همه کودکان جهان مشکل مطالعه دارند!
شايد
كوچولوي شما هم ميانه خوبي با كتاب نداشته باشد؛ با 10 روش كارآمد و جهاني
كه پدر و مادر‌ها را در اين زمينه ياري مي‌‌كند، آشنا شويد
كوچولوي
ما اهل درس خواندن نيست! اين جمله‌اي است كه با گسترش تفريحات مجازي و
به‌خصوص بازي‌هاي رايانه‌اي از بسياري از والدين مي‌‌شنويم. بد نيست بدانيد
اين يك معضل جهاني است كه با وجود افزايش هوش كودكان نسل امروز، حتي در
كشورهاي پيشرفته نيز رواج دارد .
صدآفرین بدهید
از
چند حرکت تشویق‌آمیز قوی برای یک شروع کتابخوانی خوب کمک بگیرید. فهرستی
از پنج تا 10 کتاب که شما و کودكتان همزمان می‌توانید بخوانید تهیه کنید.
کتاب‌های خوانده شده‌تان را در جای دیگری قرار دهید تا برای کودک‌تان مشخص
باشد تا چه حد پیشرفت کرده‌اید.
کیمبر براون، پژوهشگر تعلیم در
آمریکا، معتقد است عامل محرک تشویقی مطالعه در هر کودک متفاوت است. وی
می‌گوید: «بچه‌ها باید دو چیز را قبول داشته باشند. یکی اینکه باور کنند
از پس خواندن برمی‌آیند و دیگری اینکه بخواهند تا مطالعه کنند.
بعضی
از بچه‌ها با یک مهر صدآفرین در ازای هر کتاب مشتاق خواندن کتاب بعدی و
بعدی می‌شوند، در صورتی که به برخی دیگر باید قول پاداشی بزرگتر داد.
مانند رفتن به استخر یا باغ وحش.» با این حال تام بارتلمز مدیر‌عامل خدمات
کتابخانه‌ای به کودکان، به والدین در مورد قول تماشای تلویزیون هشدار
می‌دهد.
وی می‌گوید: «بچه‌ها باهوش‌اند. پیامی که ما می‌خواهیم به
آنها بدهیم این است که مطالعه به خودی خود نوعی پاداش محسوب می‌شود، ولی
وقتی تماشای برنامه‌های تلویزیونی را جایگزین پاداش می‌کنیم در واقع به
آنها یاد داده‌ایم آنچه واقعاً محصول تلاش ماست نه مطالعه که تلويزیون
است.»
کتاب در مقابل تلویزیون
مطمئن
شوید کتاب‌های کودک‌تان بیش از ریموت کنترل تلويزیون در دسترس وی است.
براون در مورد خواندن کتاب برای کودکان پیش از دبستان می‌گوید بسیار مهم
است که والدین از اشتیاق کودک برای نوع خوانش آنها آگاه باشند. وی می‌گوید:
«کودکان پیش دبستانی به شدت برای یادگیری خواندن و نوشتن هیجان زده‌اند
چرا که آنها را به مرحله بالاتری از یک کودک بزرگتر می‌رساند. به همین دلیل
والدینی که هنگام خواندن کتاب از هیجان و تن صدای خاص استفاده می‌کنند،
کتابخوانی آینده کودک خود را تضمین کرده‌اند.»
استراتژی دیگر این
است که دور کودک را با کتاب‌هایی با موضوع مورد علاقه وی پُر کنید. برای
مثال اگر کودک شما به دایناسور علاقه‌مند است کتاب‌های فانتزی در مورد زمان
ماقبل تاریخ تهیه کنید. این کار آنها را به دانستن هرچه بیشتر تشویق
می‌کند.»
الگو باشید
شما
نیز به مطالعه نیاز دارید! همه می‌دانیم کودکان تا چه حد علاقه دارند
کارهای بزرگسالان را تقلید کنند. اگر کودک ببیند به کتابی که می‌خوانید
علاقه‌مندید به سرعت پیروی می‌کند.
جرقه‌های فکری کودک را روشن کنید
به
کودک خود کمک کنید تا درک کند مطالعه تنها خواندن کتاب نیست. آنها را
تشویق کنید تا همه چیز را بخوانند. تبلیغات بیلبوردهای بزرگراه‌ها،
تابلوهای مغازه‌ها، نوشته‌های روی جعبه‌های خوراکی و یا حتی وب‌سایت مخصوص
کودکان. اجازه بدهید آنلاین بشوند و چیزهای مختلف را جست‌وجو کنند، تا
بتوانند در مورد کلماتی که فراگرفته‌اند بیشتر بدانند.
نانسی سینگر،
مربی تخصصی کودکستان می‌گوید: «جذب پسرها به خواندن سخت‌تر از دخترهاست.
آنها علاقه زیادی به روایت و تصاویر ثابت ندارند و هرچه سن کمتری داشته
باشند این موضوع بیشتر صادق است. با این حال همیشه کتاب‌هایی مانند
کتاب‌های کمیک استریپ، علمی‌تخیلی یا ورزشی پیدا می‌شود تا توجه آنها را
جلب کند. تا زمانی که به مطالعه مشغول‌اند مهم نیست چه می‌خوانند!»
بگذارید بلند بلند بخواند
دستگاه
آی‌پاد یا تلفن همراه شما تنها چیزی نیست که بايد به آن گوش کنید. از کودک
خود بخواهید تا کتابی را که خود دوست دارد برای شما بلند بخواند. با این
کار به راحتی می‌توانید ایرادات وی را حین خوانش بگیرید و شاهد پیشرفت
چشمگیر او بعد از خواندن تنها چند صفحه باشید.
هدیه‌ای که همچنان گرفته می‌شود
در
مناسبت‌ها، به فرزند خود درست مثل اسباب بازی، کتاب هدیه بدهید. هیچ چیز
برای آنها هیجان‌انگیزتر از پاره کردن کاغذ کادو و روبان نیست.
تام
بارتلمز معتقد است از طرف یک والد، حیاتی است که کودک اهمیت خواندن را درک
کند. وی می‌گوید: «یک راه این است که به کودک کتاب هدیه بدهید که او از قبل
می‌داند چیز باارزشی است.»
هرچه اشتیاق بیشتری نشان دهید، آنها
بیشتر قدردان کتاب هدیه گرفته می‌شوند. به داستان‌هایی فکر کنید که خودتان
در زمان بچگی دوست داشتید. در صفحه اول کتاب یادداشتی برای فرزند خود
بنویسید تا به وی نشان دهید کتاب چه معنی برای شما دارد.
پیوسته برنده است
هر
کودک سرعت خوانش مخصوص به خود را دارد. به جای اینکه از فرزند خود بخواهید
صفحات مشخصی را در عرض یک مدت معین تمام کند همراه با او به مطالعه
بنشینید. با مسابقه برگزار کردن هیچ کدام نمی‌برید.
اگر با کودکانی
که به تازگی سواد خواندن و نوشتن آموخته‌اند ارتباط داشته باشید، متوجه
می‌شوید علاقه دارند کتاب مورد علاقه خود را بارها و بارها بخوانند. برخلاف
آنچه عموماً تصور می‌شود این مرحله قدم مهمی در علاقه‌مند کردن کودکان به
مطالعه دارد.
سفرهای ذهنی در تعطیلات
گرچه
کودکان تصور می‌کنند زمانی که مدرسه تعطیل است آموزش و یادگیری هم متوقف
می‌شود ولی شما بهتر می‌دانید. خواندن منظم و بی‌وقفه در تعطیلات تابستانی و
زمستانی نشان‌دهنده این است که تمام تلاش‌های آنان در سال تحصیلی در مدرسه
به هدر نرفته است. با دادن یک کتاب خوب به آنان دریچه تخیلات‌شان را به
روی دنیای فانتزی باز کنید و با این کار به آنها نشان دهید می‌توانند
بی‌آن‌که خانه را ترک کنند به سفرهای هیجان‌انگیزی بروند.
ماجراجویی در کتابخانه
برای
کودکانی در تمام سنین، هیچ چیز بهتر از یک ماجراجویی نیست. همراه وی سفری
به یک کتابخانه یا کتابفروشی محلی خود داشته باشید و تاریخی برای رفتن به
آن مکان برای وی تعیین کنید. تا آن روز لحظه شماری خواهد کرد.
به
کودک خود کمک کنید تا یک کارت کتابخانه داشته باشد. نه تنها احساس می‌کنند
بیش از پیش بزرگ شده‌اند، بلکه در مورد کتابخوانی‌شان احساس موفقیت و
اعتماد به نفس می‌کنند. تام بارتلمز پیشنهاد می‌کند کتاب مورد نظر خود را
انتخاب کنید و بخوانید، در حالی که فرزندتان هم دست به همین کار می‌زند. در
مورد کتاب‌هایی که انتخاب کرده در خانه نظر بدهید، چرا که ارزش زیبایی
شناختی که بسیاری از بزرگسالان برای کتاب در نظر می‌گیرند ممکن است با
سلایق کودکان متفاوت باشد. «آنها ممکن است کاتالوگ عجیب بزرگی از یک داستان
کمیک علمی‌تخیلی بخوانند. امکان دارد کتابی در مورد یک حیوان بردارند و
بعد به 30 صفحه بعد بروند و در مورد یک حیوان دیگر بخوانند. اگر در مورد
آنچه قرار است بخوانند قضاوت نکنید به راحتی این فرصت را برای آنان فراهم
کرده‌اید تا از میان موضوعات مختلف دست به انتخاب بزنند.»
هیولای زیر تخت‌خواب
کتاب‌های
قصه کودک‌تان را کنار تخت او بگذارید. اگر آنان را تشویق کنید تا هر شب
زمانی را به مطالعه بگذرانند، کتاب‌ها را با سرعت اعجاب آوری تمام می‌کنند.
جدای این، هیچ کودکی نیست که داستان‌های قبل از خواب را دوست نداشته باشد!
نانسی
سینگر می‌گوید: «مهم نیست چقدر مشغله ذهنی و کاری دارید. خواندن
داستان‌های آخر شب برای کودک‌تان از ملزومات حیاتی برای تربیت فرزند است که
به راحتی و بدون جنجال انجام می‌گیرد اگر یک «جعبه کتاب زیر تخت» درست
کنید. یک جعبه کفش را با کاغذ رنگی و روبان و رنگ‌های شاد بپوشانید و به
نحوی آن را تبدیل به جعبه‌ای استثنایی کنید. آن را زیر تخت فرزندتان
بگذارید. اگر او از کسی کتاب هدیه گرفت یا از کتابخانه مدرسه به خانه آورد
می‌تواند کتاب را به جعبه کتاب اضافه کند. والدین همیشه به من می‌گویند
کودک‌شان تا چه حد سال به سال به خواندن علاقه بیشتری پیدا می‌کند. حتی اگر
داستان پرینت شده سیاه سفیدی در اختیارشان بگذارید همچنان بر این
عقیده‌اند که شیئی خاص و استثنایی است.»
هر شب پیش از آن‌که
فرزندتان به خواب رود، از درون جعبه کتابی برداشته و برای وی بخوانید. حتی
اگر تنها 10 دقیقه فرصت دارید، این عادت را ترک نکنید. با این کار آنان تا
آخر عمر خود روی این عادت خواهند ماند.
کودک شما چقدر توان خواندن دارد؟
یادگیری و توان خواندن کودکان روندی است که به سال ها زمان نیاز دارد. هر
کودکی نیز به روش خود این علم را یاد می گیرد. برای آشنایی با مراحل رشد
توان خواندن کودکان مقاله زیر را مطالعه بفرمایید.
نشانه های اولیه توان خواندن کودک
اگر کودک شما بیشتر نشانه های زیر را داشته باشد باید بدانید او در مرحله پیش-خواندن قرار دارد:
• کودک با انواع کتاب و اسباب بازی های آموزشی بازی می کند اما نمی تواند محتویات آنها را درک کند.
•
از شنیدن کتاب هایی که شما برای او می خوانید لذت می برد اما هنوز نمی
تواند تشخیص دهد شما کلمات و جملات داخل کتاب را برای او می خوانید. او
هنوز توان تشخیص اینکه این داستانی که می شنود به واسطه کلمات چاپ شده در
کتاب هستند را ندارد.
• کودک جذب رنگ و اشکال موجود در کتاب می شود اما داستان و موضوع تصاویر را نمی فهمد.
• هنوز نمی تواند هیچ کلمه یا حرفی را بشناسد یا تشخیص دهد اما بسیار علاقه دارد تا نام حروف را بیاموزد.
• دوست دارد با مداد روی کاغذ نقاشی کند.
• از نگاه کردن کتاب و مجله لذت می برد و دوست دارد آنها را در دست بگیرد و به تنهایی آنها را ورق بزند.
مرحله پیش خواندن عموما بین 2 تا 4 سالگی روی می دهد.
نشانه های کودکی که تا حدی توان خواندن دارد
اگر کودک شما بیشتر نشانه های زیر را داشته باشد باید بدانید او در مرحله اولیه خواندن قرار دارد:
• برای درک داستان کتاب به عکس و تصویر نیاز دارد.
• می تواند حروف را تشخیص دهد و اصوات آنها را می شناسد.
• کتاب را حفظ می کند و آنها را بارها و بارها تکرار می کند.
• بدون اینکه معانی آنها را درست بداند آنها را می خواند و تاکیدی هم روی نوع بیان کلمات ندارد.
• می تواند حروف اول کلمات نا آشنا را تشخیص دهد اما بقیه آن را رها می کند.
مرحله اولیه خواندن عموما بین 4 تا 6 سالگی روی می دهد.
نشانه های کودکی که توان خواندن دارد
اگر کودک شما بیشتر نشانه های زیر را داشته باشد باید بدانید او توان خواندن محدود کلمات را دارد:
• بیشتر مواقع با اشکلات جزئی کلمات را می خواند اما ممکن است در ادای اصوات ایراد داشته باشد.
• با استفاده از تصاویر و عکس های کتاب می تواند تا حدی داستان را حدس بزند.
• کلمات نا آشنا را به طور کامل می خواند و با توجه به داستان، می تواند معنی آن را نیز حدس بزند.
• در مورد داستان کتاب می تواند پاسخ های کوتاهی بدهد.
• کلمات و جملات را با درک معنی آنها می خواند و تلفظ درست آنها را به خوبی می داند.
• از خواندن کتاب های جدید لذت می برد و سعی می کند بدون کمک والدین کتاب بخواند.
این نوع کودکان عموما بین 6 تا 8 سال سن دارند.
کتاب‌خوان حرفه ای
اگر کودک شما یک کتاب‌خوان حرفه ای باشد باید بیشتر نشانه های زیر را داشته باشد:
• کتاب می خواند.
• کتاب هایی که چندین فصل دارند را آغاز می کند و می تواند بیشتر داستان کتاب را درک کند.
• از کتاب های بدون عکس نیز لذت می برد.
• همیشه در لغت نامه به دنبال یافتن معنی کلمات ناشناس است یا از اطرافیان معانی آنها را می پرسد و آنها را یاد می گیرد.
• می تواند در مورد داستان کتاب صحبت و احساسات خود را در رابطه با آن بیان کند.
• خیلی زیبا کلمات و جملات را بیان می کند و توقف و تاکیدهای لازم در جمله را می تواند تشخیص دهد.
• به مطالعه کتاب های طولانی علاقه زیادی نشان می دهد.
• این کودکان عموما بیشتر از 8 سال سن دارند.
