ریشه مازوخیسم یا خودآزاری چیست؟
جوان، «اعظم جعفری» اظهار کرد: افراد
مازوخیسم اغلب در احساساتی عمیق مانند حس ناتوانی، نداشتن گزینه‌ای برای
انتخاب یا حس گرفتار بودن غرق هستند. این اختلال ممکن است از تجربیاتی
ناخوشایند در گذشته و رویدادی آسیب‌زا مانند مورد حمله قرار گرفتن از سوی
دیگران ناشی شود. رویدادهای زمان حاضر نیز می‌توانند احساسات پیشین مانند
افسردگی را تقویت کنند، به‌ویژه وقتی که زندگی برای فرد بسیار استرس‌زاست
یا به‌طور مداوم از سوی دیگران مورد انتقاد قرار می‌گیرد.
این
روانشناس با تأکید بر اینکه مازوخیزمی‌ها احساس می‌کنند منزوی شده، حامی
ندارند و کسی آنها را درک نمی‌کند، ادامه داد: متأسفانه خودزنی معمولاً
باعث به جا ماندن علامت یا صدمه به بافت‌ها شده و می‌تواند هریک از
رفتارهای بریدن، سوزاندن (یا «داغ زدن» با اشیای داغ)، سوراخ کردن یا
خالکوبی کردن افراطی بر بدن، کندن پوست یا بازکردن دوباره زخم‌ها و کندن
مو(تریکوتیلومانیا)، کوبیدن سر به جایی، ضربه زدن(با چکش یا دیگر اشیا)،
شکستن استخوان را شامل شود.
وی افزود: اگر
احساساتی را که در فرد به خودآزاری منجر می‌شود با هم جمع کنیم در نهایت به
عقده‌های پنهان او می‌رسیم، در واقع می‌توان گفت عموماً خودآزاری نتیجه یک
ناتوانی برای پیروزی بر دردهای روانی عمیق با روش‌ها سالم و نرمال است.
برای نمونه فردی ممکن است شرایط سختی برای بیان، درک و متعادل کردن
احساساتش پشت سر گذاشته باشد، در این صورت درد فیزیکی حواس او را از دردهای
عاطفی پرت می‌کند یا کمک می‌کند بر احساساتش کنترل داشته باشد. همچنین
فرد دیگری ممکن است احساس کند دائماً کرخت است یا از خودش و جهان اطرافش
دور است، از همین‌رو با خودآزاری احساساتش را بیدار می‌کند.
جعفری
تصریح کرد: خودآزاری می‌تواند در هر سنی از قبل از نوجوانی تا سالمندی
انجام شود. اما فاکتورهایی مانند سن، تاریخچه خانوادگی، نوع زندگی، مشکلات
مربوط به بیماری‌های ذهنی و سوءمصرف الکل می‌تواند خطر این اختلال را
افزایش دهد. متأسفانه اغلب افرادی که خودزنی می‌کنند نوجوان هستند و برخی
مواقع خودآزاری بین افرادی متداول است که در خانواده‌اشان کسی خودکشی،
خودزنی یا اعمالی در ردیف خود ویرانگری انجام داده است.
این
روانشناس خاطرنشان کرد: برخی که خودزنی می‌کنند به اشکال جنسی، جسمی، یا
احساسی مورد آزار واقع شده‌اند. آنها ممکن است در کودکی نادیده گرفته شده
باشند. این در حالی است که گوشه‌گیری از اجتماع و تنها زندگی کردن ممکن است
تمایل به خودآزاری را تقویت کند، همچنین شرایط زندگی بی‌ثبات مانند
بیکاری و طلاق ممکن است جزو فاکتورهای تقویت‌کننده به شمار آیند. علاوه‌بر
این مشکلات مربوط به خودآزاری ممکن است به برخی بیماری‌های ذهنی مانند
اختلال شخصیت مرزی، افسردگی، اضطراب،اختلالات جنسی، اختلال فشار روانی، پس
آسیبی و اختلالات مربوط به خورد و خوراک (بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی،
شراب‌خواری) مربوط باشد.
وی یادآور شد: افرادی که
درگیر انواع و اقسام خودآزاری هستند اغلب این عمل را زمانی انجام می‌دهند
که الکل یا دیگر مواد مخدر و روان‌گردان را استفاده کرده‌اند و از خود
بی‌خود هستند یا در طول دوره ترک اعتیاد هستند. این در حالی است که
مبتلایان به مازوخیسم روانی، بجز دشنام و خفت و خواری چیزی نمی‌طلبند و زخم
زبان، اهانت و ناسزا، آنها را به اوج لذت می‌رساند.
جعفری
تصریح کرد: متأسفانه مازوخیسمی‌ها می‌کوشند با تجسم صحنه‌های مختلف
خودآزاری بوسیله فکر و خیال، تمایلات غیر عادی خویش را ارضاء کنند. در حالی
که مازوخیسم جسمی حالتی است که انسان را وادار می‌کند از احساس درد و رنج،
لذت ببرد و بدن خویش را با اشتیاق در معرض زجر، درد و عذاب قرار دهد.
این
روانشناس بررسی علت و ریشه‌یابی رفتارها از جمله، اضطراب، خشم و حقارت را
گام نخست برای درمان خودآزاری عنوان و خاطرنشان کرد: حذف موقعیت‌هایی که
رفتار خودآزاری در آن رخ می‌دهد.
شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی کدامند؟
یک متخصص روانپزشکی و بیماری‌های اعصاب و روان ضمن ارائه
توضیحاتی درباره شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی، مهم‌ترین عوامل بروز این
اختلالات در کودکان را برشمرد و به نقش آلودگی هوا در بروز اختلالات
روانپزشکی اشاره کرد.
دکتر حسین نجمی
درباره میزان شیوع اختلالات روان در کشور، گفت: بر اساس آخرین آمار وزارت
بهداشت، شیوع اختلالات روان در کشور حدود 23 درصد است؛ یعنی 23 درصد افراد
جامعه از یک نوع اختلالات روانی اعم از افسردگی، اضطراب، اعتیاد و… رنج
می‌برند.
وی با بیان اینکه اگر به موقع اختلالات
روانی را درمان کنیم و به بهداشت روان افراد جامعه توجه کنیم، از حاد شدن
بیماری‌های روانی جلوگیری می‌شود، افزود: در غیراین صورت یک مساله ساده
می‌تواند به مشکل، سپس به بحران و فاجعه تبدیل شود.
شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی کدامند؟
نجمی،
شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی را اضطراب و افسردگی عنوان کرد و ادامه داد:
بحران بهداشت ملی ما به دلیل مجاورت با بزرگ‌ترین تولید کننده مواد مخدر،
اعتیاد است که به شدت فراگیر است. مهم‌ترین عامل در فراگیری اعتیاد نیز
فراهم بودن مواد است. البته بحرانی که در اروپا درباره مشروبات الکلی وجود
دارد، در ایران نیست ولی درباره تریاک و مواد محرک، زمینه مساعد است.
افسردگی و فصل
وی
با بیان اینکه اختلال افسردگی در همه جوامع وجود دارد، گفت: البته نوع
فصلی آن نیز هست. به این صورت که افسردگی در برخی افراد در فصل خاصی ایجاد
می‌شود. البته بیماری افسردگی با وضعیت هوا و نور به نحوی ارتباط دارد. به
طوری که در کشورهای شمال اروپا که همیشه هوا ابری است شیوع افسردگی بیش از
کشورهای مدیترانه‌ای است. بنابراین آب‌وهوا و فصل‌های خاصی ممکن است زمینه
افسردگی را مهیا کند.
عوامل بروز اختلالات روانپزشکی در کودکان
نجمی
تاکید کرد که البته اجبارا و به طور کلی ارتباط مستقیمی بین فصل و افسردگی
وجود ندارد. همچنین اگر زمینه ژنتیکی و خانوادگی در فرد وجود داشته باشد،
حوادث زندگی ممکن است ژن افسردگی را در فرد فعال کند.
وی
در توضیح عوامل موثر در بروز اختلالات روانی اظهار کرد: در این باره دو
دسته عوامل داریم که شامل عوامل ژنتیکی و مادرزادی است. در عوامل ژنتیکی به
این صورت است که اگر پدر یا مادری یک بیماری ژنتیکی داشته باشند، ممکن است
کودک‌شان نیز به آن بیماری مبتلا شود یا زمینه ابتلا به آن در کودک فراهم
باشد. این درحالیست که یکسری بیماری‌ها به ژن ارتباط ندارند بلکه در زمان
شروع حاملگی مادر به دلیل مواجهه با استرس، آلودگی‌ها و… و در صورتیکه
رعایت‌های خاص انجام نشود، زمینه مساعد را برای ابتلا به بیماری‌های روانی
در نوزاد ایجاد می‌کند.
این متخصص روانپزشکی
افزود: یکی دیگر از عوامل بروز اختلالا ت روانپزشکی که اخیرا به آن توجه
بیشتری می‌شود، آلودگی هوا، اثر آن در زنان حامله و ابتلا بیشتر به بیماری
اوتیسم در نوزادان به این دلیل است. بنابراین یکی از عوامل موثر در سال‌های
اخیر که منجر به ابتلا به اختلالات روانی می‌شود، آلودگی هوا و آلاینده‌ها
است.
نجمی با بیان اینکه همچنین در دوران حاملگی
باید نهایت آرامش در پدر و مادر وجود داشته باشد، گفت: این آرامش باعث
سلامت بیشتر نوزاد خواهد شد. همچنین باید به تاثیر یک زایمان مشکل بر
نوزادان اشاره کرد؛ چرا که اگر به دلیل یک زایمان مشکل یا یک مامای ناشی،
حداقل آسیبی به مغز برسد، می‌تواند یکی از علل اختلالت روانی باشد. حداقل
آسیبی که در اثر یک زایمان غیر اصولی وارد می‌شود این است که باعث
عقب‌ماندگی ذهنی، فلج مغزی، اوتیسم و انواع اختلالات دیگر شود.
وی
افزود: بعد از این، عوامل خانوادگی در بروز اختلالات روانی نقش دارد مثلا
پرخاشگری، عصبی بودن در خانواده و… منجر به بروز اختلالات می‌شود. اما
باید تاکید کنم که شناخت و تشخیص به موقع اختلالات و درمان به موقع آنها
بسیار مهم است.
دو علامت عمده بیش فعالی
نجمی
در ادامه به اختلال بیش فعالی در کودکان اشاره و اظهار کرد: دو علامت عمده
بیش فعالی، یکی پر تحرکی است؛ به طوریکه همه اطرافیان کودک را شاکی کند و
دیگری کم توجهی در کودک است. بنابراین اگر خانواده‌ها با این عوامل آشنا
باشند، می‌توانند به موقع از این بیماری جلوگیری کنند. اگر این کودک به
موقع به روانشناس مراجعه کند و تحت درمان قرار گیرد، به حالت عادی
بازمی‌گردد.
