نماز تهجد چیست؟
تهجّد به معنی شب زنده داری برای عبادت است.نماز تهجد نمازی را مي نامند كه در شب اداء مي شود و وقتش بعد از فراغت از نماز خفتن شروع وتا به طلوع فجر ادامه دارد. نماز تهجد را با نام‌هاي متعددي ياد كرده‌اند، من‌جمله: صلاة الليل/ نماز شب، قيام الليل/ شب‌بيداري، صلاة التطوع بالليل/ نماز نفل شبانه، صلاة السحر/ نماز سحر، نماز پاکان، نماز کرّوبيان و نماز انبيا و غيره.
در روایتی آمده است که شخصی از پیامبر اکرم صلّی الله علیه‌وسلّم در مورد بهترین عمل پرسید، آن‌حضرت در پاسخ فرمود: بهترین عمل قیام طولانی در حضور پروردگار در نماز است (یعنی تلاوت کردن طولانی در حال قیام) و همین‌طور بهترین نماز بعد از فرایض، نماز تهجد است. (مسلم:۲/۸۲۱) و در روایتی دیگر با تأکید فرمود: «علیکم بقیام اللیل فانه من دأب الصالحین قبلکم»؛ نماز شب را بر خود لازم بگیرید که شیوه‌ی نیکانِ قبل از شماست. (ترمذی)
در وقت نماز تهجد هیچ پرده‌ای بین نماز گزار و خداوند وجود ندارد و هر دعایی که خوانده شود بیشتر مورد قبول قرار می‌گیرد و همچنین علماء می‌گویند کسی که دوست دارد به درجه اولیا و کرامت برسد در خواندن نماز تهجد ثابت قدم باشد.
فضیلت خواندن نماز تهجّد از دیدگاه علما و بزرگان
دلگرم : در وقت نماز تهجد هیچ پرده ای بین نماز گزار و خداوند وجود ندارد و هر دعایی که خوانده شود بیشتر مورد قبول قرار می گیرد و همچنین علماء می گویند کسی که دوست دارد به درجه اولیا و کرامت برسد در خواندن نماز تهجد ثابت قدم باشد.
نماز تهجد شیعه
در احادیث شیعه تأکید فراوانی برای خواندن این نماز دیده میشود. همچنین ثمرات بخصوصی از جمله صحت اعضای بدن، ضامن رسیدن روزی، خشنودی خداوند و غیره نیز برای این نماز بیان شده است. نحوه خواندن این نماز از نظر شیعه به همان نحوی است که در بالا بیان شد.
نماز تهجد اهل سنت
همانند سایر مسائل و احکام، نحوه خواندن این نماز نیز جمله تفاوت‌های بین شیعه و اهل سنت است. این تفاوت‌ها را باید در تعداد رکعات، نحوه خواندن نماز وتر و … جستجو کرد. در ادامه به بیان فتاوای اهل سنت در این خصوص خواهیم پرداخت.
نحوه خواندن نماز تهجد یا شب:
نماز شب یا تهجد مجموعاً یازده ركعت است:
هشت ركعت که مانند نماز صبح خوانده میشود یعنی چهار تا دو ركعتی به نیت نماز شب است.
رکعت اول: يک بار سوره حمد + يک بار سوره قل هو الله احد + ركوع + سجده
رکعت دوم: يک بار سوره حمد + يک بار سوره قل هو الله احد + قنوت + ركوع + سجده + تشهد + سلام.
دو ركعت نماز شفع
بهتر است در ركعت اول آن بعد از حمد، سوره ناس و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره فلق خوانده شود.
یك ركعت نماز وتر
بعد از حمد سه بار سوره توحید و یك بار سوره فلق و یك بار سوره ناس بخوانیم و می‌توان یك سوره تنها خواند، سپس دستها را برای قنوت به سوی آسمان بالا می بریم و حاجات خود را از خدا می خواهیم.
برای چهل مؤمن دعا می كنیم؛ چهل بار بگویید ( اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ ) و طلب مغفرت می كنیم و هفتاد مرتبه میگوییم: «استغفرالله ربّی و اتوبُ الیه».
از پروردگار خود طلب آمرزش و مغفرت می كنیم و به سوی او بازگشت می‌نمایم.
آن گاه 7 بار می گوییم «هذا مقامُ العایذٍٍِ بكَ منَ النّارِ»؛ (این است مقام كسی كه از آتش قیامت به تو پناه می برد) و بعد از آن 300 مرتبه میگوییم: «العفو» و سپس میگوییم: «ربّ اغفرلی و ارحمنی وتُب عَلیَّ انّكَ انتَ التّوابُ الغفُورُ الرّحیم». و سپس ركوع + سجده + تشهد + سلام.
در پایان نماز شب تسبیحات فاطمة زهرا (س) (34 مرتبه، الله اكبر، 33 مرتبه، الحمد لله و 33 مرتبه، سبحان الله) را میگوییم.
بهترین زمان خواندن نماز شب یا تهجد:
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: «ان آخر اللیل فی التهجد احب إلی من أوله، لان اللّه یقول «و بالاْءَسحارِهُم یسْتَغْفِرُونَ»؛ آخر شب برای نماز شب (تهجّد) نزد من محبوب‌تر است از آغاز آن؛ زیرا خداوند می‌فرماید: پرهیزگاران در سحرگاهان استغفار می‌کنند؛ و در حدیثی دیگر از امام صادق علیه السلام آمده: «کانوا یستغفرون اللّه فی الوتر و سبعین مرة فی السحر»؛ نیکوکارانِ بهشتی در نماز وتر به هنگام سحر هفتاد مرتبه از خدا طلب آمرزش می‌کردند.
اهمیت نماز تهجد
نماز تهجد از اهمیت بیشتری نسبت به نماز های نفل دیگر برخوردارست؛ بدین دلیل که همانند نماز تهجد نوافل دیگری نداریم که به مدت یک سال بر همه فرض شده باشد، یا بر شخص پیامبر فرض شده باشد، یا فرضیتش در نزد بعضی از ائمه هنوز هم باقی باشد. البته نماز تهجد، صرفا بدین دلیل ، اهمیت ندارد بلكه رسول اکرم صلّی الله علیه وسلّم، تأکید بسیاری بر نماز تهجد نسبت به دیگر نوافل داشت و برای آن فضائل ویژه ای را بیان کرد.
بر طبق روایتی، شخصی از پرسید که بهترین عمل چیست، آن حضرت فرمود:قیام طولانی در حضور پروردگار در نماز به عنوان بهترین عمل محسوب میشود ( یعنی تلاوت كردن طولانی در حال قیام) و همین طور نماز تهجد از بهترین نمازهایی به شمار میرود که باید بعداز فرایض، ادا شود.
پیامبر اکرم صلّی الله علیه وسلّم در روایتی دیگر فرمود:« علیکم بقیام اللیل فانه من دأب الصالحین قبلکم» ؛ نماز شب را بر خود لازم بگیرید كه شیوه ی نیکانِ قبل از شماست.( ترمذی) هیچ پرده ای در وقت ادای نماز تهجد، بین نماز گزار و خداوند نیست و هر دعایی خوانده شده در این نماز، بیشتر به استجابت میرسد و همچنین برطبق گفته ی علماء، افراد علاقه مند برای رسیدن به درجه اولیاء و کرامت باید نماز تهجد را بطور مداوم بخوانند.
