خواص سماق (Sumac)
نام علمی سماق Rhus coriaria است. “سماق” در قدیم “سماک” نیز تلفظ می‌شده است، در حقیقت فارسی آن سماك و عربی آن سماق است.
سُماق
درختچه ای است کوهستانی که میوه‌های خوشه‌ای دارد. رنگ میوه ی آن قرمز و
قهوهای است (تصویر مجاور) و طعم آن گس است، ولی پس از رسیدن ترش می‌شود.
میوه ی سماق پس از کوبیدن به عنوان چاشنی، همراه با غذاهایی مانند کباب
استفاده می‌شود.
این گیاه اغلب در مناطق مدیترانه، جنوب ایتالیا و
آسیای شرقی به ویژه در ایران دیده می شود. انواع متنوعی دارد که برخی از
آنها جنبه ی تزیینی داشته و اگر حواسمان نباشد، می تواند موجب مسمومیت و
خارش گردد.
در
یونان باستان از چوب سماق برای رنگ آمیزی پارچه‌های پشمی استفاده می‌شده
است و در کشور ایتالیا از این گیاه برای رنگ دادن به چرم استفاده می کردند.
در برخی از کشورها از سماق نوشیدنی تهیه می کنند که برای تسکین درد معده و اختلالات گوارشی موثر است.
سماق از نظر طب قدیم، سماق سرد و خشک است.
حال خواص سماق عبارتند از :
– خاصیت ضد میكروبی دارد.
– خاصیت آنتی اکسیدانی
دارد. آنتی اکسیدان ها موادی هستند که از عمل رادیکال های آزاد در بدن
جلوگیری می کنند. رادیکال های آزاد با تخریب سلول های بدن نقش مهمی در بروز
انواع سرطان دارند. بنابراین آنتی اکسیدان ها از بروز سرطان ها جلوگیری می کنند.
– برای بیماران دیابتی مفید
است، زیرا یكی از عوامل به وجود آمدن عوارض مختلف در دیابتی ها، تركیب شدن
گلوكز (قند خون) با پروتئین های حیاتی بدن است كه به تغییر ساختار شیمیایی
و عملكرد این پروتئین ها می انجامد. مطالعات نشان می دهد كه سماق تا 81
درصد از بروز این فرایند جلوگیری می كند.
– برای دندان درد مفید است.
– اشتها را تحریک می‌کند.
– به دلیل داشتن تانن فراوان، قابض و پاک کننده معده می‌باشد.
– خاصیت ادرارآور یا دیورتیک دارد.
– تب را پایین می آورد.
– در درمان بیماری‌های روماتیسمی و نقرس موثر است.
– خون را تصفیه می کند و مواد زائد خون (مانند اوره) را دفع می کند.
– لثه‌ها را تقویت کرده و آنها را محکم می سازد.
– برای برطرف شدن تهوع و بی اشتهایی مفید است.
– تقویت کننده ی دستگاه گوارش است.
– از خونریزی معده جلوگیری می‌کند.
– علت افزودن سماق به کباب این است که خوردن گوشت کباب شده باعت تولید آنزیم‌هایی در بدن می‌شود كه مضر هستند. سماق می‌تواند اثر این آنزیم ها را خنثی كند.
– در رفع غلظت خون موثر است.
– خوردن گرد سماق با آب سرد از خونریزی داخلی جلوگیری می کند.
– غرغره ی جوشانده سماق برای ورم گلو و دهان مفید است.
– مالیدن آب جوشانده ی سماق روی محل ضربه دیده، از ورم آن جلوگیری می کند.
–
گردی كه روی میوه سماق مینشیند و به آن خاك سماق میگویند، بسیار قابض و
كمی تلخ است و به علت داشتن املاح، از ترشحات بی رنگ زنانه جلوگیری میكند.
– منوراژی (خونریزی رحم) و خونریزی در فواصل قاعدگی را کاهش می دهد.
– خونریزی سینه (هموپتزی) را کم می کند.
– اسهال معمولی و اسهال خونی را برطرف می کند.
– کمپرس با سماق در التیام زخم، سوختگی، اگزما، ترک نوک سینه و عضو ضرب دیده موثر می باشد.
– برای رفع تهوع و استفراغ ، سماق را با زیره و آب سرد مخلوط کرده و مصرف نمایید.
– چای سماق برای کاهش تعریق به کار می رود.
– کسانی که هموروئید (بواسیر) دارند و زنانی که ترشحات بی رنگ زنانه دارند، سماق را جوشانده و داخل لگنی بریزند و در آن بنشینند.
– در قدیم برگ درخت سماق را دم کرده و برای سیاه کردن مو از آن استفاده می کردند.
– در قدیم سماق برای درمان سوزاک و سل به کار می رفته است.
– در قدیم شیره خارج شده از درخت سماق را برای درمان بیماری های دستگاه ادراری به کار می بردند.
هشدارها :
* خوردن سماق تازه باعث مسمومیت می شود. بنابراین فقط باید خشک آن را مصرف نمود.
* به دلیل اینکه طبیعت سماق سرد است، برای افراد سردمزاج مناسب نیست و باید با گیاهان گرم مصرف شود.
* مصرف بیش از حد سماق می تواند مسمومیت زا باشد.
* سماق را باید به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری نمایید.
مروری بر خواص لپه
لپه از گروه حبوبات، یک گیاه دولپه‌ای است و در خانواده نخود جای
می‌گیرد. می‌دانید که حبوبات ارزش غذایی بسیار بالایی دارند و مناسب‌ترین
جایگزین برای گوشت هستند زیرا علاوه بر پروتئین، مقداری نشاسته هم دارند.
بنابراین هم انرژی بدن را تامین می‌کنند و هم پروتئین مورد نیاز را به
مصرف‌کننده می‌رسانند.
مواد مغذی لپه
*هر
واحد غذایی لپه که حدود یک فنجان نپخته است، معادل یک واحد گوشت یعنی 60
تا 90 گرم وزن دارد. بیش‌ترین ارزش غذایی حبوبات به پروتئینشان بازمی‌گردد و
برای افرادی که دچار سوءتغذیه هستند، کودک یا سالمندند یک انتخاب مناسب
تلقی می‌شوند. با خوردن هر 100 گرم لپه 22 گرم پروتئین تامین می‌شود
بنابراین کسانی که گوشت نمی‌خورند، بهتر است که لپه را به عنوان یکی از
اعضای خانواده حبوبات با برنج مخلوط و آن را مصرف کنند.
*از نظر انرژی یک واحد غذایی لپه پخته، حدود 231 کیلوکالری انرژی و 16 گرم پروتئین دارد.
*لپه منبع خوبویتامین B١،B٦واسیدفولیکنیز می‌باشد البته به شرطی که خیلی پخته نشود چون ویتامین‌های گروه B در برابر حرارت ناپایدارند.
*جالب
است بدانید که لپه از منابع گیاهیکلسیمنیز هست به طوری که با خوردن 100
گرم از آن حداقل 60 میلی‌گرم کلسیم تامین می‌شود البته این مقدار جذب
پایین‌تری دارد اما برای آن‌هایی که شیر و لبنیات نمی‌خورند یک عادت غذایی
مناسب تلقی می‌شود.
لپه منبع غنی فیبر است به همین دلیل برای کاهش کلسترول خون و کاهش بیماری‌های قلبی – عروقی توصیه می‌شود
لپه و بیماری‌های قلبی عروقی
*لپه منبع غنی فیبر است به همین دلیل برایکاهش کلسترول خونو کاهش بیماری‌های قلبی – عروقی توصیه می‌شود.
*عامل
دیگری که باز هم لپه را در کاهش بیماری‌های قلبی – عروقی و تنظیم فشارخون
برجسته می‌سازد، وجود پتاسیم است. به طوری که هر واحد آن حدود 710
میلی‌گرمپتاسیمدارد. در مقابل پتاسیم، مقدار سدیم لپه کم است و به همین
خاطر به افراد فشارخونی خوردن آن توصیه می‌شود.
*لپه مانع از ایجاد پلاک در رگ‌های خونی می‌شود از این رو به حفظ سلامت قلب کمک می‌کند.
لپه و کم‌خونی فقر آهن
لپه
از نظر مواد معدنی منبع خوب آهن بوده و برای افرادی که کم‌خون هستند، ماده
غذایی مناسبی به حساب می‌آید. مصرف هر پیمانه لپه، 14درصد نیاز روزانه بدن
بهآهنرا تامین می‌کند.
لپه و سلامت دستگاه گوارش
همان‌طور
که ذکر شد لپه منبعی غنی از فیبر است به همین دلیل برایپیشگیری از
یبوستتوصیه می‌شود و احتمال ابتلا به بیماری‌های روده را کاهش می‌دهد و در
کاهش وزن نیز موثر است.
لپه و بیماری دیابت
آخرین
تحقیقات انجام‌شده بیانگر این است که لپه حاوی کلسیم ومنیزیمو اسید چرب
است و از این لحاظ برای بیماران دیابتی فوق‌العاده عالی است. لپه موجب
می‌شود که کلیه‌های این بیماران خوب کار کند و چون حاوی آنتی‌اکسیدان نیز
هست برای کاهش فشارخون بالا بسیار خوب و مفید است.
گفتنی است
کربوهیدرات و پروتئین موجود در حبوبات باعث می‌شوند فرد دیابتی مدت زیادی
در طول روز احساس سیری کند و به سراغ مواد شیرین نرود.
همچنین لپه دارای فیبر بالایی است و می‌تواند جایگزین خوبی برای نان و برنج باشد، البته هنگام طبخ نباید خیلی زیاد پخته شود.
لپه در مقایسه با سایر حبوبات
بهتر
است لپه در برنامه غذایی هفتگی حداقل یکی، دو بار مصرف شود. یکی از
ویژگی‌های بارز لپه در مقایسه با دیگر حبوبات این است که سریع پخته می‌شود.
البته لپه هم مانند سایر حبوبات نفاخ است اما چون پوست آن گرفته می‌شود به
مراتب نفخش کمتر از سایر حبوبات بوده و خیلی نیاز به خیساندن ندارد اما
افرادی که احساس می‌کنند با مصرف لپه دچار نفخ می‌شوند، بهتر است آن را
خیسانده، آب آن را دور بریزند و بعد آن را به غذایشان اضافه کنند.
