چه زمانی کودک به کمک گفتار درمانگر نیاز دارد؟
در موارد زیر مراجعه به یک گفتار درمانگر الزامی است:
۱- تاخیر در شروع گفتار در کودکان
۲- اشکال در تلفظ اصوات گفتاری
۳-عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی از سوی کودک
۴-کم شنوایی یا ناشنوایی
۵-اشکال در درک کلام
۶-اختلال در بلع
۷-در صورت تشخیص بروز هر یک از اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، اختلال یادگیری
—
آسیب
شناس گفتار و زبان (گفتاردرمانگر) باید در آغاز از ماهیت گفتار و زبان و
رشد طبیعی آن آگاه گشته و سپس با انواع اختلالات مربوط به آن آشنا شود و
نحوه ارزیابی و درمان آنها را فرا بگیرد.
در یک عبارت کوتاه
می توان گفت هرگاه شیوه صحبت کردن گوینده بیش از محتوای سخن او، توجه
شنونده را به خود جلب کند و یا محتوای کلام دچار نابسامانی شود وی مشکوک به
نوعی اختلال گفتاری یا زبانی است.
آسیب های گفتار و زبان متنوع بوده و
از کودکی تا بزرگسالی مشاهده می شود از میان آنها می توان به لکنت،
اختلالات تلفظی، اختلالات گفتار و زبان در کودکان دارای مشکل یادگیری زبان و
کودکان کم شنوا، عقب مانده ذهنی،اتیستیک،بیماران سکته مغزی و اختلالات
گفتاری ناشی از فقدان حنجره و آسیبهای آن اشاره نمود.
زبان از دو بخش درکی comprehensive و بیانی expressive تشکیل شده و گفتار دارای چهار قسمت می‌باشد که عبارتند از:
تولید articulation
روانی fluency
صوت voice
تشدید resonance.
هرگونه اشکال در نحوه گفتار و یا ناتوانی در درک گفته های دیگران می
تواند موجب اختلال در روابط اجتماعی شخص مبتلا گشته و مانعی در راه پیشرفت
تحصیلی فرد و در جامعه و شکوفائی کامل توانائی ها و استعدادهای بالقوه وی
شود. این مساله به نوبه خود می تواند صدمات روحی و عاطفی و رفتارهایی
نظیرگوشه گیری، پرخاشگری و … و در نهایت تزلزل بهداشت روانی فرد و خانواده
او را در پی خواهد داشت.
نقش آسیب شناس گفتار و زبان در مرحله
اول، پیشگیری از بروز اینگونه اختلالات از طریق آموزش های انفرادی و گروهی
است و در مراحل بعدی، وظیفه او ارزیابی و تشخیص اختلال های گفتار و زبان و
تلاش در درمان و اصلاح و جلوگیری از شدت آن ها می باشد . امکان دارد به علت
سکته مغزی، تصادف و یا اصابت ترکش، اختلالی در حوزه زبان فرد ایجاد شود که
این اختلال می‌تواند به صورت بی‌ربط صحبت کردن و یا ناتوانی در سخن گفتن
بروز پیدا کند. یا این که امکان دارد مشکل در حوزه گفتار باشد یعنی در
تولید گفتار و یا روانی گفتار اختلالی به وجود بیاید. برای مثال کودکی که
صدای «ر» را «ل» تلفظ می‌کند دارای اختلال در تولید گفتار است و همچنین
فردی که در طول یک دقیقه به جای ۴ جمله (به طور متوسط) یک جمله را گفته و
یا برعکس ۱۰ جمله را بیان می‌کند، دچار اختلال در روانی گفتار می‌باید. و
بالاخره امکان دارد تارهای صوتی به دلایل مختلف آسیب ببینند که موجب خراب
شدن کیفیت صوت می‌شود. که در تمام موارد فوق یک گفتار درمان سعی می‌کند که
به شیوه‌های غیرپزشکی و بدون استفاده از دارو آسیب ایجاد شده را درمان کند
اما طول درمان و نحوه درمان متفاوت خواهد بود یعنی آسیبهای حوزه زبان چون
به سیستم عصب مرکزی در مغز برمی‌گردد، طولانی‌تر و دشوارتر بوده اما درمان
اختلالات حوزه گفتار آسان‌تر و سریعتر می‌باشد.
–
رشته
گفتار درمانی یکی از زیرمجموعه‌های علوم توانبخشی است و هدف آن یاری
رساندن به افرادی است که دچار اختلالات گفتاری و زبانی هستند که این کمک
شامل موارد زیر می‌شود:
الف ) کمک به افرادی که اختلالات تلفظی دارند. به گونه‌ای که بتوانند بدرستی تولید صداهای گفتاری را بیاموزند.
ب ) کمک به بیمارانی که اختلال در صوت دارند و یا به علل مختلف حنجره آنها جراحی شده و فاقد صورت طبیعی هستند.
ج ) کمک به بیمارانی که به دلیل آسیبهای مغزی زبان پریش شده‌اند (این
دسته از بیماران قدرت سخن گفتن نداشته و یا بی‌ربط سخن می‌گویند)
د) یاری کردن ناشنوایان برای برقراری ارتباط کلامی .
هـ ) کمک به طیف گسترده‌ای از عقب‌ماندگان ذهنی برای برقراری ارتباط کلامی. و ) 
توصیه و مشاوره به افراد جامه به منظور پیشگیری از اختلالات فوق
کارشناسان رشته گفتار درمانی به یاری افرادی می‌آیند که می‌خواهند حرف
بزند. می‌خواهند وقتی شاد یا غمگین هستند احساست خود را به آرامی و بدون
دغدغه با دیگران در میان بگذارند، اما نمی‌توانند. در واقع هدف این رشته
بررسی ، تشخیص ، ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان است گفتار
درمانگران به درمان کودکانی می‌پردازند که در فراگیری زبان مادری یا
استفاده صحیح از گفتار دچار مشکل هستند و نیز بزرگسالانی که به دلیلی،
توانایی گفتاری خود را از دست داده‌اند.
چگونه با وابستگی کودک به وسایلش کنار بیاییم؟
آیا
فرزند شما به یک شیئ خاص علاقه زیادی دارد و هرجا که می رود آن را همراه
خود می برد؟ آیا این عادت فرزندتان شما را ناراحت می کند؟ در این گزارش به
شما راهکارهایی ارائه می کنیم تا بهتر بتوانید با این وسواس کودکانه کنار
بیایید.
شاید کودک دو ساله شما دوست داشته باشد
همیشه تی شرت میکی موزی اش را بپوشد و اصلا حاضر نباشد حتی برای یک ساعت هم
که شده لباسش را عوض کند. هرچقدر که شما لباس به دست اصرار می کنید این تی
شرت رنگ و رو رفته را از تنش در بیاورد و دنبال او راه می روید، کوچولوی
شما در حالی که با دستانش لباس تنش را می فشارد از دست شما فرار می کند و
اصلا حاضر نیست لباش را از تن در بیاورد تا جایی که حتی در مهمانی ها هم
اگر بتواند همان را می پوشد. چنین رفتاری در کودکان طبیعی است اما اگر این
رفتار تا بزرگسالی ادامه پیدا کند به نوعی بیماری وسواس گونه تبدیل می شود.
گاهی
اوقات ممکن است کودک به پوشیدن لباس هایی با یک رنگ خاص مثلا صورتی یا آبی
اصرار داشته باشد یا اینکه دوست داشته باشد هر شب یک داستان را برایش
بخوانید و یا هر وقت بیرون می روید حاضر نباشد از عروسک پشمالوی خود جدا
شود. نگرانی شما در این موارد بسیار طبیعی است . اما به گفته دکتر دانیل
سیگل روان شناس در واقع تمامی این اشیا به فرزند شما احساس آرامش و امنیت
می دهد و طبیعی است که اگر آنها اشیا مورد علاقه شان را در ماشین لباسشویی
ببینند ناراحت شوند. اما برای مقابله با این رفتارها راهکارهایی وجود دارد
که هم به والدین و هم به کودک کمک می کند تا راحت تر با این موقعیت کنار
بیایند.
بهتر
است والدین پتو یا هر وسیله دیگری را که به کودک آرامش می دهد، قبول کنند:
کودکان نوپا به داشتن اشیایی که بتوانند آن را به این طرف و آن طرف ببرند
علاقه خاصی دارند و به آنها احساس اطمینان می دهد. داشتن چنین حسی مرحله ای
و گذرا است بنابراین مهم است که فرزند شما بداند که خواسته او برای شما
اهمیت دارد و شما او را می فهمید.
مسائلی که
باعث تنش او می شود را شناسایی کنید: کودکان نوپا به فضاها و رفتارهای پر
از استرس حساس هستند بنابراین با کمک اشیا سعی می کنند استرس خود را کاهش
دهند زیرا آنها نمی توانند با کلمات نگرانی و احساس خود را بیان کنند. به
عنوان مثال اگر صبح زود برای بیرون رفتن از خانه عجله دارید ممکن است
فرزندتان اصرار کند که حتما عروسک خرگوش خود را همراه داشته باشد. یا شب ها
موقع خواب وقتی شما به اجبار از او می خواهید به تخت خواب برود او دوست
داشته باشد لباس خاصی بپوشد. با شناسایی مسائلی که به او استرس می دهد شما
می توانید قدم بزرگی بردارید . به عنوان مثال صبح ها زودتر از خواب بیدار
شوید تا برای بیرون رفتن از خانه عجله نداشته باشید.
شما به عنوان
والدین باید برای هر چیزی برنامه ریزی داشته باشید. مطمئنا روزی می رسد که
بشقاب مورد علاقه فرزندتان بشکند یا اینکه شما فراموش کنید عینک مرد
عنکبوتی اش را با خود به مسافرت ببرید.
بهترین
رفتاری که در چنین موقعیتی می توانید داشته باشید این است که سعی کنید با
اسباب بازیها یا وسایلی که او آنها را دوست دارد حواسش را پرت کنید . اگر
این روش نتیجه نداد و فرزندتان شروع به گریه و داد و بیداد کرد بهتر است با
رفتار منطقی ا حساس او را تایید کنید
کودکان نوپا به داشتن اشیایی که بتوانند آن را به این طرف و آن طرف ببرند علاقه خاصی دارند
مثلا بگویید:”می دانم که آن عینک را بسیار
دوست داشتی اما اکنون عینک همراهمان نیست و دلیل ناراحتی ات را می فهمم”
سپس مکالمه را پایان دهید و اجازه دهید او با این موقعیت کنار بیاید و آرام
شود.اگر پرخاشگری فرزندتان ادامه داشت اجازه دهید هر چقدر دلش می خواهد
داد و بیداد کند. کودکان باید احساسات خودر ا نشان دهند تا به تعادل برسند.
علاقه کودک شما به یک شیئ خاص با گذشت زمان از بین می رود . البته چندان
خوشحال نباشید و بهتر است خود را برای مرحله جدیدی از رفتارهای عجیب و غریب
او آماده کنید.
