پیمانکاری چیست؟
در
روند افزایش جمعیت کشورها کم کم روستاها تبدیل به شهر شدند و پس از آن
حکومتها برای کنترل شهر ها مجبور به تقسیم کارها به شکل ادارات و ارگانها ی
مختلف شدند . به طوری که در قدیمی ترین شهر ها نیز ارگانها و نهادهای
مختلف ی برای کنترل نظم ،بهداشت ،آمد و شد و… وجود داشتند . در تهران نیز
این چنین بود . ارگانهایی برای اداره ی شهر وجود داشت و به مرور به دلیل
افزایش جمعیت و بزرگ تر شدن شهر ها و گسترش ادرات دولتی و افزایش تصدی گری
دولتی ،دولتها برای ادارای امور خود ارگانهایی به نا م “پیمانکاران “را
تعریف کردند. پیمانکاران به گروههایی گفته می شود که در قالب ” شرکت ”
تمایل خود را با گرفتن مبالغی از طرف مقابل قرار داد ،به منظوزر انجام
اموری که به آنها تشریح می شود اعلام می کنند و با اخذ قرار دادی آن امور
را به عهده می گیرند . به عبارت دیگر پیمانکاران با تعیین مبالغی عهده دار
امور محوله به خود می شوند. اما دلایل مختلفی وجود دارد که دولتها برای
انجام امور خود بخشها ی خصوصی و یا حتی دولتی را در غالب شرکتهای خصوصی به
منظور انجام امور خود انتخاب کردند :1- به دلیل گسترش شبکه های دولتی میزان
کنترل بر کادر اداری به سختی امکان پذیر بود به عبارت دیگر برای کنترل
میزان درآمدها و یا خرج ادارات و حتی میزان بازده ای و ارزیابی کاری آنها
باید بخشهای گسترده ی بازرسی هم در کنارادرات گسترش می یافت که این به معنی
گسترش مضاعف ادرات و تصدی گری دولتی بود و کار کنترل امور بسیار با کندی و
بی کیفیت تر صورت می گرفت .2- استعدادهایی که در بین مردم وجود داشت به
دلیل عدم دخالت مردم بر امور خود نهفته می ماند 3- چون مردم خود را در ادا
ره ی امور خود دخیل نمی دانستند در نتیجه نه دلسوزی و نه تلاشی برای بهبود
امور کشور خود نمی کردند . و…. بسایر از عوامل دیگر وجود داشت که دولتها
تمایل خود را به گرفتن پیمانکاران خصوصی برای ادره ی امور خود اعلام کردند .
اگر چه این سیستم هم می تواند معایب زیادی داشته باشد ولی به هر حال
مزایای آن بسیار بیشتر از معایب آن است .
بررسی مزایای ورود پیمانکاران به بازار کار:
بدیهی
است که در ادین شکل از کار کردن نه تنها از نیرو ها و پتانسیلهای مردمی به
راحت ترین و آسان ترین شکل می توان استفاده کرد بلکه چون نهادهای کار
گزاری ،کاملا خصوصی هستند حداکثر تلاش خود را برای داشتن بهترین بهره وری
به کار می برند . منظور از داشتن حداکثری بهره وری این است که چون بخش
خصوصی به ازای مقدار مشخص و محدودی مبلغ که در قرار داد ذکر شده است مجبور
است که در بازار دارای نوسان بیرونی کاری را که به عهداه گرفته است به
بهترین نحوی انجام دهد در نتیجه تمام توجه خود را برای داشتن بالاترین صرفه
جویی اقتصادی خواهد کرد . هم به این دلیل که بتواند تا آخر قرار داد منبع
مالی خود را داشته باشد و به اصطلاح کم نیاورد و هم اینکه از سوی
دیگر بتواند حداکثر بهره برداری مالی را هم از قرار داد خود داشته باشد .
بنابراین
در شرایط عادی پیمانکارانی می توانند موفق باشند که دارای مدیریت زمانی و
اقتصادی بالایی باشند . یعنی بتوانندبا کمترین هزینه بهترین کارایی را در
زمان مشخص شده انجام دهند.
اکنون
ازمضررات انجام امور شهری به وسیله ی پیمانکاران را بررسی می کنیم :از
بزرگترین مضرات این شیوه ی انجام امورتضیع حقوق کار گری است !به این دلیل
که امور مج حوله به پیمانکاران عموما بر اساس مناقصات تحویل داده می شود به
این معنی که متولی کار که می تواند هر وزارت خانه و حتی شرکت خصوصی باشد
،به هر صورت مناقصه به صورت یک مسابقه ای است که هر کسی برای انجام کار
محوله مبلغ کمتری را در نظر بگیرد در آن مناقصه پیروز می شود و کار به دست
او می افتد . بدیهی است که در این شکل شرکتهایی که دارای کار کمتری هستند و
یا بیکار هستندو یا تجربه ی کاری کمتری دارند و در نتیجه در محاسبه ی
مبالغ پیمانکاری دارای آینده نگری لازم نیستند عموما مبالغ بسیار پایینی
را پیشنهاد داده و کار را به خود اختصاص می دادند . در بررسی تاریخ
پیمانکاری در شهرداری به وضوح این شرکتها عمل کرد خود را نشان داده اند که
انصراف از کارهای پیاپی محصول عدم آینده نگری این شرکتهابود .این شرکت
عموما نمی توانستند تعهدات خود را تا آخر انجام دهند چرا که تجربه ی عملی
آنها کم بوده و نمی توانستند مشکلات و بارهای مالی که به طور اتفاقی و غیر
قابل پیش بینی به آنها تحمیل شود را جبران کنند .و برای جبران شرایط
بحرانیشان مجبور بودن با صرفه جویی های مضاعف در مصالحی که باید به کار می
بردند و یا با تضیع حقوق کارگران خود این اختلاف قیمتها را جبران کنند و
مناقصات را برای خود سود مند کنند .
به
همین دلیل به مرور تغییراتی در اساس نامه های قرار دادی این مناقصات داده
شد به این ترتیب که قیمت پایه ای به وسیله ی ناظرهای متصدی و مسئول هر قرار
داد ،مققر گردید تا شرکتهای خرده پا و کم تجربه ناسنجیده قیمتهای پایین را
برای برنده شدن در مناقصات اتخاذنکنند ریالو در مرحله ی بعدی برای شرکت در
مناقصات نیز مبالغ بیشتری تعیین شد و جزو شروطی شرکت در مناقصه قرار دادند
تا شرکتهای ضعیف تر و کم تجربه تر کمتر بتوانند مناقصات بزرگ را از آن خود
کنند . به این ترتیب شاید قدمهایی هر چندکوچک برای کنترل بازار مناقصات
برداشته شداما هنوز تا رسیدن به اهداف حقیقی مناقصات و شرکت های شرکت کننده
گامهای بسیار زیادی وجود دارد که باید حل شود .
