نماز و علم پزشکی
سخن مولای متقیان جهان پیشوای شیعیان حقیقی، حضرت علی (ع) است که می‌فرمایند :
العلم و الدین توامان، اذا افترقا احتراقا
علم و دین پیوسته با یکدیگرند و هر گاه جدای از هم باشند ، آتش افروز خواهند بود.
نكته اول: تأثير نماز بر بهداشت خواب
هر
انسان طبیعی در حدود 3/1 عمر خود را در خواب به سر می برد و تاثیر خواب بر
روان و جسم انسان از دانسته های مسلم علم پزشکی است. بطوریکه امروزه
تغییرات خواب انسان از پیش آگهی های مهم و قابل توجه در زمینه ابتلا به
بیماری ها، به حساب می آید .
به
عنوان مثال، در اشخاص مبتلا به افسردگی، میزان خواب به نحو چشمگیریافزایش
ویا به ندرت کاهش پیدا می کند. تغییرات خواب انسان در بیماری های جسمی نیز
بسیار چشمگیر است، به خصوص اگر تاثیر نارراحتی های روان انسانبر جسم او را
در نظر داشته باشیم و به یاد آوریم که بیش از 60 % مراجعه کنندگان به
بیمارستان های عمومی، در واقع از یک مشکل روانی رنج می برند. به این ترتیب
ایجاد بهداشت خواب، در واقع یک رکن مهم بهداشت روانی و جسمی به حساب می آید
و هر عاملی که در تنظیم بهداشت خواب موثر باشد، پیشگیری کننده و حتی
درمانگر بسیاری از بیماری های جسمی و روانی است.
امروزه،نخستین
اصلی که در ایجاد بهداشت خواب، توسط جدیدترین منابع علمی دنیا توصیه می
شود ” بیدار شدن هر صبح سر یک موقع مشخص از خواب است”
یک
نگاه کلی به جدول اوقات شرعی نشان می دهد، که وقت نماز صبح، در تمام طول
سال، با در نظر گرفتن تغیرات ناشی از حرکات وضعی و انتقالی زمین، زمان
ثابتی است و اقام کننده نماز صبح، با برخاستن پس از اذان در واقع اساسی
ترین گام را در جهت رعایت بهداشت خواب و در نتیجه آن، سلامت بدنی و تعادل
روانی برداشته است.
نكته دوم: تأثير نماز بر بيماري افسردگي
حضرت علی (ع) :
” خداوند هر گاه خیری بر بنده اش بخواهد به او کم خوابی و کم خوری و کم حرفی را تلقین می کند .”
دانش پزشکی ضرف چند دهه اخیر موفق به اکتشفات مهمی پیرامون خواب شده است و آن کشف بخش مهم در طول خواب انسان به نام خواب REM بوده است [1]. پس از انکه در حدود 45دقیقه از به خواب رفتن انسان گذشت، مرحله REM آغاز می شود و به مدت کوتاهی حدود 10 تا 15 دقیق ادامه می یابد.در طول مرحله REM
از خواب، به طرز اسرار امیزی تمام عضلات اسکلتی بدن از کار می افتد و شخص
کاملاً بی حرکت می شود و نوار مغزی شخص به جای حالت خواب، حالت بیداری کامل
را نشان می دهد. به طوری که دراین حالت مغز از فعالیت بالایی برخوردار
است.
در طی REM
درجه حرارت بدن و ضربان قلب به طور غیر منتظره ای بالا می رود وحرکات
سریعی در چشمان فرد دیده می شود که وجه تسمیه این مرحله نیز می باشد (مرحله
حرکات سریع چشم) و چنانچه شخص را در این حالت بیدار کنیم به احتمال بسیار
قوی ابراز می کند که در حال خواب دیدن بوده است.
مرحله REM پس از 10 تا 15 دقیقه متوقف می شود و پس از آن در طول خواب و به طور دوره ای و بطور منظم تکرار می شود . با این وجود کل دوران REM
در طول یک خواب 8 ساعتی در اشخاص طبیعی 90 دقیقه خواهد بود و قسمت اعظم آن
در ساعات نزدیک به صبح به وقوع می پیوندد. امروزه دانش پزشکی به اثبات
رسانده است که در بیماری افسردگی یکی از تظاهرات مهم، افزایش یافتن طول
خواب REM نسبت به میزان طبیعی است. به طوری که شخص افسرده به میزانی بیش از سایر اشخاص خواب می بیند. یعنی زمان بیشتری را در مرحله REM بسر می برد. از ان جهت یک مبنای مهم در تولید داروهای ضد افسردگی ایجاد داروهایی است که کاهش دهنده مرحله REM
خواب باشند.از جمله داروهای ضد افسردگی 3 حلقه ای علاوه بر این یک روش
درمانی جدید برای بیماران افسرده، بیمار نگه داشتن آنها، برای کاهش میزان REM می باشد. زمان نماز صبح که درسوره مبارکه “
اسراء” با عنوان ” ان القران الفجر کان مشهودا” از آن نام برده شده است و
مورد تاکید فراوان می باشد. به گونه ای قرار گرفته است که سبب کاهش دادن
قابل ملاحظه میزان خواب REM دراشخاص می شود.همانطور که خواندید قسمت اعظم خواب REM در حوالی صبح بوقوع می پیوندد و چنانچه شخص خود را ملزم به بیداری صبحگاهی کند در حقیقت جلوی ورود خود به مرحله قابل توجهی از خواب REM
را گرفته است. از این جهت بیداری صبحگاهی برای نماز خود به تنهایی می
تواند به عنوان واکسنی در پیشگیری افسردگی و حتی دارویی در درمان افسردگی
مطرح باشد. لازم به توضیح است که خواب REM
در حد تعادل برای سلامت و رفع خستگی لازم است اما زیادی آن منجر به مشکلات
مختلف از جمله افسردگی می شود و نقش نماز به عنوان متعادل کننده میزان REM مطرح است
تاثیر نماز بر بهداشت خواب
تاثیر نماز بر بهداشت خواب:
هر انسان طبیعی در حدود 3/1 عمر خود را
در خواب به سر می برد و تاثیر خواب بر روان و جسم انسان از دانسته های مسلم
علم پزشکی است . بطوریکه امروزه تغییرات خواب انسان از پیش آگهی های مهم و
قابل توجه در زمینه ابتلا به بیماریها ، به حساب می آید .
به
عنوان مثال ، در اشخاص مبتلا به افسردگی ، میزان خواب به نحو چشمگیری ،
افزایش و یا به ندرت ، کاهش پیدا می کند . تغییرات خواب انسان در بیماریهای
جسمی نیز بسیار چشمگیر است ، بخصوص اگر تاثیر ناراحتی های روان انسان بر
جسم او را در نظر داشته باشیم و به یاد آوریم که بیش از 60 درصد مراجعه
کنندگان به بیمارستانهای عمومی ، در واقع از یک مشکل روانی رنج می برند.
به
این ترتیب ایجاد بهداشت خواب ، در واقع یک رکن مهم بهداشت روانی و جسمی به
حساب می آید و هر عاملی که در تنظیم بهداشت خواب موثر باشد ، پیشگیری
کننده و حتی درمانگر بسیاری از بیماریهای جسمی و روانی است .
امروزه
، نخستین اصلی که در ایجاد بهداشت خواب ، توسط جدیدترین منابع علمی دنیا
توصیه می شود بیدار شدن هر صبح سر یک موقع مشخص از خواب است (1).
یک
نگاه کلی به جدول اوقات شرعی ، نشان می دهد ، که وقت نماز صبح ، در تمام
طول سال ، با در نظر گرفتن تغییرات ناشی از حرکات وضعی و انتقالی زمین ،
زمان ثابتی است و اقامه کننده نماز صبح ، با برخاستن پس از اذان در واقع
اساسی ترین گام را در جهت رعایت بهداشت خواب و در نتیجه آن ، سلامت بدنی و
تعادل روانی برداشته است .
