مهمترین سرمایه یک جامعه اعتماد متقابل و اطمینان عمومى است، و
مهمترین چیزى که این سرمایه را به نابودى مى کشاند دروغ و خیانت و تقلب
است، و یک دلیل عمده بر اهمیت فوق العاده راستگویى و ترک دروغ در تعلیمات
اسلامى همین موضوع است، ولی با این حال در موارد و شرایطی که اضطرار
(احتیاج شدید) به دروغ گفتن در کار باشد گفتن دروغ جایز شمرده شده است، اما
این جواز به مقدار اضطرار تا زمانی است که اضطرار وجود داشته باشد نه
بیشتر. مقصود از اضطرار در اینجا، احتیاج شدید به ارتکاب دروغ برای جلو
گیری از ضرر های بزرگی همچون به خطر افتادن جان انسان یا سلامتی او و یا
جلوگیری از تهاجم دشمن به سرزمین اسلام و یا جلو گیری از اختلاف بین
برادران مسلمان و به طور کلی تمام مواردی که اهمیتش از قبح دروغ بیشتر
باشد. این
نکته را باید متذکر شد که اگر چه دروغ گفتن از دید شرع در موارد اضطرار و
براى دفع ضررهای بزرگ و غیر قابل تحمل جایز است، اما چنانچه راهى وجود
داشته باشد که بدون ارتکاب دروغ، ضرر را دفع کند باید آن راه بر گزیده شود.
یکی از این راهها روش «توریه» است. توریه یعنی کلامى که از آن دو معنا
فهمیده شود: یکى معناى ظاهر و آشکار که ذهن شنونده به سرعت به آن منتقل
مىشود، و دیگرى معناى نهانى و ناپیدا که مقصود اصلى گوینده است و ذهن
شنونده به آن منتقل نمىشود. اگر انسان براى برطرف کردن زیان از خود یا
مسلمانى دیگر ناچار به استفاده از توریه یا دروغ شود، لازم است «توریه»
کند. در موارد اضطرار به ارتکاب دروغ، فرقی نیست که ضرر متوجه خود انسان باشد یا متوجه دیگر مومنین. حضرت
رضا (ع) فرمود: همانا شخصى در حق برادر مسلمانش سخن راستى مىگوید که با
این گفتار، او را گرفتار مى کند؛ پس نزد خدا از دروغگویان است و همانا شخصى
در حق برادر مسلمانش دروغى مىگوید که با آن دروغ، از او دفع ضرر مىکند؛
پس نزد خدا از راستگویان است.
امام
صادق (ع) فرمودند: در روز قیامت، از هر دروغى بازخواست مى شود، مگر از سه
مورد: یکى این که شخصى که در حال جنگ، [ دشمن را ] فریب دهد، این دروغ از
او برداشته مىشود؛ دوم هنگامى که دروغ باعث «اصلاح ذات البین» (حل اختلاف و
ایجاد صلح و آشتى بین دو مسلمان) شود و…. پیامبر
اکرم (ص) به حضرت على(ع) وصیت فرمود: همانا خداوند دروغ به مصلحت و خیر را
دوست دارد و از راستى که فساد در پىداشته باشد، متنفر است.
البته
رعایت مقدار و میزان دروغ لازم براى ایجاد صلاح، ضرورت دارد و نباید از حد
لازم تجاوز کرد؛ چرا که تجاوز از حد لازم، انسان را به خوى دروغگویى مبتلا
مىکند و حضرت صادق (ع) مىفرماید: اصلاح گر سرشت دروغگویى ندارد.
آنچه
از روایت پیشین مى توان فهمید این است که انسان به بهانه اصلاح جامعه، و
ایجاد صلح و آشتى بین دو مسلمان، مجاز به دروغگویى بى جا و بى اندازه
نیست؛ بلکه باید میزان لازم را رعایت کند.
یاری امام زمان، از حرف تا عمل
جهاد در رکاب امام غائب !
آنهایی كه به جای حرف و ادعا، در مقام
عمل، پیروی خود را نشان دادند، و در زمان فتنه ها از امام خود جدا نشدند
همانها یاران واقعی در جنگها، سختی ها و تلخی ها بودند.
هنگامی که
بنیان َگذار حکومت واحد جهانی، حضرت مهدی موعود علیه السلام بر اساس عدالت و
آزادی واقعی، مأمور به تشکیل حکومت می َشود، ۳۱۳ نفر از یاران خاص او
اطراف شمع وجود مقدسش جمع می َشوند. آنها در واقع فرماندهان لشکری و کشوری
دولت امام موعود علیه السلام می َباشند. در مرحله بعد ده هزار نفر خدمت
حضرت حاضر می شوند که سپاه امام را تشکیل می دهند، اما یاران امام مهدی
علیه السلام به این تعداد ختم نمی شود زیرا برپایی حکومت جهانی نیاز به
یاری همگانی دارد، و همه شیعیان باید خود را برای یاری امام عصر عجل الله
تعالی فرجه الشریف آماده کنند.
همراه روزهای سختی
یار
و یاور امام بودن، ویژگی هایی دارد كه هم با ملاحظه روایات معصومین علیهم
السلام و هم با ملاحظه تاریخ می توان آنها را به دست آورد. وقتی تاریخ ائمه
معصومین علیهم السلام را بررسی می كنیم، در می یابیم كه در میان مسلمانان،
آنهایی كه به امام خویش معرفت و شناخت بیشتر و عمیقتری داشتند و به همین
دلیل، در برابر امام و فرمانهایش به صورت كامل تسلیم بودند و به جای حرف و
ادعا، در مقام عمل، پیروی خود را نشان دادند، و در زمان فتنه ها از امام
خود جدا نشدند همانها یاران واقعی پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم
السلام در جنگها، سختی ها و تلخی ها بودند.
افرادی چون سلمان
فارسی، ابوذر و مقداد برای پیامبر صلی الله علیه و آله و افرادی مثل مالك
اشتر و عمّار یاسر برای امیرمؤمنان علی علیه السلام و نیكانی چون 72 تن
شهید كربلا برای امام حسین علیه السلام. جالب اینكه در روایات فراوانی كه
درباره ویژگی های یاران امام مهدی علیه السلام آمده است، بر مسأله معرفت
عمیق یاران به آن حضرت و اطاعت كامل و بی چون و چرای ایشان از امام خود،
تأكید شده است؛ همچنین روایات، به سلامت نفس، پاكی و تقوای آنان تصریح می
کند.
امام صادق علیه السلام درباره این
افراد فرموده است: «آنها مردانی هستند كه دلهایشان همانند قطعه های آهن
[محكم] است؛ هرگز دچار تردید نمی شوند…؛ پروانه وار دور شمع وجود امام می
گردند و خود را سپر جان او قرار می دهند…؛ در سراسر شب، نغمه های نماز و
ذكر و عبادتشان چون صدای زنبور به گوش می رسد؛ آنها زاهدان شب و شیران روز
و در برابر امام عزیزشان كاملاً مطیع و تسلیم هستند».
خوشا به حال یاری که امام در فقدانش بگرید
البته به این نكته باید توجه کرد كه یاران
امام مهدی علیه السلام هم مثل یاران دیگر ائمه علیهم السلام، مراتب مختلفی
دارند و روایات، بیشتر به ویژگی های یاران نزدیك حضرت كه از بهترین شیعیان
هستند، پرداخته است. به طور طبیعی، هر یك از ما امیدواریم جزو یاران حضرت
باشیم؛ چون هم به او عشق می ورزیم، و هم منتظر قدوم مبارك اوییم و هم در دل
و جان تصمیم به اطاعت از او داریم، ولی باید همّتمان آن باشد كه در مقام
یاوری، تا آنجا بالا رویم كه مایه روشنی چشم ایشان باشیم، به گونه ای كه
امام به یاری ما دلگرم باشد، همان گونه كه مالك اشتر برای امام علی علیه
السلام این چنین بود و حضرت علی علیه السلام در فراق او و در ماتم او گریست
و فرمود: «شما نمی دانید مالك كه بود؟»
زنان در خط مقدم یاری امام
نكته
دیگر آن است كه در یاری امام عصر علیه السلام، فرقی بین زن و مرد نیست و
هر كس می تواند با توجه به توانایی های خود، در خدمت امام علیه السلام
باشد؛ زیرا یاری امام مهدی علیه السلام تنها جنگیدن و شمشیر زدن نیست تا
مخصوص مردان باشد؛ همگان چه مرد و چه زن می توانند در جبهه یاوران امام
زمان علیه السلام قرار گیرند؛ بنابراین، راه برای همه باز است تا جزو
یاوران حضرت باشند، اما شروطی دارد:
۱) به دست آوردن ویژگی های رفتاری یاران حضرت و سعی در به دست آ وردن اخلاق اسلامی و تقواپیشگی در همه حال.
۲)
دعا و تضرع به درگاه حضرت حق، از جمله خواندن دعای عهد در هر صبح كه
براساس فرموده امام صادق علیه السلام «خواننده دعای عهد از جمله یاوران
مهدی است و اگر بمیرد، خدا او را در روزگار ظهور بر می گرداند»
در متن دعا نیز از خدا می خواهیم اگر قبل از ظهور از دنیا رفتیم، دوباره زنده شویم؛
«اللَّهُمَّ إِنْ حَالَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ الْمَوْتُ الَّذِی جَعَلْتَهُ
عَلَى عِبَادِكَ حَتْماً فَأَخْرِجْنِی مِنْ قَبْرِی مُؤْتَزِراً كَفَنِی
شَاهِراً سَیْفِی مُجَرِّداً قَنَاتِی مُلَبِّیاً دَعْوَةَ الدَّاعِی فِی
الْحَاضِرِ وَ الْبَادِی؛ پروردگارا! اگر مرگ كه آن را براى بندگانت
یك امر حتمى قرار داده اى میان من و آن حضرت جدائى انداخت، مرا از قبرم
بیرون آور تا در حالى كه كفنم را پوشیده و شمشیرم را از غلاف درآورده و
نیزه ام را به دست گرفته ام، دعوت كننده آن حضرت در شهرها و بیابان ها را
اجابت كنم».
جهاد در رکاب امام غائب
نكته
بسیار مهم اینكه یاری امام زمان علیه السلام، تنها در زمان ظهور حضرت
نخواهد بود، بلكه همین امروز و در دوره غیبت هم، راه یاری رساندن برای همه
باز است، البته این به تناسب موقعیت افراد فرق می کند؛ برای مثال، یكی از
راه های یاری امام زمان علیه السلام این است كه سعی كنیم دوستان آن حضرت را
زیاد كنیم و این هدف مقدس را از راه های گوناگون به انجام رسانیم؛ مثل
اینكه یاد و نام امام زمان علیه السلام را در محیط و جمع فامیل و دوستان و
همسایگان زنده نگه داریم و سعی كنیم دوستان و فامیل را از بدی ها دور نگه
داریم؛ چون گناه و فساد، آنها را از امام زمان علیه السلام و دوستی آن حضرت
جدا می كند. پس بكوشیم با روی خوش، نصیحت، دلسوزی و عملكرد زیبا، در ساختن
دیگران گام برداریم و از امر به معروف و نهی از منكر خسته و آزرده نشویم.
از راه های یاری امام زمان علیه
السلام این است كه وقتی ما را شیعه، دوستدار و مرید امام زمان علیه السلام
شناختند، كاری نكنیم كه سبب نفرت دیگران از دین و پیشوایان دینی گردیم،
همان گونه كه در روایات آمده است: «كُونُوا لَنا زَیْناً وَ لاتَكُونُوا عَلَیْنا شَیْناً ؛
برای ما زینت باشید، نه مایه ننگ و زشتی». هم از نظر ظاهر تمیز و مرتب
بوده و هم اخلاق، رفتار و برخورد خوبی با دیگران داشته باشیم.
به طور کل همه شیعیان باید در راه
یاری امام زمان خود تلاش کنند و مقدمه این یاری معرفت و شناخت مقام امام به
همراه تهذیب نفس و دوری از گناه و خطا می باشد، تا هم خود را اصلاح کرده و
هم در صدد هدایت جامعه برآیند.
