چرا زیاد عرق می کنیم و برای درمان تعریق زیاد چه کنیم؟
در
بهترین شرایط عرق کردن زیاد می تواند فقط عذاب دهنده و ناراحت کننده باشد،
اما بعضی اوقات این تعریق زیاد ناشی از بیماری می باشد. عموما تشخیص علت
زیاد عرق کردن برای افراد عادی ممکن نیست. تعریق زیاد ممکن است علامت
مشکلات تیروئیدی، دیابت و یا عفونت باشد. تعریق زیاد در افراد مبتلا به
اضافه وزن نیز نسبت به سایر افراد شایع تر می باشد. خبر خوب اینکه اکثر
موارد تعریق زیاد بی خطر هستند، اگر نگران زیاد عرق کردن خود هستید، در
ادامه مطالبی برای راهنمایی شما و اینکه مراجعه به پزشک لازم است یا خیر
قرار داده ایم.
تعریق زیاد از حد چیست؟
اگر
در هوای گرم بیشتر از بقیه عرق میریزید و یا هنگام کار و فعالیت عرق می
کنید، معمولا این نوع تعریق شما خطرناک نیست. عرق کردن واکنش طبیعی بدن به
کار زیاد و نیاز به خنک شدن است. افراد مختلف با شدت های مختلف عرق می کنند
و این نوع عرق کردن طبیعی می باشد. بعضی از افراد راحت تر از بقیه عرق می
نمایند.
عرق
کردن زیاد و بیش از حد که نشانه بیماری است، یعنی بسیار بیشتر از آنچه که
معمول است عرق کنیم. اگر مبتلا به hyperhidrosis (تعریق زیاد) هستید، زمان
های نامناسب که دلیلی برای عرق کردن وجود ندارد، بشدت عرق می نمایید.
بعنوان مثال، هوا کاملا مطبوع و مناسب است، شما مضطرب نیستید، تب ندارید و
بطور مثال درحال دیدن تلویزیون هستید و یا دراز کشیده اید، اگر ناگهان شروع
به عرق کردن کردید و میزان آن بیشتر از حد طبیعی بود، پس عرق کردن شما
نرمال نیست.
تعریق بیش از حد به دو دسته کلی تعریق عمومی و تعریق موضعی تقسیم می شود.
تعریق موضعی یا عرق کردن زیاد اولیه کانونی
عرق
کردن زیاد اولیه کانونی (Primary focal hyperhidrosis) باعث بیماری نمی
شود. بطورکلی، در این حالت مشکل شما فقط تعریق زیاد در یک نقطه بوده و دچار
یک بیماری نشده اید. افراد مبتلا به این نوع سالم هستند و مشکل خاصی
ندارند.
علایم
و نشانه های تعریق کانونی نسبتا خاص هستند. برای این به این نوع عرق کردن
زیاد کانی و یا موضعی می گویند که فقط بخش خاصی مانند زیر بغل، ران، سر،
صورت، دست ها و یا پاها را تحت تاثیر قرار می گیرد.
چرا
افراد به این نوع تعریق دچار می شوند؟ هنوز محققان مطمئن نیستند، بااینحال
بنظر می رسد که این نوع تعریق ناشی از نقص در سیستم عصبی باشد. مدارکی
وجود دارد که ثابت می کند این نوع تعریق بصورت ارثی نیز منتقل می شود.
تعریق عمومی یا عرق کردن زیاد عمومی
این
نوع شیوع کم تری داشته و باعث تعریق در سراسر بدن فد نه فقط دست و یا پا
می شود. دلیل اینکه به این نوع تعریق ثانویه می گویند این است که تعریقی
ناشی از سایر بیماری ها می باشد. یکی از علایم معمول و مشهور تعریق عمومی
ثانویه عرق کردن در شب می باشد.
بعضی از بیماری های و یا مواردیکه باعث تعریق عمومی ثانویه می شوند، شامل:
- قاعدگی
- بارداری
- مشکلات تیروئیدی
- دیابت
- اعتیاد به الکل
- بیماری های عفونی همچون مرض سل
- بیماری پارکینسون
- ورم مفاصل
- سکته مغزی
- نارسایی قلبی
- سرطان ها همچون لوسمی و لنفوم
افراد
مضطرب یعنی کسانیکه دچار اختلال اضطرابی هستند، بیشتر از سایر افراد عرق
می نمایند. اما محققان معتقداند این نوع تعریق با تعریق ثانویه عمومی
متفاوت می باشد. البته در بعضی از افراد هردو این اختلالات رخ می دهد.
داروها نیز می توانند باعث تعریق شوند، بعضی از داروهای عرق آور شامل:
- بعضی از داروهای اعصاب
- بعضیاز داروهای فشار خون بالا
- بعضی از داروهای تجویز شده برای خشکی دهان
- بعضی از داروهای آنتی بیوتیک
- بعضی از انواع مکمل ها
مواقعی که برای عرق کردن زیاد میبایست سریع به دکتر مراجعه نمایید؟
اگر دچار علامت های زیر هستید، میبایست برای بررسی و مشاوره به پزشک مراجعه نمایید:
- تعریق شبانه – اگر شبها که ازخواب بیدار می شوید، عرق برروی شما نشسته و یا صبح که بیدار می شوید، ملحفه تان خیس است.
- تعریق عمومی – اگر نه فقط صورت، دست، پاها و یا ران شما بلکه همه بدن شما دچار عرق می شود.
- تعریق نامتقارن – اگر دیدید که فقط یک طرف بدن شما مثلا فقط یکی از زیربغل هایتان عرق می کند.
- تغییرات ناگهانی – اگر تعریق شما ناگهان شدید شد.
- تغییرات دارویی و تعریق – اگر بعد از تغییر دارو دچار تعریق شدید، شدید.
- تعریق بهمراه سایر علامت ها – این علامت ها می توانند شامل خستگی، بی خوابی، افزایش تشنگی، افزایش ادرار و یا سرفه باشد.
حتی
اگر دچار این علایم نیستید، ولی تعریق زیاد شما را اذیت کرده و یا برروی
زندگی شما تاثیر گذاشته، میبایست برای مشاوره و یافتن علت و درمان به پزشک
مراجعه نمایید. هنگام مراجعه به پزشک لیستی از همه داروهایی که مصرف می
کنید، باخود بهمراه داشته باشید.
درمان عرق کردن زیاد و شدید
هرچند علاجی برای تعریق زیاد موضعی اولیه وجود ندارد، راههایی برای کنترل شدت آن موجود می باشد، این راهها شامل:
- ضدعرق ها (Antiperspirants) – اسپری ها، لوسیون ها و مام های ضدعرق که در داروخانه ها موجود هستند می توانند به شما کمک نمایند.
- یونتوفورزیس (Iontophoresis) – در این روش از جریان های کم شدت الکتریکی برای غیرفعال کردن غدد عرق زا استفاده می شود.
- داروها – بعضی از داروها غدد عرق زا را از تولید عرق باز می دارند.
- بوتاکس – تزریق بوتاکس، بطور موقت غدد عرق زا را غیرفعال می کند. این نوع درمان روشی تایید شده برای عرق زیر بغل می باشد.
- جراحی – یکی از راهها قطع کردن یکی از اعصاب درون قفسه سینه بوده که محرک تعریق زیاد است. راه دیگر برداشتن تعدادی از غدد عرق زا میباشد.
تعریق
ثانویه نیز اغلب قابل درمان می باشد، اما درمان اصلی آن بسته به علت آن
متفاوت می باشد. برای مثال تعریق زیاد ناشی از تیروئید پرکار، با درمان
بیماری پرکاری تیروئید درمان می شود. تعریق زیاد ناشی از دیابت، معمولا به
به تعادل رسیدن گلوکوز خون درمان می شود.
بعضی
از اوقات، امکان از بین بردن علت تعریق ثانویه وجود ندارد، مثلا گاهش
اوقات علت این تعریق مصرف دارویی خاص بوده و امکان جایگزین کردن این دارو
وجود ندارد. بااینحال حتی در این مواقع نیز ممکن است پزشک قادر به کم کردن
تعریق باشد.
کمک گرفتن برای درمان تعریق زیاد
محققان
معتقداند، تعریق زیاد از مواردی است که خیلی از افراد آن را جدی نمیگیرند.
بعضی از افراد این مشکل را برای ماهها، سالها و یا حتی دهه ها نادیده می
گیرند. ولی اینکار کار درستی نیست.
اول
از همه این نادیده گرفتن می تواند عواقبی جدی در پی داشته باشد. تعریق
زیاد می تواند نشانه ی بیماری خطرناکی باشد، تشخیص به موقع بیماری به درمان
بیماری کمک بزرگی می نماید.
ثانیا،
حتی اگر تعریق شدید ناشی از بیماری خاص و جدی نباشد، بازهم کمک خواستن از
پزشکان حیاتی است. این تعریق زیاد می تواند باعث جدایی آنها از جامعه و
خجالت زدگی و فاصله گرفتن از دیگران شود.
درمان
هایی برای این مشکل وجود دارند که واقعا موثر هستند، این درمان ها بهبود
قابل توجهی در زندگی شغلی، زندگی شخصی و اعتماد و عزت نفس شما دارد. برای
خیلی از افراد مبتلا به این مشکل درمان، زندگی آنها را زیرورو می کند.
عوامل مؤثر بر میزان عرق کردن
میزان تعریق آدم‌های مختلف می‌تواند بسیار متفاوت باشد. عواملی مانند
سن، نژاد، جنسیت، وزن و شکل بدن در الگوی عرق‌کردن مؤثر هستند. به طور
معمول یک انسان بیش از 2 میلیون غده عرق‌ساز دارد، اما در بعضی افراد، این
عدد به 4 برابر هم می‌رسد.
مردها
معمولا بیشتر از زن‌ها در مقابل تغییرات دمایی مقاوم هستند، اما نه برای
همیشه. از 60 سالگی به بعد، در هر دو جنس مقدار تعریق کم می‌شود. برای همین
است که در مواقع گرم سال، افراد مسن در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند.
همچنین احساسات و حالات رفتاری(مانند خجالت، عصبانیت، ترس و…) هم به شدت در مقدار عرق کردن یک فرد تاثیر دارند.
گرم شدن زمین
بالا گرفتن بحث‌های مربوط به گرم شدن زمین، این
سؤال را برای بعضی‌ها به‌وجود آورد که در صورت بالا رفتن دائمی دمای محیط
زندگی، آیا سیستم خنک‌کننده بدن انسان باز هم می‌تواند به خوبی کار کند؟
تحقیقات نشان می‌دهد که در چنین شرایطی هم سیستم تعریق به‌نوعی خود را با
اوضاع سازگار می‌کند.
این امر در ورزشکارانی که در هوای گرم تمرین می‌کنند، دیده شده است. در این افراد، بعد از چند روز تمرین، بدن با تنظیم مقدار نمک دفع شده از طریق عرق، دوباره دمای مناسب را برای خودش به‌وجود می‌آورد.
زیر پوست سرد
خوب
تیتر زدن اصولا کار سختی است، اما وقتی قرار است درباره موضوع ناخوشایندی
مثل عرق تیتر بزنی، قضیه تبدیل می‌شود به چیزی شبیه قند مکرر. کلمه «عرق»
با توجه به معانی و کاربردهای مختلف آن، عمدتا در زبان ما بار معنایی مثبتی
ندارد. اگر در ادبیات فارسی هم بگردیم، شاید تنها نوع قابل قبول عرق (به
معنی ترشح بدن)، عرق جبینی باشد که با کدیمین همراه شده باشد.
یکی از
انواع مذموم عرق در فرهنگ ایرانی، عرق سرد است. این عرق معمولا نشانه
شرمساری و خجالت به‌حساب می‌آید. این عقیده چندان بیراه نیست، اما بیایید
کمی علمی‌تر به ماجرا نگاه کنیم.
تركیب وصفی «عرق سرد» دچار نوعی
تناقض است. به طور معمول، گرما عامل اصلی تعریق است اما عرق سرد- که بیشتر
در شبها ترشح می‌شود و ما هنگام بیدار شدن متوجه آن می‌شویم- نشانه
مسائل دیگری به جز گرماست.
در منابع پزشکی، 54 علت را برای ترشح عرق سرد ذکر کرده اند. اما شاید رایج‌ترین دلیل این حالت، استرس و نگرانی است. ربط دادن عرق سرد به ندامت و سرافکندگی هم به همین جا برمی‌گردد.
بعضی
وقت‌ها، حتی درگیری‌های ذهنی و مشکلات روزمره هم می‌توانند زمینه‌ای برای
بروز عرق سرد باشند. پس اگر شبها خیس و لرزان از خواب بلند می‌شوید، بررسی
کنید كه چقدر درگیر فشارهای روانی و مسائل اضطراب‌زا هستید.
به‌جز دلایل روانی، بیماری‌ها و مشکلات جسمی زیادی هم وجود دارند که عرق سرد از نشانه‌های آنهاست. بیماری‌های عفونی مانند آنفلوآنزا از این جمله هستند. در این مواقع، عرق سرد با تب و لرز همراه می‌شود. این حالت را بیشتر ما هنگام گلودردهای چرکی تجربه کرده‌ایم. دردهای شدید، به خصوص حملات میگرنی هم می‌توانند باعث عرق سرد شوند.
شوک دریازدگی، اختلالات هورمونی، یائسگی و اختلالات سیستم ایمنی از دیگر عوامل ایجاد عرق سرد هستند. در موارد نادر، عرق سرد ممکن است نشانه مالاریا یا هوچکین (نوعی سرطان غدد لنفاوی) باشد.
اما علاوه بر آنچه گفته شد، گاهی عرق سرد علامت یک فوریت پزشکی است و ممکن است نشانه گرفتگی شدید قلب یا عروق یا همان سکته خودمان
باشد. پس اگر سابقه درد سینه داشته‌اید، به همراه ترشح عرق سرد به پزشک
مراجعه کنید. بعضی دیگر از مشکلات عروقی مانند فشار خون پایین یا خونریزی
داخلی هم گاه با عرق سرد خودشان را نشان می‌دهند.
به طور كلی
عرق سرد نشانه ی چیز خوبی نیست. به همین دلیل پزشكان می‌گویند در صورت
بروز این حالت و تداوم آن، انجام معاینات دقیق لازم است.
کمتر، بهتر نیست
در
هوای گرم و زیر آفتاب سوزان، کمتر پوشیدن الزاما به خنک شدن بیشتر منجر
نمی‌شود. در یک تحقیق نظامی، گروهی از داوطلبان روی جعبه‌های چوبی در صحرای
کالیفرنیا نشانده شدند، در حالی که بعضی لباس معمولی خاکی‌رنگ نظامی
پوشیده بودند، بعضی پیراهن آستین کوتاه و شلوار کوتاه و بعضی تقریبا برهنه
بودند.
سربازان نیمه برهنه 30 درصد بیشتر از بقیه عرق می‌کردند. با
توجه به سکون و عدم فعالیت افراد، این نتیجه نشان می‌دهد پوست برهنه ممکن
است بیشتر گرما را جذب کند.
