نقش هاى قالى ايران را بشناسيم
شاه عباسى:
اساس اين طرح را گل هاى طراحى شده خاصى تشكيل مى دهند كه به نام شاه
عباسى مشهور شده است. اين گل هاى تجريد يافته، ضمن شاخه و برگ ها و گاه
اسليمى ها و ختائى درمتن و حاشيه فرش، نقشه اصلى را تشكيل مى دهند.
اسليمى:
شكل اصلى اين طرح را شاخه هاى دورانى در ميان برگ ها تشكيل مى دهد. اين
شاخه ها تجريد يافته طرح درخت مى باشد. معروف ترين اسليمى ها، اسليمى دهن
اژدر است. در اين نوع اسليمى انتهاى هر شاخه به دو بخش متقارن منشعب مى
گردد و به صورت فكين اژدها نشان داده مى شود و روى ساقه شاخه ها جوانه هايى
در نقاط مختلف تزئين شده است كه بيشتر اين جوانه ها را اسليم مى نامند.
بته جقه:
طرح بته اى تجريد يافته درخت سرو است.بته هاى سركج فرش ايران كه به بته
جقه شهرت يافته است. در طرح هاى بته اى اندازه و اشكال مختلف به چشم مى
خورد.
o درختى:
با وجودى كه در طراحى فرش اساس كار را شاخه و برگ ها تشكيل مى دهند ولى
در طرح هاى درختى سعى شده است تا وجه تشابه زياد با طبيعت حفظ گردد. در
اغلب طرح هاى اين گروه درخت و درختچه هاى كوچك و بزرگ به ويژه به صورت
انفرادى تركيب اصلى را تشكيل داده اند و با اجزاء ديگرى تركيب شده اند.
o شكارگاه:
مشخصاتى كه در مورد طرح هاى درختى ذكر شده در طرح هاى شكارگاه نيز وجود
دارد، اما در اغلب طرح هاى شكارگاه، حيوانات وحشى در حال شكار نقش بسته
شده است.
o تركمن يا بخارا:
طرح فرش هاى تركمن از لحاظ هندسى و شكستگى خطوط در رديف طرح هاى ايلى و
خاص مردم كوچ نشين است كه به طور ذهنى و بدون نقشه بافته مى شود.
o گل فرنگ:
اين طرح تركيبى است از طرح هاى اصيل ايرانى با گل هاى طبيعى، مخصوصا گل
سرخ. در اين نوع قالى از رنگ هاى تند و روشن مخصوصا رنگ هاى سرخ استفاده
مى شود.
o هندسى:
كليه نقوش اين گروه به صورت هندسى و با استفاده از خطوط زاويه دار به وجود مى آيد.
تاريخچه فرش ايران
بافتن فرش به زمان تهمورث باز مى گردد
فرش ايرانى، افتخار ملى / هنر نزد ايرانيان است وبس!
“ايرانيان براى اين كه بسترشان نرم باشد قاليچه زير بستر خود مى گسترند”
فرش
بافی، رشتن و بافتن فرش به زمان تهمورث باز مى گردد. فرش ايرانى در سرتاسر
جهان، در ميان فرش هاى آسيايى بسيار مشهورند، قاليچه ها و فرش ایرانی
پيوند بافندگان را با آرزوها، باورها و نيازهاى آن ها آشكار مى سازد.
فرش ايرانى، افتخار ملى
ذوق و خلاقيت هنرى هر جامعه اى از سنن
زندگى و سوابق تاريخى و محيط زيست آحاد آن قوم ريشه و الهام مى گيرد و
غالبا اين ذوق و استعداد در يك و يا چند رشته خاص به گونه اى متبلور مى شود
كه رقابت جوامع ديگر با آن ملت ها و اقوام در آن رشته ها به دلايل متعدد
تا حدودى دشوار مى گردد.
از جمله هنر هايى كه در اين سرزمين در
مرور زمان به كمال و استادى رسيده و ذوق هنرمند ايرانى در پهنه آن فرصت
تجلى وافر يافته هنر قاليبافى یا بافتن فرش است.
بهترين فرش ايرانى آن هايى هستند كه به وسيله ايرانى ها ساخته شده اند
تاريخچه فرش ايران:
آغاز فرش بافی،
رشتن و بافتن فرش به زمان تهمورث باز مى گردد. در تاريخ طبرى از فرش هايى
كه با مو و پشم حيوانات در اين دوره بافته شده سخن رفته است. قديمى ترين
نشانه از هنر قاليبافى به عصر مفرغ باز مى گردد، اين نشانه يك كارد
قاليبافى است كه از گورهاى عهد مفرغ تركمنستان و شمال ايران يافت شده است.
در شهر سوخته (دشت سيستان، جنوب شرقى ايران) نيز فرش هاى حصيرى و پارچه و
ابزارهاى بافندگى به دست آمده كه متعلق به ٢٥٠٠ سال پيش از ميلاد است.
كهن ترين قالى ها و فرش ها
به
ترتيب فرش های كشف شده در نقش برجسته كاخ نينوا، فرش پازيريك از پنجمين
گور اقوام سكايى، تكه فرش قومس (دوران ساسانيان). درقرون اوليه هجرى پس از
نفوذ اسلام طرح فرش ها، به سبب منع شبيه سازى و زينت، تغيير كرد اما در
زمان خلفاى عباسى كه تجملگرايى و قصرهاى پر زرق و برق رواج يافت، بافت
اينگونه فرش ها نيز رونق گرفت.
فرش ايرانى نماد زندگى ايرانى:
فرش ايرانى (كه بيشتر به عنوان فرش پارسى شناخته مى شوند) در سرتاسر جهان، در ميان فرش هاى آسيايى بسيار مشهورند. بهترين فرش هاى ايرانى
آن هايى هستند كه به وسيله ايرانى ها ساخته شده اند. فرش ايرانى مهارت
ايرانيان در انتخاب مواد، گره زنى، تكنيك هاى رنگ آميزى، آفرينش طرح ها و
الگوها را آشكار مى سازد.
قالیچه ها و فرش ايرانى پيوند
بافندگان را با آرزوها، باورها و نيازهاى آن ها آشكار مى سازد، و همچنين
بازتابى از شرايط زندگى و موقعيت فرهنگى هنرمند، وضعيت جوى منطقه، منابع
گياهى و وضعيت جغرافيايى محل زندگى هنرمند هستند.
افسانه ها، الهام بخش فرش ايرانى
طرح ها، الگوها و موضوع فرش ايرانى از طبيعت، تاريخ و افسانه ها الهام گرفته است. در واقع ريشه ساخت فرش را بايد در زندگى عشايرى جستجو كرد، كه بعدها بافتن فرش به شهرها و روستاها راه پيدا كرده است.
فرش عشايرى حاوى اطلاعات نمادين است
رازهای نماد ونشانه های فرش ايرانی
شناخت
و تحليل نمادها و نشانه ها در هنر ايران، به خصوص در دست بافته ها امرى
ضرورى است كه به اندازه آفرينش و خلاقيت هنرى مهم است. بسيارى از نقوش و
تصاوير متن قالى و فرش، به خصوص در فرش عشايرى حاوى اطلاعات نمادين است و
اغلب از لحاظ ظاهر، دلالتى با موضوع ندارد. به اين معنى كه از مشخصات آنها
نمى توان به مفهوم آن پى برد. علاوه بر اين، اين نقوش نشانى از هويت فرهنگى
بافنده دارند كه از گذشته تا به امروز به طور وسيعى از سوى مردم آن فرهنگ
استفاده شده است.
