قاعدگی ، پریود ، عادت ماهانه
اسم های متفاوتی داره . اما درد مشترک همه خانم هاست .
بانوان در سنین باروری
به طور طبیعی، هر ۲۸ روز (این عدد می تواند ۷ روز بیشتر یا کمتر از این هم
باشد)، ۲ تا ۷ روز دچار خونریزی می شوند (در این مقاله دوره ۲۸ روزه را در
دوره قاعدگی و روزهای خونریزی را زمان عادت ماهانه می نامیم.) در هر عادت
ماهانه طبیعی روزانه حدود ۵ قاشق سوپ خوری ۲۰(ر۴۰ میلی لیتر) خون و ترشحات
خارج شده و کمتر از ۸ نوار بهداشتی خیس می شود. معمولا شدت خونریزی دو روز
است. چرا خونریزی؟
در تخمدان میلیون ها تخمک وجود دارد که هر تخمک به همراه
سلو ل های اطرافش، مجموعه ای به نام فولیکول را شکل می دهد. این فولیکول ها
تحت اثر ترشحات قسمتی از مغز به نام هیپوفیز قرار دارند.
۰ یک دوره قاعدگی طبیعی را، براساس وضعیت جدار داخلی رحم، می توان به سه مرحله تقسیم نمود:
۱) مرحله رشد
۲) مرحله ترشحی
۳) مرحله تخریب
در مرحله رشد که زمانی بین اتمام خونریزی و تخمک گذاری است،
فولیکول های تخمدان تحت تاثیر ترشحات هیپوفیز، هورمونی به نام استروژن
تولید می نمایند. استروژن بر لایه داخلی جدار رحم اثر کرده و موجب افزایش
رشد آن می شود. در روزهای میانی دوره قاعدگی (تقریبا روز )۱۴ یک تخمک از
یکی از تخمدان ها رها می شود. پس از رها شدن تخمک، سلول های باقی مانده
فولیکول (که در این زمان، اصطلاحا جسم زرد نامیده می شوند) تغییر کرده و
شروع به ترشح هورمونی به نام پروژسترون می نمایند. هورمون پروژسترون باعث
افزایش ضخیم شدن جدار داخلی رحم می شود. بنابراین، با رها شدن تخمک و ترشح
هورمون پروژسترون، نیمه دوم قاعدگی آغاز می شود.
در صورتی که تخمک رها شده توسط اسپرم بارور شود و تبدیل به
سلول تخم شود، در جدار داخلی رحم جایگزین شده و با کنش های پیچیده ای مانع
از بین رفتن جسم زرد می شود. اما اگر تخمک بارور نشود و یا به هر دلیلی در
جدار رحم جایگزین نگردد، جسم زرد پس از چند روز ترشح پروژسترون، از بین می
رود. در نتیجه جدار داخلی رحم در اثر افت ناگهانی استروژن و پروژسترون دچار
تخریب شده و تکه تکه فرو می ریزد. این ریزش جدار داخلی رحم، همان خونریزی
عادت ماهیانه است.
● علل خونریزی غیرطبیعی
در خونریزی غیرطبیعی رحم، طول دوره قاعدگی، میزان و یا زمان
خونریزی دچار اختلال می شوند. طول دوره قاعدگی زمانی غیرطبیعی است که بیش
از ۳۵ روز یا کمتر از ۲۱ روز طول بکشد و یا دوره های آن نامنظم باشند. دوره
قاعدگی از وضعیت سلامت سایر ارگان ها نیز تاثیرمی پذیرد؛ به همین علت نه
تنها بیماری های دستگاه تناسلی، بلکه بسیاری از بیماری های ارگان های دیگر
نیز می توانند خونریزی غیرطبیعی رحمی ایجاد نمایند. اما شایع ترین علل
خونریزی غیرطبیعی مربوط به دستگاه تناسلی، اینها هستند:
۱) حاملگی
شایع ترین علت به هم خوردن نظم عادت ماهیانه در زنان در
سنین باروری ۱۸ ۴۰( سال)، حاملگی و عوارض مرتبط با آن مثل حاملگی خارج رحمی
است. بسیاری از زنان در چند ماه اول حاملگی طبیعی، دچار خونریزی می شوند.
بنابراین بسیار مهم است که در زنانی که تماس جنسی داشته اند، حتی اگر
<مطمئن> هستند که حامله نیستند، تست حاملگی انجام شده و حاملگی به
عنوان شایع ترین علت خونریزی غیرطبیعی، رد شود.
۲) مشکلات مربوط به تخمک گذاری
لزوما در تمام دوره های قاعدگی، تخمک گذاری اتفاق نمی افتد.
در سال های ابتدای بلوغ و در سال های نزدیک به یائسگی و حتی در اثر استرس
هایی مثل مسافرت یا تغییر شغل، شیوع دوره های فاقد تخمک گذاری افزایش می
یابد. در دو سال اول شروع قاعدگی ، ۸۵ درصد دوره های قاعدگی فاقد تخمک
گذاریند، در حالی که پس از ۶ سال از شروع قاعدگی این عدد به ۲۰ درصد می
رسد. در روز ۱۴ قاعدگی در صورتی که تخمک گذاری انجام نشود، جسم زرد که
تولیدکننده هورمون پروژسترون است، ایجاد نخواهد شد؛ بنابراین تخمدان به
تولید استروژن ادامه داده و لایه داخلی رحم همچنان به رشد خود ادامه خواهد
داد. در اثر این ازدیاد رشد، دوره قاعدگی طولانی شده و خونریزی نامنظم و
لکه بینی ایجاد خواهد شد. این امر می تواند زمینه را برای ایجاد پولیپ و
سرطان رحم فراهم نماید.
گرچه، در ابتدا و انتهای دوران باروری، عدم تخمک گذاری به
طور شایع اتفاق می افتد، اما بیماری هایی مثل تخمدان پلی کیستیک و اختلالات
تیرویید نیز می توانند آن را ایجاد نمایند.
۳) مشکلات رحمی
عفونت ها، تومورهای بدخیم و خوش خیم رحمی نیز می توانند
خونریزی ایجاد نمایند. برخی از این ضایعات بسیار شایع هستند، به طور مثال
میوم که توموری خوش خیم است در ۳۰ درصد زنان دیده می شود. این ضایعات همیشه
منجر به خونریزی نمی شوند و ممکن است فرد علی رغم ابتلا به آنها دچار
خونریزی نشود.
ضخیم شدن لایه داخلی رحم نیز از علل خونریزی، خصوصا در خانم
های ۴۰ ۵۰ سال است. ضخیم شدن لایه داخلی رحم، هشداری بسیار جدی برای وقوع
سرطان در آینده محسوب می شود. احتمال سرطان رحم با افزایش سن زیاد می شود،
بنابراین بسیار مهم است که در زنان بالای ۴۰ سال مطمئن شویم که علت
خونریزی، سرطان نیست.
سرطان تنها علت خونریزی غیرطبیعی نبوده و هر خونریزی به
معنی سرطان نیست. بنابراین اگر به اختلالات قاعدگی دچار شدید، افکار مزاحم
را از خود دور نموده و از تفسیرهای عجولانه بپرهیزید، اما به هیچ وجه در
مراجعه به پزشک سهل انگاری نکنید.
گاهی وقت ها هم در اثر عواملی مثل آی.یو.دی، رحم دچار جراحت
شده و خونریزی می کند. خونریزی خفیف ناشی از آی.یو.دی طبیعی است و درمانی
نیاز ندارد، اما خونریزی های شدید باید حتما مورد توجه قرار گیرند.
۴) سایر علل
در زنان پس از یائسگی، یکی از علل مهمی که باید به خاطر
داشت، خشک بودن دیواره واژن به علت فقدان استروژن پس از یائسگی است که این
امر موجب خونریزی پس از تماس جنسی می شود.
داروهایی که جلوی انعقاد را می گیرند و اختلالات غددی مثل اختلالات تیرویید نیز می توانند موجب خونریزی غیرطبیعی رحمی شوند.
● وقتی مراجعه به پزشک ضروری است
خونریزی غیرطبیعی مسئله بسیار مهمی است و با رویت آن باید
سریعاً به پزشک مراجعه نمایید. در صورتی که فقط دچار خونریزی غیرطبیعی شده
اید، می توانید در مطب تحت معاینه و معالجه قرار گیرید. اما اگر علایمی مثل
سبکی سر، شکم درد شدید و تب نیز همراه خونریزی وجود داشته باشد، بهتر است
به اوراژنس بیمارستان مراجعه کنید.
معمولاً پزشکان سعی می کنند به کمک تاریخچه ای که شما از
بیماری ها و حالات گذشته خود در اختیار آنها قرار می دهید و معاینات و
آزمایش هایی که درخواست می کنند، علت خونریزی شما را از میان علت های ذکر
شده بیابند. پزشکان علاقمندند، جهت یافتن علت خونریزی، اطلاعات کاملی در
مورد زمان و میزان خونریزی و دفعات تکرار آن، آخرین دوره طبیعی، حاملگی
قبلی، آخرین تماس جنسی، روش های پیشگیری از بارداری و داروهای مورد استفاده
شما داشته باشند.
به خاطر داشته باشید که ممکن است در ویزیت اول تشخیص دقیق بیماری میسر نشود و به چندین نوبت مراجعه نیاز باشد.
● مراقب خود باشید
▪ ابتدا مطمئن شوید که منشا‡ خونریزی، دستگاه تناسلی است و
از مقعد یا دستگاه ادراری نیست. برای این کار می توانید از تامپون استفاده
نمایید.
▪ در صورتی که خونریزیتان زیاد است، در بستر استراحت کنید.
▪ تعداد تامپون های مصرف شده و یا نوار بهداشتی های استفاده
شده را حتماً بشمرید؛ تعداد آنها به پزشک کمک می کند تا تخمینی از میزان
خونریزی شما داشته باشد.
▪ آسپرین نخورید، چرا که زمان خونریزیتان را طولانی می کند.
● درمان
نوع درمان وابسته به علت خونریزی است و در هر مورد جداگانه تصمیم گرفته می شود.
در مواردی که اختلالات
هورمونی علت خونریزی غیرطبیعی رحمی باشند، معمولاً از داروهای هورمونی مثل
قرص های پیشگیری از بارداری جهت درمان استفاده می شود.
اگرچه خود این قرص ها نیز از علل خونریزی غیرطبیعی هستند اما در مواردی خاص، درمان موثری علیه آن محسوب می گردند.
با شروع درمان دارویی
در مواردی که بی نظمی های هورمونی عامل خونریزی هستند، معمولا پس از چند
ماه، دوره های قاعدگی منظم می شوند؛ در صورت عدم پاسخ به این درمان، حتماً
مجدداً به پزشک خود مراجعه کنید، تا سایر علل خونریزی مورد بررسی قرار
گیرند.
به خاطر داشته باشید که
تغییرات عادت ماهانه مسئله ای بسیار پراهمیت است و ممکن است نادیده گرفتن
آن هزینه بسیار سنگینی درپی داشته باشد.
متداول ترین سوالات در مورد عادت ماهیانه
قاعدگی یا عادت ماهیانه یک مرحله ی بولغ در دختران است. این موضوع نیز
مانند دیگر علائم بلوغ امری عادی است. اما به دلیل اینکه برخی از افراد
نسبت به آن اطلاعات کافی ندارند ، نسبت به آن احساس ترس و یا کنجکاوی دارند
، برخی نیز این مسئله را اسرار آمیز می خوانند. در این مطلب به بررسی
متداول ترین سوالات در مورد عادت ماهیانه می پردازیم.
بلوغ و قاعدگی
زمانیکه دختری به بلوغ می‌رسد (معمولاً در سنین۸ تا ۱۳ سالگی)، بدن و ذهن
در بسیاری جهات شروع به تغییر و تحول می‌کند. هورمونها در بدن رشد فیزیکی
جدیدی را آغاز می‌کنند، مثلاً پستانها شروع به رشد می‌کنند. حدود۲ الی ۵/۲
سال بعد از شروع رشد پستانها، اولین خونریزی قاعدگی در یک دختر اتفاق
می‌افتد. حدود ۶ماه قبل از آغاز اولین دوره قاعدگی، دختر ممکن است متوجه
افزایش ترشح از دستگاه تناسلی خود شود که مسأله‌ای شایع در میان دختران است
و نباید از آن نگران باشد مگر آنکه این ترشحات بسیار بد بو باشد یا باعث
خارش گردد. اولین قاعدگی زمانی اتفاق می‌افتد که همه اجزاء دستگاه تناسلی
دختر بالغ شده باشند و بتوانند با یکدیگر کار کنند.
دختر بچه‌ها در بدو تولد با تخمدانها، رحم و لولههای تخمدانی یا
لولههای فالوپ (لوله‌هایی که در ادامه رحم در دو سمت تا تخمدانها کشیده
میشوند) به دنیا می‌آیند. تخمدانها تخم مرغی شکل هستند و در دو طرف رحم در
پایین شکم که لگن نامیده میشود، قرار می‌گیرند و حاوی هزاران تخمک هستند.
دو لوله تخمدانی (فالوپ)، لوله‌هایی نازک و دراز هستند درست مثل یک رشته
ماکارونی (البته کمی‌ضخیم‌تر) که داخل آن سوراخ باشد. هر لوله فالوپ از
رحم به سمت یک تخمدان کشیده میشود. رحم به شکل یک گلابی وارونه است که در
وسط لگن قرار دارد. دیواره رحم از عضلات قوی تشکیل شده است و وظیفه آن
نگهداری از جنین در حال رشد است. پس از کامل شدن جنین، رحم با عضلات قوی
خود، جنین را به بیرون می‌فرستد و بدین ترتیب جنین با عبور از داخل واژن
(عضوی که از دهانه رحم تا بیرون بدن امتداد می‌یابد) از بدن بیرون می‌آید و
بدین وسیله نوزاد متولد میشود.
با بلوغ دختر، هورمونهایی از هیپوفیز (یکی از غدد موجود در مغز) ترشح
میشود که این هورمونها تخمدانها را وادار به ساخت هورمونهای زنانه
می‌کنند. این هورمونهای زنانه استروژن و پروژسترون نامیده میشوند که اثرات
زیادی در بدن دختر دارند و به رشد جسمی‌و بالغ شدن او کمک می‌کنند.
پس شروع دوره های قاعدگی یک دختر، در هر ماه یک تخمک کوچک –بسیار کوچک که
با چشم دیده نمی‌شود- از درون تخمدان آزاد میشود که به این عمل تخمک گذاری
می‌گویند. تخمک وارد لولههای فالوپ میشود و از طریق آن به سمت رحم حرکت
می‌کند. اگر در طی این مسیر تخمک توسط یک اسپرم مرد بارور شود تخم ایجاد
میشود و تخم به سمت رحم رفته و در آنجا لانه گزینی می‌کند و با چسبیدن به
دیواره رحم شروع به بزرگ شدن و رشد می‌نماید تا در پایان ۹ماه به یک نوزاد
کامل تبدیل شود. در صورتیکه تخمک با اسپرم برخورد نداشته باشد – مسأله‌ای
که در اکثر دروه‌های قاعدگی اتفاق می‌افتد- تخمک بارور نمی‌شود و از بدن
دفع میشود. در این صورت رحم که خود را آماده پذیرایی از تخم بارور کرده
بود و با اضافه کردن مخاطات خود را برای لانه گزینی تخم آماده نموده بود،
با تشکیل نشدن تخم (بارور نشدن تخمک) به حالت اول خود برمی‌گردد و برای این
کار مخاطات و بافت اضافی رحم شروع به ریزش می‌کند. ریزش بافت و مخاطات که
خونی است همان خونریزی قاعدگی است. باید توجه کرد که همانطوریکه توضیح داده
شد، خونریزی قاعدگی فقط شامل خون نیست بلکه بافت اضافی و مخاطات خونی است
که از رحم به بیرون ریخته میشود.
این وقایع هر ماه یکبار اتفاق می‌افتد. رحم خود را برای پذیرش تخم در طی یک
ماه به تدریج آماده می‌کند و در نتیجه مخاطات و بافت اضافی در داخل آن
بوجود می‌آید. در حدود اواسط یک دوره قاعدگی تخمک گذاری انجام میشود که در
صورت عدم باروری تخمک با اسپرم مرد، در انتهای ماه همه بافت‌ها و مخاطات
اضافی رحم به همراه تخمک به صورت خونریزی قاعدگی از بدن خارج میشود و این
وقایع ماهانه ادامه می‌یابد تا اینکه زن در حدود سن ۵۰سالگی به یائسگی
برسد. یائسگی به این معنی است که زن همه تخمک‌های موجود در تخمدانها را
آزاد کرده است و دیگر تخمک ندارد. بنابراین دوره‌های قاعدگی نیز تمام
میشود و دیگر امکان بچه‌دار شدن برای او نیست.
عادت ماهیانه یا قاعدگی چیست ؟
عادت ماهیانه خونریزی ماهانه از رحم بانوان می‌باشد. به نامهای دیگری مانند
قاعدگی، منس و پریود هم خوانده میشود. خون قاعدگی ترکیبی از خون کامل و
بافتهای ریزش کرده رحم می‌باشد. اکثر دوره‌های قاعدگی بین ۳ تا ۵ روز طول
می‌کشد.
سیکل قاعدگی چیست ؟
خونریزی قاعدگی قسمتی از سیکل قاعدگی می‌باشد. در یک سیکل قاعدگی بدن زنان
تغییراتی می‌کند تا هر ماه برای باردار شدن آمادگی داشته باشد. یک سیکل
قاعدگی از اولین روز خونریزی قاعدگی شروع میشود. متوسط زمان یک سیکل
قاعدگی نرمال ۲۸ روز است. اما یک سیکل نرمال ممکن است از ۲۳ تا ۳۵ روز
متفاوت باشد.
ارگانهای دخیل در ایجاد یک سیکل قاعدگی عبارتد از : مغز، غده هیپوفیز، رحم و
گردن رحم، تخمدانها و لولههای فالوپ و واژن. تغییر سطح هورمونهای جنسی در
بدن باعث ایجاد مراحل مختلف سیکل قاعدگی میشود. دو هورمون اصلی مرتبط با
قاعدگی که توسط تخمدانها تولید میشوند عبارتند از استروژن و پروژسترون.
هورمونهای FSH و LH که در هیپوفیز ساخته میشوند نیز در این امر سهیم
هستند.
در یک سیکل قاعدگی چه اتفاقی می‌افتد؟
در نیمه اول سیکل میزان استروژن بالا رفته و باعث رشد و افزایش سلولهای
رحمی‌می‌شود. در پاسخ به هورمون FSH یک تخمک در داخل یکی از تخمدانها شروع
به رشد می‌کند. در حوالی روز ۱۴ از یک سیکل ۲۸ روزه در پاسخ به هورمون LH
تخمک از تخمدان جدا میشود. این مرحله تخمک‌گذاری نامیده میشود.
در نیمه دوم سیکل تخمک وارد لوله فالوپ که بین تخمدان و رحم قرار دارد
میشود. در این مرحله پروژسترون بالا رفته و رحم را آماده بارداری می‌کند.
اگر در این مرحله تخمک توسط اسپرم بارور شود بارداری رخ خواهد داد. در غیر
اینصورت تخمک بعد از مدتی از بین می‌رود. اگر بارداری رخ ندهد استروژن و
پروژسترون کاهش می‌یابند و لایه ضخیم رحم ریزش کرده و خونریزی قاعدگی یا
عادت ماهیانه را ایجاد می‌کند.
خونریزی قاعدگی هر چند وقت یک بار تکرار میشود؟
همانگونه که سن شروع بلوغ در دختران متفاوت است، دوره‌های قاعدگی نیز برای
دختران متفاوت است. دوره زمانی میان دو خونریزی را دوره قاعدگی می‌گویند.
دوره قاعدگی برای بعضی دختران ممکن است ۲۸روز، برای بعضی دیگر ۲۴روز،
۳۰روز و یا حتی ۳۵روز طول بکشد. حتی این زمان از یک دوره تا دوره بعد ممکن
است فرق داشته باشد.
دختران نوجوان و جوان ممکن است قاعدگی نامنظم داشته باشند که بخصوص در
اولین دوره‌های قاعدگی بیشتر دیده میشود. برای مثال یک دختر که به تازگی
قاعده شده است ممکن است ۲ماه متوالی دور‌های ۲۸روزه داشته باشد و در طی یک
ماه بعد هیچ خونریزی نداشته باشد یا حتی دو خونریزی متوالی با فاصله زمانی
بسیار کم بین آنها داشته باشد. معمولاً پس از چندین ماه، دوره‌های قاعدگی
از نظم بهتری برخوردار میشود امّا بعضی از زنان حتی تا بزرگسالی نیز
دوره‌های نامنظم دارند. با گذشت زمان و آشنایی بیشتر دختر با شرایط
دوره‌های قاعدگی خود، معمولاًً دختران می‌توانند دوره خونریزی بعدی خود را
حدس بزنند.
خونریزی به چه میزان است و چند روز طول می‌کشد؟
مدت زمان خونریزی نیز ثابت نیست و ممکن است تغییر کند. بعضی دختران فقط
۳-۲روز خونریزی دارند. بعضی دیگر ممکن است ۷روز و یا حتی بیشتر خونریزی
داشته باشند.
مقدار خونریزی نیز ممکن است متفاوت باشد. بعضی از دختران آنقدر مقدار
خونریزی اندکی دارند که حتی ممکن است شک کنند که آیا قاعده شده‌اند یا نه.
بعضی دیگر ممکن است خونریزی شدیدتری داشته باشند. برای اکثر دختران خونریزی
در حد چند قاشق غذاخوری تا کمتر از نصف یک استکان (حدود ۱۲۰میلی‌لیتر) است
که ممکن است زیاد به نظر آید ولی طبیعی باشد. خونریزی بسیار شدید در طی
قاعدگی امکان پذیر است اما شایع نیست. در واقع ممکن است خونریزی بسیار
شدیدتر از معمول، نشاندهنده اشکالات انعقادی خون باشد که نیازمند مراجعه به
پزشک و بررسی بیشتر است.
باید متوجه بود که حتی از یک ماه به ماه بعد ممکن است مقدار خونریزی و
تعداد روزهای خونریزی در یک دختر متفاوت باشد. در صورتیکه از بی‌نظمی‌و یا
مقدار خونریزی خود نگرانی دارید بهتر است تا با یک پزشک مشورت کنید.
یک سیکل قاعدگی نرمال چه ویژگی دارد؟
سیکل قاعدگی یک خانم ممکن است در ماههای مختلف کاملاً شبیه هم نباشد . از
طرف دیگر سیکل های هر نفر با دیگری متفاوت است. خونریزیها ممکن است کم،
متوسط و زیاد باشد و نیز طول مدت آن می‌تواند متفاوت باشد . اگرچه اکثر
پریودها ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد اما بین ۲ تا ۷ روز نرمال است. در سالهای
اول شروع قاعدگی و در سنین نزدیک به یائسگی سیکلها ممکن است کاملاً نامنظم
باشند.
سیکل های قاعدگی از چه سنی شروع میشوند؟
سن متوسط شروع قاعدگی حدود ۱۲ سالگی است. اما این بدان معنی نیست که همه
دختران در سن ۱۲ سالگی قاعده میشوند. یک دختر در فاصله سنی ۸ تا ۱۶ سالگی
ممکن است قاعده شود.
یک خانم تا چه زمانی پریود میشود ؟
زنان تا زمان یائسگی پریود میشوند. سن متوسط یائسگی حدود ۵۱ سالگی است.
یائسگی یعنی زن قادر به تولید تخمک نبوده و نمی‌تواند دیگر باردار شود.
مانند قاعدگی سن شروع یائسگی هم می‌تواند متفاوت باشد.
دل پیچه، ناخوشی قبل از قاعدگی و جوش
* بعضی از دختران ممکن است در حوالی قاعدگی دچار تغییرات بدنی و احساس
شوند. دل پیچه‌های قاعدگی بسیار شایع است. در حقیقت بیش از نیمی‌از زنانی
که قاعده میشوند می‌گویند که در طی چند روز اول قاعدگی دچار دل‌پیچه
میشوند. پزشکان فکر می‌کنند که علت این دل‌پیچه‌ها ماده‌ای به نام
پروستاگلندین باشد که باعث انقباض عضلات رحمی‌می‌شود. انقباض عضلانی ممکن
است مبهم، دردناک، تیرکشنده و یا شدید باشد و گاهی ممکن است در پشت یا حتی
پاها و یا در شکم احساس شود. معمولاً با افزایش سن شدت این دل‌پیچه‌ها کمتر
میشود و حتی ممکن است کاملاً از بین بروند. بعضی از داروهای بدون نیاز به
نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن و مفنامیک اسید می‌تواند این دل‌پیچه‌ها
را از بین برد. قرار دادن یک حوله گرم یا یک دوش گرم ممکن است به تسکین
دل‌پیچه‌ها کمک کند. داشتن فعالیت جسمی‌مناسب در کل طول دوره قاعدگی
معمولاً باعث کاهش شدت دل‌پیچه میشود. در صورتیکه این اقدامات کمکی نکرد
می‌توانید با پزشک خود مشورت نمایید.
* بعضی از دختران احساس می‌کنند که در طی چند روز یا هفته قبل از قاعدگی
ناراحت، بی حوصله و افسرده و یا بشیار حساس شده‌اند. ممکن است بیش از معمول
گریه کنند و یا به راحتی عصبانی شوند. بعضی دیگر ممکن است مشتاق به خوردن
غذاهای خاص شوند. ابن علائم معمولاً در چند روز پس از اتمام قاعدگی بهبود
می‌یابد. به این علائم ناخوشی قبل از قاعدگی می‌گویند. علت ناخوشی قبل از
قاعدگی تغییرات هورمونی است. افزایش و کاهش هورمونهای زنانه در طی یک دوره
قاعدگی می‌تواند باعث تغییرات جسمانی و احساسی دختر شود. به همین دلیل بعضی
از دختران دچار علائم جسمی‌نیز میشوند. مثلاً ممکن است احساس کنند که پف
کرده‌اند یا پستان آنها متورم شده است و دردناک است و یا دچار سردرد شوند.
پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که دختران به ورزش و فعالیت بدنی بپردازند.
بعضی از داروها نیز می‌توانند کمک کننده باشند که توسط پزشک تجویز میشود.
* بعضی از دختران در زمانهای خاصی از دوره قاعدگی دچار تشدید جوش و
آکنه بدن میشوند که این هم به علت تغییرات هورمونی در بدن است. این مشکل
معمولاً با افزایش سن بهبود قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند.
تامپون و نوار بهداشتی
پس از شروع قاعدگی شما نیاز دارید که از وسیله‌ای برای جذب خون استفاده
کنید. برای این منظور می‌بایستی تامپون و یا نوار بهداشتی تهیه کنید. برای
انتخاب نوع نوار بهداشتی می‌توانید با پدر و مادر، معلمان بهداشت و یا
خواهر بزرگتر خود مشورت کنید. نوار بهداشتی در بسیاری از داروخانه‌ها و
سوپر مارکت‌ها قابل تهیه است.
تغییر رنگ در ترشحات مجرای تناسلی آیا طبیعی است یا نشانه‌ای از یک بیماری؟
قبل از هر چیز باید بدانید ترشحات طبیعی مهبل فواید متعددی دارد:
مهبل را تمیز و مرطوب نگه می‌دارد و در پیشگیری از عفونت آن کمک می‌کند.
اگر چه رنگ، مقدار و حالت ترشحات مهبل در دوران قبل و بعد از عادت ماهیانه
تغییر می‌کند و این مسئله کاملا طبیعی است اما گاهی تغییر در این ترشحات
نشانه‌ای از وجود مشکل است. ترشحات طبیعی مهبل هر از گاهی تغییر می‌کند:
رقیق، چسبنده، غلیظ، حالت کشسانی، در مجموع حالت آن متغیر است. نکته مهم
در ترشحات مهبل آن است که باید شفاف،سفید و یا شیری مایل به سفید باشند.
در مواردی که مشکلی وجود دارد، ترشحات دچار تغییراتی میشود، بوی آن تغییر
کرده و نامطبوع میشود،رنگ آن سبز، خاکستری و یا حالتی دقیقا شبیه ترشحات
عفونی میشود، در مهبل حالت خارش، سوزش، تورم و قرمزی بوجود می‌آید و
یا حتی گاهی از مهبل در دورانی به‌غیر از عادت ماهیانه خون خارج میشود که
در این موارد باید حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه شود. معمولا عفونت
مهبل(باکتریایی یا قارچی) عامل شایعی در تغییر ترشحات آن است که بهتر است
نسبت به این مسئله دقیق باشید. در عفونت قارچی مهبل ترشحات بسیار سفید و
غلیظ میشوند و شکل پیدا می‌کنند،بوی ترشحات تند است و حالت خارش و سوزش
در مهبل حس میشود. در عفونتی که توسط باکتری ایجاد میشود، مقدار ترشحات
زیادتر میشود و حالت کف‌آلود پیدا کرده، به رنگ خاکستری در می‌آید. بوی
ترشحات بسیار نامطبوع شده و مثل بوی ماهی میشود. با مشاهده هر یک از علائم
ذکر شده فورا به پزشک مراجعه کنید.
تغییرات و اختلالاتی که ممکن است بعد از دوران قاعدگی رخ دهد
من که سنم از سن بلوغ گذشته، پس چرا عادت ماهیانه نمی‌شوم؟
عادت ماهیانه دختران بعد از رسیدن به بلوغ اتفاق می‌افتد که البته سن بلوغ
بین ۸ تا ۱۳ سال در دختران متفاوت است. اما اینکه بعضی دخترها زودتر و یا
دیرتر به بلوغ برسند، طبیعی است. معمولا اولین عادت ماهیانه ۲ تا ۲/۵ سال
بعد از اولین نشانه‌های بلوغ (که اغلب رشد پستان‌هاست) اتفاق می‌افتد.
البته در بعضی دخترها کمتر از یک‌سال بعد از بلوغ و یا ۳ سال بعد از بلوغ
هم عادت ماهیانه دیده میشود که طبیعی است. روش دیگری که بتوان زمان اولین
عادت ماهیانه را حدس زد، ترشحات مهبل است که حدود ۶ ماه قبل از اولین عادت
ماهیانه این ترشحات به صورت شفاف، سفید و مخاطی شکل دیده میشوند. سن
اولین عادت ماهیانه به ارث هم بستگی دارد و شاید در مادر هم این اتفاق
دیرتر افتاده باشد، بنابراین صرف اینکه ۱۴ سالگی گذشته و عادت ماهیانه رخ
نداده مشکل‌ساز نیست. دیرتر شروع شدن عادت ماهیانه به عواملی دیگر هم بستگی
دارد مثل لاغری شدید، کم‌خوری عصبی،ورزشکار بودن (ورزش شدید و دائمی)،
استرس‌های شدید یا بعضی بیماریهای خاص هم در تاخیر عادت ماهیانه دخالت
دارند.
کوچک ماندن سینه‌ها یعنی اختلال در روند بلوغ؟
تفاوت اندازه پستانها کاملا طبیعی است. به‌خصوص اگر دخترها در سن بلوغ
باشند. البته در اکثر خانم‌ها در سنین بعد از بلوغ هم اندازه پستانها یکی
نیست، همان‌طور که اندازه دو دست و پا یکسان نیست. معمولا اولین
جوانه‌های پستان در سنین ۸ تا ۱۳ سالگی دیده و در اکثر موارد رشد و بزرگ
شدن یکی از پستانها سریع‌تر از دیگری است. بعضی دختر خانم‌ها بعدها هم از
این مسئله ناراحتند و فکر می‌کنند مشکلی وجود دارد. در این صورت اگر به یک
پزشک متخصص زنان مراجعه شود، او شما را مطمئن می‌کند که مشکلی وجود ندارد.
البته بهتر است دختر خانم‌ها همیشه در سنین بالاتر هم به پستانها توجه
داشته باشند و به هر نوع تغییر ظاهری آن توجه نشان دهند. به‌خصوص اینکه
معاینه پستانها را یاد بگیرند و هر ماه انجام دهند.
چرا عادت ماهیانه منظمی‌ندارم؟
گاهی اینقدر در مورد عادت ماهیانه دقت میشود که انگار قرار است همه چیز
مثل ساعت کار کند. در بین خانم‌ها این‌طور شایع شده که عادت ماهیانه باید
هر ۴ هفته یکبار اتفاق بیفتد، در حالی‌که در اکثر خانم‌ها بی‌نظمی‌های
زیادی در عادت ماهیانه وجود دارد. معمولا چرخه عادت ماهیانه ۲۸ روزه است،
اما این عدد برای همه و حتی برای یک خانم در تمام طول سال ثابت نیست و
ممکن است بین ۲۴ تا ۳۴ روز متغیر باشد. اولین روز عادت ماهیانه،روز اول
چرخه یک خانم محسوب میشود. معمولا در روز چهاردهم یکی از تخمک‌ها از
تخمدان خارج میشود که به آن تخمک‌گذاری می‌گویند و در صورت عدم حاملگی دو
هفته بعد پوشش درونی رحم ریزش پیدا کرده و عادت ماهیانه اتفاق می‌افتد.
معمولا تا ۲ سال بعد از اولین عادت ماهیانه بی‌نظمی‌های زیادی وجود دارد،
اما بیماری،کاهش وزن شدید و استرس زیاد هم باعث بی‌نظمی‌در قاعدگی
میشوند. حتی در مسافرت و یا تغییرات عمده زندگی (مثل مهاجرت و جابجایی) هم
اختلال در زمان قاعدگی دیده میشود. طول مدت عادت ماهیانه هم از ۲ تا ۱۰
روز متفاوت است وحتی این مسئله هم همیشه در یک خانم ثابت نیست. بنابراین
اگر داروی خاصی مصرف نشود،بیماری مشخصی وجود نداشته باشد و یا عدم تعادل
هورمونی مطرح نباشد، بی‌نظمی‌در قاعدگی طبیعی است اما اگر این مسئله بسیار
شدید و همیشگی شده است بهتر است با پزشک زنان صحبت شود تا مشکل زمینه‌ای
به‌خصوص عدم تعادل هورمونی بررسی شود، به خصوص اگر این مسئله در دختر
خانم‌ها بیش از ۳ سال طول بکشد.
چرا پستانها درد می‌گیرند؟
درد پستان هر از گاهی اتفاق می‌افتد. این مسئله در دختر خانم‌ها در سن بلوغ
و بعد از آن بیشتر به‌دلیل رشد پستان‌هاست به‌خصوص در حمام هنگام شستشو و
در خواب به‌خصوص در وضعیت امر این درد بیشتر حس میشود. با این وجود از درد
پستانها هیچ وقت نباید به راحتی گذشت. علاوه بر مسئله فوق،درد پستانها
در نزدیکی شروع عادت ماهیانه (یک‌هفته قبل) بسیار شایع است که به‌دلیل ترشح
هورمونهای استروژن و پروژسترون اتفاق می‌افتد. این هورمونها باعث تجمع
آب در بدن شده و پستانها را متورم می‌کنند. در اوایل حاملگی هم درد
پستانها شایع است که دقیقا به‌علت ترشح هورمونها و تاثیر آنها بر پستان
است. در صورتی که درد پستانها در موارد ذکر شده اتفاق بیفتد و هیچ ترشحی
از پستان وجود نداشته باشد معمولا این درد را با مصرف مسکن و یا حتی پوشیدن
لباس زیر مناسب‌تر برطرف کرد.
تغذیه خوب و استراحت کافی در اوایل قاعدگی در تسکین این درد بی‌تاثیر نیست.
بهتر است از یک‌هفته قبل از عادت ماهیانه از مصرف غذاهای شور و کافئین‌دار
(مثل قهوه،چای و شکلات) پرهیز شود. اگر به‌غیر از مواقع ذکر شده در
پستانها دردی حس شد بهتر است بدون معطلی به پزشک مراجعه شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟
در موارد زیر باید با پزشک خود مشورت کنید:
* عدم شروع قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی
* متوقف شدن بی دلیل عادات ماهیانه
* خونریزی بیش از ۷ روز
* حجم زیاده از حد خونریزی
* در صورتی که در فاصله بین پریودها خونریزی داشته باشید
* درد شدید هنگام قاعدگی
چه مشکلاتی ممکن است زنان در مورد قاعدگی داشته باشند؟
زنان ممکن است مشکلات مختلفی با دوره های قاعدگی خود داشته باشند برخی از شایعترین آنها عبارتند از :
آمنوره یا عدم وجود عادات ماهیانه: این لغت زمانی به کار می‌رود که یک دختر
خانم تا ۱۶ سالگی پریود نشده باشد ( آمنوره اولیه ) و یا اینکه عادات
ماهیانه در خانمی‌که قبلاً قاعدگی مرتب داشته است قطع شود( آمنوره ثانویه
). علل اصلی آمنوره عبارتند از :بارداری، شیردهی، کاهش وزن شدید دراثر یک
بیماری وخیم، ورزش سنگین، استرس و رژیم های غذایی سخت . اختلالات هورمونی
یا بیماریهای دستگاه تناسلی نیز ممکن است عامل بیماری باشند.
دیسمنوره یا قاعدگی دردناک : عبارتست از درد خفیف تا بسیار شدید در هنگام
خونریزی ماهیانه . معمولاً در زنان و دختران جوان علت خاصی ندارد. هورمونی
به نام پروستاگلندین عامل این مشکل است. بعضی از انواع مسکنها مانند ایبو
پروفن و مفنامیک اسید می‌توانند درد را کاهش دهند. گاهی اوقات این مشکل در
اثر یک بیماری به نام آندومتریوز می‌باشد .
خونریزی غیر طبیعی از رحم : خونریزی غیر طبیعی رحم با خونریزی قاعدگی
متفاوت است. این مشکل ممکن است بصورت خونریزی بسیار حجیم، خونریزی طولانی
مدت، پریودهای بسیار نزدیک به هم و یا خونریزی بین پریودها خود را نشان
دهد. در اوایل سنین قاعدگی و حوالی یائسگی این اختلالات شایعتر هستند. دیگر
علل خونریزیهای غیر طبیعی رحم پولیپها، فیبروم ها، عفونتها و علل هورمونی
هستند.
