از کجا بفهمیم کمبود ویتامین D داریم؟!
ویتامین
D ماده مغذی است که برای سلامت استخوان، سلامت پوست و سلامت روانی ما
ضروری است. ۸۰ تا ۹۰ درصد از ویتامین D مورد نیاز ما می‌تواند از تابش نور
خورشید به پوست ما در بدنمان ساخته شود و برخلاف تصور عمومی حتی با یک رژیم
غذایی سالم ممکن است مقدار کافی ویتامین D را دریافت نکنید.
حتی
بهترین منابع غذایی ویتامین D ممکن است نتواند نیاز روزانه شما به
ویتامین D را فراهم کند. برای مثال ماهی آزاد- یکی از بهترین منابع ویتامین
D- را در نظر بگیرید: صد گرم از این ماهی حدود ۴۵۰ واحد بین‌المللی
ویتامین D دارد. اما در یک وعده آب پرتقال غنی‌شده ۱۳۷ واحد و در یک وعده
شیر غنی‌شده ۱۲۰ واحد ویتامین D وجود دارد.
میزان توصیه‌شده روزانه ویتامین D تا یکسالگی ۴۰۰ واحد ، از یک تا ۷۰ سالگی ۶۰۰ واحد و در بالای ۷۰ سالگی ۸۰۰ واحد است.
کودکان
در صورتی که به اندازه کافی ویتامین D از راه مواد غذایی و تابش آفتاب به
پوست دریافت نکنند، در معرض خطر بیشتر بیماری نرمی استخوان یا ریکتر قرار
می‌گیرند و در مورد بزرگسالان کمبود ویتامین D به پوکی استخوان زیاد است.
کمبود ویتامین D همچنین با افزایش خطر فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ همراهی
دارد.
بروز این هفت نشانه در شما ممکن است بیانگر کمبود ویتامین D باشد:
1- استخوان‌های‌تان درد می‌کنند
کمبود
ویتامین D به خصوص در زمستان‌ها در بزرگسالان ممکن است به درد استخوان‌ها و
عضلات بینجامد و همچنین خشکی صبحگاهی مفاصل هنگام بیدار شدن از خواب ممکن
است رخ دهد.
2- احساس افسردگی می‌کنید
ظاهر ویتامین D میزان ناقل عصبی سروتونین را در مغز افزایش می‌دهد و سروتونین می‌تواند باعث بهبود خلق و خوی شما شود.
یک
بررسی کوچک در سال ۱۹۹۸ نشان داد که افراد سالمی که در طول زمستان
مکمل‌های ویتامین D دریافت کرد‌ه‌اند، نسبت به افرادی که ویتامین D دریافت
نکرده بودند، عواطف مثبت بیشتری را گزارش می‌کنند. اما یک بررسی بزرگتر در
زنان بالای ۷۰ سالنتوانست اثر قابل‌توجه بر سلامت روانی با تجویز ویتامین D را ثابت کند.
3- پنجاه ساله یا بیشتر هستید
با
افزایش سن شما پوست‌تان دیگر به اندازه سنین پایین‌تر ویتامین D نمی‌سازد و
توانایی کلیه‌ها هم در تبدیل کردن ویتامین D به شکل فعال آن که در بدن
مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاهش می‌یابد. افراد در سنین بالاتر همچنین
ممکن است زمان بیشتری درون خانه بمانند و کمتر از تابش آفتاب برخوردار
شوند.
4- اضافه وزن دارید یا چاق هستید
میزان
تولید ویتامین D در بدن افرادی که اضافه وزن دارند، تغییری نمی‌کند، اما
میزان بالای چربی بدنی بر غلظت ویتامین D در خون تاثیر می‌گذارد. علت این
است که ویتامین D محلول در چربی است، در نتیجه هر چه چربی بدنی بیشتری
داشته باشید، این ویتامین به اصطلاح بیشتر در بدن‌تان »رقیق می‌شود».
افرادی که اضافه وزن دارند یا چاقند ممکن است نیاز روزانه بیشتری به
ویتامین D داشته باشند تا این اثر را خنثی کند.
5- پوست تیره‌تری دارید
بررسی‌ها نشان‌دهنده تفاوت‌های جمعیت‌شناختی مشخصی در میزان کمبود ویتامین D در میان افراد بر حسب رنگ پوست‌شان است.
رنگدانه
ملانین پوست مانند یک ضدآفتاب طبیعی عمل می‌کند. یک کرم ضدآفتاب با فاکتور
حفاظتی در برابر خورشید (SPF) برابر ۳۰ توانایی پوست برای ساختن ویتامین D
را تا ۹۷ درصد کاهش می‌دهد.
فردی که پوست بسیار
تیره‌ای دارد نسبت به فردی با پوست بسیار روشن نیاز به ۱۰ برابر تابش آفتاب
بیشتر به پوست دارد تا به همان اندازه فرد با پوست روشن، ویتامین D تولید
کند.
6- پوست سرتان زیادی عرق می‌کند
یک
قرن پیش یکی از شکایات رایج تازه مادران در هنگام مراجعه به پزشک عرق کردن
سرشان بود.عرق کردن سر یکی از نخستین نشانه‌های کلاسیک کمبود ویتامین D
بود.
7- مشکل روده‌ای دارید
افراد
دچار بیماری کرون، سلیاک و سایر بیماری‌های التهابی روده ممکن است در معرض
خطر بیشتر کمبود ویتامین D باشند، زیرا این عوارض گوارش بر جذب چربی تاثیر
بگذارند. اختلال در جذب چربی در این چنین بیماری‌هایی و سایر بیماری‌های
گوارشی ممکن است به نوبه خود به جذب کمتر ویتامین‌های محلول در چربی مانند
ویتامین D بینجامد.
چگونه می‌توانید ویتامین D موردنیازتان به دست آورید؟
یک
روش خوب قرار گرفتن معقولانه در معرض نور خورشید است، اما از آنجایی که
تولید ویتامین D فقط در صورت تابش نور خورشید به پوست بدون محافظ صورت
می‌گیرد، باید مراقب آفتاب سوختگی باشید.
اگر
پوست‌تان طوری است که پس از ۳۰ دقیقه زیر آفتاب ماندن بدون کرم ضدآفتاب
دچار آقتاب‌سوختگی می‌شوید، این مدت را به ۱۰ تا ۱۵ دقیقه محدود کنید و بعد
کرم ضدآفتاب بزنید. اگر بازوها، ساق‌ها و شکم و پشت‌تان را در معرض نور
آفتاب قرار دهید، حداکثر تولید ویتامین D در بدن‌تان انجام خواهد شد.
میزان
ساخته شدن ویتامین D با تابش آقتاب به عرض جغرافیایی محل زندگی‌تان هم
بستگی دارد. اگر در مناطق با عرض جغرافیایی بالاتر (شمالی‌تر) زندگی
می‌کنید ممکن است به علت زاویه نور خورشید، در مدت معینی از سال و فقط در
ساعات معینی مانند ۱۰ صبح تا ۳ بعداز ظهر تابش خورشید توانایی ساختن این
ویتامین را در پوست شما را داشته باشد.
تازگی‌ها زود سیر می‌شوید؟ این یعنی خطر!
به گفته دكتر مجيد صمصامي، دبير علمي نخستين كنگره بين‌المللي سرطانهاي
دستگاه گوارش در حال حاضر حدود 400 هزار نفر از ايرانيان به سرطان مبتلا
هستند و سالانه تقريبا 85 هزار نفر به اين تعداد اضافه ميشود. آنچه اهميت
موضوع را پررنگ مي‌كند ابتلاي تعداد زيادي از اين افراد به سرطانهاي
دستگاه گوارش است.
دكتر محمداسماعيل اكبري، رئيس اين كنگره نيز
نظري مشابه دارد و معتقد است حدود 25 درصد از سرطانهاي شايع كشور به
دستگاه گوارش مربوط ميشود كه در اين ميان سرطان معده در صدر قرار دارد.
بعد از آن هم سرطانهاي كلون، ركتوم و مري جزء 10 سرطان شايع ايران به حساب
مي‌آيد.
همه اينها در حالي است كه اغلب افراد فكر مي‌كنند سرطان
فقط براي ديگران پيش مي‌آيد و به همين دليل نسبت به عوامل خطرساز آن
بي‌اهميت هستند اما بايد بدانيد اين بيماري فقط به ژنتيك مربوط نمي‌شود
بلكه افزايش سن، الگوي غلط زندگي، تغذيه نامناسب و آلودگي‌هاي محيطي و شغلي
همگي مي‌توانند شما را در خطر ابتلا به آن قرار دهند بنابراين اگر
مي‌خواهيد از سرطان در امان بمانيد حتما اين مقاله را بخوانيد تا با انواع
سرطانهاي دستگاه گوارش، علائم، عوامل خطر و راه‌هاي تشخيص، درمان و
پيشگيري از آنها آشنا شويد.
سرطان چگونه آغاز ميشود؟!
سرطان‌ها
همگي از يك اختلال در سلولهاي بدن آغاز مي‌شوند. سلول‌ها در حالت طبيعي
رشد مي‌كنند و تقسيم مي‌شوند سپس بسته به نياز بدن سلولهاي قديمي از بين
مي‌روند و سلولهاي جديد جايگزين آنها مي‌شوند اما گاهي اوقات اين روند
دچار اختلال شده و خطر سرطان مطرح ميشود. به اين ترتيب كه سلولهاي قديمي
از بين نمي‌روند و سر جاي خود باقي مي‌مانند يا اينكه سلولهاي جديد زماني
تشكيل مي‌شوند كه بدن به آنها نيازي ندارد. اين سلولهاي اضافه توده‌اي را
تشكيل مي‌دهند كه تحت عنوان غده يا تومور شناخته ميشود. تومورها ممكن است
بدخيم يا خوش‌خيم باشند.
تومورهاي خوش‌خيم باعث سرطان نمي‌شوند و
معمولا بعد از خارج شدن از بدن مجددا رشد نمي‌كنند. همچنين به بافت‌هاي
مجاور و بخش‌هاي ديگر بدن نفوذ نمي‌كنند اما تومورهاي بدخيم مي‌توانند به
بافت‌هاي مجاورشان منتقل شوند. سلولهاي سرطاني همچنين مي‌توانند از
تومورهاي بدخيم جدا شده و وارد دستگاه لنفاوي يا جريان خون شوند و تومورهاي
جديدي را در اندام‌هاي ديگر ايجاد كنند كه به اين حالت متاستاز گفته
ميشود.
سرطان مري
وقتي غذا از گلو پايين نمي‌رود. . .
مري
لوله‌اي 25 سانتي‌متري در قفسه سينه است كه غذا به‌وسيله آن از دهان به
معده منتقل ميشود. سرطان مري معمولا از سلولهاي لايه دروني مري آغاز
ميشود و بعد به تدريج به داخل مري و بافت‌هاي اطراف آن انتقال پيدا
مي‌كند.
عوامل خطرساز: سن 65 سال يا بالاتر، مذكر بودن، استعمال
دخانيات و مشروبات الكلي، برنامه غذايي نامناسب و مصرف كم ميوه و سبزي،
كمبود آهن و ويتامين‌ها، مصرف زياد روغن جامد، شكر، نمك، ترشي، نوشابه
گازدار و كنسروها، چاقي مفرط، بازگشت اسيد معده يا ریفلاكس، مصرف
نوشيدني‌هاي خيلي داغ و سابقه سرطان مري در خانواده.
علائم ابتلا:
سرطان مري در مراحل اوليه معمولا علامتي ايجاد نمي‌كند اما پيشرفت آن به
تدريج باعث ميشود غذا در مري گير كند يا گاهي برگردد. حتي بعد از مدتي
نوشيدن مايعات نيز دشوار ميشود. درد هنگام بلع غذا، احساس توده و برجستگي
در گلو، درد در قفسه سينه و ناحيه پشت، كاهش وزن، سوزش سر دل يا ترش كردن،
گرفتگي صدا، سرفه مزمن و سكسكه همراه با استفراغ خون‌آلود نيز از علائم اين
سرطان محسوب مي‌شوند.
راه تشخيص: در ابتدا پزشك بيمار را معاينه
کرده و در مورد سوابق سلامت شخصي و خانوادگي او سوال مي‌كند سپس بسته به
شرايط بيمار آزمايش خون، تست بلع باریوم (عكسبرداري از مري و معده بعد از
نوشيدن محلول حاجب)، آندوسكوپي و نمونه‌برداري درخواست ميشود.
راه
درمان: بسته به اينكه سرطان در چه مرحله‌اي باشد مي‌توان از روش‌هاي
جراحي، شيمي درماني و پرتودرماني استفاده كرد. جراحي معمولا در مراحل اوليه
سرطان كاربرد دارد و در مراحل پيشرفته فقط براي كمك به عبور غذا انجام
ميشود. قرار دادن استنت در مري از طريق آندوسكپ نيز مي‌تواند باعث بهبود
بلع شود.
راه پيشگيري: اجتناب از مصرف الكل، دخانيات، چاي داغ،
ترشيجات و مواد غذايي چرب، پرنمك يا دودي شده، مصرف فيبر كافي، سبزي و ميوه
تازه، انجام معاينات دوره‌اي پزشكي و كاهش سطح استرس.
سرطان روده باريك
مدام استفراغ مي‌كنيد و وزن‌تان كم شده؟!
روده
باريك بين معده و روده بزرگ قرار دارد و طول آن حدود شش متر است. وظيفه
اصلي آن نيز هضم و جذب مواد غذايي است. اين روده از سه بخش تشكيل شده است:
دوازدهه، تهي روده و روده دراز. سرطان روده كوچك انواع مختلفي دارد اما
اغلب در دوازدهه ايجاد ميشود.
عوامل خطرساز: مذكر بودن، سن بالا،
سابقه سرطان روده در خانواده، مصرف دخانيات و الكل، بيماري سلياك (حساسيت
به گلوتن موجود در گندم و جو)، بيماري كرون (نوعي بيماري التهابي روده)،
سابقه سرطان روده بزرگ، رژيم غذايي نامناسب، مصرف فيبر كم، مصرف بيش از
اندازه قند و شكر و مواد غذايي پرنمك يا دودي شده.
علائم ابتلا:
درد شكم همراه با تهوع، نفخ و كاهش اشتها از علائم اين سرطان است. خستگي،
كاهش وزن، كم‌خوني ناشي از فقر آهن، تهوع و استفراغ شديد به دليل انسداد در
روده كوچك، مشاهده خون در مدفوع يا استفراغ و زردي پوست نيز ممكن است
نشان‌دهنده پيشرفت بيماري باشد.
راه تشخيص: بررسي عوامل ژنتيك و
سابقه خانوادگي ابتلا به سرطان روده باريك، آزمايش خون و بررسي تعداد
گلبول‌هاي خوني براي تشخيص كم‌خوني، آندوسكوپي دستگاه گوارش، سي‌تي‌اسكن يا
سونوگرافي ناحيه شكم، كولونوسكوپي و تست باريوم.
راه درمان: جهت
درمان اين سرطان مي‌توان از روش‌هاي جراحي، پرتودرماني و شيميدرماني
استفاده كرد. در جراحي معمولا تومور و بخش سرطاني روده كوچك برداشته
ميشود.
راه پيشگيري: اگر در خانواده‌تان سابقه اين سرطان وجود
دارد حتما بايد تحت نظر پزشك قرار بگيريد و هر چند وقت يك‌بار آزمايش‌های
لازم را انجام دهيد. همچنين اگر مبتلا به بيماري سلياك هستيد حتما بايد از
رژيم غذايي فاقد گلوتن استفاده كنيد. دوري از ساير عوامل خطرساز نيز احتمال
ابتلا به اين سرطان را كاهش مي‌دهد.
سرطان لوزالمعده يا پانكراس
وقتي هضم غذا مختل ميشود. . .
لوزالمعده
در بالاي معده قرار دارد و غدد مترشحه بيروني آن با توليد آنزيم‌هاي خاصي
به هضم غذا كمك مي‌كند. اين عضو همچنين داراي غدد مترشحه داخلي است و با
توليد هورمون‌هايي از جمله انسولين باعث كنترل قند خون ميشود. سرطان
لوزالمعده هم مي‌تواند مربوط به غدد مترشحه بيروني و هم غدد مترشحه دروني
آن باشد. درواقع حدود 95 درصد از سرطانهاي لوزالمعده از غدد مترشحه بيروني
آغاز ميشود. تومورهاي غدد مترشحه دروني در بيشتر موارد خوش‌خيم هستند.
عوامل
خطرساز: سن بالاي 60 سال، مصرف دخانيات، ديابت، جنسيت مذكر، سابقه
خانوادگي سرطان لوزالمعده يا سرطان تخمدان و روده بزرگ، التهاب مزمن
لوزالمعده و رژيم غذايي چرب.
علائم ابتلا: سرطان لوزالمعده در
مراحل اوليه هيچ علامتي از خود نشان نمي‌دهد اما در مراحل پيشرفته‌تر
نشانه‌هايي چون احساس درد در بخش فوقاني شكم يا پشت، زرد شدن پوست و
چشم‌ها، تيره شدن ادرار، احساس ضعف، كاهش اشتها، حالت تهوع، استفراغ و كاهش
وزن ممكن است ديده شود.
راه تشخيص: بررسي سوابق پزشكي و خانوادگي،
معاينه پوست و چشم‌ها از لحاظ علائم يرقان، لمس ناحيه شكم و بررسي تغييرات
نواحي نزديك به لوزالمعده، كبد و كيسه صفرا، آزمايش خون، ادرار و مدفوع،
سونوگرافي و سي‌تي‌اسكن از لوزالمعده و ديگر اندام‌ها و رگ‌هاي خوني درون
شكم، بررسي آندوسكوپيك مجاري صفراوي و لوزالمعده و نمونه‌برداري.
راه
درمان: سرطان لوزالمعده تنها در درجات اوليه و قبل از انتشار به بخش‌هاي
ديگر بدن قابل درمان است. با توجه به نوع و درجه سرطان مي‌توان از روش‌هاي
جراحي، پرتودرماني و شيميدرماني يا تركيبي از آنها استفاده كرد.
راه
پيشگيري: ترك دخانيات، پيروي از رژيم غذايي سالم و كم‌چرب، حفظ وزن مناسب،
مصرف ميوه و سبزي تازه، داشتن برنامه ورزشي منظم، كاهش مصرف گوشت قرمز و
قند و شيريني و افزايش مصرف حبوبات، فيبر و غلات كامل.
شايع‌ترين سرطان‌های دستگاه گوارش!
سرطان معده
سرطان
معده دومين سرطان شايع در مردان و چهارمين سرطان شايع در زنان ايراني به
حساب مي‌آيد. اين بيماري معمولا از لايه مخاطي معده شروع ميشود و بعد به
تدريج به لايه‌هاي ديگر سرایت مي‌كند.
عوامل خطرساز: تغذيه
نامناسب، زياده‌روي در مصرف نمك، گوشت قرمز، مواد غذايي كنسروي و فرآوري
شده، خوراكي‌هاي حاوي نيترات و مواد نگهدارنده، فست‌فودها، مواد غذايي دودي
شده، ذغالي و سرخ‌شده، خوراكي‌هاي كهنه، كمبود سلنيوم، ويتامين E و
آنتي‌اكسيدان‌ها، استعمال دخانيات و مواد مخدر، آلودگي‌هاي محيط زندگي،
عفونت هليكوباكترپيلوري (عامل 10 درصد از زخم‌هاي معده و اثني‌عشر)، چاقي،
سابقه خانوادگي سرطان معده، استرس مزمن، زخم معده مقاوم به درمان، جنس مرد،
سن بالاي 50 سال، كم‌خوني بدخيم، بعضي از انواع پوليپ معده، عمل جراحي
قبلي روي معده و بعضي مشاغل خاص مثل فلزكاري و جوشكاري همگي از عوامل
مستعدكننده اين سرطان محسوب مي‌شوند. سرطان معده همچنين در افراد با گروه
خوني A شايع‌تر است.
علائم ابتلا: سرطان معده ابتدا فقط ممكن است
باعث سوء‌هاضمه، حالت تهوع، درد خفيف معده، بي‌اشتهايي، سيري زودرس و ترش
كردن شود. در مراحل پيشرفته نيز كاهش وزن، وجود خون در مدفوع و مدفوع
سياه‌رنگ (ملنا) و در مراحل پيشرفته‌تر استفراغ خوني بروز مي‌كند.
راه تشخيص: تشخيص سرطان معده معمولا از طريق آندوسكوپي، سي تي اسكن،ام آر‌اي و اولتراسونوگرافي به روش آندوسكوپي صورت مي‌گيرد.
راه درمان: بسته به اينكه سرطان در چه مرحله‌اي باشد مي‌توان از روش‌هاي جراحي، شيميدرماني و پرتودرماني استفاده كرد.
راه
پيشگيري: دوري از عوامل خطرساز و مصرف انواع غلات كامل، سبزيجات و
ميوه‌جات تازه به‌خصوص مركبات به پيشگيري از سرطان معده كمك مي‌كند. همچنين
از آنجايي كه یک درصد از مبتلايان به ميكروب هليكوباكتر پيلوري دچار سرطان
معده مي‌شوند اگر در بستگان درجه اول‌تان سرطان معده وجود دارد حتما بايد
اين ميكروب را از بدن‌تان ريشه‌كن كنيد. علاوه بر اين اگر زخم معده‌اي پس
از سه ماه به درمان پاسخ ندهد بايد مورد بررسي بيشتري قرار گيرد و در صورت
لزوم جراحي شود.
سرطان كبد
بالاي شكم‌تان احساس سنگيني مي‌كنيد؟!
كبد
بزرگ‌‌ترين ارگان شكم است و پشت دنده‌ها در سمت راست بدن قرار دارد. وظيفه
اصلي آن نيز پاكسازي خون از مواد مضر است. كبد همچنين با توليد صفرا و
آنزيم‌هاي خاص به هضم غذا كمك مي‌كند. اغلب سرطانهاي بدخيم كبد از
سلولهاي هپاتوسيت كبد آغاز ميشود. با اين حال بعضي تومورهاي كبد نيز
خوش‌خيم هستند.
عوامل خطرساز: عفونت با ويروس هپاتيت B (HBV) يا
ويروس هپاتيت C (HCV)، مصرف بيش از حد الكل، آفلاتوكسين (ماده سمي
توليد شده توسط انواع خاصي از كپك‌‌‌ها روي بادام‌زميني، ذرت و ساير
حبوبات و دانه‌هاي كهنه و غير بهداشتي)، بيماري ذخيره‌ای آهن (ذخيره بيش از
حد آهن در كبد يا ساير اندام‌ها)، سيروز كبدي (آسيب ديدن سلولهاي كبد و
جايگزين شدن آنها به‌وسيله بافت جوشگاه)، چاقي و ديابت.
علائم
ابتلا: سرطان كبد معمولا در مراحل ابتدايي علامتي ندارد اما با پيشرفت به
تدريج باعث علائمي چون درد يا احساس توده و سنگيني در بخش بالايي شكم زير
دنده‌هاي سمت راست يا نزديك به كتف راست، ورم و نفخ شكم، كاهش اشتها و
احساس سيري زودرس، كاهش وزن، احساس ضعف، حالت تهوع و استفراغ، تب، زرد شدن
پوست و چشم‌ها، مدفوع كمرنگ و ادرار تيره ناشي از يرقان ميشود.
راه
تشخيص: بررسي و معاينه فيزيكي ناحيه شكم، كبد، طحال و ساير اندام‌هاي
مجاور از لحاظ وجود توده يا هرگونه تغيير در اندازه يا شكل اندام‌ها،
معاينه چشم‌ها و پوست از لحاظ وجود علائم يرقان، آزمايشهاي خون، سي تي
اسكن، ام آر آي، سونوگرافي و نمونه‌برداري.
راه درمان: بسته به
پيشرفت بيماري و همچنين سن بيمار و وضعيت عمومي سلامتي‌اش مي‌توان از
روش‌هاي جراحي، پيوند كبد، تخريب بافت، امبوليزاسيون (رگ‌بندي)، دارو
درماني، پرتودرماني، شيميدرماني يا تركيبي از آنها استفاده كرد.
راه
پيشگيري: اجتناب از عوامل خطرساز سرطان، حفظ وزن مناسب، تغذيه سالم،
خودداري از مصرف الكل، تزريق واكسن هپاتيت B و استفاده از وسايل استريل شده
و يك‌بار مصرف براي تزريق درون وريدي، سوراخ كردن، تاتو و. . . .
سرطان مقعد
خانم‌ها در خطر بيشتري هستند!
مقعد
بخشي عضلاني در انتهاي دستگاه گوارش است كه به دفع مواد زائد از بدن كمك
مي‌كند. رشد غير عادي بافت‌هاي نرم جدار داخلي مقعد يا مجراي مقعد به تدريج
تبديل به سرطان ميشود. سرطان مقعد بسيار نادر است اما در زنان شيوع
بيشتري نسبت به مردان دارد.
عوامل خطرساز: ويروس پاپيلوماي انساني
(ويروس زگيل تناسلي يا HPV)، مقاربت از طريق مقعد، ضعف سيستم ايمني، مصرف
دخانيات و الكل، سن بالاي 50 سال، برنامه غذايي سرشار از چربي و مواد
فرآوري شده، مصرف كم فيبر، چاقي، فعاليت بدني كم، سابقه سرطان مقعد در
خانواده، سندرم روده تحريك پذير، بيماري كرون، ورم مخاط روده بزرگ، ديابت
نوع دو و سابقه سرطان يا پوليپ روده.
علائم ابتلا: اين سرطان در
مراحل اوليه ممكن است هيچ نشانه‌اي نداشته باشد. خونريزي از مقعد، درد،
ناراحتي، خارش و برجستگي‌هاي كوچك اطراف مقعد، درد زياد ناشي از گاز معده
يا دل‌پيچه زياد، احساس نفخ و پر بودن شكم، بي‌اختياري در دفع مدفوع، اسهال
يا يبوست، تغيير در سايز يا شكل مدفوع (باريك شدن)، ترشحات ژله‌اي مانند
از مقعد، زخم‌هاي اطراف مقعد، تغيير در اشتها، كاهش وزن بي‌دليل، احساس
كسالت يا خستگي نيز از علائم شايع اين سرطان در مراحل پيشرفته‌تر است.
راه
تشخيص: آزمايش خون، معاينه مقعد و روده بزرگ با كمك اسكوپ (لوله‌اي بلند و
انعطاف‌پذير مجهز به دوربين)، آندوسكوپي ماورای صوت، سي‌تي‌اسكن، ام‌آر آی
لگني و نمونه‌برداري.
راه درمان: در بيشتر موارد براي درمان اين
سرطان، تركيب راديوتراپي و شيميدرماني به كار مي‌رود. براي درمان تومورهاي
كوچك نيز از جراحي يا تركيب جراحي با شيميدرماني يا راديوتراپي استفاده
ميشود.
راه پيشگيري: دوري از عوامل خطرساز از جمله رفتارهاي پرخطر
جنسي، استفاده از وسايل محافظ مثل كاندوم، تزريق واكسن گارداسيل (ضد ويروس
زگيل تناسلي)، ترك دخانيات و الكل، پيروي از برنامه غذايي مناسب و مصرف
ميوه و سبزي تازه، داشتن فعاليت بدني و حفظ وزن مناسب.
سرطان روده بزرگ و ركتوم
مدفوع‌تان تيره يا خون‌آلود است؟!
روده
بزرگ حدود یک و نیم متر طول دارد و وظيفه آن گرفتن آب و مواد مغذي از
غذاهاي هضم شده و دفع باقيمانده آنها از بدن است. سرطان روده بزرگ بسيار
شايع است و به آهستگي رشد مي‌كند. لازم به ذكر است كه 15 سانتي‌متر انتهايي
روده بزرگ ركتوم و مجراي مقعد ناميده ميشود و سرطاني كه هر يك از اين
ارگان‌ها را درگير كند، سرطان كولوركتال نيز خوانده ميشود.
عوامل
خطرساز: رژيم غذايي پرچرب و مصرف كم فيبر، سبزيجات، ميوه‌ها و غلات كامل،
فعاليت بدني كم، چاقي، مصرف دخانيات، مواد مخدر و الكل، سن بالاي 50 سال،
سابقه خانوادگي سرطان روده، وجود پوليپ‌هاي روده، كوليت اولسروز (التهاب
جدار روده بزرگ) و سابقه سرطان تخمدان، رحم و پستان.
علائم ابتلا:
سرطان در مراحل ابتدايي معمولا علامتي از خود نشان نمي‌دهد. در مراحل
پيشرفته‌تر نيز ممكن است احساس خستگي، كاهش اشتها، كاهش وزن، تغيير در
دفعات اجابت مزاج، يبوست، اسهال، وجود خون در مدفوع يا مدفوع تيره‌رنگ،
كاهش قطر مدفوع، خونريزي از مقعد، ناتواني در تخليه كامل مدفوع، درد شكم،
نفخ، استفراغ و زردي پوست و چشم‌ها ايجاد شود.
راه تشخيص: معاينات
فيزيكي، آزمايشهاي خون، كولونوسكوپي، پروكتوسكوپي، آندوسكوپي ماورای صوت،
سي‌تي‌اسكن، معاينه راست‌روده و نمونه‌برداري.
راه درمان: با
غربالگري به‌موقع سرطان روده بزرگ مي‌توان پوليپ‌هاي پيش‌سرطاني و
پوليپ‌هايي كه در مراحل اوليه سرطان هستند را شناسايي و خارج کرد. به‌طور
كلي درمان اين سرطان به سلامت عمومي بيمار و مرحله بيماري بستگي دارد و
شامل جراحي، پرتودرماني و شيميدرماني ميشود.
راه پيشگيري:
غربالگري منظم و انجام كولونوسكوپي از 50 سالگي، مصرف ميوه‌ها و سبزيجات
تازه، حبوبات و غلات كامل، مصرف گوشت ماهي به جاي گوشت قرمز، نوشيدن آب
زياد، آبپزكردن مواد غذايي به جاي سرخ‌كردن آنها، ترك مصرف الكل و دخانيات،
فعاليت بدني منظم و حفظ وزن مناسب.
سرطان كيسه صفرا
پوست‌تان زرد شده و خارش داريد؟!
كيسه
صفرا يك ارگان كوچك شبيه به گلابي است كه زير كبد قرار دارد. اين كيسه از
صفراي توليد شده توسط كبد نگهداري مي‌كند. درواقع كبد، مايع صفرا را براي
كمك به هضم و تجزيه چربي‌ها توليد مي‌كند. اين مايع طي عمل هضم از كيسه
صفرا به بخش پاييني دستگاه گوارش تخليه ميشود. سرطان كيسه صفرا نسبتا نادر
است اما شيوع آن در خانم‌ها دو برابر آقايان است.
عوامل خطرساز:
وجود سنگ كيسه صفرا يا سابقه ابتلا به آن، كيست كلدوك (كيست پر از صفرا)،
كيسه صفراي كلسيفيه (پوشانده شدن ديواره كيسه صفرا با رسوبات كلسيمي)،
پوليپ‌هاي كيسه صفرا، قرار گرفتن در معرض مواد شيميايي به‌خصوص در صنايع
لاستيك و بافندگي، جنسیت زن، سن بالاي 65 سال، سابقه عفونت مزمن كيسه صفرا،
مصرف دخانيات و اضافه وزن.
علائم ابتلا: سرطان كيسه صفرا در ابتدا
علائم واضحي ايجاد نمي‌كند اما به تدريج با رشد تومور ممكن است روي معده
فشار وارد كند و باعث درد شكم به‌خصوص در ناحيه فوقاني و سمت راست آن شود.
از ديگر علائم اين سرطان مي‌توان به نفخ، خارش، تب، كاهش اشتها، كاهش وزن
بي‌دليل، حالت تهوع و زردي پوست و چشم‌ها اشاره كرد.
راه تشخيص:
تشخيص سرطان كيسه صفرا در مراحل ابتدايي كمي دشوار است. اين بيماري معمولا
طي آزمايش‌ها و جراحي‌هاي غير مرتبط كشف ميشود. با اين حال براي تشخيص آن
مي‌توان از روش‌هايي مثل آزمايش خون جهت بررسي عملكرد كبد و تصوير‌برداري
از كيسه صفرا از طريق سونوگرافي، سي تي اسكن و امآرآی استفاده كرد.
راه
درمان: درمان اين سرطان بستگي به پيشرفت آن دارد، براي مثال در مراحل
ابتدايي پزشك سعي مي‌كند تا با جراحي و برداشتن كيسه صفرا از گسترش سرطان
جلوگيري كند. ديگر روش‌هاي درماني مثل شيميدرماني و پرتودرماني نيز معمولا
بلافاصله بعد از جراحي به كار مي‌روند.
راه پيشگيري: اجتناب از
عوامل خطرساز سرطان، انجام غربالگري‌هاي منظم، پيگيري و درمان سنگ‌ها،
كيست‌ها و پوليپ‌هاي كيسه صفرا، ترك دخانيات، پيروي از رژيم غذايي سالم و
حفظ وزن مناسب.
سرطان آپانديس
شايد هيچ علامتي نداشته باشيد!
آپانديس
يك زائده 10 سانتي‌متري متصل به ابتداي روده بزرگ است. سرطان آپانديس
بسيار نادر است اما اگر اتفاق بيفتد از آنجايي كه در مجاورت روده بزرگ قرار
دارد ممكن است به روده نيز منتقل شود.
عوامل خطرساز: سن بالاي 40
سال، مصرف دخانيات، سابقه خانوادگي سرطان آپانديس، گاستريت آتروفيك (التهاب
مزمن معده)، كم‌خوني ناشي از كمبود ويتامين 12B، سندرم زولينجراليسون
(توليد بيش از حد اسيد معده)، سبك زندگي و تغذيه نامناسب.
علائم
ابتلا: اين سرطان معمولا تا زماني كه به اندام‌هاي ديگر منتقل نشود، علامتي
از خود نشان نمي‌دهد. در موارد پيشرفته نيز ممكن است با عوارضي چون درد و
ورم شكم، كاهش اشتها، تهوع، استفراغ، يبوست، اسهال، ناتواني در دفع گاز و
تب همراه باشد.
راه تشخيص: سرطان آپانديس معمولا هنگام عمل جراحي
آپانديس يا طي معاينه بيماري‌هاي ديگر تشخيص داده ميشود. همچنين مي‌توان
با كمك نمونه‌برداري، سي‌تي‌اسكن، امآرآی و سونوگرافي آن را تشخيص داد.
راه درمان: درمان اين سرطان بستگي به وضعيت سلامت بيمار، اندازه و
محل تومور دارد. براي اين منظور مي‌توان از روش‌هاي جراحي، شيمي درماني و
پرتودرماني استفاده كرد.
راه پيشگيري: دوري از عوامل خطرساز، ترك دخانيات، پيروي از سبك زندگي و رژيم غذايي سالم و داشتن فعاليت بدني كافي.
1 + 3 نكته مهم در مورد سرطان
–
داشتن يك يا چند عامل خطرساز حتما به اين معنا نيست كه سرطان خواهيد گرفت.
بعضي از افرادي كه به سرطان مبتلا مي‌شوند، ممكن است هيچ عامل خطري نداشته
باشند. همچنين بعضي از افراد با وجود انواع عوامل خطر به سرطان مبتلا
نمي‌شوند. به هر حال اطلاع از عوامل خطر بيماري‌ها باعث ميشود تصميمات
عاقلانه‌تري در مورد شيوه زندگي خود بگيريد.
– پرتودرماني نوعي
درمان موضعي است و فقط بر سلول‌هايي كه در ناحيه سرطاني قرار دارند، تاثير
مي‌گذارد. درواقع پزشكان اغلب از اين روش براي از بين بردن سلولهاي سرطاني
باقيمانده پس از جراحي يا كوچك كردن بافت‌هاي سرطاني استفاده مي‌كنند.
–
در شيميدرماني از داروهاي تزريقي براي از بين بردن سلولهاي سرطاني در
سرتاسر بدن استفاده ميشود. اين روش يك درمان سرپايي است و در بيمارستان،
مطب يا خانه قابل انجام است. البته بسته به نوع داروها و سلامت عمومي بيمار
گاهي ممكن است نياز به بستري شدن وجود داشته باشد.
– در مواردي كه
سرطان قابل درمان نباشدبيمار به بخش مراقبت‌هاي تسكيني ارجاع داده ميشود.
هدف از اين روش درماني، بهبود كيفيت زندگي با كنترل درد و ديگر عوارض ناشي
از سرطان است.
