درد زیر زبان
درباره ی این بیماری :
اکبر فاضل متخصص دندانپزشک در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه
خبرنگاران گفت: سه نوع غده ی بزاقی: بناگوشی، تحت فکی و زیرزبانی بزاق را
تولید و به داخل دهان ترشح می کند.
غده ی تحت فکی شایع ترین غده ای است که دچار سنگ می شود.
با تجمع بزاق درون غده ی بزاقی، احتمال عفونت و در نتیجه تشدید علائم
درد و تورم افزایش می یابد که معمولا بسیاری هم با همین علائم به پزشک
مراجعه کنند.
درد ناشی از سنگ معمولا در دندان های آسیای بزرگ در دو طرف فک و غده ی بزاقی زیر زبانی است.
که این مجاری به دلیل عفونت مسدود می شود و بزاق آن رسوب می کند و باعث التهاب می شود.
هدف اصلی خارج کردن سنگ است که در درمان به صورت درمان با آنتی بیوتیک و یا درمان مکانیکی که همان جراحی است این سنگ از بین می رود.
 |
3غده بزاقی اصلی در هر طرف (جمعاً 6غده بزاقی
اصلی) به علاوه تعداد بسیار زیادی غده بزاقی فرعی که در سراسر دهان و لب و
حلق ما قرار دارند مسئول تولید و ترشح بزاق به داخل دهان ما هستند. غدد
بزاقی اصلی به نام‌های بناگوشی، تحت فکی و زیر زبانی هستند. در داخل هر
کدام از این غدد مجاری باریکی قرار دارد. بزاقی که غده ترشح می‌کند وارد
این مجاری میشود.
تعدادی از این مجاری به یکدیگر متصل شده و مجاری بزرگی را تشکیل
می‌دهند و در نهایت این مجاری بزرگ‌تر نیز به یکدیگر متصل شده و مجرایی را
تشکیل می‌دهند که دهانه این مجرا به دهان باز میشود، لذا بزاق تولیدشده در
نهایت به داخل دهان تخلیه میشود. محل وارد شدن مجرای غده بناگوشی به دهان
در مجاورت دندان‌های پنجم و ششم فک بالاست. اگر در جلوی آیینه زبان خود را
بالا ببرید در قسمت جلویی زیرزبان در هر طرف محل ورود مجرای غده تحت فکی
را می‌توانید ملاحظه کنید. غده زیر زبانی نیز از طریق چند مجرای کوچک زیر
زبان به دهان راه دارد.
مشکلات غدد بزاقی که منجر به علائم بالینی میشوند عبارتند از: انسداد:
انسداد مجاری بزاقی را بیشتر در غدد تحت فکی و بناگوشی می‌بینیم که
معمولاً علت ایجاد آن تشکیل سنگ‌بزاقی در داخل این مجاری است. علائم
معمولاً هنگام غذا خوردن بروز می‌کنند؛ چراکه هنگام غذا خوردن میزان تولید
بزاق زیاد میشود و جریان بزاق از طریق مجاری به سمت دهان هدایت میشود.
اما به‌دلیل انسدادی که در مجرا وجود دارد بزاق در پشت این انسداد تجمع
پیدا می‌کند و باعث تورم غده بزاقی و درد قابل توجهی میشود.
اگر سنگ آن‌قدر بزرگ نباشد که مجرا را به‌طور کامل ببندد، فشار بزاق
باعث جابه‌جا شدن سنگ و به جریان افتادن بزاق میشود و لذا معمولاً مدتی
بعد از غذاخوردن تورم و درد کاهش پیدا می‌کند تا اینکه وعده غذایی بعدی سر
برسد و مجدداً درد و تورم ظاهر شود.
اگر عفونت هم به غده متورم اضافه شود ناخودآگاه درد و تورم به میزان
بسیار زیادی شدت پیدا می‌کند که اگر به موقع درمان نشود ممکن است منجر به
آبسه چرکی شود.
گاهی ممکن است مجاری غدد بزاقی اصلی به‌طور غیرطبیعی در قسمت‌هایی از
مسیرشان دچار تنگی باشند. در چنین حالتی با وجود اینکه سنگی در کار نیست
امــا باز هم تنگی مجاری بزاقی باعث کم شدن سرعت جریان بزاق و تجمع بزاق در
غدد و افزایش احتمال عفونت غده بزاقی میشود.
عفونت: اوریون، شایع‌ترین عفونت غدد بزاقی در کودکان است که غدد بناگوشی را درگیر می‌کند.
با وجود اینکه اوریون بیشتر در کودکانی که واکسینه نشده‌اند دیده
میشود ممکن است بزرگسالان را نیز گرفتار کند. با این وجود اگر ناحیه
بناگوشی فرد بالغی فقط در یک طرف متورم شود ابتدا باید عوامل انسدادی و
تومورهای غده بزاقی را در نظر آورد.
عفونت به‌دلیل انسداد مجرای بزاقی یا کاهش سرعت سیر جریان بزاق نیز روی
می‌دهد؛ چراکه دهان حاوی باکتری‌های فراوانی است که می‌توانند در چنین
موقعیتی باعث عفونت شوند.
گاهی به‌دلیل عفونت غدد لنفاوی نزدیک به غده بزاقی اصلی، این غده‌های
بزاقی دچار عفونت ثانویه میشوند. غدد لنفاوی در سراسر گردن و ازجمله در
مجاورت و نزدیکی غدد بزاقی و حتی در لابه لای آنها واقع شده‌اند. در حالت
معمول غدد لنفاوی بسیار کوچک هستند به‌طوری که قابل لمس نیستند امــا
به‌دنبال عفونت‌های ویروسی یا عفونت‌های باکتریایی موضعی، غدد لنفاوی، بزرگ
و دردناک میشوند. وظیفه غدد لنفاوی محدود کردن عفونت در همان ناحیه و
جلوگیری از گسترش آن است.
با توجه به مجاورت و نزدیکی بعضی از غدد لنفاوی گردن با غدد بزاقی،
تورم یا عفونت این غدد لنفاوی ممکن است منجر به تورم یا عفونت غدد بزاقی
نیز بشود. گره‌های لنفاوی در اثر تومورها نیز ممکن است بزرگ شوند.
تومورها: تومورهای اولیه خوش‌خیم و یا بدخیم غدد بزاقی معمولاً به‌صورت بزرگ شدن غده لنفاوی خود را نشان می‌دهند.
تومورها فقط باعث تورم یک غده بزاقی میشوند و به ندرت ممکن است که
همزمان بیش از یک غده بزاقی به‌دلیل وجود تومور دچار تورم شود.تومورهای
بدخیم غدد بزاقی اصلی ممکن است به سرعت رشد کرده، دردناک باشند و باعث از
بین رفتن حرکت قسمتی از عضلات همان طرف صورت شوند که در این صورت باید
سریعاً مورد بررسی قرار گیرند.
سایر اختلالات: غدد
بزاقی در اثر بعضی از بیماری‌های سیستم ایمنی مثل شوگرن نیز ممکن است بزرگ
شوند. در این نوع بیماری‌ها، غدد بزاقی بیمار تحت حمله سیستم ایمنی بدن خود
وی قرار می‌گیرد و بزرگ میشود و در چنین حالاتی خشکی دهان و چشم شایع
است. این حالت همراه با دیگر بیماری‌های سیستمیک مثل آرتریت روماتوئید نیز
ممکن است دیده شود. دیابت نیز ممکن است باعث بزرگ شدن غدد بزاقی به‌خصوص
غدۀ بناگوشی شود. الکلی‌ها ممکن است به تورم غدد بناگوشی مبتلا شوند که
معمولاً دوطرفه است.
تشخیص
تشخیص بیماری‌های غدد بزاقی براساس شرح حال، معاینه بیمار و بررسی‌های آزمایشگاهی و رادیولوژیکی صورت می‌گیرد.
اگر پزشک شما به انسداد مجرای غده بزاقی مشکوک شود ممکن است با بی‌حس
کردن دهانه مجرا و وارد کردن میل به درون مجرا تلاش کند تا مجرا را گشاد
کند و امکان خروج سنگ مجرا را فراهم آورد. قبل از انجام این کار عکس
رادیولوژی دندانپزشکی ممکن است محل سنگ را به جراح نشان دهد.
چنانچه توده‌ای در داخل غدۀ بزاقی وجود داشته باشد سی تی‌اسکن و ام آر
ای کمک‌کننده هستند. گاهی پزشک با وارد کردن سر سوزن به درون توده با
سرنگ از درون توده سلول‌هایی را بیرون می‌کشد. پاتولوژیست با بررسی این
نمونه زیر میکروسکوپ جنس توده را مشخص کرده و جراح براساس جنس توده، طرح
درمانی بعدی خود را پایه‌ریزی می‌کند.
در مواردی قبل از انجام رادیولوژی از طریق سوزنی که وارد مجرای غده
بناگوشی شده است داروی حاجب به درون غده بزاقی تزریق میشود. این کار که به
آن سیالوگرافی گفته میشود وضعیت مجاری غده بزاقی و محل انسداد احتمالی را
نشان می‌دهد.
نمونه‌برداری از لب برای بررسی غدد بزاقی فرعی به‌منظور تشخیص بعضی از بیماری‌های سیستم ایمنی بدن سودمند است.
درمان
درمان بیماری‌های غدد بزاقی را می‌توان به 2دسته دارویی و جراحی تقسیم کرد. انتخاب روش درمانی بستگی به نوع بیماری دارد.
اگر درگیری غده بزاقی در زمینه یک بیماری سیستمیک است؛ یعنی بیماری که
چندین عضو بدن و از جمله غده بزاقی را درگیر کرده است، در چنین حالتی باید
خود بیماری سیستمیک مورد درمان قرار گیرد.
اگر مشکل غده بزاقی ناشی از انسداد مجرای آن و عفونت ناشی از آن است توصیه می‌کنیم مایعات زیاد مصرف کنید. مصرف
آنتی بیوتیک نیز ضروری است. در مواردی ممکن است میل زدن مجرا و گشادکردن آن مفید باشد.
اگر داخل غده بزاقی توده‌ای رشد کرده باشد ممکن است لازم باشد که توده
با عمل جراحی خارج شود. اکثر توده‌های پاروتید خوش خیم هستند. جراحی‌های
غده بناگوشی باید با احتیاط انجام شود تا عصب صورت که از لابه‌لای غده
بناگوشی می‌گذرد و به عضلات صورت می‌رسد آسیبی نبیند. پس از جراحی معمولاً
اشعه درمانی نیز انجام میشود که بهتر است این کار 6-4 هفته بعد از عمل
صورت پذیرد تا فرصت کافی برای ترمیم مناسب وجود داشته باشد.
در مواردی لازم است که تمام یک غده بزاقی اصلی با جراحی خارج شود.
برداشتن غده بزاقی باعث خشکی دهان نمی‌شود امــا اشعه درمانی باعث خشکی آن
میشود که البته با تجویز دارو می‌توان از شدت خشکی دهان کم کرد.
اسپاسم ماهیچه ای چیست؟
اسپاسم ماهیچه ای، انقباض ناخواسته
ی ماهیچه است که معمولا دردناک است و انواع مختلفی دارد. بعضی از آنها را با
تجويز داروي پزشك متخصص، رژیم یا ماساژ می توان درمان کرد. دیگر علل اسپاسم
برای تشخیص و درمان مشکل تر هستند.
بعضی از علل اسپاسم ماهیچه ای شامل
این موارد هستند: کشیدگی ماهیچه، آب زدایی، جراحت، بیماری هایی همچون فلج مغزی
و MS
و همینطور واکنشی به سمی خاص مثل استرکنین و آسیب اعصاب یا نخاع.
انقباض که طی اسپاسم رخ می دهد
ناخواسته است و مغز سیگنال هایی را برای انقباض می فرستد که بدن نمی خواهد.
زمانیکه تمرین می کنیم يك انقباض ارادي برای انجام کاری يا ورزش در عضلات روي
مي دهد. اما در اسپاسم، مغز یک سیگنال مختلط را برای انقباض می فرستد که شخص
نمی خواهد. يا غير ارادي است.
انقباض می تواند چند لحظه، چند
دقیقه یا چند ساعت به طول بینجامد. کشیدگی معروف ران پای سوارکار1 به عنوان
مثال، انقباض ماهیچه ی پاست. ماهیچه به سادگی با خواست فرد ریلکس نمی شود. تنفس
عمیق و تمرینات ریلکسیشن، می تواند به بهبود تدریجی ماهیچه کمک کند. مردم اغلب
در واکنش به درد گرفتگیه ران پا، دیگر ماهیچه ها را هم منقبض می کنند که
متاسفانه باعث طولانی تر شدن اسپاسم میشود.
اگر شخصی گرفتگی عضلانی اینچنینی
را متناوبا داشته باشد، ممکن است بر اثر سو تغذیه یا تمرین بیش از حد باشد.
اغلب در انتهای یک ماراتن ورزشکاران بر اثر از دست دادن الکترولیت های اساسی،
دچار گرفتگیه دردناکی میشوند. تهوع و استفراغ بیش از حد هم می تواند باعث
اسپاسم ماهیچه ای شود.
کانون توجهات در درمان اسپاسم های
متناوب بر جذب آب است. افرادی که جذب آب صحیح ندارند بیشتر در معرض گرفتگی
عضلانی هستند. مطالعات دیگر هم نشان می دهد که از دست دادن کلسیم و منیزیم هم
منجر به اسپاسم ماهیچه ای می شوند. اگر گرفتگی متناوب باشد فرد باید رژیم
غذاییش را با غذاهای کلسیم و منیزیم دار و مکمل های معدنی، کامل کند.
اگر اسپاسم احتمالا خاتمه نیافت
فرد باید به دکتر مراجعه کند تا دلایل ممکن دیگر را ارزیابی کند. قرار گرفتن در
معرض مواد شیمیایی خاص مثل آفت کش ها ممکن است سبب مسمومیت شود که منجر به
اسپاسم ماهیچه ای میشود. اسپاسم شدید ماهیچه ای می تواند مربوط به شرایطی مثل
بیماری MS
باشد.
نوع دیگری از اسپاسم ماهیچه ای
گرفتگی معده است که ممکن است بر اثر آنفلوآنزای معده باشد یا با شرایطی مثل
سندروم تحریک پذیر شکم(IBS).
این گرفتگی کاملا دردناک است اما کنترل تدریجی آن می تواند اسپاسم متناوب
ماهیچه ای را کاهش دهد. کودکانی که قولنج دارند هم از اسپاسم شکم رنج می برند
که با گریه زیاد همراه است. این اسپاسم بخاطر واکنش نارس مغز به گوارش است که
به همین دلیل است که قولنج بچه ها با افزایش سنشان بهبود می یابد.
آنژین نوع دیگری از اسپاسم است که
زمانیکه قلب خون کافی نداشته باشد رخ می دهد که مربوط به تصلب شراین یا سختی
سرخرگ ها رخ است. علل آنژین معمولا گرفتگی دردناک در ناحیه سینه، گاهی گردن و
کتف ها و فک است. درمان آن عموما با درمان شرایط اساسی مسبب بیماری قلبیست و
همینطور درمان طبی آنژین.
دریافت سیگنال های نادرست از مغز
توسط ماهیچه های آسیب دیده هم باعث اسپاسم میشود. اغلب زمانیکه یک ماهیچه درمان
شود چنین اسپاسم هایی کمتر می شوند. گاهی یک آسیب باعث حرکات اسپاسم گونه ی
ماهیچه ها میشود که برای درمان نیازمند آرام بخش های ماهیچه است البته با گذر
زمان اين مشكل بر طرف مي شود.
