تکنیک یادگیری یک بار برای همیشه
این روش که یکی از قویترین روش‌های یادگیری است در سال 1996 توسط
فردی به نام رابینسون ابداع شد. در این روش سعی بر این است تا با ایجاد زمینه ای در
ذهن قبل از مطالعه، روند یادگیری فعال تر و آسان تر گردد. (SQ3R) مخفف این کلمات
است: پیش خوانی (Survey)، سؤال سازی (Question)، خواندن (Read)، بازگویی و تعریف
(Recite) و مرور (Review).
در ادامه به مراحل مختلف این روش اشاره
می کنیم:
پیش خوانی:
درسی را که می خواهید بخوانید، ابتدا پیش
خوانی کنید. سعی کنید برای پیش خوانی از روش زیر استفاده نمایید:
– نگاهی سریع و
گذرا به متن بیاندازید.
– نکات مهم و کلیدی را بیابید.
– سؤالات و تمرین‌های
آخر درس را مرور کنید.
– پاراگراف اول و آخر و خلاصه درس را به شیوه ای گذرا
بخوانید.
سؤال سازی:
در ذهن خود سؤالاتی راجع به موضوع درس
بسازید. برای این کار می توانید:
– عناوین و تیترها را بصورت سؤال درآورید.
–
از خود بپرسید: “راجع به این موضوع چه می دانم؟”، “معلم راجع به این موضوع چه
چیزهایی می گفت؟” و سؤالاتی از این قبیل.
خواندن:
متن درس را بطور
کامل بخوانید. در هنگام خواندن:
– به دنبال جواب سؤالاتی باشید که در ذهن خود
ساخته بودید.
– به سؤالات آخر درس جواب بدهید.
– زیر نکات مهم خط بکشید.
–
اگر مطلبی را درست نفهمیده‌اید، دوباره آن را بخوانید.
بازگویی و تعریف
مطالب:
بعد از آنکه خواندن یک بخش به پایان رسید، به بازگویی مطالب آن
بپردازید.
– مطالب درسی را از حفظ برای خود تکرار کنید و یا خلاصه نویسی
کنید.
– در تکرار مطالب از روشی که متناسب با تکنیک یادگیری‌تان است، استفاده کنید و به خاطر داشته باشید
که هر چه بیشتر از حواس پنجگانه خود استفاده کنید،
مطالب بهتر در حافظه‌تان جای می گیرد.
قدرت یادگیری سه برابر می شود با:
دیدن، بیان کردن، شنیدن.
و این قدرت چهار برابر می شود با: دیدن، بیان کردن،
شنیدن و نوشتن!
مرور مطالب:
بعد از آنکه مطالب را بطور
کامل خواندید و برای خود بازگو کردید، نوبت به مرور مطالب می رسد.
– روز اول:
بلافاصله بعد از مرحله تعریف و بازگویی، 5 دقیقه سریع مطالب را مرور کنید.
– 24
ساعت بعد: کتاب را ورق بزنید و به نکات مهم نگاهی بیاندازید، به مدت 5 دقیقه این کار
را انجام دهید.
– یک هفته بعد: به مدت 5 دقیقه مطالب درسی را مرور کنید. برای
مطالبی که به نظرتان سخت تر است بیشتر وقت بگذارید.
– و به همین ترتیب هر چند
وقت یک بار مطالب را مرور کنید تا هنگام امتحان به مشکلی برخورد نکنید.
به خاطر
داشته باشید:
کسانی که مطلبی را 6 بار پیاپی می خوانند در مقایسه با کسانی
که در 6 نوبت و هر بار 5 دقیقه. این کار را می کنند، درصد یادگیری کمتری
دارند.
چرا که در فواصل زمانی قدرت پردازش ذهن بالاتر می
رود.
روش صحیح مطالعه و یادگیری
یکی از شرایط اساسی مطالعه ، تمرکز
حواس است . معمولاً دانش آموزان ، والدین یا معلمین از عدم تمرکز حواس
شاگردان شکوه می کنند و همین امر باعث ایجاد افت تحصیلی در بین دانش آموزان
ایرانی شده است . پس بر آن شدیم تا مطالبی چند جهت رفع این مسئله ارائه
دهیم :
1- دانش آموز باید قبل از ورود معلم به کلاس ، آمادگی روانی و عصبی داشته باشد ، در غیر این صورت در تمرکز حواس خلل ایجاد می گردد .
2- پنج دقیقه قبل از شروع درس ، دانش آموز باید ساکت و آرام باشد تا تمرکز لازم به وجود آید .
3- والدین و اولیاء مدرسه باید مدرسه و منزل را برای دانش آموز به صورت محیطی خوش آیند ، آرام بخش و شادی آفرین در آورند .
شیوه های مطالعه
از شیوه های مطالعه علمی که بسیاری از صاحب نظران به آن معتقد می باشند عبارتست از :
الف – پیش خوانی و پس خوانی :
یعنی دانش آموز همیشه یک درس از معلم جلوتر باشد تا آمادگی ذهنی برای
فراگیری درس ایجاد گردد و بعد از فراگیری هر درس توسط معلم یک بار دیگر آن
را مطالعه کند .
ب – سوال کردن : باید درس را به شیوه سئوالی مطرح کرد و پرسش ها را از خود پرسید .
ج – خط کشیدن زیر مطالب مهم : قابل ذکر است که نباید خط کشیدنها بیش از ده درصد مطالب هر درس باشد .
د – تکرار مطالب مهم : باید بعد از مطالعه درس ، مطالب مهم را از حفظ تکرار کرد .
مقدمات مطالعه
1- برای مطالعه ، فقط یک مکان انتخاب شود و آن مکان تغییر نکند .
2- در محیط مطالعه عواملی که باعث پرت شدن حواس می شود ، نباشد . مثلاً کتاب غیر درسی ، روزنامه ، عکس و … .
3- محیط مطالعه آرام باشد .
4- در حین خستگی مطالعه نکنید .
بهداشت مطالعه
1- هوا و نور :
کیفیت هوای تنفسی هم از نظر ایجاد نشاط و هم از لحاظ فراهم آوردن موجبات
کسالت خیلی مهم است . تنفس در اتاق دربسته که هوا به قدر کافی در آنجا وجود
ندارد ، کاردرستی نیست .
2- جهت تابش نور :
نور باید از سمت چپ ، بالا و با زاویه تقریبی 45 درجه به کتاب و کاغذ
بتابد . زیرا اگر از سمت راست بتابد ، خصوصاً هنگام نگارش ، باعث ایجاد
سایه دست برروی کاغذ می شود که در دید اشکال ایجاد کرده و در نتیجه باعث
خستگی چشم می شود .
3- استفاده از نور غیر مستقیم : بهترین نور برای مطالعه و کار ، روشنایی معمولی اتاق است که در هوای روشن به وسیله نور غیر مستقیم ایجاد شده باشد .
4- فاصله مناسب چشمها با کتاب یا کاغذ : یک
چشم سالم از فاصله 30 سانتی متری می تواند حروف کتاب را تشخیص دهد . اگر
از این فاصله قادر به خواندن نیستید به پزشک مراجعه نمائید .
5- نوع مرکب یا خودکار :
بهترین رنگها ، رنگ آبی و مشکی است که فشار کمتری به چشم وارد می کند و
مانع خستگی می شود . رنگهای قرمز ، سبز و … دید را مشکل و باعث خستگی چشم
می شوند .
6- استراحت متناوب چشمها :
برای هر ساعت مطالعه یک ربع تا بیست دقیقه استراحت مفید لازم است . این
استراحت نه تنها برای چشم بلکه برای مغز هم فرصت مناسبی است که یادگیری خود
را مرور کند . در زمان استراحت باید به فاصله دور و بدون توجه و دقت نگاه
کرد ، این کار باعث تنوع و تمدد اعصاب نیز می شود .
7- یکنواخت بودن نور محیط :
نورهای محیط خصوصا اگر در زاویه دید چشمهای شما هستند باید یکنواخت باشد .
یکی از معایب استفاده از چراغ مطالعه این است که تمرکز نور به سطح کتاب و
تاریکی نسبی محیط اطراف باعث خستگی زودرس چشمها می شود .
8- وضع نشستن به هنگام مطالعه :
وضع نشستن برای افرادی که زیاد مطالعه می کنند بسیار مهم است . نباید به
صورت خمیده و یا در طرفین مطالعه نمود ، چون به تدریج باعث تغییر ستون
فقرات می گردد ؛ ستون فقرات به هنگام مطالعه باید راست باشد ، بایدضمن
مطالعه و در وقتهای استراحت چشمها و وضع نشستن خود را تغییر داده ، مختصری
حرکت نمایید تا از رکود خون در پاها جلوگیری شود . مطالعه در حال دراز
کشیدن برای چشم مناسب نیست چراکه روشنایی کتاب تامین نمی شود و خستگی زودتر
فرا می رسد همچنین مطالعه در وسط روز رو به شمال مناسب نیست زیرا نور
بیشتر یا کمتر از حد طبیعی به چشمها می رسد .
9- مطالعه موقع حرکت :مطالعه هنگام راه رفتن به علت تکان ، حرکت و تغییر دائمی فاصله چشمها تا کتاب باعث خستگی و ضعف چشمها می شود .
10- نور لامپهای مهتابی :
به علت داشتن نوسان ، چندان مناسب نیست و بهتر است به جای استفاده از یک
منبع نوری از چند چراغ استفاده نمود . نور نباید نوسان داشته باشد تا
روشنایی محل مطالعه یکسان بماند .
11- تعیین اوقات و برنامه منظم برای مطالعه :
اگر مطالعه در ساعات معینی از شبانه روز انجام گیرد ، آمادگی ذهنی و بدنی
به هنگام مطالعه را می کاهد ، مگر اینکه زمان مطالعه کوتاه مدت باشد .
12- صرف غذا و مطالعه :
بلافاصله پس از صرف غذا نباید مطالعه نمود ، زیرا به علت شروع فعالیت
دستگاه گوارش پس از خوردن غذا و هجوم خون به معده و احشاء داخلی ، از میزان
جریان خون در مغز کاسته می شود و آمادگی برای مطالعه کاهش می یابد .
13- تنفس هنگام مطالعه :
انجام حرکات تنفسی متناسب در مطالعه بسیار مهم است . تنفس اگر نامنظم باشد
، به تدریج باعث کاهش اکسیژن خون و ایجاد حالت خواب آلودگی می شود
ودرنتیجه از آمادگی ذهنی برای مطالعه می کاهد .
14- آرامش فکری :
در هنگام مطالعه باید از اشتغالات ذهنی و عصبانیت جلوگیری نمود . اضطراب و
ناراحتی باعث از بین رفتن تمرکز حواس می شود و حافظه کسانی که دارای
اضطراب و عصبانیت هستند ، به طور محسوسی از افراد عادی کمتر است .
15- ورزش و مطالعه :
یکی از مشکلات اساسی در مطالعات طولانی اختلال در جریان خون است . افرادی
که ساعت زیادی در شبانه روز به مطالعه می پردازند باید فعالیت و حرکات
عضلانی کافی داشته باشند . چرا که در افراد پرمطالعه ، خون بیش از همه جا ،
در مغز و کاسه سر گردش کرده و اختلالاتی در گردش خونشان به وجود می آید .
