علائم “سرطان روده” و پیشگیری از آن
تمام آنچه که باید در مورد پیشگیری تا درمان سرطان روده بدانید:
کولون
یا روده بزرگ بخشی از دستگاه گوارشی بدن می باشد. روده باریک حدود 6 متر
طول دارد و بین معده و روده بزرگ قرار گرفته است. عملکرد اصلی روده باریک،
هضم و جذب مواد غذایی می باشد و از انتهای معده شروع شده و به روده بزرگ
ختم می شود و سپس روده بزرگ نیز از آنجا تا محل مقعد ادامه می یابد.سرطان روده بزرگ یا چنگار روده بزرگ یا سرطان کولون گونه ای سرطان است که در آن سلول های سرطانی در درون بافت روده شروع به تکثیر می کنند .
سرطان روده بزرگ و راست روده اغلب به صورت چند پولیپ، یعنی توده های خوش خیم بر روی سطح داخلی راست روده، آغاز می شود.
عوامل افزایش احتمال سرطان روده
عوامل افزایش دهنده ابتلا به سرطان روده:• سن: اکثر افراد مبتلا به این بیماری سن بالای 50 سال دارند، اما ممکن است این بیماری در هر سنی اتفاق بیفتد.• رژیم غذایی : بین این بیماری و رژیم غذایی پرچربی و پرانرژی و کم فیبر و مصرف کم میوه و سبزی، رابطۀ مستقیم وجوددارد.• پولیپ
ها : این بیماری به صورت رشد توده های خوش خیم در جدار روده تعریف می شود
که معمولاً بعد از سن 50 سالگی شایع است. پولیپ ها شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهند.• سابقه
بیماریهای قبلی : احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که قبلاً سرطان
های روده بزرگ داشته اند و خانم هایی که مبتلا به سرطان تخمدان، رحم، یا
پستان بوده اند بیشتر است. • انتقال
وراثتی : افرادی که نزدیکانی مثل پدرو مادر و خواهر و برادرشان به این نوع
از سرطان مبتلا شده اند، خصوصاً اگر زیر 50 سال بوده باشد، باید خود را
تحت نظر پزشک متخصص قرار دهند .• کولیت
اولسروز : در این بیماری پوشش جدار روده بزرگ دچار التهاب شده است. افراد
مبتلا به این بیماری احتمال بیشتری در ابتلا به سرطان کولورکتال دارند.چاقی،
مصرف الکل، استفاده از مواد مخدر سایر عوامل خطر شناخته شده هستند. آسپرین
برای پیشگیری پولیپ های آدنوماتوز روده بزرگ و راست روده، در افرادی با
سابقة این ضایعات مؤثر است.
علائم ابتلا به سرطان روده
علائم بیماریعلائم این بیماری ممکن است شبیه به سایر علائم نظیر عفونتها، تب، بواسیر و بیماری های التهابی روده باشد.از جمله نشانه هایی که مراجعه به پزشک را ضروری می کند می توان موارد زیر را نام برد:• وجود هرگونه تغییر در عادات دفعی روده نظیر اسهال، یبوست یا کاهش قطر مدفوع در صورتی که بیش از یک روز طول بکشد و علت آن نامعلوم باشد.• خون ریزی از راست روده یا وجود خون در مدفوع، چه قابل رؤیت باشد چه با انجام آزمایش معلوم شود.• دردهای قولنجی معده• استفراغ• ضعف و خستگی• یرقان و زردی پوست یا سفیدی چشم• حرکت درون روده• کرامپ یا گرفتگی معده• مدفوع خونی• کاهش قابل ملاحظه وزن• احساس خستگی• یبوست، دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته یکی از نشانه های سرطان روده بزرگ می باشد.• تهوع و استفراغ به چند دلیل به وجود می آید: کاهش جریان خون، درد و یبوست.• گاز معده و نفخ نیز یکی از مواردی است که می تواند به تشخیص سرطان روده بزرگ کمک نماید.احساس سنگینی و رخوت نیز از دیگر نشانه ها می باشد. سرطان، باعث کمبود خون و به دنبال آن، کم خونی ناشی از کمبود آهن می شود. به همین دلیل احساس تنبلی، سستی و … ایجاد می شود.
عوامل متغییر خطر
عوامل خطری که می توان آنها را تغییر داد: – رژیم غذایی:رژیم های پرچرب و کم فیبر باعث افزایش سرطان می گردد. همچنین رژیم های حاوی گوشت قرمز، شانس ابتلا به سرطان کولون را افزایش می دهد.برای جلوگیری از سرطان می توان بیشتر سبزیجات و میوه را مصرف کرد.– ورزش کردن: کسانی که ورزش نمی کنند، باید منتظر سرطان باشند. 20 دقیقه در روز ورزش کنید تا بیمار نشوید.– چاقی:چاقی از بزرگ ترین عوامل مرگ ناشی از سرطان است، در نتیجه برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کنید که وزنتان متعادل بماند.– سیگار کشیدن:سیگار نه تنها به ریه آسیب می رساند، بلکه باعث مرگ 12 درصد از بیماران سرطانی می شود. سیگار موجب تورم رگ می شود و مواد مضر آن جذب خون می گردند، به همین سبب افزایش دهنده سرطان شناخته شده است.– نوشیدن مشروبات الکلی: مشروبات الکلی نیز موجب بروز سرطان و انواع بیماری ها می شوند. 
نحوه تشخیص سرطان روده
مراحل تشخیص بیماریرشد
سرطان روده ممکن است سال ها به طول بینجامد و تشخیص به موقع آن، شانس
بهبودی را به طور چشمگیری افزایش می دهد. بنابراین، انجام تست های دوره ای
که در متن زیر آمده اند، در افرادی که در گروه خطر قرار دارند توصیه می
شود.– آزمایش دیجیتال کولون (DRE) : تنها تومورهای بزرگ و قابل لمس را آشکار می کند.– آزمایش وجود لخته خون در مدفوع: با یک پروب نوری (سیگموئیدوسکوپ) که از انتهای روده بزرگ وارد شده، هر گونه پولیپ یا موارد غیرعادی را شناسایی می کند.– آزمایش خون : وجود برخی از انواع خاص پروتئین ها در خون بیمار، علامت تومور است.– پروکتوسکوپی : در
این روش از طریق دستگاه های خاصی به صورت مستقیم داخل راست روده و قسمت
های تحتانی روده بزرگ مورد مشاهده قرار می گیرد. از طریق این روش نیمی از
سرطان ها، قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند،
اما دردی را احساس نخواهد کرد.– کولونوسکوپی : از
طریق این روش نیز با ابزارهای خاصی، مشاهده کلی روده بزرگ و راست روده
ممکن می شود. در این حالت نیز فرد دردی را احساس نخواهد کرد.– بیوپسی :
در صورت وجود هر گونه توده در طول این قسمت ها نیاز است که بخشی از توده
برداشته شود تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلول های سرطانی مورد
بررسی قرار گیرد.– مشاوره ژنتیک :
تست و مشاوره ژنتیک در خانواده هایی که به صورت وراثتی احتمال ابتلا به
مواردی از سرطان کولون نظیر سرطان روده غیرپولیپی (HNPCC) یا پولیپ
غده ای خانوادگی (FAP) را دارند، پیشنهاد می شود.چون
سرطان روده بزرگ و راست روده پنهان کار است، غربالگری راه حل ردیابی
زودهنگام می باشد. در اکثر افرادی که به 50 سالگی می رسند، باید هر 10 سال
یکبار آندوسکوپی روده بزرگ انجام شود.
سرطان روده بزرگ (کولون) چگونه درمان می شود؟ درمان سرطان روده بزرگ بسته به نوع آن، پیشرفت بیماری، مکان بیماری، سن شما، وضعیت سلامتی شما و … توسط پزشک تجویز می شود. معمول ترین شیوه های درمان سرطان کولون شامل: جراحی- در جراحی پزشک بخشی از تومر یا پولیپ را برمی دارد و یا اگر بیماری پیشرفته باشد مجبور به برداشتن کل کولون درگیر سرطان می شود.شیمی درمانی– در این درمان از دارو برای نابود کردن سلول های سرطانی استفاده می شود. شیمی درمانی معمولا پس از جراحی استفاده می شود.پرتو درمانی (رادیو تراپی)- از این روش برای کشتن سلول های سرطانی پس از جراحی و یا کوچک کردن تومور های کوچک قبل از جراحی استفاده می شود. اثر پیاز و زردچوبه بر سرطان کولونترکیبات موجود در زردچوبه و پیاز (کورکومین و کوئرستین) موجب کاهش اندازه و تعداد پولیپ های روده می شود.
رابطه ته‌دیگ با سرطان مری و معده
مهم ترین سرطان هایی که به دنبال خوردن مواد غذایی سوخته ایجاد می شوند سرطان مری و معده هستند اما دیگر سرطان ها مثلا سرطان پروستات هم می توانند با داشتن این عادت بدغذایی بروز کنند.
در میهمانی ها وقتی برنج را می کشند همه در انتظار دیس ته دیگ هستند.
گاهی تا این دیس سر سفره گذاشته شود محتوایش به نصف می رسد چون همه قبل از نشستن به دور سفره به این ظرف ناخنک زده اند.
اما
در برخی از موارد این ته دیگ های جذاب سوخته اند ولی باز هم مشتری
دارند در حالی که همه به هم می گویند خوردن ته دیگ سوخته زیانبار است.
هفته نامه ی سلامت برای روشن تر شدن این موضوع به سراغ دکتر محمد جعفر فره وش، فوق تخصص گوارش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران رفته است که در ادامه مشروح این مصاحبه را مطالعه خواهید کرد.
آقای دکتر! اول از همه بگویید که حرارت دیدن مواد غذایی چقدر خطرناک است؟
مصرف
مواد غذایی ای که به دنبال حرارت دیدن زیاد، بافت و کیفیت خود را از دست
داده اند و در نهایت سوخته اند، می تواند سلامت انسان را تهدید کند.
بنابراین به تمام افراد و خصوصا کسانی که ناراحتی های گوارشی و زمینه های
ژنتیکی و محیطی ابتلا به سرطان را دارند، توصیه می کنم که غذاها را با حداقل حرارت دیدگی و به روش آب پز و بخارپز آماده کرده و میل کنند.
چرا می گویند قسمت های سوخته ی گوشت، مرغ، جگر و ماهی را نخورید؟
قهوه ای یا سیاه شدن انواع گوشت
در اثر حرارت بالا، سبب تشکیل مواد هیدروکربن های حلقوی آروماتیک(PAHs)
در آن ها می شود. این مواد با ورود به بدن می توانند قسمت های مختلف را
مستعد ابتلا به سرطان کنند. بنابراین به همه ی افراد توصیه می کنم قسمت های سوخته و زغالی شده ی انواع گوشت ها را مصرف نکنند.
سرطان بیماری ای نیست که تنها تابع یک عامل باشد. عوامل ژنتیکی و
محیطی بسیار متعددی در ایجاد انواع سرطان ها دخیل اند که همه در کنار
هم، فرد را به این بیماری مبتلا می کنند
چه سرطان هایی؟
مهم ترین سرطان هایی که به دنبال خوردن این مواد غذایی سوخته ایجاد می شوند سرطان مری و معده هستند اما دیگر سرطان ها مثلا سرطان پروستات هم می توانند با داشتن این عادت بدغذایی بروز کنند.
به غیر از گوشت، گروه های غلات هم هنگام طبخ ممکن است بسوزند. در این باره هم توضیح می دهید؟
حرارت دادن زیاد به سیب زمینی و نان ها که حاوی نشاسته هستند سبب افزایش غلظت مواد سمی آکریلامیدی تا 5 برابر می شود. سرطان زایی آکریلامید‌ها با آزمایش هایی بر حیوا‌ن ها اثبات شده است. این مواد به خصوص در سیب
زمینی هایی که با کودهای ازته کشت داده می شوند به وجود می آیند.
متاسفانه امروزه هنوز در برخی نقاط ایران از این نوع کودها استفاده می
شود. بنابراین توصیه می کنم انواع غلات و مواد نشاسته ای را با حرارت
های مستقیم و شدید آماده مصرف نکنید.
در مورد حرارت مستقیم که اشاره کردید، پس باید به تنور نانوایی های سنتی هم مشکوک باشیم؟
بله البته. در واقع، تنور‌های سنتی نانوایی ها با سوخت هایی چون گازوییل و نفت روشن می شوند در این حالت مواد سرطان
زای حاصل از سوختن این سوخت ها بر سنگ ها و سطح داخلی تنور می نشیند و
با قرار گرفتن خمیر در تنور روی سطح نان پخش می شود. بنابراین مصرف
طولانی مدت این نان ها هم می تواند افراد مستعد را به سرطان مبتلا کند.
پس چه نانی بخوریم؟
بهتر
است از نانوایی هایی نان تهیه کنید که تنور‌های الکتریکی دارند نه
تنورهایی که با سوخت فسیلی کار می کنند که خوشبختانه این تنورها در کشور
ما در حال جایگزین شدن با انواع سنتی هستند.
ما ایرانیان کاهو را ته دیگ می گذاریم یا گوجه را به سیخ می کشیم. آیا این سبزیجات تغییررنگ داده یا سوخته هم سرطان زا می شوند؟
حرارت
دیدن زیاد، بافت ماده ی غذایی را به شدت تغییر می دهد اگر چه خوراکی
حاصل با ذائقه ی ما هماهنگی دارد اما دیگر بیشتر مواد مغذی و مفیدش را از
دست داده است. البته همه ی گروه های غذایی بعد از حرارت دیدن مملو از مواد
سرطان زا نمی شوند. مطالعاتی که روی ذرت و برنج هم انجام شده حاکی از آن است که این گروه های غذایی در اثر حرارت سرطان زا نمی شوند. در حالی که سیب زمینی و آرد گندم با حرارت دیدن زیاد به منابع ترکیبات سرطان زا بدل خواهند شد.
آیا خشکی ته دیگ و خوراکی هایی که به دنبال طبخ، خشک شده اند برای پوشش دستگاه گوارش مشکل زا هستند؟
بله. این مواد خشک، خراش ها و به دنبال آن التهاباتی را بر دیواره ی مری و معده و حتی دهان ایجاد می کنند که خود عامل مستعد کننده ی ابتلا به سرطان است. البته مصرف هرازچندگاه این مواد خشک، مشکل ساز نیست اما اگر عادت دارید مرتب این گونه غذاها را میل کنید مثلا سیب زمینی سرخ شده، کباب های برشته، ته دیگ خشک و… باید به پیامد‌هایش هم بیندیشید.
آیا ارتباط مستقیمی میان خوردن مواد غذایی سوخته و ابتلا به سرطان هایی که توضیح دادید، وجود دارد؟
سرطان بیماری ای نیست که تنها تابع یک عامل باشد. عوامل ژنتیکی و محیطی بسیار متعددی در ایجاد انواع سرطان
ها دخیل اند که همه در کنار هم، فرد را به این بیماری مبتلا می کنند.
در مورد مواد غذایی سوخته مثلا ته دیگ هم وضع به همین منوال است. اگر فرد
عوامل مساعد سرطان را داشته باشد خوردن قسمت های سوخته غذا به طور مکرر، احتمال ابتلای او به سرطان را به شدت افزایش خواهد داد.
رابطه ته‌دیگ با سرطان مری و معده
مهم ترین سرطان هایی که به دنبال خوردن مواد غذایی سوخته ایجاد می شوند سرطان مری و معده هستند اما دیگر سرطان ها مثلا سرطان پروستات هم می توانند با داشتن این عادت بدغذایی بروز کنند.
در میهمانی ها وقتی برنج را می کشند همه در انتظار دیس ته دیگ هستند.
گاهی تا این دیس سر سفره گذاشته شود محتوایش به نصف می رسد چون همه قبل از نشستن به دور سفره به این ظرف ناخنک زده اند.
اما
در برخی از موارد این ته دیگ های جذاب سوخته اند ولی باز هم مشتری
دارند در حالی که همه به هم می گویند خوردن ته دیگ سوخته زیانبار است.
هفته نامه ی سلامت برای روشن تر شدن این موضوع به سراغ دکتر محمد جعفر فره وش، فوق تخصص گوارش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران رفته است که در ادامه مشروح این مصاحبه را مطالعه خواهید کرد.
آقای دکتر! اول از همه بگویید که حرارت دیدن مواد غذایی چقدر خطرناک است؟
مصرف
مواد غذایی ای که به دنبال حرارت دیدن زیاد، بافت و کیفیت خود را از دست
داده اند و در نهایت سوخته اند، می تواند سلامت انسان را تهدید کند.
بنابراین به تمام افراد و خصوصا کسانی که ناراحتی های گوارشی و زمینه های
ژنتیکی و محیطی ابتلا به سرطان را دارند، توصیه می کنم که غذاها را با حداقل حرارت دیدگی و به روش آب پز و بخارپز آماده کرده و میل کنند.
چرا می گویند قسمت های سوخته ی گوشت، مرغ، جگر و ماهی را نخورید؟
قهوه ای یا سیاه شدن انواع گوشت
در اثر حرارت بالا، سبب تشکیل مواد هیدروکربن های حلقوی آروماتیک(PAHs)
در آن ها می شود. این مواد با ورود به بدن می توانند قسمت های مختلف را
مستعد ابتلا به سرطان کنند. بنابراین به همه ی افراد توصیه می کنم قسمت های سوخته و زغالی شده ی انواع گوشت ها را مصرف نکنند.
سرطان بیماری ای نیست که تنها تابع یک عامل باشد. عوامل ژنتیکی و
محیطی بسیار متعددی در ایجاد انواع سرطان ها دخیل اند که همه در کنار
هم، فرد را به این بیماری مبتلا می کنند
چه سرطان هایی؟
مهم ترین سرطان هایی که به دنبال خوردن این مواد غذایی سوخته ایجاد می شوند سرطان مری و معده هستند اما دیگر سرطان ها مثلا سرطان پروستات هم می توانند با داشتن این عادت بدغذایی بروز کنند.
به غیر از گوشت، گروه های غلات هم هنگام طبخ ممکن است بسوزند. در این باره هم توضیح می دهید؟
حرارت دادن زیاد به سیب زمینی و نان ها که حاوی نشاسته هستند سبب افزایش غلظت مواد سمی آکریلامیدی تا 5 برابر می شود. سرطان زایی آکریلامید‌ها با آزمایش هایی بر حیوا‌ن ها اثبات شده است. این مواد به خصوص در سیب
زمینی هایی که با کودهای ازته کشت داده می شوند به وجود می آیند.
متاسفانه امروزه هنوز در برخی نقاط ایران از این نوع کودها استفاده می
شود. بنابراین توصیه می کنم انواع غلات و مواد نشاسته ای را با حرارت
های مستقیم و شدید آماده مصرف نکنید.
در مورد حرارت مستقیم که اشاره کردید، پس باید به تنور نانوایی های سنتی هم مشکوک باشیم؟
بله البته. در واقع، تنور‌های سنتی نانوایی ها با سوخت هایی چون گازوییل و نفت روشن می شوند در این حالت مواد سرطان
زای حاصل از سوختن این سوخت ها بر سنگ ها و سطح داخلی تنور می نشیند و
با قرار گرفتن خمیر در تنور روی سطح نان پخش می شود. بنابراین مصرف
طولانی مدت این نان ها هم می تواند افراد مستعد را به سرطان مبتلا کند.
پس چه نانی بخوریم؟
بهتر
است از نانوایی هایی نان تهیه کنید که تنور‌های الکتریکی دارند نه
تنورهایی که با سوخت فسیلی کار می کنند که خوشبختانه این تنورها در کشور
ما در حال جایگزین شدن با انواع سنتی هستند.
ما ایرانیان کاهو را ته دیگ می گذاریم یا گوجه را به سیخ می کشیم. آیا این سبزیجات تغییررنگ داده یا سوخته هم سرطان زا می شوند؟
حرارت
دیدن زیاد، بافت ماده ی غذایی را به شدت تغییر می دهد اگر چه خوراکی
حاصل با ذائقه ی ما هماهنگی دارد اما دیگر بیشتر مواد مغذی و مفیدش را از
دست داده است. البته همه ی گروه های غذایی بعد از حرارت دیدن مملو از مواد
سرطان زا نمی شوند. مطالعاتی که روی ذرت و برنج هم انجام شده حاکی از آن است که این گروه های غذایی در اثر حرارت سرطان زا نمی شوند. در حالی که سیب زمینی و آرد گندم با حرارت دیدن زیاد به منابع ترکیبات سرطان زا بدل خواهند شد.
آیا خشکی ته دیگ و خوراکی هایی که به دنبال طبخ، خشک شده اند برای پوشش دستگاه گوارش مشکل زا هستند؟
بله. این مواد خشک، خراش ها و به دنبال آن التهاباتی را بر دیواره ی مری و معده و حتی دهان ایجاد می کنند که خود عامل مستعد کننده ی ابتلا به سرطان است. البته مصرف هرازچندگاه این مواد خشک، مشکل ساز نیست اما اگر عادت دارید مرتب این گونه غذاها را میل کنید مثلا سیب زمینی سرخ شده، کباب های برشته، ته دیگ خشک و… باید به پیامد‌هایش هم بیندیشید.
آیا ارتباط مستقیمی میان خوردن مواد غذایی سوخته و ابتلا به سرطان هایی که توضیح دادید، وجود دارد؟
سرطان بیماری ای نیست که تنها تابع یک عامل باشد. عوامل ژنتیکی و محیطی بسیار متعددی در ایجاد انواع سرطان
ها دخیل اند که همه در کنار هم، فرد را به این بیماری مبتلا می کنند.
در مورد مواد غذایی سوخته مثلا ته دیگ هم وضع به همین منوال است. اگر فرد
عوامل مساعد سرطان را داشته باشد خوردن قسمت های سوخته غذا به طور مکرر، احتمال ابتلای او به سرطان را به شدت افزایش خواهد داد.
