پيشگيري از بارداري بصورت اضطراري
روش جلوگيري
از بارداري بصورت اضطراري به مجموعه اي از روشها و تكنيكهايي اطلاق مي
شود كه در صورتي كه نزديكي بدون استفاده از يكي از راههاي مطمئن پيشگيري از
بارداري انجام شود و يا عليرغم استفاده از يك روش مشخص، اتفاقي مانند پاره
شدن كاندوم و يا نظير آن رخ دهد، مي توان از آن استفاده كرد.
البته بايد در نظر داشت كه اين روش به هيچ وجه از انتقال بيماريهاي مقاربتي جلوگيري نمي كند.
رايجترين روش پيشگيري
بصورت اضطراري، مصرف قرصهاي معمولي خوراكي ضد بارداري HD است كه به نام
“قرص صبح روز بعد” مشهور شده اند. البته اين نام مناسبي نيست چون نيازي به
صبر كردن تا صبح روز بعد نيست و بهتر است در اولين فرصت بعد از نزديكي بدون
محافظت، از اين روش استفاده شود.
در چه مواقعي مي توان يا بايد از اين روش استفاده كرد؟
موارد استفاده از اين روش زماني است
كه نزديكي از طريق واژن صورت گيرد در حاليكه هيچ روش پيشگيري از بارداري
استفاده نشده يا بطور ناصحيح و غير كارآمد استفاده شده باشد. اين موقعيت ها
مي تواند شامل موارد زير باشد:
• زماني كه عليرغم استفاده از كاندوم مردانه، در زمان نامناسبي خارج شود يا پاره شود.
• زماني كه عليرغم استفاده از ديافراگم يا كلاهك دهانه رحم، بطور زودهنگام بيرون آيد و يا بعد از نزديكي بلافاصله خارج شود.
• مقاربت بعد از فراموش كردن اتفاقي يك قرص از دوره قرصهاي جلوگيري از بارداري انجام شود.
• در صورت استفاده از روش تقويمي، محاسبه زمان تخمك گذاري بطور ناصحيح انجام شود و نزديكي كامل در زمان باروري زن انجام شده باشد.
• برنامه استفاده از روش طبيعي يا انقطاع در نزديكي با شكست مواجه شود.
• نزديكي بدون استفاده از هيچ روش پيشگيري در حاليكه تصميم براي بارداري وجود ندارد.
روش اضطراري پيشگيري از بارداري چقدر موثر است؟
اثربخشي اين روش به
نحوه صحيح استفاده و بخصوص زمان مصرف قرصها بستگي دارد. اين روش صد درصد
موثر نيست، اما تقريبا در 98% موارد از حاملگي پيشگيري مي كند. يعني از هر
100 خانمي كه از اين روش براي پيشگيري از بارداري استفاده مي كنند حدود 2
نفر در طول يكسال حامله مي شوند. اگرچند بار از اين روش استفاده شود، تاثير
آن كمتر شده و احتمال بارداري بيشترمي شود. بنابراين اين روش فقط براي
موارداضطراري بكار مي رود و نبايد بطور مداوم، بعنوان يك روش پيشگيري بكار
رود. بلكه پس از استفاده از اين روش، فرد بايد به پزشك يا مراكز بهداشتي
درماني مراجعه كرده و پس از مشاوره، يكي از روشها را بصورت دائمي انتخاب
كند.
زمان و نحوه مصرف آن چگونه است؟
بايد در دو نوبت با فاصله 12 ساعت هر بار 2 قرص HD خورده شود.
در واقع بعد از مقاربتي كه احتمال
بارداري دارد در اولين فرصت 2 قرص خوراكي HD همراه با شير يآب زياد مصرف مي
شود. بايد دقت كرد كه قرص نوبت اول در زماني خورده شود كه نوبت دوم را
بتوان 12 ساعت پس از آن مصرف كرد. مصرف نوبت اول را نبايد بي دليل به تاخير
انداخت، زيرا ميزان تاثير ممكن است با گذشت زمان كاهش يابد.
اگر قرص نوع LD در دسترس باشد، بايد در هرنوبت 4 قرص مصرف كرد.
نكته مهم: اگر بيش از 72 ساعت (3 روز)
از مقاربت گذشته باشد، استفاده از روش اضطراري توصيه نمي شود و بايد در
اين موارد با پزشك مشورت كرد.
عملكرد آن بر بدن به منظور پيشگيري از بارداري چيست؟
مصرف اين قرصهاي هورموني با متوقف
كردن تخمك گذاري يا تداخل در جايگزيني تخمك لقاح يافته در رحم مي تواند
مانع حاملگي شود. از آنجا كه تخمك لقاح يافته ظرف مدت كوتاهي در قسمتي از
رحم جايگزين مي شود، زمان استفاده از اين روش بسيار حائز اهميت است. در
واقع اگر عمل جايگزيني اتفاق افتاده باشد استفاده از اين روش مانع از
پيشرفت روند بارداري نشده و موجب بروز سقط نخواهد شد.
عوارض جانبي آن چه خواهد بود؟
قرصهاي خوراكي اگر به روش اضطراري ذكر
شده در بالا مصرف شوند، معمولا عارضه جانبي خطرناكي ندارند. با اين حال
ممكن است باعث عوارض جانبي موقتي شوند كه رايج ترين آنها تهوع است و مي
توان براي پيشگيري يا برطرف كردن آن از يك داروي ضد تهوع نيز استفاده كرد.
تقريبا در نيمي از مصرف كنندگان از اين روش تهوع ديده مي شود و ممكن است در
تعداي از مصرف كنندگان استفراغ هم وجود داشته باشد. گاهي ممكن است سردرد،
سرگيجه، گرفتگي شكم و يا احساس پري و درد در سينه ها نيز رخ دهد كه البته
همه عوارض جانبي گذرا بوده و معمولا پس از يك تا دو روز رفع مي شوند.
بعلاوه استفاده از اين روش تاثير در ميزان باروري فرد در آينده نخواهد
داشت.
اگر بلافاصله بعد از خوردن قرصها، استفراغ كردم چه بايد بكنم؟
اگر فرد در طول دو ساعت پس از مصرف
قرصها در نوبت اول يا دوم، دچار استفراغ شد، در اولين فرصت بايد 2 قرص ديگر
HDمصرف كند. اگر اين اتفاق بعد از خوردن قرصها در نوبت اول رخ دهد، قرصهاي
نوبت دوم كماكان بايد 12 ساعت بعد از نوبت اول مصرف شوند. تزريق يك آمپول ب
6 بصورت عضلاني ميتواند در كاهش تهوع موثر باشد. استفراغ اگر بيش از دو
ساعت بعد از مصرف قرصها رخ دهد، اهميتي ندارد زيرا دارو جذب شده است.
آيا مصرف بعضي از داروها ممكن است كارآيي اين روش را كاهش دهد؟
بعضي از داروهايي كه بطور كلي اثربخشي
قرصهاي ضدبارداري را كاهش مي دهند ممكن است در كارآيي اين روش نيز اختلال
ايجاد كنند. برخي از اين داروها عبارتند از ريفامپين (نوعي آنتي بيوتيك)،
گريزوفولوين (داروي ضد قارچ خوراكي)، باربيتوراتها و برخي از داروهاي ضد
صرع.
چه مدت بعد از اين روش بايد پريود شوم؟
پس از مصرف هيچ علامت فوري كه نشان
دهد قرصها اثر كرده يا نكرده اند، وجود ندارد و فقط قاعدگي بايد به موقع،
چند روز زودتر يا ديرتر رخ دهد. اگر شروع قاعدگي، بيش از يك هفته به تاخير
افتد و يا هر مورد خاص ديگر وجود داشته باشد، بايد به پزشك مراجعه كرد.
نكته مهم اين است كه اگر بعد از مصرف قرصها، دوباره مقاربتي انجام شود كه
احتمال بارداري در آن وجود داشته باشد، قرصهاي قبلي خورده شده از بارداري
مجدد جلوگيري نمي كنند.
آيا استفاده از اين روش در دوران شيردهي بي خطر است؟
مقدار استروژن موجود در قرصهاي تركيبي
ضد بارداري مي تواند در مقدار و كيفيت شير مادر تاثير منفي داشته باشد.
اما بنظر نمي رسد كه استفاده كوتاه مدت آن اين تاثير را بگذارد. بعلاوه
هورمون ترشح شده در شير آثار نامطلوبي در شيرخوار نخواهد داشت.
در صورت استفاده از اين روش چه زماني نياز به مراجعه به پزشك خواهم داشت؟
• تاخير در قاعدگي بيش از يك هفته.
• ادامه خونريزي نامنظم يا وجود دردهاي كرامپي شكم بطور مداوم.
• درد شديد در ناحيه شكم يا لگن.
• احتمال بارداري.
• احتمال ابتلا به بيماريهاي مقاربتي
دانستی هایی راجع به درباره سقط جنین
سقط عمد از جمله موضوع هایی است که در
مورد اخلاقی بودن یا نبودن آن در جهان بحث های زیادی در جریان است. سقط
القایی در برخی از کشورها قانونی است و خانم هایی که ناخواسته باردار می
شوند اجازه انجام سقط را دارند اما در برخی دیگر از کشورها مثل کشور ما
غیرقانونی است و مجوز آن تنها در موارد پزشکی صادر می شود.
آمار
نشان می دهد در سال 2012، بالغ بر 7 میلیون زن در 26 کشور در حال توسعه به
دلیل عوارض ناشی از سقط جنین در بیمارستان بستری شدند. 22 میلیون زن سالانه
در سراسر جهان سقط پرخطر انجام می دهند که 22 هزار نفر آنها فوت می کنند.
این موضوع را نباید از یاد برد که این آمار مربوط به زنانی است که برای
سقط جنین یا عوارض ناشی از آن به مراکز درمانی مراجعه می کنند. بسیاری از
زنانی که سقط عمد انجام می دهند به مراکز درمانی دسترسی ندارند، بنابراین
در آمار نمی گنجند. طبق آمار جهانی 8 تا 19 درصد مرگ زنان باردار به دلیل
سقط عمد است.
سقط یعنی چه؟
سقط
اصطلاحی است که به مرگ جنین قبل از 20 هفته بارداری گفته می شود. بعد از
هفته 20 بارداری، از اصطلاح زایمان زودرس استفاده می شود. سقط به 2 گروه
تقسیم می شود؛ سقط های خود به خودی و سقط های القایی.
سقط های
القایی اگر دلایل پزشکی داشته باشد توسط متخصص زنان و زایمان به صورت مجاز
انجام می شود اما انجام آن بدون دلیل، غیرقانونی محسوب می شود.
علل سقط جنین
علت
50 تا 60 درصد سقط های غیرعمد، ناهنجاری های کروموزومی است. این سقط ها
معمولا تکرارشونده نیست و احتمال آن در هر بار بارداری 10 تا 15 درصد است.
در صورتی که سقط در خانم های جوان 3 بار و در خانم های میانسال 2 بار پشت
هم اتفاق بیفتد به بررسی نیاز دارد تا علت زمینه ای آن مشخص و رفع شود. غیر
از ناهنجاری های کروموزومی برخی دیگر از مسائل مثل بیماری های زمینه ای از
جمله بیماری های غدد داخلی، دیابت، تیروئید و… هم می تواند باعث سقط
شود.
نارسایی تخمدان و برخی بیماری های ساختاری رحم مثل دیواره دار،
نارسایی گردنه رحم، عفونت هایی مثل توکسوپلاسما و… می تواند عامل سقط
باشد. عوامل محیطی مثل آلودگی هوا، آلودگی های محیطی، استعمال دخانیات و
الکل، اشعه رادیولوژی و… نیز احتمال سقط را بالا می برند.
سن مادر
و پدر هم در این میان بی تاثیر نیست. هم چنین وقتی فاصله بین تخمک گذاری و
باروری زیاد و به اصطلاح تخمک پیر شده باشد، احتمال سقط بالاتر می رود.
از جمله مهم ترین علائم سقط جنین، خونریزی از واژن است
علایم سقط جنین
از
جمله مهم ترین علائم سقط جنین، خونریزی از واژن است. میزان خونریزی با
توجه به نوع سقط یعنی سقط اجتناب ناپذیر، ناقص و کامل از کم تا زیاد متفاوت
است. اگر قرار باشد محصول بارداری دفع شود، دهانه رحم باز شده و درد آغاز
می شود و میزان خونریزی به تدریج زیاد خواهدشد.
در این شرایط سقط اجتناب ناپذیر است. گاهی مقداری از محصول بارداری دفع و مقداری باقی می ماند که به آن «سقط ناقص» می گویند.
در
این شرایط خونریزی به مرور زیاد می شود و اگر تمام محصول بارداری دفع شود
به آن «سقط کامل» می گویند که به مرور خونریزی قطع شده و دهانه رحم بسته می
شود.
چه باید کرد؟
خانمی
که با خونریزی واژینال در 20 هفته نخست مراجعه می کند، اول باید سونوگرافی
انجام دهد تا مشخص شود واقعا بارداری داخل رحم هست یا نه زیرا ممکن است
دچار بارداری خارج رحمی باشد. تشخیص این موضوع در مراحل اولیه مهم است زیرا
می توان با درمان های طبی خانم را نجات داد و نیازی به جراحی نیست.
اگر
بارداری داخل رحم باشد، تهدید به سقط است و نمی توان اقدام خاصی انجام
داد. خیلی از اوقات متخصصان به بیمار استراحت کامل را توصیه می کنند که کار
اشتباهی است، بیمار تنها نباید فعالیت شدید و نزدیکی داشته باشد. به نظر
من، سرنوشت بارداری را نباید تعیین کرد. آنچه سرنوشت بارداری را تعیین می
کند سلامت جنین است.
اگر جنین از لحاظ کروموزومی اشکالی دارد، بهتر
است اجازه دهیم طبیعت کار خود را به درستی انجام دهد. اگر محتوی بارداری
سالم باشد بدون هیچ نوع درمانی به رشد خود ادامه خواهدداد. داروی خاصی هم
برای جلوگیری از سقط نباید مصرف کرد.
استفاده از شیاف پروژسترون در
موارد تهدید به سقط، جز در مواردی که جسم زرد نارسا باشد، فایده ای ندارد.
وقتی سقط به مرحله اجتناب ناپذیر رسید، نمی توان کاری کرد و تنها باید
مراحل را تسریع کرد. در مرحله سقط ناقص اگر خونریزی شدید باشد باید خانم را
به اتاق عمل فرستاد تا به بارداری خاتمه داده شود و بقایای جنین، کامل
خارج شود اما اگر خونریزی کم باشد، ممکن است پزشک تشخیص دهد که باید کمی
صبر کرد تا محتوی بارداری به تدریج خودش دفع شود.
در سقط کامل نیز
به اقدام خاصی نیاز نیست. گاهی جنین در رحم از بین می رود اما محصول
بارداری دفع نمی شود. در این شرایط گاهی متخصص صبر می کند تا جنین خودش دفع
شود و گاهی از دارودرمانی و جراحی استفاده می کند. تخم کور نیز به شرایطی
گفته می شود که کیسه بارداری تشکیل شده اما جنین به وجود نیامده است. در
این شرایط نیز مراحل مثل مراحل بالاست.
برخی از بیماریها مثل بیماری های غدد داخلی، دیابت، تیروئید و… می تواند باعث سقط شود
عوارض سقط جنین
سقط
جنین خود به خود معمولا عارضه ای دنبال ندارد و خانم می تواند 3 تا 6 ماه
بعد مجدد باردار شود اما سقط های القایی و جنایی معمولا با عوارض بسیاری
همراه هستند.
میزان عوارض سقط القایی کمتر است چون زیر نظر متخصص و
در شرایط استریل انجام می شود اما از آنجا که سقط جنایی غیرقانونی است و در
مراکز غیرقانونی و غیر استریل انجام می شود، با عوارض بسیاری همراه است که
خطرناک ترین و رایج ترین آن عفونت است و می تواند باعث مرگ مادر شود.
صدمه
به رحم و روده و سوراخ شدن آنها، خونریزی شدید و چسبندگی و بسته شدن لوله
ها از جمله عوارضی است که در آینده می تواند از بارداری مجدد خانم پیشگیری
کند.
برای انتخاب روش پیشگیری با پزشکتان مشورت کنید
اگر
خانمی نمی خواهد بچه دار شود باید با مشورت پزشک روش پیشگیری را انتخاب
کند. در کشور ما و بسیاری دیگر از کشورها سقط جنین ممنوع است و تصمیم گرفتن
در مورد آن از نظر اخلاقی ساده نیست، بهترین کار این است که به متخصص زنان
مراجعه و در مورد انواع روش های پیشگیری و میزان موفقیت هر یک سوال کنید
تا بتوانید بهترین روش را انتخاب کنید.
سقط جنین پس از 18 هفتگی، قتل عمد محسوب می شود
سقط
جنین قبل از 18 هفتگی به دنبال مشورت در شورای پزشکی و با دریافت مجوز از
پزشکی قانونی بدون اشکال است و شرعا ایرادی ندارد. برای اینکه در مورد سقط
جنین، شورای اورژانسی تشکیل شود یا باید به دنبال بارداری جان مادر در خطر
باشد یا تولد فرزند عسر و حرجی برای والدین داشته باشد.
مادری که
دچار نوعی بیماری قلبی است که با بارداری تداخل دارد یا مبتلا به سرطان
پستانی است که با بارداری پیشرفته می شود یا ناراحتی های خونی انعقادی
پیشرفته دارد، می تواند با مشاوره پزشک و گرفتن مجوز از پزشک قانونی جنین
خود را تا قبل از 18 هفتگی سقط کند.
همچنین در صورتی که جنین مبتلا
به عقب ماندگی ذهنی یا نشانگان داون باشد، سقط قانونی است. لازم به ذکر است
سقط جنین بعد از 18 هفتگی در هیچ یک از شرایط، قانونی محسوب نمی شود زیرا
شرعا روح در آن دمیده شده است و بعد از این سن یک انسان کامل محسوب می شود و
سقط آن قتل عمد تلقی می شود.
