رابطه تغذیه و سر درد
ارتباط حساسیت و آلرژی به شیر با بعضی از سردردها و میگرن
الف- عدم تحمل قندشیر یا لاکتوز
اغلب شما همراهان فرهیخته و دانش‌دوست در قبال عدم تحمل لاکتوز موجود در
شیر اطلاعات کافی و تجربه وافی در خود یا در وابستگان دور و نزدیک
داشته‌اید و بیشترین عوارض ناشی از عدم تحمل به شیر را در دستگاه گوارش در
قالب نفخ، اسهال، دل درد و دل‌پیچه، دل به‌هم‌خوردگی، حالت تهوع و سر و
صدای به گوش رسیده از کانال گوارش در ذهن خود دارید، اما به موازات عوارض
نام برده شده ممکن است در تعدادی از مردم عوارض دیگری در سیستم‌های تنفسی
به صورت تنگی نفس، آسم، تورم مخاط مجاری تنفسی و حالاتی نظیر ابتلا به زکام
و یا در بافت پوست لکه‌های مختلف توأم با خارش و یا تغییراتی مثل برخورد
گزنه با پوست پدیدار گردد، البته عوارض دیگری که به عدم تحمل قند یا
لاکتوز شیر نسبت داده شده است، عبارت میباشند از: سردرد، میگرن، سرگیجه و
اختلال در تمرکز حواس.
ب- عدم تحمل به پروتئین‌های مختلف شیر
قبل از پرداختن به تشریح پروتئین‌های مختلف شیر و خواص فیزیکی و شیمیایی
آنها از شما درخواست می‌نمایم جدول عوارض و علائم بالینی حساسیت به پروتئین
شیر را در صفحه بعد ملاحظه فرمایید:
انواع پروتئین‌های شیر گاو و نقش آنها در ایجاد حساسیت:
پروتئین‌های موجود در شیر گاو عبارت میباشند از: ۱- آلفالاکتالبومین ۲- بتالاکتوگلوبولین ۳- کازئین ۴- لیپوپروتئین
آلفالاکتالبومین و گلوبولین، پروتئین‌های حساس به حرارت هستند و در ۷۰ درجه
سانتیگراد حرارت تجزیه گردیده و خطر آلرژی‌زایی خود را از دست میدهند،
لذا نوشیدن شیرهای استرلیزه شده و حرارت دیده برای افراد مبتلا به حساسیت
مشکلی ایجاد نمی‌نماید، اما این افراد با مصرف شیرهای دوشیده شده حرارت
ندیده یا پاستوریزه شده (که فقط ۳۰ ثانیه بین ۷۲ تا ۷۵ درجه سانتیگراد
حرارت داده میشوند تا عملکرد ارگانیسم‌های بیماری‌زا را از بین ببرند)
قادر به تجزیه آلفالاکتالبومین نیستند، بنابراین به افراد دارای زمینه
آلرژی به پروتئین شیر توصیه میشود شیر تازه و پاستوریزه را حتما قبل از
میل کردن بجوشانند، البته ماست تهیه شده به علت تاثیر روش‌های به کار برده
شده جهت ماست‌بندی، پروتئین را چنان تغییر میدهد که دیگر حساسیت‌برانگیز
نخواهد بود. در مورد تهیه پنیر نیز گرچه شیر جوشانده نمی‌شود، ولی در پروسه
تهیه پنیر از طریق جداسازی آب از لخته پنیر از محصول جدا میشود.
حساسیت به کازئین شیر گاو
برخلاف پروتئین‌های پیش گفت، کازئین بسیار مقاوم به حرارت است و تا ۱۲۰
درجه سانتیگراد حرارت بدون تغییر باقی میماند و از طریق مصرف شیر جوشیده
یا ماست تهیه شده و پنیر، میتواند افراد مبتلا به حساسیت به این پروتئین
را دچار بروز آلرژی نموده و یک یا چند عارضه مندرج در جدول ارائه شده (از
جمله سردرد و میگرن) را به وجود آورد. در اینگونه حساسیت‌ها بهتر است جهت
ریشه‌یابی و مشخص نمودن نوع مواد غذایی ایجادکننده سردرد و میگرن، چند روز
از مصرف شیر و لبنیات به طور مطلق خودداری گردد و در صورت فروکش نمودن
حمله‌های بیماری و سردرد جهت تامین ترکیبات مفید و حیات‌بخش شیر، جایگزین
مناسبی برگزیده شود.
در قبال تعدیل و یا پیشگیری از حمله‌های میگرنی چه باید کرد؟
طی تجربیات به عمل آمده و پژوهش‌های مختلف انجام شده توسط پژوهشگران عالی
مقام در دانشگاه‌های مختلف جهان، به این باور رسیده‌اند که بسیاری از
سردردها در اثر مصرف مواد غذایی به وجود می‌آیند و یا عوامل محیطی
زمینه‌ساز سردردها و میگرن از طریق مصرف بعضی مواد غذایی در حد بسیار زیادی
تشدید میشوند، لذا توصیه و تاکید می‌گردد به منظور پیشگیری از بروز و تعدیل میگرن از میل کردن مواد غذایی نام برده شده در زیر خودداری کنید:
*مواد غذایی حاوی آمین (مثل خرمای تازه)، اکتوپامین (مــثـل مـرکبـــات،
آناناس، آبمیوه)، فنیل‌اتیل‌آمین (در شکلات)، تیرامین (در بسیاری از
فرآورده‌های شیر و لبنیات مخصوصا پنیرها و غذاهای دودی، انجیر، فندق و
بادام زمینی)
*مواد حاوی کافئین (قهوه، چای و انواع کوکاکولا)
* مواد غذایی حاوی نیترات و نیتریت، انواع کالباس و سوسیس و غذاهای حاوی این فرآورده‌ها مثل ساندویچ، پیتزا، هات‌داگ و برگرها
اگر شما یا یکی از بستگان نزدیک، به سردردهای
مزمن یا میگرن مبتلا هستید، بهتر است فهرستی از غذاهایی که در اثر مصرف
آنها بر شدت، حدت یا دفعات ابتلا به سردردهای معمولی یا میگرنی افزوده
میشود، تهیه نمایید و با حذف و یا جایگزینی آنها با مواد غذایی دیگر، اثر
تحریکی و تشدید بیماری را از خود دور سازید و به مدت ۲ هفته این پرهیز را
ادامه بدهید. اگر نتیجه‌بخش شد، برای همیشه آنها را با مواد مشابه بی‌ضررتر
جایگزین سازید.
در نظر داشته باشید که اثر بعضی از غذاهای مصرفی فورا ظاهر نمی‌شود. گاهی
۲۴ ساعت بعد از میل کردن یا دیرتر، اثرات مواد میل شده میتواند بروز
نموده و مشاهده گردد. اگر مایل باشید از دفعات حمله‌های سردرد خود بکاهید و
شدت آن را کم نمایید، مواد غذایی ناسازگار را از برنامه غذایی روزمره خود
حذف کنید.
مواد غذایی و مکمل‌های مفید برای پیشگیری و تعدیل سردردها:
الف- به مدت شش یا هفت هفته از کپسول‌های روغن ماهی فاقد متیل مرکوری استفاده فرمایید.
ب- روغن‌های اشباع شده حیوانی و گیاهی را محدود و حذف
نموده و به جای آن از روغن‌های مایع حاوی اسیدهای چرب اشباع نشده استفاده
فرمایید (غیر از روغن‌های جوانه ذرت و تخم آفتابگردان).
ج- زنجبیل تازه یا خشک شده و پودر گردیده به مقدار یک سوم
قاشق چایخوری را در آب حل کرده و چهار بار در روز به محض بروز اولین علائم
آغاز میگرن یا سردرد میل نمایید. به این ترتیب، نه تنها از شدت گرفتن درد
جلوگیری خواهد شد، بلکه به برطرف نمودن دل به‌هم خوردگی آغاز شده و تبدیل
آن به حال تهوع و عق زدن کمک میکند، اما در مورد زنجبیل تازه که مدتی است
در همه شهرهای بزرگ عرضه می‌گردد و همه افرادی که حساسیت به این گیاه
ندارند از آن به صورت چاشنی با سالاد یا خوراکی‌های مورد علاقه روزمره
استفاده می‌نمایند، باید گفت که این گیاه عملکردهای مفیدی را در سیستم‌های
مختلف بدن ما به انجام می‌رساند و به تعدیل و تسکین عوارض بیماری در افرادی
که پیوسته دچار میگرن میشوند کمک میکند.
یادآوری مجدد:
۱- ضمن رعایت تعادل، تنوع و تناسب در تغذیه روزمره خود و رعایت تبعیت از
ساعت بیولوژیکی بدن که با طلوع و غروب آفتاب عملکردها را تنظیم میکند و
هورمون‌های خاصی را بعد از طلوع و غروب آفتاب برای فعل و انفعالات متفاوت
فعال می‌سازد، کمتر به شب زنده‌داری و دیرتر از ساعت ده، یازده شب خوابیدن و
عدم بیداری در صبحگاهان قبل طلوع آفتاب بپردازید. دیرتر از خواب برخاستن و
حذف صبحانه و میان‌وعده روز و عدم تحرک پیش از ظهر، عوارض بی‌شماری را در
زمان حال و آینده افراد رقم می‌زند.
۲- با کشف ناسازگاری‌های احتمالی در بین مواد مصرفی روزمره خود، فعلا در
مورد گنجانیدن و مصرف مواد غذایی نام برده شده در زیر امساک نمایید:
الف- قندهای مصنوعی ساخارین یا آسپارتام و مواد غذایی و نوشیدنی‌ها و دسرهای حاوی این دو ماده.
ب- فرآورده‌های گوشتی حاوی نیترات و نیتریت مثل سوسیس و کالباس، همبرگرهای حاضری، ماهی و گوشت‌های دودی شده.
ج- نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند انواع نوشابه‌های خانواده کولا و قهوه.
د- دسرهای حاوی خامه، شکلات، قهوه، رنگ‌ها و قندهای مصنوعی.
ه- بادام زمینی، فندق و پنیرهای تخمیر شده حاوی تیرامین.
و- شیر، ماست و فرآورده‌های لبنی، مخصوصا برای افرادی که زمینه حساسیت به یکی از ترکیبات شیر دارند.
ز- مرکبات مانند پرتقال، لیموترش یا لیموشیرین، گریپ فروت، آناناس، موز، آلوی سیاه، آبمیوه‌های حاضری، خرمای تازه، انجیر و کشمش.
ح- بعضی از مواد گیاهی، لوبیای سفید، آواکادو.
ط- کلیه مواد غذایی و فرآورده‌های حاوی مونوسدیم گلوتامات، فنیل‌اتیل‌آمین، کافئین و غیره.
به موازات رعایت اصول پیش‌گفت در مصرف انواع مواد غذایی، باید به حذف و
تعدیل عوامل غیرخوراکی ایجاد و تشدید کننده بیماری نیز بذل توجه شود و تا
آنجایی که امکان دارد نسبت به حذف یا تعدیل آنها نیز اقدام لازم به عمل
آید. در خاتمه بحث امید و آرزو داریم که همواره مشکلات خواسته یا
ناخواسته‌ای که در زندگی همه ما رخ میدهند، با صبر و شکیبایی و با انگشت
تدبیر گشوده شوند.
مشکلی نیست که آسان نشود ……..مرد آن است که هراسان نشود
بررسی علمی تاثیر کیفیت و میزان خواب بر میگرن
چکیده:
پيش زمينه و هدف: مشکلات خواب در بيماران مبتلا به سردردهای ميگرنی بسيار شايع است. هدف پژوهش حاضر مقايسه کيفيت خواب و سردردهای ميگرنی در افراد با خواب مناسب و نامناسب میباشد.
روش
: پژوهش حاضر توصيفی و از نوع علی مقايسه‌ای میباشد. جامعه آماری در
برگيرنده کليه دانشجويان دختر و پسر مقطع کارشناسی دانشگاه اروميه در سال
تحصيلی 91-90 بودند که به شيوه نمونه گيری تصادفی خوشه‌ای ساده انتخاب
شدند. بدين منظوردر مرحله اول، تعداد 280 نفر آزمون کيفيت خواب پيتسبورگ و
پرسش‌نامه سنجش علائم سردرد ميگرن نجاريان را تکميل نمودند. در مرحله بعد،
115 نفر از دانشجويانی که نمره آنان در آزمون کيفيت خواب پايين تر، و 115
نفر از دانشجويانی که نمره آنان بالاتر از نقطه برش بود، انتخاب و به عنوان
افراد با خواب مناسب و نامناسب گروه بندی شدند. داده‌های به دست آمده با
استفاده ازآزمون آماری تحليل واريانس چندمتغيره مورد تجزيه و تحليل قرار
گرفتند.
يافته‌ها : نتايج پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری (001/0 = P )
بين دو گروه از لحاظ متغيرهای مورد بررسی وجود دارد و گروه با خواب
نامناسب ميانگين بالاتری را در متغير سردردهای ميگرنی، کيفيت خواب
و زير مقياس‌های آن يعنی کيفيت ذهنی خواب، تاخير در به خواب رفتن، طول مدت
خواب، خواب مفيد، اختلالات خواب، مصرف داروهای خواب آور و اختلال عملکرد
روزانه کسب نمودند. نتيجه گيری : افرادی که از کيفيت خواب مناسبی
برخوردار نيستند، سردردهای ميگرنی و مشکلات خواب بيشتری را در طول زندگی
خود تجربه میکنند.
مقدمه:
سردرد یکی از معظلات
بشر است، هرچند بسیاری از مبتلایان به سردرد هیچگاه به دنبال درمان
نمیروند اما نیمی از مبتلایان به سردرد بروز اختلال در کارکرد روزانه را
گزارش می نمایند، میزان نا توانی که سردرد در طی سال ایجاد مینماید معادل و
یا حتی بیش از بیماری های عمده بشر مانند فشار خون، آرتریت روماتید، سرطان
پستان است. بیش از یک میلیون بیمار سرپایی که در سال 2007 در آمریکا
مشاوره دریافت کرده اند گرفتار اختلالات سردرد بودند، این اختلال (سردرد)
در میزان افزایش غیبت از کار، بازدهی در کار، افزایش پریشانی های
روانشناختی و همچنین در پایین آمدن کیفیت زندگی سهیم است.
میگرن
یکی از متداول ترین انواع سردرد در همه جوامع بشری، از جمله ایران می باشد
که میتواند تمام ابعاد زندگی شخصی، اجتماعی و کاری بیمار را تحت تاثیر
قرار دهد و بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، رتبه نوزدهم را در بین همه
اختلالات ایجاد کننده ناتوانی در انسان به خود اختصاص داده است. این نوع
سردرد با طول مدت 4 الی 72 ساعت و فواصل بدون درد و گاهی با علامت های قبل
از حمله سردرد مثل خطوط زیگزاگ یا ستاره در میدان بینایی و در طول حمله با
علائمی از قبیل استفراغ، تهوع، ترس از نور و ترس از صدا تشخیص داده می
شود.
کلید
پیشگیری از سردرد مشخص کردن عوامل محرک و انگیزاننده آن میباشد و این
عوامل عمومیت نداشته و حتی یک عامل همیشه برانگیزاننده حمله، در همان شخص
نمیباشد.
بیکوآل و لیپتون اشاره کردند که مداخلات دارویی و
رفتاری، هوشیار بودن بر وضعیت بدن و تشویق بیمار برای حفظ وزن بهنجار،
اجتناب از مصرف مفرط دارو، اجتناب از مصرف زیاد کافئین، بررسی مشکلات خواب و
خروپف و تلاش در جهت درمان آن و غربالگری و درمان افسردگی و سایر
اختلالات روانپزشکی همبود از پیشرفت سردرد میگرنی جلوگیری میکند.
رابطه
بین سردرد های اولیه و خواب (میگرن، تنشی و خوشه ای) در ادبیات پژوهشی
تاریخچه ای طولانی دارد، راسموسن به نقل از مایزلس و بورچت گزارش می کند که
اختلال خواب در بیماران مبتلا به سردرد شیوع بیشتری دارد.
توماسو،
سارادو، ویکچیو، سرپینو، استاسی گزارش کردند که اختلالات خواب نشانگان
رایج در افارد مبتلا به سردرد می باشد و در اشکال مزمن سردرد و بیماران
دارای اختلالات روانپزشکی همبود شیوع بیشتری دارد، همچنین درد مزمن ممکن
است علت کیفیت ضعیف خواب باشد. در واقع میتوان گفت وجود اختلالات روانپزشکی
همبود و اختلالات خواب در افراد مبتلا به سردرد های اولیه که شامل میگرن،
نوع تنشی و خوشه ای میباشد، به طور مسلم مشخص شده است. نتایج مطالعات نشان
میدهد که بی خوابی، نشانه رایجی در بیماران مبتلا به سردرد مزمن روزانه
میباشد و برخی دیگر به مختل شدن الگوی خواب در افرادی که از سردرد های میگرنی
رنج می برند، اشاره می کنند. عده ای از محققان مانند ایسیک و همکاران
نتیجه گرفته اند که خروپف کردن، نابهنجاری های خواب، عرق کردن در زی خواب، و
خواب آلودگی در طی روز در بین کودکان بدون میگرن و سردرد بسیار رایج است.
بر
اساس مطالعه ای در آمریکا دلگادو و همکاران گزارش کردند، افراد مبتلا به
سردرد های مزمن روزانه نیمرخ روانشناختی و کیفیت خواب مشابه را نشان دادند.
خواب
فرآیندی فعال است که بواسطه سیستم عصبی مرکزی – غدد درون ریز و رفتاری
تنظیم می شود. خواب و استراحت نقش ترمیمی و حفاظتی داشته و در بازسازی قوای
جسمی و هیجانی سهیم هستند. اغلب افراد تا زمانی که به مشکلات ناشی از خواب
دچار نشوند به فواید خواب توجه ندارند. تحقیقات بهروزی فر و زنوسی، نظافتی
و اسماعیلی نشان داده است که در افراد مبتلا به بیخوابی، میانگین تعداد
موارد بستری در ماه تقریبا دو برابر افراد بدون سابقه اختلال خواب بوده
است.
عوامل زیادی تعادل حیاتی و تنظیم شبانه روزی خواب و به نوبه خود
کیفیت و کمیت خواب را تحت تاثیر قرار میدهند برنامه خواب و بیداری نامنظم،
شیفت کاری، بهداشت ضعیف خب، اختلالات فیزیکی، تجویز دارو، الکل، نیکوتین،
داروها، صدای بلند، روشنایی در زمان خواب، از جمله این عوامل میباشند.
نتایج
مطالعات متعدد حاکی از آن است که سردرد و کیفیت خواب نامطلوب همبودی زیادی
با هم دارند. با این که سازه کیفیت خواب به طور گسترده مورد استفاده قرار
میگیرد، بازنگری مربوط به ادبیات پژوهشی نشان می دهد که هنوز کیفیت خواب به
طور کامل فهمیده نشده است.
کسکین و کلیسوگلو اشاره میکنند که اصطلاح
کیفیت خواب هنوز به طور ضعیفی تعریف شده اما با این حال به طور وسیعی توسط
محققان، درمانگران و حتی بیماران به کار برده میشود، در حالی که کیفیت خواب
ضعیف یکی از خصیصه های کلیدی بی خوبی می باشد، اما مطالعات اندکی در مورد
اینکه چگونه افراد موفق میشوند احساس ذهنی خود را درباره کیفیت خواب خوب یا
بد تفکیک کنند انجام شده است. بیخوابی یکی از زیر مقیاس های اختلالات خواب
محسوب میشود، که در آن شخص هنگام بخواب رفتن با دشواری مواجه میشود. شب
بیدار میماند یا صبح زود بیدار میشود. این اختلال به طور کلی ممکن است
گویای کیفیت نامطلوب خواب باشد. مفهوم کیفیت خواب به طور گسترده اطلاعاتی
درباره مدت خواب، عوامل فیزیولوژیکی و همچنین ادراک روانشناختی درباره خواب
مناسب ارائه می دهد.
هاروی، ستینسون، ویتاکر، موسکویتز و ویرک نیز
معتقدند کیفیت خواب پدیده ای پیچیده بوده که تعریف و همچنین اندازه گیری آن
دشوار می باشد، کیفیت خواب وابسته به حدس و گمان ذهنی درباره شروع آسان
خواب، حفظ خواب، مجموع زمان خواب و بیدار شدن زود هنگام از خواب می باشد به
علاوه فقدان بیقراری در هنگام شب، نبود حرکات در طی خواب، نبود اضطراب،
استرس یا داشتن آرامش هنگام خوابیدن است.
ارتباط بین خواب و میگرن در پژوهش کلمن و راینس تایید شده است،
