رفتارهای مناسب برای تغذیه کودکان
تغذیه زودرس ترین فرم ارتباط بین مادر و کودک است در نتیجه دانستن
رفتارهای مناسب و انجام آنها در حین تغذیه کودک از بدو تولد به مادران کمک
می کند تا کودک خود را بهتر تغذیه کنند.
رفتارهای تغذیه ای مناسب از بدو تولد کودک تا 3 ماهگی:
– شیر دادن باید بر اساس میل وتقاضای شیرخوار باشد بنابراین باید به محض
بیدار شدن شیرخوار و یا با مشاهده تمایل او به مکیدن قبل از اینکه زیاد
گریه کند به او شیر بدهید. هنگام شیردادن باید شیرخوار را به خوبی و به
راحتی در آغوش بگیرید.
– هنگام شیردادن، به کودک لبخند بزنید و بـــا ملایمت و مهربانی با او
صحبت کنید. اما نه به گونه ای که شیرخوار از شیرخوردن باز بماند.
– مدت شیرخوردن و فاصله بین دفعات تغذیه را باید به اختیار شیرخوار
بگذارید زیرا در این سن شیرخوار مقدار شیر دریافتی را بر حسب نیازهای خود
تنظیم می کند. به او فرصت کافی برای توقف در مکیدن، نفس تازه کردن، برقراری
ارتباط با خودتان و اطرافیان بدهید تا پس از این فرصت، مجددا” به شیرخوردن
ادامه دهد.
– اگر بعد از شیرخوردن شیرخوار بادگلو نزد و به خواب رفت نباید نگران او
شوید. بسیاری از شیرخـــــواران که از شیر مادر تغذیه می کنند اگر روش
شیرخوردنشان درست باشد هوایی نمی بلعند و نیازی به بادگلو زدن ندارند و اگر
احیانا” هم هوایی بلعیده باشند و به خواب بروند خودشان بیدار می شوند.
بنابراین برای گرفتن بادگلوی کودکی که از شیر مادر تغذیه می شود نباید او
را از خواب بیدار کنید.
رفتارهای تغذیه ای مناسب برای کودکان 3 تا 6 ماهه:
– در این زمان شیرخوار رابطه نزدیک و صمیمانه تری با مادر و مراقب خود
برقرار می کند و با اطرافیان و محیط زندگی خود نیز فعالانه برخورد می کند و
از مصاحبت با مادر در حین شیرخوردن لذت می برد. به مادر لبخند می زند و او
را بیشتر به طرف خود جلب کرده و مشتاق مراقبت از خود می نماید.
– در این دوران، شیرخوار ممکن است ضمن شیردهی گاه گاهی از شیرخوردن دست
کشیده و به اطراف و اطرافیان نگاه کند و با لبخند و نگاه خود از آنان
بخواهد که به او بیشتر توجه کنند سپس دوباره به شیرخوردن ادامه می دهد و
این کار را چندین بار تکرار می کند، والدین باید توجه داشته باشند که این
امر طبیعی بوده و جای نگرانی ندارد. این عمل شیرخوار را نباید به حساب
سیرشدن وی گذاشت، در غیر این صورت ممکن است به دلیل ناکافی بودن تغذیه،
کودک دچار سوء تغذیه و تاخیر رشد شود.
– در مورد بسیاری از شیرخواران بازیگوش و کنجکاو بهتر است مکانی خلوت،
آرام و حتی با نور کم را جهت شیردادن به کودک انتخاب نمایید که کودک به
مقدار کافی شیر بخورد.
رفتارهای تغذیه ای مناسب برای کودکان 6 تا 9 ماه:
– کودک در سنین 6 تا 9 ماهگی دوست دارد از بزرگترها تقلید کند. بنابراین
هنگام غذا دادن به کودک شما هـــم همراه او دهانتان را باز کنید و این کار
را چند بار تکرار کنید. نام هر ماده غذایی را که به او می دهید مخصوصا”
اگر جدید باشد چندین بار تکرار کنید. تا کودک علاوه بر طعم غذا با نام آن
هم آشنا شود.
– بعضی شیرخواران بطور موقت ممکن است موادی را که جامد یا غلیظ تر از
شیر ماده است قبول نکنند بهتر است بتدریج بر غلظت مواد غذایی بیافزاییم.
برای اینکه کودک بهتر غذا بخورد در صورت امکان کودک دیگری را که با اشتها
غذا می خورد در مقابل کودک خود بنشانید و یا خودتان با اشتها و یا خودتان
با اشتها و لذت غذا بخورید تا او یاد بگیرد.
– از همان اوایل با هر نوع عکس العمل شیرخوار مثل بستن دهان بعد از
خوردن یکی دو قاشق، تف کردن، سربرگرداندن، ریختن غذا، صبورانه برخورد کرده و
خونسردی خود را حفظ کنید. اصرار زیاد و یا به زور غذا دادن به هر نحوی که
باشد کار درستی نیست و در آینده موجب امتناع از خوردن غذا توسط کودک می
شود.
– زمانی که کودک قادر به نشستن است او را بنشانید و غذا دهید. اگر هنوز
نمی تواند کاملا” بنشیند هنگام غذا دادن او را در بغل بگیرید. هیچ وقت در
حال دراز کشیدن به کودک غذا ندهید.
– هنگام غذا دادن به کودک 9-6 ماهه خود توجه داشته باشید رفتارهایی
مانند ریختن غذا روی زمیــن و یا به صورت و دست، وارونه کردن ظرف غذا همه
جزئی از تکامل کودک محسوب می شود. با این رفتارهای کودک مبارزه نکنید زیرا
تنها نتیجه آن بد غذایی کودک و بیزاری او از غذا خوردن در هنگام بزرگسالی
است.
– هنگام غذا دادن به کودک خود با صدای آرام با او صحبت کنید خصوصا”
حرفهایی بزنید که او را به خوردن غذا ترغیب کند ولی توجه داشته باشید که با
زیاد حرف زدن توجه او را از غذا خوردن منحرف نکنید.
– به علائق غذایی کودک 9-6 ماهه خود احترام بگذارید اجازه دهید که هر
قدر که میل دارد و با هر سرعتی که می خواهد، غذا بخورد. سعی نکنید قاشق را
تندتند در دهان او ببرید. بستن لبها و یا برگردانیدن سرنشانه غذا نخواستن
است بنابراین در این زمان غذا دادن را قطع کنید و بعد از چند لحظه توقف
دوباره به غذا دادن ادامه دهید. کودکان در سنین 6 تا 7 ماهگی دوست دارند
قاشق یا فنجان را خودشان به دست بگیرند گرچه در این کار مهارت ندارند ولی
به آن، تمایل دارند. بنابراین باید این نشانه ها را شناخت و فرصت های مناسب
را در اختیارشان قرار داد.
– بهتر است اولین تجربه های کودک در غذا خوردن خوشایند و دلنشین باشد تا همواره از غذا خوردن لذت ببرد.
رفتارهای تغذیه ای کودک 11-9 ماهه:
– کودکان در این سن دوست دارند با دست خود غذا بخورند. در هنگام غذا
دادن به کودک به او نیز یک قاشق بدهید تا خودش نیز در خوردن غذا سهیم باشد.
اگر ازقاشق استفاده نکرد اجازه دهید با دستش غذا بخورد. فراموش نکنید نهی
کردن کودک از خوردن غذا با دست خود موجب لجبازی کودک می شود. ممکن است در
ابتدا برداشتن غذا و گذاشتن آن به دهان برای کودک سخت باشد و غذا را به
صورت و لباس خود بمالد نگران نباشید کم کم کودک روش صحیح غذا خوردن را
خواهد آموخت.
توجه داشته باشید:
کودکان در غذا خوردن با یکدیگر تفاوت دارند
به تفاوت ها و خصوصیات فردی کودکان باید توجه داشت. حجم غذای دریافتی
در دفعات مختلف و در هر کودک متفاوت است و بستگی به شخصیت کودک دارد. مثلا”
کودکان آرام بیشتر می خورند ولی همین کودکان هم ممکن است در یک وعده کمتر و
در وعده دیگر بیشتر بخورند بنابراین مادران نباید انتظار داشته باشند که
همیشه بشقاب یا کاسه غذای کودک خالی شود در حالی که ممکن است چند قاشق و یا
حتی 2 یا 3 قاشق غذا در هر وعده برای یک شیرخوار 6 تا 8 ماهه کافی باشد و
به هر حال توسل به زور و فشار هرگز کارمناسبی نیست.
برعکس کودکان فعال به دلیل توجه بیشتر به محیط اطراف خود، به حجم کم
ولی دفعات بیشتر غذا، نیاز دارند. گاهی کودکان مانند بزرگسالان ممکن است
نسبت به غذاهای مختلف و یا اوقات مختلف غذا، اشتهای متفاوت داشته باشند.
مثلا” گاهی ممکن است صبح برای صبحانه اشتهای زیادی نداشته باشند و یا گاهـی
عصـرها که فعالیت زیادی کرده و خسته هستند و یا به دلیل یک حمام طولانی،
خواب آلود شده اند ممکن است بیشتر نیاز به خواب داشته و کمتر غذا بخورند.
رفتار والدین هنگام غذا دادن به کودک:
وسواس والدین و توسل به هر کاری برای اینکه کودک بیشتر غذا بخورد و
اشتغال ذهنی آنان برای هر چه بیشتر شدن وزن کودک، یکی از مشکلات است.
عدم توجه والدین به تاثیر وراثت، محیط، نوع شخصیت و رفتار کودک و
نیازهای او و صرفا” توقع داشتن یک بچه درشت و چاق، موجب می شود تصور کنند
که با فشار آوردن و به زور غذا دادن به کودک می توانند به آرزوی خود برسند.
گاهی نیز وسواس به خرج می دهند که بچه باید حتما” فلان مقدار گوشت یا سبزی
یا شیر و مواد نشاسته ای را بخورد. بنابراین، اطلاعات و برداشت های
نادرست، موجب اصرار بیش از حد والدین و فشار بی مورد بر کودک می شود. مادر
می گوید: “چرا بشقاب غذای تو خالی نشده، تو که چیزی نخوردی، این همه زحمت
کشیدم و برایت غذا درست کردم لب نزدی.” این فشارها علاوه بر آثار سوئی که
بر روح و روان کودک وارد می آورد، علاوه بر خدشه دار شدن روابط والدین و
فرزند اغلب بی نتیجه بوده و یا حتی نتیجه عکس می دهد.
برخی رفتارهای نادرست والدین که بر غذا خوردن کودک اثر می گذارد:
گاهی اوقات تلاش بیش از حد برای برقراری نظم و انضباط در موقع غذا خوردن
و به اصطلاح رفتار صحیح داشتن سر سفره غذا برای کودکی که دوست دارد با
غذایش بازی کند منجر به حالت تنفر از غذا خوردن می شود.
گاهی عوامل دیگر مثل اضطراب زیاد مادر به دلیل فشار ناشی از کار و
مشغله فراوان یا احساس گناه مادر به واسطه این ذهنیت که مادر خوبی نیست و
به دلیل کار زیاد از فرزندش غافل می شود موجب می شود که برای غذا خوردن
کودک تلاش و وسواس بیش از حد بنماید تا بتواند “احساس مادر بودن” را که
تصور می کند کامل نیست در خود ایجاد نماید.
گاهی عوامل دیگری نظیر اصرار به جدا کردن کودک از کار یا چیزی که دوست
دارد ولی مجبورش می کنند تا آن را رها کند و غذا بخورد یا اصولا” عدم رضایت
کودک از موقعیت خود در خانواده و یا عدم محبت به موقع والدین، همچنین
استرس و تنش حاصل از رفتار پدر و مادر با یکدیگر، خوردن غذاهایی که دوست
ندارد و یا غذایی که بقیه اعضاء خانواده هم اظهار می کنند که دوست ندارند و
در نتیجه او هم یاد می گیرد که دوست نداشته باشد، غذاهای یک جور و یکنواخت
و یک مزه، بدون تغییرنگ و بو، همه می توانند بر اشتها وغذا خوردن کودک اثر
گذاشته وباعث مقاومت در کودک، در نتیجه اعمال فشار بیشتر از طرف مادر و
افزایش نگرانی و تشویش او از غذا نخوردن کودک شوند.
همه این عوامل باید مورد توجه قرار گیرند و برای رفع مشکلات تلاش شود
در نتیجه، شیوه مطلوبی برای تغذیه کودک انتخاب گردد تا غذا خوردن برای او
یک تجربه شیرین و دلچسب و برای مادر سبب آرامش خیال و انگیزه بیشتر جهت
تهیه غذاهای مناسب و متنوع شود.
در مورد اشتهای کودک زیر یکسال خود توجه داشته باشید:
– گاهی عدم اشتها یا بی اشتهایی علت فیزیولوژیک دارد. معمولا” استراحت
کافی، حجم مناسب غذا در یک وعده، آفتاب و هوای آزاد باعث افزایش اشتها می
گردد. گرچه رشد کودک در سن 6 تا 11 ماهگی سرعت کمتری نسبت به قبل خواهد
داشت. ولی فعالیت کودک بیشتر می شود و بازیگوشی او اجازه نمی دهد که به غذا
توجه کند. بنابراین غذا را در دفعات بیشتر ولی با حجم کمتر به او بدهید.
– توجه داشته باشید که ممکن است مقدار غذای دریافتی کودک از یک روز به
روز دیگر متفاوت باشد. ولی کودک به طور طبیعی و عادی رشد کند، همچنین ممکن
است کودک در یک روز غذایی را با میل و اشهای زیاد بخورد ولی روز دیگر همان
غذا را با بی اشتهایی بخورد یا اصلا” نخورد. تمام این رفتارها طبیعی است
سعی کنید کودک را به خوردن غذا ترغیب کنید ولی او را مجبور به خوردن غذا
نکنید.
– به زور غذا دادن، یکنواخت بودن غذا، عدم توجه کافی به نیازهای عاطفی
کودک، کمبود آهن، بیماری وسوء تغذیه همگی اشتهای کودک را تحت تاثیر قرار
داده و پذیرش غذا از سوی او را مشکل می کند.
چرا بعضی از کودکان بی اشتها هستند
تعریف مادران از بی اشتهایی و قضاوت آنان در این ارتباط همیشه یکسان
نیست بعضی از مادران از بی اشتهایی کودک خود شکایت دارند در صورتی که
فرزندشان از رشد مناسبی برخوردار است.
نحوه مقابله با بی اشتهایی کودک:
1- روش التماس:
مادر به هر طریقی سعی می کند که کودک را وادار به خوردن کند. ملتمسانه به او نگاه می کند و می گوید: “این لقمه را به خاطر من بخور” این یکی را به خاطر خاله جان …………….، این لقمه آخر است، بخور تا به پدرت بگویم چه بچه خوبی هستی،”
2- روش انحراف فکر:
برای غذا دادن به کودک او را کنار تلویزیون می نشانند تا کارتون تماشا
کند و یا اطرافیان شکلک در می آورند و یا اینکه صدای حیوانات را تقلید می
کنند تا کودک چند قاشق غذا بخورد.
3- روش پاداش:
می گویند “اگر غذایت را بخوری تو را به پارک می برم یا برایت بستنی می خرم.”
4- روش تهدید کردن:
اگر غذایت را نخوری تو را دوست ندارم یا تو را تنبیه می کنم یا همین طور ضعیف و کوچک باقی می مانی.”
5- روش اجباری:
او را بـــغل می کنند و با بازکردن دهان او حتی با گرفتن بینی اش، به
زور غذا را در دهانش می گذارند که اکثرا” هم منجر به استفراغ غذاهای خورده
شده می شود.
6- روش کودک سالاری:
به این صورت که هر ماده خوراکی را که بچه درخواست کند فراهم می کنند حتی
اگر برایش مضر باشد، فقط آرزوی والدین این است که او چیزی بخورد حالا هر
چه بود مهم نیست.
هیچکدام از شش روش فوق صحیح نیست و تمام این روشها منجر به عدم دریافت کافی غذا توسط کودک می شود.
چرا برخی از بچه ها از خوردن غذا امتناع می کنند
برخی از مسائل سبب پدیده اعتصاب غذا در
بچه ها می شود که این مسائل شامل ( اضطراب مادر، تغییر دکوراسیون منزل،
سرماخوردگی ها و گلودرد و جو عاطفی خانواده ) می باشد این بچه ها ممکن است
تا یک هفته غذا نخورند و اگر مادر اطلاع داشته باشد صبوری بیشتری از خود
نشان می دهد موقع غذا دادن به بچه یک اصل تکاملی را در نظر داشته باشید در
شیر خوردن بچه های یک ماهه، عوامل محیطی تاثیری زیادی ندارد
ولی بچه ای که بالای 4 ماه سن دارد مسائل
محیطی برایش مهم است باید اطاق نیمه تاریک باشد تلویزیون خاموش باشد و مادر
حالت عصبانیت، اضطراب و دلواپسی نداشته باشد با رعایت تمام این مسائل ممکن
است عمده شیر خوردن کودک، در طول شب موقع خواب باشد لذا این زمینه ها را
برای برای کودک مهیا کنید و شب اجازه ندهید که کودک تا صبح بخوابد حداقل 2 –
3 بار در طول شب کودک را برای شیر خوردن بیدار کنید در زیر یک سالگی غذای
کمکی را بعد از شیر مادر بدهید اول شیر مادر را و بعد غذای کمکی بدهید هر
بچه ای ممکن است یک غذایی را نپسندد و یا ( به علت یک حساسیت غذایی و شکم
درد ) از خوردن آن غذا امتناع کند حدود یک ماه باید آن غذای خاص را از
دسترس و دید کودک خارج کرده و سپس بعد از یک ماه دوباره شروع کنید اگر کودک
آن غذای خاص را مصرف کرد مشکل رفع شده است ولی اگر باز هم کودک امتناع می
کند ممکن است حساسیت غذایی باشد و اگر به زور به او بدهیم سبب خونریزی
گوارشی در کودک می شود تنوع غذایی را در نظر بگیرید روش های پخت غذا را
تغییر دهید مثلاً اگر تخم مرغی که زرده آن سفت پخته شده باشد با آب هم
مخلوط کردیم ولی باز هم کودک نمی خورد اگر همین تخم مرغ را با شیر، سیب
زمینی، ماست مخلوط و یا در سوپ رنده کنیم ممکن است بخورد.
روش های کاربردی در تغذیه تکمیلی کودک
طرز تهیه حریره بادام
نمونه یک رژیم غذایی در سن 9 – 10 ماهگی کودک
نمونه یک رژیم غذایی در سن 11 و 12 ماهگی
روش های کاربردی در تغذیه تکمیلی کودک
موقع غذا دادن مادر باید عصبانی نباشد. مادر خوش خلقی داشته باشد به چشم کودک نگاه کند لبخند بزند و گفتار خوب داشته باشد
کودک در حالت خوابیده و خواب آلوده نباشد زیرا خطر آسپیره کردن دارد.
تحریکات محیطی نباشد محیط آرام باشد.
به زور غذا ندهید زیرا سبب مشکلات عصبی و کودک دچار پدیده تنفرغذایی می شود و روش غذا دادن به کودک در هر سنی متفاوت است.
غذای مورد علاقه کودک را در نظر داشته باشید.
بعد از 10 ماهگی به کودک اجازه دهید تا از انگشتانش برای خوردن غذا استفاده کند.
غذای
کودک باید جلوه داشته باشد سفره کودکانه بیاندازید قاشق کودکانه را انتخاب
کنید بچه باید خودش غذا بخورد و همانطوریکه در حال ریخت و پاش است شما هم
کنار او لقمه های کوچک آبدار غذا را به او بدهید با 2 – 3 قاشق شروع کنید و
در سن بین 8 – 9 ماه 4 – 8 قاشق و در سن 10 – 11 سال به 8 -12 قاشق
برسانید از 20 قاشق مرباخوری هم نباید بیشتر شود.
کودک را موقع غذا خوردن تنها نگذارید.
در صورت امتناع کودک از غذا خوردن تنوع غذایی را رعایت کنید.
از زردچوبه، آب لیموی ترش تازه، آب نارنج، آب هویج و سبزی های خوش بوی تازه استفاده کنید.
اگر یک غذایی را نخورد هر چند روز یک بار مجددآ آن را تهیه و ارائه دهید زیرا ممکن است بخورد.
اگر کودک غذا خورد تشویق، ولی اگر نخورد ملامت نکنید.
برای
تشویق کردن کودک به به گفتن، آفرین گفتن، گفتن آفرین سارا جان که غذایت را
می خوری اسم غذا را هم ببرید مثلاً بگویید مهسا کوچولوی ما سوپ می خورد به
به چه سوپ خوشمزه ای می خورد.
در صورت ریخت و پاش تحمل کنید.
اگر می تواند همراه خانواده سر یک سفره بنشیند و غذا بخورید.
اجازه بدهید کودک به تنهایی غذا بخورد ولی مواظب او باشید.
بین
6 ماه تا 12 ماه، اول شیر مادر و سپس غذای کمکی بدهید 70 درصد رشد کودک
مربوط به شیر مادر است پس شیر مادر در سال اول بر غذای کمکی ارجح است اگر
غذای کمکی را خورد ولی باز هم تمایل به خوردن شیر دارد مانعی ندارد. اگر
بیش از حد، زیر یک سال غذای کمکی بدهید شیر مادر به تدریج کاهش می یابد
غلظت غذای کمکی در ابتدا باید از شیر مادر غلیظ تر و از ماست رقیق تر باشد و
بتدریچ غلظت آن به ماست نزدیک شده و سپس با کج کردن قاشق، نباید غذا
براحتی بریزد.
روزهای اول تغذیه کودک، مادر می تواند غذا را با دستان و یا با قاشق بدهد.
تعداد دفعات تکمیلی در ابتدا 2 – 4 بار در روز است و در روزهای اول 1- 2 قاشق مرباخوری ( قاشق 5 سی سی ) بدهید.
در
مورد تخم مرغ، با یک نخود از زرده که با شیر مادر نرم شود شروع کنید و
افزایش بر اساس میل کودک است بین مواد غذایی جدید 3 روز فاصله بگذارید تا
حساسیت غذایی مشخص شود برخی غذاها مثل ( سیب زمینی، هویج، گشنیز، جعفری و
کدو تنبل ) حساسیت کمتری دارند و می توان با یک روز فاصله هم داد.
تمام
غذا ها ( غلات، گوشت ها، لبنیات، تخم مرغ، برنج، حبوبات، نشاسته، مغزیجات،
میوه های سبز تیره و نارنجی، روغن ها ( بخصوص روغن زیتون ) و چربی ها را به
او بدهید.
کودک باید روزانه یک ماده غذایی با منشاء حیوانی بخورد.
گوشت قرمز، گوشت مرغ، ماهی، بوقلمون بدهید مهم خوردن بک وعده غذای حیوانی
است فرقی ندارد که از کدام مصرف شود. بوقلمون میزان آلرژی کمتری دارد.
خانواده هایی که توان مالی خوبی ندارند می توانند از بال، گردن و یا سنگدان
مرغ استفاده کنند.
برای نداشتن آلرژی تاریخچه خانوادگی مهم است مثلاً
اگر در خانواده ای یک نفر به ماهی حساسیت دارند ممکن است بچه بعدی هم
حساسیت داشته باشد.
گوشت باید حالت دوبار چرخ کرده و یا به صورت قیمه له
شده باشد روغن زیتون و کنجد را هم می توان به آن اضافه کرد البته روغن
کنجد نسبت به زیتون حساسیت غذایی بالاتری دارد. کره حیوانی، خامه، کره نبا
تی را هم می توان اضافه کرد.
توصیه می شود از گوشت کوب فلزی استفاده کنید از مخلوط کن و آسیاب برقی استفاده نکنید.
مقدار کمی نمک هم می توانید به غذا اضافه نمایید.
بعد از غذای کمکی آب سالم مصرف کند.
در
کودکی ویتامین آ. د بر مولتی ویتامین ارجحیت است. روزانه 1 سی سی ویتامین آ
.د و یا مولتی ویتامین بدهید و بعد از 6 ماهگی 15 قطره معادل 15 میلی گرم
آهن که معادل 1.5 سی سی از شربت آهن است. اگر وزن کودک زیر 2.5 کیلوگرم
است وقتی وزن دو برابر شد آهن با دوز یک قطره برای هر کیلوگرم وزن بدن
بدهید قطره آهن را پشت زبان بریزید تا دندان سیاه نشود و با پارچه هم دندان
بچه را ماساژ بدهید بعد از دادن آهن آب میوه یا آب بدهید تا دندان های
کودک سیاه نشود.
برای دادن مایعات به کودکان 6 ماه تا 12 ماه آب لوله
کشی را یک دقیقه و آب رودخانه را 15 دقیقه بجوشانید آب معدنی را نیز به علت
داشتن املاح بالا ندهید. تا یک سالگی منابع اصلی تامین کننده مایعات بدن،
شیر مادر است و روزانه چند نوبت آب جوشیده خنک شده به او بدهید.
شیر گاو
پر چرب 3.5 درصد را بعد از یک سالگی بدهید حداکثر 500 سی سی بدهید و چای،
قهوه و نوشابه هم به علت اینکه کاهش جذب آهن ندهید کولاها سبب بی قراری و
چاقی کودک می شود و از 10 ماهگی هم اگر حساسیت فامیلی به شیر گاو منفی است و
بعد از دادن مقدار کمی از شیر گاو مشکلی ایجاد نشد تا 500 سی سی شیر گاو
را روزانه می توان داد.
آب میوه 30 – 60 سی سی، از اواسط ماه هشت، با لیوان نشکن دسته دار بدهید.
هر بار غذای کمکی می دهید مقداری آب سالم به کودک بدهید.
آب میوه های تجاری سبب ( اسهال و آسیب به مینای دندان و کم خونی و سوء تغذیه و نفخ شکم ) می شود.
در
6 ماهگی که غذای کمکی را شروع می کنیم دفعات تغذیه باید یک بار در روز و
به تدریج افزایش داده شود و بعد از یک ماه 3 بار در روز و بعد از 12- 9 ماه
3 – 4 بار در روز و در صورت تمایل بچه 1 – 2 بار میان وعده هم بدهید هر
گرم غذای داده شده باید 0.8 تا 1 کیلوکالری انرژی داشته باشد. اگر بچه
وزنگیری پیدا نکرد زیر یک سال باید شیر مادر افزایش داده شود. چربی شیر به
چربی شیر مصرفی مادر بستگی دارد. مادر اگر در هر نوبت غذا روغن زیتون و یا
کنجد استفاده کند شیر مادر چربی بیشتری پبدا می کند و حدود 90 درصد وزن
گیری در بچه ها خوب می شود. در 6- 12 ماهگی، ماهانه 300 گرم وزن گیری خوب
است.
در ماه 7 فرنی آرد برنج بدهید روز اول 1 قاشق داده، سپس افزایش
دهید و در پایان هفته صبح و ظهر و شب نیم تا یک استکان می توان داد بعد از
دو روز حریره بادام بدهید.
طرز تهیه حریره بادام
4 عدد بادام درختی را در آب خیس داده و
بعد از 24 ساعت پوست آن را کنده و با پشت الک رنده کنید و در فورمول فرنی
بریزید اگر خانواده ای به بادام حساسیت دارند البته حساسیت به بادام زمینی و
هندی بیشتر است در بادام درختی حساسیت زیادی نداریم بادام رنده شده را در
پارچه تمیز سفید ریخته و پارچه را وسط ظرف فرنی در حال جوش قرار دهید تا
لعاب وارد ظرف فرنی شود چند روزی از این فرنی لعاب دار به کودک می دهیم اگر
حساسیت نداد سپس می توانیم بادام را وارد فرنی کنیم و به کودک بدهیم.
از
هفته دوم سوپ را شروع می نماییم. سوپ دارای سیب زمین برنج و هویج است بعد
از دو روز گوشت را وارد آن می کنیم و تا پایان هفته دوم ادامه می دهیم.
در هفته سوم پوره انواع سبزیجات ( گشنیز و جعفری ) را به غذای کودک اضافه می شود.
هفته
چهارم در سوپ تنوع بدهید و هر غذای جدید را با غذای قبلی را حدود 5 – 7
روز فاصله بدهید مثلا نخود فرنگی یا تخود سبز را اضافه کنید اگر دور دهان
بچه به شدت قرمز شد تا 3 ماه این غذا را حذف می کنیم ولی اگر تحمل کرد می
توانیم ادامه بدهیم فرنی را حتما با آرد برنج بپزید اگر بخواهید با آرد
گندم بپزید بعد از 8 ماهگی باید بپزید در صورت آلرژی به گندم و سابقه
فامیلی مثبت به آلرژی بعد از یک سالگی بدهید.
در صورت عدم تمایل کودک به
فرنی یا حریزه بادام می توانید یک حلقه موز، یک تکه سیب، یک تکه به، آب
لیمو، آب نارنج به فرنی اضافه کنید تا طعم آن مطبوع شود.
نوع گوشت باید ( ماهیچه گوسفند، سینه یا ران مرغ، بوقلمون، گوشت دوبار چرخ کرده و بدون چربی ) باشد.
اگر خانواده به ماهی حساسیت ندارد مصرف ماهی بلامانع است.
هویج و سبزیجات به غذا اضافه شود.
هر بار 30 گرم گوشت دو بار چرخ کرده در غذا استفاده کنید.
در
هفته دوم غذاخورشدن، صبح فرنی یا حریره بادام و ظهر سوپ بدهید انواع
سبزیجات ( گشنیز، کرفس، کدو خورشتی، کدو حلوا، لوبیا سیز، سیب زمینی، جعفری
و شوید ) اضافه کنید و هر بار 30 گرم گوشت دو بار چرخ کرده در غذای کودک
بیریزید. در صورت عدم دسترسی به گوشت می توانید عدس یا ماش بدهید بال یا
گردن مرغ، سبزیجاتی مانند لوبیا، سیب زمینی، عدس، نخود فرنگی، ماش، گشنیز،
باقلا سبز یا شوید بدهید برای تقویت و برای اینکه میزان کالری و پروتئین
غذا بالا برود لوبیا را با سیب زمینی، عدس را با نخود فرنگی، ماش را با
گشنیز و باقلا سبز را با شوید بدهید.
آب سوپ آب گوشت ارزش غذایی زیادی ندارد.
تعداد
وعده های غذایی در هفته سوم بعد از غذا خورشدن، سه وعده است صبح فرنی یا
حریره بادام و ظهر سوپ، عصر هم پوره ( نرم شده با شیر مادر، شیر پاستوریزه،
کره، روغن زیتون، آب مرغ، آب گوشت ) بدهید. بتدریج سبزی های مختلف را به
سوپ اضافه نمایید.
ماه هشتم بعد از یک ماه غذا خور کردن بچه، اجازه
دارید زرده تخم مرغ را اضافه نمایید سوپ باید غلیظ تر باشد جگر، ماست،
پنیر، خرما، میوه و آب میوه بدهیم در اواخر هشت ماهگی غذاهای انگشتی بدهید
تعداد دفعات تغذیه 3 بار در روز و 1 – 2 میان وعده، بسته به میل بچه بدهید
10 – 15 قاشق مرباخوری ( حداکثر 20 قاشق مرباخوری ) توصیه شده است تخم مرغ
را 15 دقیقه بجوشانید.
ماه نهم کودک با دست خود غذا می خورد با لیوان
نشکن دسته دار آب می خورد غذا با غلظت بیشتر مثل ( حلیم، پلو، غذای انگشتی،
ارائه غذای جامد و نرم، نان، ذرت، ماکارونی، رشته فرنگی، حبوبات و
بیسکوویت ) بدهید این غذاها را بچه با دست خودش می تواند بردارد. 3 – 4 بار
در روز غذا داده شود و 1 – 2 میان وعده هم بدهید.
نمونه یک رژیم غذایی در سن 9 – 10 ماهگی کودک
صبجانه: زرده تخم مرغ + نان پنیر یا زرده تخم مرغ + نان و کره
میان وعده: پوره سبزی یا میوه غنی شده و غذای انگشتی
نهار: سوپ یا آش یا حلیم یا پلو با گوشت + کمی ماست با خرمای بدون پوست
میان وعده عصر: مثل میان وعده صبح
شام: مثل نهار
ماه
11 و 12 باید باید تنوع، غلظت و قوام غذا را در نظر داشته باشید در این سن
بچه ها از لثه ها و آرواره استفاده می کنند و می توانند غذا را بکنند بچه
ها را تنها نگذارید به بچه در حالت خواب آلودگی، بازی، خوابیده و طاق باز
غذا ندهید زیرا ممکن است آسپیره کند چغندر، شلغم و اسفناج را می توانید به
غذای کودک اضافه کنید 3 – 4 وعده همراه با دو میان وعده بدهید کته و پلو هم
می توانید بدهید به غذای کودک ( گوشت قرمز، گوشت سفید، مرغ، ماهی، کپک،
شتر، اردک، غاز، جگر، بوقلمون ) را اضافه کنید پودر نعناع، نعناع خشک،
جعفری، کرفس، آب لیمو ترش، آب نارنج، پودر لیمو عمانی ) را در آخر پخت غذا
اضافه کنید تا خاصیت خود را از دست ندهد در میان وعده ها از ( تکه کوچک
میوه، نان، عدسی، خرما، مسقطی، شله زرد، بیسکویت بدون خامه و کرم، کرفس،
هویج، سیب زمینی، حلوای خانگی که با آرد برنج یا آرد گندم پخته شده، بستنی
ساده، نان برشته که بتوان روی آن کره اضافه کرد ) استفاده کنید.
نمونه یک رژیم غذایی در سن 11 و 12 ماهگی
صبحانه: زرده تخم مرغ + نان و پنیر و گردو اگر بچه سوء تغذیه ندارد و
وزن مناسب دارد روزانه نصف زرده یا هر دو روز یک زرده کامل بدهید ولی اگر
سوء تغذیه داشت روزانه یک زرده تخم مرغ بدهید تا وزن مناسب پیدا کند و سپس
نصف کنید سفیده تخم مرغ را از یک سالگی می توانید شروع کنید در مورد سفیده
محدودیت ندارید اگر وزن بچه پایین است و سفیده تخم مرغ را دوست دارد می
توانید تا 3 عدد سفیده تخم مرغ هم به او بدهید. حتما، پنیر را با گردو به
بچه بدهید مقدار کمی هم مربای سیب، به یا هویج می توانید به او
بدهید
میان وعده صبح: میوه جات، مسقطی، پوره سبزی، حلوا، شله زرد، نان و خرما بدون پوست
نهار: یکی از انواع کته، پلو، خوراک ها همراه با ماست که با پشت قاشق نرم شده باشد بدهبد
میان وعده عصر: میوه یا سبزی پخته می توانید بدهید هر کدام از کره، بستنی، مسقطی، حلوا و عدسی را می توانید بدهید
شام: مثل نهار بدهید.
عسل را زیر یک سال ندهید اگر در آزمایشگاه بتوانید عسل را تست کنید که عسل بوتولیسم نداشته باشد زیر یکسال هم می توانید بدهید
