با كباب سماق بخورید تا کمتر جاق شوید !
گیاهان نقش مهمی در سلامتی افراد را
دارند.به طوری که پزشکان همیشه تاکید می کنند گیاهان همیشه غذای اصلیتان یا
در کنار غذای اصلیتان باشد.مثا سماق خوردن همراه با کباب.
اصول طب سنتی هندوستان، چین، آفریقا، یونان
و ایران همگی بر پایه تغذیه سالم و مضر یا مصلح بودن مواد غذایی است.
منظور از مصلح، نوعی ماده غذایی یا گیاه دارویی است که مصرف آن همراه غذای
موردنظر، در اصلاح و تعدیل عوارض جانبی احتمالی آن غذا موثر خواهد بود و در
ضمن، هضم غذا را بهتر کرده و خواص، فواید، جذب و اثرگذاری آن را در بدن
بیشتر خواهد کرد. هیچ می دانید پرمصرف ترین مصلح هایی که در طول هفته میل
می کنید، چیست؟ به عنوان نمونه هنگامی که به آبگوشت ادویه افزوده می شود،
جدا از اینکه طعم خوبی به آن می دهد، باعث می شود که نفاخ بودن این غذا نیز
از بین برود. این سازگاری و ناسازگاری های مواد در کتاب قانون ابن سینا و
مخزن الدویه عقیلی شیرازی آورده شده و من نیز قصد دارم در این نوشته به
اختصار به آنها اشاره کنم.
● نقش گیاهان معطر
گیاهانی که دارای رایحه و اسانس هستند،
زیاد همراه غذاها استفاده می شوند و به هضم غذا کمک می کنند. این گیاهان
مانند نعناع، گشنیز، شوید، کاری، آویشن و…. به صورت ادویه، خشک یا تازه
مورد استفاده قرار می گیرند. در نتیجه، نقش آنها در کاهش نفخ و گازهای
ایجادشده و دل درد بسیار موثر است و باعث هضم و جذب بهتر غذا می شود. اما
نکته قابل توجه این است که میزان اثر آنها با هم متفاوت است. برخی گیاهان
از اثر بیشتر، برخی متوسط و برخی دیگر از اثر ضعیفی برخوردارند. نکته بعدی
این است که هر کدام از این گیاهان عطری متفاوت دارند و به همین دلیل افزودن
این گیاهان در هر غذایی مناسب نیست.
● خاصیت نعناع و گشنیز
هر گیاه معطری در چندین اثر، از جمله خواص
ضددرد، ضداسپاسم، ضدمیکروب، ضدنفخ و تقویت معده دخالت دارد. یکی از پرمصرف
ترین گیاهانی که به عنوان گیاه دارویی و مصلح غذایی مورد استفاده قرار می
گیرد، نعناع است که یکی از خواص مهمش ضدنفخ بودن است و به همین دلیل مصرف
آن به همه سنین توصیه می شود. گیاه بعدی گشنیز است که برگ و دانه این گیاه
به شکل های متفاوتی به غذا افزوده می شوند. از خواص گشنیز می توان به ضدنفخ
و ضددردبودن آن اشاره کرد. این گیاه را می توان هم به غذا اضافه کرد و هم
در کنار غذا از آن بهره برد.
● ۳۰ خاصیت کاری
یکی از پرمصرف ترین ادویه های شرق و غرب،
کاری است. کاری از حدود ۲۰ گیاه اسانس دار تشکیل شده که قسمت اعظم آن را
زردچوبه تشکیل می دهد. براساس تحقیقات صورت گرفته، ثابت شده است که اسانس
این ادویه دارای بیش از ۳۰ خاصیت (هضم کننده، مسکن، آنتی اکسیدان، صفراآور،
محافظ کبد و …) است. ادویه کاری به غیر از اینکه به غذا طعم و عطر خوبی می
بخشد، برخی از سموم کبد را نیز خنثی می کند و اثر موادی را که باعث ایجاد
سرطان می شوند، از بین می برد. همچنین عضلاتی را که دچار اسپاسم یا گرفتگی
شده اند، شل می کند و درد را تسکین می دهد.
● به چلوکباب تان سماق بزنید !
از گذشته های دور در ایران همراه چلوکباب و
برخی از غذاها، سماق استفاده می شده است. امروزه مقالات متعددی حاکی از آن
است که این ماده خاصیتی چندکاره دارد و مواد موجود در آن خواص ضدمیکروبی
بسیار قوی دارند. به عنوان نمونه، از آنجا که گوشت مورد استفاده برای طبخ
کباب چرب است، سماق موحب کاهش کلسترول و جذب چربی موجود در آن می شود.
همچنین سماق آلودگی موجود در گوشت را از بین می برد و از طرفی خاصیتی قابض
دارد؛ یعنی اگر التهابات یا زخم هایی در مسیر لوله گوارش باشد تا حدودی
موجب بهبود آنها شده و محافظ خوبی برای کبد است.
● گلپر، مصلح باقلا
گیاه گلپر از خانواده جعفری است و دانه
(میوه های) آن دارای اسانس است. این گیاه فقط در ایران می روید و از قدیم
برای معطرکردن و طعم بخشیدن به غذا مورد استفاده بوده است. برای استفاده از
گلپر باید دانه های آن را پودر کرد و سپس به صورت مستقیم یا مخلوط با
گیاهان دیگر – به خصوص به شکل ادویه جات ایرانی – مورد استفاده قرار داد.
گلپر گذشته از اینکه هضم کننده خوبی است؛ مقوی معده، ضدمیکروب و ضداسپاسم
است و خاصیت ضدنفخ قوی دارد. به همین دلیل، معمولا آن را به باقلا که نفاخ
است، می افزایند.
● خاصیت فلفل سیاه
فلفل سیاه پودر حاصل از دانه های درختی است
که موطن آن هندوستان و برخی کشورهای شرقی است. جالب است بدانید که درخت
فلفل در ایران نمی روید و از اقلام گیاهی وارداتی است. فلفل سیاه علاوه بر
تندکردن غذا، دارای خاصیت ضدنفخ و ضداسپاسم بوده و محرک خوبی برای معده
است. در ضمن فلفل سیاه هضم کننده مناسبی برای غذا به شمار می رود و خاصیت
معرق دارد و باعث گرم کردن بدن می شود و مصرف آن در سرماخوردگی مفید است.
فلفل سیاه با فلفل سبز و قرمز کاملا متفاوت است و از نظر خواص هم اینها
ارتباطی به هم ندارند.
● فایده آویشن
آویشن یکی از گیاهان معطری است که از قدیم
به عنوان یک گیاه دارویی – غذایی کاربرد داشته است. اکثر خواص آن مربوط به
اسانس برگ های آن است که بویی بسیار نافذ و قوی دارد. این اسانس، خاصیت
ضدمیکروب و ضدقارچ نیز دارد. همچنین برای هضم غذا بسیار مفید بوده و به
عملکرد بهتر معده کمک می کند. به همین دلیل، در غذاهای متعددی مورد استفاده
قرار می گیرد. آویشن گذشته از اثرات ضددرد، ضدنفخ و ضداسپاسمی که دارد،
دارای خواص ضدحساسیت و ضدسرفه و ضداحتقان (گرفتگی بینی) و خلط آوری نیز هست
و توصیه می شود که همراه با غذا مصرف شود.
شیر خشک را جایگزین شیر مادر نکنید
در اسلام و طب سنتی بسیار تاکید شده است که نوزادان را با شیر مادر تغذیه کنید.
شیر مادر حاوی اسید های چرب و قند لاکتوز و آب و اسید های آمینه است که
تمامی این مواد برای رشد مغزی نوزاد لازم می باشد.بنابراین شیر مادر بهترین
غذا برای نوزاد است و دارای حداقل ۱۰۰ جز است که شیر خشک آن ها را ندارد و
فواید شیر مادر و اثرات آن بر نوزاد شامل:
- بر ضریب هوشی نوزاد موثر است.
- شیر مادر داری آنتی بادی های مادر است که از طریق شیر به نوزاد منتقل
می شود و بنابراین ضد بیماری می باشد و نوزاد را در برابر بیماری ذات الریه
و مسمومیت غذایی و برونشیت و آنفلوآنزا و عفونت گوش آلرژی جوش و اسهال و
سرخچه حفظ می کند. - شیر مادر بر عملکرد ریه نوزاد تاثیر گذاشته و مانع از تنگی نفس او می شود.
- شیر مادر از لحاظ روانشناسی نیز بر نوزاد موثر است به این صورت که
نوزاد به مادر وابسته تر می شود و از گرمی سینه مادر خود لذت برده و بیشتر
شیر می خورد. - مکیدن سینه مادر به رشد فک نوزاد کمک می کند و کودکی که دارای فک محکمی باشد، دندان های سالمی خواهد داشت.
- کودکانی شیر مادر خورده اند، تا سن ۱۵ سالگی کمتر دچار دیابت نوع یک،
بیماری MS، بیماری قلبی و سرطان می شوند.کودکان شیر مادر خوار مشکلات
روانشناختی، رفتاری و یادگیری کمتری دارند.
۷- شیرمادر خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کم می کند.
۸- شیرمادر از بسیاری از بیماری ها و مشکلات دوران بزرگسالی نیز
جلوگیری می کند. این مشکلات و بیماری ها عبارتند از: چاقی و اضافه وزن،
افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون، اگزما، دیابت، آسم و لوسمی (سرطان
خون).
۹- شیرمادر می تواند میزان استرس و خونریزی پس از زایمان را کم کند.
۱۰- تغذیه نوزاد با شیر مادر در سال اول زندگی، میزان بیماری ها و مرگ و میر ها را کاهش می دهد.
۱۱- شیر مادر دارای اسید چربی است که به رشد مغز نوزاد کمک می کند.
۱۲- نوزادان شیر مادرخوار اضافه وزن نمی یابند، بلکه به وزن مناسب سن و قد می رسند.
۱۳- نوزادان نارسی که شیر مادر می خورند، بهتر رشد می کنند و ضریب هوشی بالاتری نسبت به نوزدان نارسی که شیر خشک می خورند، دارند.
۱۴- شیر مادر همیشه آماده است و احتیاج به گرم کردن و میکروب زدایی ندارد.
۶ فایده شیرمادر برای مادر
۱- شیردهی احتمال بارداری مجدد را کاهش می دهد.
۲- مادرانی که به نوزاد خود شیر داده اند، از بیماری پوکی استخوان،
سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، دیابت نوع ۲ و سلیاک (عدم تحمل گلوتن
گندم) در امان می باشند.
۳- شیردهی موجب کاهش وزن مادر می شود. مادر مقدار زیادی کالری را برای
ساخت شیر از دست می دهد، در نتیجه افزایش وزن دوران بارداری اش کاهش می
یابد.
۴- مکیدن سینه مادر باعث ترشح هورمونی می شود که این هورمون، رحم را به سرعت به حالت اول خود برمی گرداند.
۵- از نظر اقتصادی ارزان ترین شیر و مناسب ترین شیر برای نوزاد، شیر مادر است.
۶- مادری که شیر خود را به کودک می دهد، از نظر روحی و جسمی رشد می کند،
کمتر احساس خستگی و اضطراب و دلواپسی می کند و حسی قوی برای برقراری
ارتباط با نوزاد خود دارد.
تفاوت شیرمادر با شیر خشک
* نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می کند.
* ترکیبات شیر خشک تا اندازه ای شبیه ترکیبات شیر مادر است، اما مقدار
مواد مغذی آن برای همه نوزادان یکسان است. در حالی که شیر هر مادری متناسب
با نوزاد خودش است.
* در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می شوند، اسهال ۳ تا ۴ بار بیشتر رخ می دهد.
* تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می دهد کودکانی که از شیر
مادر استفاده می کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی شوند. در حالی که
نوزاد شیر خشک خوار در کودکی ۲۰ تا ۳۰ درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت.
* نوزادانی که در ۳ ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می کنند، ۳۴ درصد
کمتر از نوزادان شیر خشک خوار احتمال ابتلا به دیابت وابسته به انسولین را
خواهند داشت.
* نوزادان شیرمادر خوار نسبت به نوزادان شیرخشک خوار، در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری های قلبی می شوند.
* نوزاد وقتی خسته شد، می تواند دیگر سینه مادر را مک نزند و مدتی صبر
کند و بعد شروع به مک زدن کند، اما در تغذیه با شیشه شیر این امر ممکن
نیست.
خواص موجود در شیرمادر
* در اولین روز تولد، کلستروم ( colostrum) که مایعی زرد رنگ و غنی از
آنتی بادی است از سینه مادر خارج می شود. این مایع، سیستم ایمنی بدن نوزاد
را تقویت کرده و از او در مقابل بیماری ها محافظت می کند.
* هنگامی که نوزاد سینه مادر را مک می زند، در ابتدا، شیر آبکی و شیرین
می باشد. بعد از مقداری مک زدن، شیر چرب تر و سفت می شود و احتیاجات نوزاد
را برای رشد تامین می نماید.
* شیر مادر بر اساس تغییرات آب و هوا تغییر می کند، مثلا در هوای گرم، نوزاد احتیاجی به آب ندارد، زیرا ترکیب شیر مادر تغییر می کند.
* شیر مادر دارای مواد مغذی، آنتی بادی، هورمون، آنتی اکسیدان و دیگر موادی است که نوزاد به آن احتیاج دارد.
* شیر مادر از مواد مغذی موجود در خون و ذخیره غذایی بدن مادر تامین می شود.
* یک مادر سالم روزانه ۶۴۴ تا ۷۵۶ گرم شیر تولید می کند. برای تولید این مقدار شیر، ۵۰۰ کالری انرژی لازم است.
* شیر مادر دارای ۳۳۰ میلی گرم کلسیم در هر لیتر است.
از کجا بفهمیم که مقدار شیر مادر برای تغذیه نوزاد کافی است؟
– نوزاد غالبا هر ۸ تا ۱۲ ساعت یک بار، شیر می خواهد.
– نوزاد ۱۰ تا ۱۵ دقیقه از هر سینه مادر شیر می خورد.
– نوزاد باید حداقل ۶ عدد پوشک را در روز خیس کند.
– در ماه اول، نوزاد حداقل ۳ بار در روز مدفوع می کند. مدفوع نوزاد زرد و نرم می باشد.
– نوزادان در ابتدا، وزن کم می کنند. اما در عرض ۲ هفته تغذیه با شیر مادر، به وزن اولیه خود می رسند.
– نوزاد از ابتدای تولد تا ۴ ماهگی، باید ۱۱۳ تا ۱۱۷ گرم در هفته، وزن زیاد کند.
