مشکلات جوانان و راه حل آن(تحقیق دانش آموزی)
مقدّمه
منّت خدای را، عزَّ وَ جَلّ، که
طاعتش موجب قربت است و به شکر اندرش مزید نعمت. هر نفسی که فرو میرود،
ممّد حیات است و چون بر میآید مفرّح ذات. پس در هر نفسی دو نعمت موجود است
و بر هر نعمتی شکری واجب.
از دست و زبان که برآید؟ کز عهده شکرش بدر آید؟
بهترین راه مطرح کردن مشکل و
گفتگو درباره آن با خانواده است. در میان سیاستمداران و روشنفکران و مدیران
ایرانی، بسیاری از مفاهیم و مباحث بی‌رحمانه مورد استفاده قرار گرفته شده
است، که مهمترین آن جوانی و مشکلات آن است.
جوان و جوانی و مسائل و مشکلات
آن در طول سه دهه گذشته در ایران به صور گوناگون مطرح شده است. در بیشتر
مواقع این موضوع مورد سوء‌استفاده قرار گرفته است. اغلب با این عبارت
روبه‌رو هستیم که «مسائل و مشکلات جوانان متفاوت از مسائل و مشکلات دیگران
است و باید به طور ویژه مورد توجه و بررسی قرار گیرد.» با وجود تاکید بسیار
زیاد بر جوانان و مهم دانستن آنان، کمتر دیده شده است تا تلاش و کوششی در
فهم دقیق‌تر جوانی در ایران صورت گیرد.
هدف از این نوشتار آشنایی با
مشکلات جوانان و نوجوانان در خانواده و جامعه است. در جامعه هزاران افراد
با ذهنیّتهای مختلفی وجود دارند. به این علّت جوان در جامعه مشکلاتی دارد.
در خانواده نیز به علّت وجود ذهنّتها و تصمیم گیریهای حدوداً مشابه نیز
مشکلاتی وجود دارد. در ادامه به برخی از این مشکلات اشاره میکنیم.
کلید واژهها
جوان، نوجوان، مشکلات، خانواده، جامعه
دوران جوانی
دوران نوجوانی و جوانی بهترین
دوران سازندگی و خودسازی است زیرا در این سنین شخصیت انسان هنوز شکل ثابتی
نگرفته و صفات زشت در زمینه روحی آنان رسوخ کامل پیدا نکرده است، پس
میتوان با تلاش کمتر ریشه هرزه گیاهان اخلاقی را از کشتزار دل برکند و
صفحه دل را از پلیدی پاک کرد.
دوران جوانى از حساسترین و
پرمخاطرهترین دوران زندگى است. جوان با همه تواناییها، به خاطر حسّاسیّت
مقطع سنّى، مشکلات، کمبودها و واقعیّات انکارناپذیر دارد. عدم درک جوان و
بىتوجّهى به واقعیّات طبیعىاش چه بسا، به جاى تربیّت، سبب گمراهىجوان
مىشود. بدین جهت، باید متولّیان امر تربیت، در برخورد با جوان بیشتر دقّت
نمایند.
دوران جوانی، زمان گشوده شدن
افقهای جدید، ایده آلها و آرمانهای متنوع است. مقارن با این ویژگیها،
مشکلات و دشواریهای نوین نیز از راه می رسد. جوانان، کانون شور و هیجان و
سرمایه آینده یک ملّتاند که در برنامهریزی‌ها و سیاست‌های فرهنگی،
اجتماعی و اقتصادی به توجه ویژه‌ای نیاز دارند. با نیم نگاهی به شرایط
زیستی ـ غریزی، ذهنی، روانی، عاطفی، اخلاقی و دگرگونی‌های دوران جوانی، به
ضرورت در پیش گرفتن شیوه صحیح برخورد با جوانان به خوبی پی میبریم.
دوره جوانی به دلیل ویژگیهایی
که دارد به عنوان یکی از دورانهای مهم زندگی فرد به شمار میرود. شرایط و
موقعیتهایی که فرد در این دوران تجدید میکند نقش مهمی‌در مراحل بعدی
زندگی او خواهد داشت. این مرحله سنی مورد توجه صاحب نظران و روانشناسان و
متخصصان اجتماعی است. پیامبر اکرم(ص) توصیه فرمودهاند: «بر شما باد به
جوانان که قلب آنان رقیقتر و آمده پذیرش خیر است. وقتى خداوند مرا براى
انذار و بشارت مردم مبعوث کرد سالخوردهها با من مخالفت کردند اما جوانان
با من پیمان بستند.» (محجه البیضاء، جلد 3)
این روایت، به ارزش و منزلت
کودک و نوجوان در نظام الهی اشاره دارد و پدر و مادر را شکل دهنده رفتارهای
اجتماعی و فردی آنان می داند. شخصیت مطلوب، شخصیتی متعادل و متعالی و
هماهنگ با تمام ابعاد وجودی نوجوان است.
پدر و مادر برای تربیت و رشد
شخصیت فرزندان، باید عدالت را در میان فرزندان رعایت نمایند؛ حتی در کوچک
ترین امر تربیتی، مثل بوسیدن فرزندان، باید ظرافت خاص وجود داشته باشد تا
به رشد شخصیت آنان لطمه ای وارد نشود.
استفاده از دوران جوانی و سعی و
کوشش در راه بهره برداری از آن، شرط اساسی کامیابی و موفقیت آدمی است.
دوران جوانی یکی از پر ارجترین فرصتهای ثمر بخش در طول زندگانی بشر است.
(جوان از نظر عقل و احساسات، جلد 1، ص69)
شاعر در این مورد چه زیبا گفته است:
جوانا بدان قدر ورز جوانی مده عمر از کفت رایگانی
جوانی، بهار عمر
نوجوانی و جوانی بهار عمر و
هنگام شکوفایی آن، و آغاز فراز و نشیبهای روحی و جسمی و رسیدن به رشد است.
در این دوره کم کم شخصیّت انسان شکل میگیرد و پرسشهای فکری و فرهنگی
بسیاری در ذهن جوان پیدا می شود. (روانشناسی نوجوانی، بلر و جونز، ترجمه
رضا شاپوریان، ص 93) روزهای جوانی لبریز از زیبایی، نشاط، احساسات،
لذّتهای متنوع، تفریح، و آراستگی است. از سوی دیگر، خداجویی و خدایابی و
دین باوری از ویژگیهای این دوران است. با درک این ویژگیها و انرژی
متراکمی که در آنها وجود دارد، و با تبیین صحیح باورها و ارزشهای دینی و
مذهبی، می توانیم روح ناآرام جوان را آرامش و اطمینان بخشیده و او را به
نجات و کمال برسانیم.
در این نوشتار، می کوشیم تا با
استفاده از روایات قرآنی و آموزه های دینی و سیره عملی پیامبر و امامان
معصوم (علیهم السلام) جوانان را به سوی قرآن کریم فراخوانیم؛ دست کم فاصله
جوان را با قرآن بکاهیم و بذر وحی در دلش بکاریم. تا بتواند بر مشکلات
انبوه این دوران مهم غلبه کند.
جوان در آینده
آینده سر از یأس و نا امیدى
درمىآورد و مأمنى براى حل مشکلات خود نمىیابد چگونه انتظار رغبت به نماز و
دین مدارى از او مىتوان داشت. دین خردگرا و حکمت مدار اسلام در کنار
مسائل معنوى بر مسائل مادى و اقتصادى نیز تأکید مىکند و فقر را مایه کفر
معرفى مىکند چنان که از پیامبر (ص) نقل است که فرمود: «کادَ الفقرُ أن
یکون کُفراً». (اصول کافى، ج2، ص310) رهبران دینى و الگوهاى جامعه باید خود
را با مشکلات جوانان درگیر کنند و در حد امکان در حل آن بکوشند تا از این
طریق پیوند عاطفى برقرار گردد. مردم دل به کسى مىدهند و خانه دل را حریم
کسانى مىسازند که با درد و رنج آنان آشنا و با غم هایشان محرم و در راه
خدمت به آنان کوشا باشند. در این راستا پیشنهاد مىشود در مساجد ستاد رفع
مشکلات جوانان تأسیس گردد و معتمدین محل از اهل مسجد در سامان دهى معیشت
جوانان، کاریابى، آسان سازى ازدواج و غیره مشارکت نمایند.
جوان در کلام بزرگان
جوانی سراسر سرور است و دوران
نشاط و غرور. جوان با تبسم هر غنچه میخندد و با بغض هر ابر میگرید.
احساسش نرمتر از نسیم است و گرمتر از شمیم. دلش به صفای آیینه است و به
صافی آبگینه. ناراستی را بر نمیتابد و به سوی نادرستی نمیشتابد. دوست
دارد که پیوسته راست بگوید و راه درست را بپوید. او شیفته شعر است؛ اما نه
فریفته شعار. جوانی گنجینه ارزشمندی است که نه کس قدرش را شناخته، نه بهایش
را پرداخته .
اولیای گرامی اسلام جوانی را
یکی از نعمتهای پر ارج الهی و از سرمایههای الهی و از سرمایههای بزرگ
سعادت در زندگی بشر شناختهاند. امام علی (ع) در این باره میفرماید:
«شَیئانِ لا یَعرفُ فَضلَهُما اَلاّ مَن فَقَدَهُما الشَّبابَ وَ
العافِیَه». (غررالحکم، ص 449)
دو چیز است که قدر و قیمتشان را نمیشناسد مگر کسی که آن دو را از دست داده باشد: یکی جوانی و دیگری تندرستی و عافیت است.
حضرت علی (ع) در این حدیث نعمت
جوانی را در ردیف بزرگترین نعمتهای الهی، یعنی صحت و سلامت آورده است.
(جوان از نظر عقل و احساس، جلد اول، ص 7)
شاعر چه زیبا سروده است:
به پیری خاک بازیگاه طفلان می کنم برسر که شاید بشنوم زان خاک بوی جوانی را
پیامبر اکرم (ص) میفرماید:
«خداوند به جوان عابد، نزد فرشتگان مباهات میکند و میفرماید: به این
بنده‌ام بنگرید که چگونه به خاطر من دست از شهوات نفسانی خویش برداشته
است». (میزان الحکمه، ج 2، ص 1401)
امام خمینی (ره) در باره جوانان
میفرمایند: «شما تا جوان هستید میتوانید کایر انجام دهید و تا نیرو و
اراده جوانی دارید میتوانید هواهای نفسانی، مشتهیات دنیایی و خواستههای
حیوانی را از خود دور سازید ولی اگر در جوانی به فکر اصلاح و ساختن خود
نباشید دیگر در پیری کار از کار گذشته است».
امام راحل (قدس سره) در طول
نهضت خود همواره جوانان را میستود و آنان را ارشاد و راهنمایی میکرد و
برای پیشبرد آرمانهای اسلام بر آنان سرمایه گذاری مینمود: «شما جوانها
امید من هستید، نوید من هستید، امید من به شما توده جوان است. به شما توده
محصل است. من امید این را دارم که مقدرات مملکت ما، بعد از این به دست شما
عزیزان بیفتد و مملکت ما را شما عزیزان حفظ کنید. شما جوانان برومند، شما
محصلین ارجمند، در هر جای از ایران که هستید باید بیدار باشید با بیداری از
حقوق خودتان دفاع کنید». (صحیفه نور، ج 2، ص 179 ـ 180)
جوان در قرآن
قرآن فصل جوانی را فرصت
استثنایی عمر انسان میداند. جوانی بهار زندگی است و اوج ارزندگی، جوانی،
آغاز شکوفایی غنچههای استعدادهاست. جوانی، چکاد بلند توانمندی است در میان
دو دره ناتوانی کودکی و پیری.
خداوند در قران در باره جوان می
فرماید: «اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ
ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَیْبَةً». (روم
54)
در جوانی ندای فطرت گویاست و پای پویش او پویا؛ که هر
که به فطرت نزدیکتر، نیکتر و هر که دورتر مغرورتر. جوانی فصل شور است و
شعور، شعوری که مقدم بر شعر است و مقدمه شعار. جوانی یک فرصت است اگر آن را
با فراست قدر بدانیم، با حراست بر صدر مینشانیم. پیامبر بزرگوار ما مظهر
جوان باوری و اسوه جوان یاوری بود. ایشان در موارد متعدد جوانان برومند را
بر پیران نژند برتری داد.
جوانی فصل خودسازی
امام صادق (ع): «عَلَیکَ بِالاحداثِ فَاِنَّهُم اَسرِع اِلَی کُلِّ خَیِر». (روضه کافی، ص93)
توجه
تبلیغی خود را به نسل جوان معطوف دار و نیروی خویش را در راه هدایت آنان
به کار انداز؛ زیرا جوانان زودتر حق را میپذیرند و سریعتر به هر خیر و
صلاحی میگرایند.
جوانی، غزلی زیباست و غزالی دلربا؛ از همگان دل
میرباید و بر آستان محبت سر میساید. جوان در سینه دلی ساده دارد و
کشتزاری آماده؛ بذر سخن حق را میپرورد و با پرورش آن بر سر هر شاخسار صدها
برگ و بار میآورد.
مشکلات جوانان از دید رهبر کبیر (مدّ ظله)
حضرت آیت اللّه
خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در مراسم باشکوه «گردهمایی جوانان
عاشورایی» که در مصلای بزرگ امام خمینی تهران و در میان احساسات پرشور خیل
عظیم جوانان و نوجوانان انقلابی برگزار شد، طی سخنان مبسوطی خانوادهها،
مربیان و مسؤولان را به اهتمام نیازهای جوانان توجه دادند.
رهبر معظم انقلاب
فرمودند: «مسأله جوانان باید به یک مسأله ملّی تبدیل شود و دولت، روحانیّت،
صدا و سیما، بسیج، سازمانهای ورزشی و همه دستگاههای مربوط به جوانان
باید در این زمینه احساس مسؤولیت کنند. حضرت آیت اللّه خامنهای اظهار
داشتند، من با حضور در این مجلس و طرح مسأله جوانان میخواهم این پیام را
به همه مسؤولان برسانم که مسأله نیاز آینده و برنامه ریزی برای جوانان را
امری جدی بشمار آورند».
مقام معظم رهبری با
تأکید بر اینکه در هر کشوری که به جوانان به نحو درست رسیدگی شود، راه
پیشرفت و موفقیّت هموار میشود، فرمودند: «در کشور ما که جوانان جمعیّت
عظیمی از کشور را تشکیل میدهند، این مسأله اهمیّت بیشتری دارد.
ایشان همچنین خطاب
به بزرگترها، والدین، معلمان و مسؤولان و با اشاره به اینکه در دوران تکوین
هویت جدید، جوانان دارای تمایلات و انگیزههایی هستند که متأسفانه توسط
دیگران به رسمیت شناخته نمیشوند، اظهار داشتند: «جوان در این دوره با
مجهولات و سؤالات زیادی مواجه میشود که مایل است به آنها پاسخ داده شود که
در مواردی پاسخ نمیشنود و احساس خلاء و ابهام میکند».
رهبر معظم انقلاب در
ادامه افزودند: «بعضی ها به طور افراطی نسبت به نسل جوان ایرانی از نظر
اعتقادات و ایمان دچار قضاوتهای غلط و انحرافی هستند، امّا من معتقدم جوان
ایرانی، جوانی است مؤمن و پاکدامن، دارای زمینه های دینی زیاد، مایل به
جنبههای معنوی، جوان ایرانی اعم از دختران و پسران از نظر امکانات روحی و
ذهنی و امکانات ایمانی در حد بسیار خوبی هستند و این مسؤولیت بسیار بزرگی
بر دوش مسؤولان میگذارد. ایشان همچنین با اشاره به سال امیرالمؤمنین (ع)
فرمودند: «درخشش چهره امیرالمؤمنین الگوی ماندگاری است که جوانان باید او
را الگوی خود قرار دهند و به او اقتدا کنند». (پایگاه حوزه مجله پیام زن
شماره 100، خبر)
شناخت نیاز جوانان و رفع آن
جوان باید هویّت و هدف خود را
بشناسد و بداند کیست و برای چه تلاش میکند؛ زیرا دشمن درصدد است هویّت
جوانان را از آنان بگیرد و اهداف عالی و آرمانهای آنها را از بین ببرد و
افق زندگی جوانان را تیره کند و از راه تحقیر شخصیّت آنان، به اغراض شوم
خود دست یابد.
یکی از نیازهای جوانان، توجه
نمودن به آرزوی آنان است. در جوان، آرزو داشتن عیب نیست، ولی باید آرزوهای
آنان را هدایت و کنترل کرد. مقام معظم رهبری در این باره می فرماید: «خود
جوانها بزرگترین مسئولیتها را دارند و میتوانند انجام دهند. هر جوانی
دوست دارد کشوری که در آن زندگی میکند برخوردار از همه زیباییها و
نیکیها باشد، دلش میخواهد جامعه متمدّن داشته باشد، دلش میخواهد از
پیشرفتهای علمی و عملی برخوردار باشد. این آرزوی هر جوانی است». (سخنان
رهبری در اجتماع جوانان گیلان، 12/2/80)
مشکلات جوانان در جامعه کنونى
در جامعه امروز جوانان مهم
شده‌اند، زیرا جامعه دچار مشکلات اخلاقی شده است. به نظر آمده است که ریشه و
عامل اصلی مشکلات اخلاقی جامعه در وضعیت جوانان است. به عبارت دیگر، فرض
بر این است که اگر جهت عمل جوانان تغییر کند، از مشکل اخلاقی در ایران خبری
نخواهد بود. برای روشن شدن بحث لازم است در بدو امر مختصراً به وضعیت
مشکلات جامعه ایرانی توجهی کرده و در نهایت از مشکلات جوانان سخن بگوییم.
تا سپس به سراغ راه حل آن رفت.
مشکل اصلی جامعه چیست ؟
بیش از دو دهه است که از طریق
سازمانهای سنجش افکار عمومی در ایران، شناسایی مشکلات مهم جامعه ایرانی
مورد توجه بوده است، در بیشتر تحقیقات صورت گرفته این سؤال مطرح شده است که
مشکل (مشکلات) اصلی جامعه ایرانی کدام است؟ پاسخ چنین بود که مشکلات
اقتصادی نسبت به مشکلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مهمتر بوده است.
بدین لحاظ در طول دو دهه گذشته
بیش از هشتاد درصد از پاسخگویان مدعی بوده‌اند که مشکل اول جامعه ایرانی
گرانی و بعد از آن اشتغال و مسکن می‌باشد. در مراحل بعدی مشکل جوانان و
ازدواج آنها مطرح بوده است. در یک نگاه کلی با توجه به مجموعه مطالعات و
تحقیقات انجام شده میتوان به جمع‌بندی زیر دست یافت: اولویت‌بندی مشکلات
جامعه ایرانی بدین شرح است: مشکل اقتصادی ۶۰ درصد، مشکل اجتماعی ۱۹ درصد،
مشکل فرهنگی ۱۷ درصد و مشکل سیاسی ۴ درصد. از میان مشکلات اقتصادی اولویت
با گرانی با ۵۱ درصد، مسکن ۲۲ درصد، و از میان مشکلات اجتماعی مشکل جوانان
۲۱ درصد، مفاسد و آسیب‌های اجتماعی ۱۱ درصد، مسائل زنان و خانواده ۹ درصد،
وفاق و انضباط اجتماعی ۷ درصد، و از میان مشکلات فرهنگی مشکلات آموزشی ۲۴
درصد، تهاجم فرهنگی ۱۳ درصد و مسائل جوانان ۱۰ درصد می‌باشد.
در این میان به طور خاص توجه به
مشکلات جوانان شده است. مسائل و مشکلات جوانان مشکلات اقتصادی و مسکن ۳۷
درصد، اشتغال ۱۶ درصد، مسائل فرهنگی و اجتماعی ۱۳ درصد و ازدواج ۵ درصد
می‌باشد. در این صورت مشکل ازدواج در مقایسه با دیگر مشکلات در اولویت
چهارم قرار دارد در حالی که مشکل اقتصادی و مسکن در اولویت اول قرار دارد.
به همین علّت در این نوشتار این مشکلات را بر اساس مهم بودنشان توضیح
خواهیم داد.
ارتباط با خدا
از مشکلات بسیار مهم جوانان
امروزی خودسازی و ارتباط آنان با خداوند است. جوانان امروز به وسیله
سرگرمیهای متعدد و بی ارزش ارتباط میان خود و خدا را قطع کردهاند و انگار
که نمیدانند خداوند کیست یا اینکه آیا خداوند هم وجود دارد؟ این سبب
میشود تا جوان دارای مشکلات بیشتری ود زیرا از خدا باری تعالی کمک
نمیگیرد. جوان باید بعد از ساختن خود با خدا ارتباط برقرار کند تا بتواند
بر مشکلات این دوره مهم غلبه کند.
رهبر معظم انقلاب هم در مواقع و
مناسبتهای گوناگون درباره جوانان سخن گفته و ارشادات و رهنمودهای فراوانی
بیان کردهاند که اگر جوانان آنها را به کار ببرند، به سعادت و خوشبختی
خواهند رسید و هویت و جایگاه واقعی خود را در جامعه اسلامی و انقلابی
خواهند یافت.
ایشان در جمع جوانان
میفرمایند: «جوانی یک پدیده درخشان و یک فصل بی بدیل و بی نظیر از زندگی
هر انسانی است. در هر کشوری که به مسئله جوانان و جوان آنچنان که حق این
مطلب است، درست رسیدگی بشود، آن کشور در راه پیشرفت، موفقیتهای بزرگی به
دست خواهد آورد.» (دیدار با جوانان در مصلای بزرگ تهران، 1/2/79)
رهبر کبیر انقلاب اسلامی در
جمعی دیگر از جوانان پرشور میفرمایند: «جوانها، بهتر از قشرهای دیگر
میتوانند خودسازی کنند؛ چون نیرومندند؛ بعضیها خیال میکنند جوانها در
مقابل گناه بی تاب اند، ولی من میگویم که جوان همچنان که از قدرت جسمانی
برخوردار است، از قدرت اراده هم برخوردار است. اراده همان چیزی است که
انسان میتواند با اتکای به آن خود را به خدا نزدیک و از شیطان دور کند.»
(در جمع بسیجیان گیلان، 16/2/80)
مشکلات اقتصادى
مشکلات اقتصادى بطوریکه همه
احساس مىکنند تنها مشکل جوانان نیست، بلکه مشکل بشریت در عصر حاضر است.
کشمکش نظامهاى سرمایه دارى و سیستمهاى اقتصادى دیگر و سود جوییها و
استثمارهاى بعضى از طبقات جامعه مشکلات متعددى را در زمینه اقتصاد باعث
گشته که براى حل آن باید کارشناسان و خبرگان در سطح جهان اقدام نمایند.
امّا جوانان عزیز به دلیل اینکه
تازه پاى فعالیت به عرصه زندگى گذاشتهاند و توقعات و آرزوهاى بیشمارى در
سر دارند طبعاً بیش از دیگران از معضل اقتصادى رنج مىبرند از آنجائیکه
ارائه راه حل اساسى در خور این مقاله نیست، لذا توجه خوانندگان به چند نکته
مهم جلب مىشود.
1) نخستین مطلب این است
که چون آرزوهاى هر انسانى نامحدود است و خواستهها و نیازها بى شمارند و
برآورده شدن همه آنان بهیچ وجه امکانپذیر نیست، پس لازم است براى احیاء و
ایجاد روح قناعت در نسل جوان و تن به بکالت و بیکارى دادن نیست بلکه همزمان
با تشویق و تکاپو و تلاش باید نسل جوان را طورى تلقین کنیم که بتوانند از
حداقل امکانات حداکثر استفاده نمایند. و مخارج اضافى و غیر ضرورى را از
زندگى شان حذف کنند.
2) مشغول کردن آنان به
اهداف بزرگتر و ارزشهاى برتر تا اینکه صرفاً به نیازهاى مادى تن دادن و
قربانى شدن براى خواستههاى نفس در اذهانشان خیلى زشت و قبیح گردد.
3) بسیارى از جوانان به
دلیل اینکه از خانوادههاى مرفه و معروف مىباشند و بزرگان شان داراى شهرت و
نوعى برترى اجتماعى بوده‌اند از این رو اختیار کردن بسیارى از پیشهها و
شغلها را براى خود عار مىپندارند آنها اگر داراى مدارک علمى باشند، بجز
پشت میز یک اداره هر کار دیگرى را باعث کسر شأن خود تصور نموده و اگر داراى
مدرک نیستند فقط به دنبال تجارتهاى کلانى هستند که بتواند شخصیت آنان را
بعنوان سرپرست یک مجتمع نشان دهد یا سود کلانى بزودى عایدشان بگرداند در
صورتی که هیچ کدام از این نوع پندارها با واقعیت همخوانى ندارد.
بیکاری
دوران جوانی دوره آغاز فعالیت،
سازندگی و بالندگی است. با توجه به شرایط اجتماعی جامعه معمولاً جوانان با
مشکلات بیکاری در جوامع مختلف مواجه می‌شوند. که البته میزان درگیری فرد با
این مشکل متأثر از شیوه زندگی او در گذشته و سایر عوامل خواهد بود. بطوری
که افراد مختلف از لحاظ شدت و درجه درگیری با این مشکل متفاوت از یکدیگر
خواهند بود. معمولاً افرادی که نوجوانی سالمی را گذارانده‌اند، مهارتهای
خوب شناختی و اجتماعی را کسب کردهاند بهتر میتوانند از فرصتهای شغلی
استفاده کنند و تواناییهای خود را به کار گیرند. جوانان پرانگیزه، پر
تلاش و با پشتکار کمتر این مشکل را تجربه میکنند و در نتیجه کمتر با عوارض
حاصل از بیکاری مواجه می‌شوند.
ازدواج
خیلی روشن است که ازدواج مهم
ترین ویژگی منحصر به فرد دوران جوانی است. این ویژگی زمانی ممکن است به
صورت یک معضل و یک شکل همراه باشد. عدم رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی فرد
معمولاً به مسأله ازدواج در این دوران دامن می‌زند. اطلاع رسانی و آگاه
سازی جوانان در خصوص یادگیری مهارتهای شناختی مربوط به ازدواج و انجام
انتخابها و تصمیم گیریهای مناسب خواهد انجامید.
مهاجرت و بزهکاری
مهاجرت، بزهکاری و … از
مشکلات دیگر رایج در این دوران هستند. عموماً مهاجرت برای کسب شرایط زندگی
ایده‌آل‌تر و به دنبال بیکاری و … در بین جوانان دیده میشود. همچنین
بزهکاری در نتیجه مهارتهای کسب نشده دوران قبل از لحاظ شناختی و … در
این دوران شایع است.
اعتیاد به مواد مخدر
یکی از مشکلات جوانان و
نوجوانان امروزه کشور اسلامی ما گرایش آنان به سمت و سوی مواد مخدّر و
سیگار است که هم خود و خانوادهشان از این مشکل بسیار رنج میبرند. به گفته
مجله «نداى اسلام»: «هدف اصلی ما نیز از این تحقیق این بود که علل مختلف و
اصلی دخیل در گرایش این قشراز جامعه به مواد مخدر را مشخص کنیم. جهت روشن
شدن بعضی از عوامل مداخله کننده در گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر
تحقیقی صورت گرفته که در اینجا به اختصار ارائه می گردد. برای این هدف 200
نفر از نوجوانان و جوانان دانش آموز و غیر دانش آموز شهر کرمان که به نوعی
آلوده به مواد مخدر بودند شناسایی و تحقیق بر روی آنها انجام شد. برای
استخراج نتایج روش مصاحبه با سئوالات از پیش تعیین شده آماده و محقق با
برقراری ارتباط با این افراد سعی نمود تا حتی المقدور نظر واقعی افراد
آلوده به مواد را به رشته تحریر در آورد. نتایح بدست آمده از تحقیق مذکور
را می توان به شرح زیر خلاصه نمود.
در مجموع از 200 نفر آزمودنی
74/8 درصد (187 نفر) این افراد علت گرایش و جذب شدن به مواد مخدر را
کنجکاوی و در جهت یافتن پاسخ به علامت سئوالی که در ذهن آنها نسبت به مواد
مخدر و اثرات آن نقش بسته بود را عنوان داشتند. البته در ادامه نیز خواهیم
دید که برای رسیدن به این سئوال از کجا و چگونه کمک گرفتهاند. در بخش دوم
مصاحبه ای که با این افراد صورت گرفت راجع به نحوه شروع مصرف مواد سئوال
شد. آنها اذعان داشتند که گامهای اولیه را با کشیدن سیگار شروع کرده اند و
در واقع سیگار را بعنوان پلهای برای رسیدن به مواد مخدر دانستهاند. در
پاسخ به این سئوال که استعمال دخانیات و مواد مخدر را از کجا و چگونه شروع
کرده اید این افراد عنوان داشتند که اولین نخهای سیگار و مصرف مواد مخدر
را در جمع دوستان هم سن و سال برای نشان دادن خود و بزرگ نمایی مبادرت به
این کار نمودهاند.
در رابطه با نقش همسالان و
دوستان تقریباً تمامی افراد مورد آزمون اذعان داشتند که برای همراهی و
همرنگ شدن با دوستان خود به مصرف مواد روی آوردهاند. این در حالی است که
در این میان 42 درصد افراد، پدر، 11 درصد مادر و 3 درصد خواهر و 36/5 درصد
برادر بزرگ خود را دخیل در گرایش خود به اعتیاد دانستهاند». (مجلّه نداى
اسلام، شماره دوم)
پرخاشگرى و خشونت
پرخاشگرى و خشونت امروزه به
عنوان یکى از رایج ترین معضلات و مشکلات رفتارى جوانان است. به گفته
کارشناسان، پرخاشگرى رفتارى است که به قصد صدمه رساندن جسمى، زبانى یا به
قصد نابود کردن دارایى هاى افراد صورت مى گیرد. به طور عمده این پرخاشگرى
هاى کوچک، عامل درگیرى و منازعات بزرگ مى شود که نتیجه آن ارتکاب جرم است.
بر اساس آمار سازمان پزشکى
قانونى، ۴۲ درصد معاینات بالینى و سرپایى مرکز پزشکى قانونى کشور، مربوط به
صدمات و جراحات ناشى از نزاع است و در این میان ۷۶/۲ درصد معاینات در
مورد مردان و ۲۳/۸ درصد مربوط به زنان است.
آخرین بررسىها در کشور نشان
مىدهد که به طور کلّى عوامل متعددى از جمله خانواده، مدرسه، گروه همسالان و
رسانههاى جمعى در بروز پرخاشگرى و خشونت جوانان مؤثر هستند.
واگذاری مسئولیتها به جوانان
یکی از معضلات و مشکلات جوانان
این است که به آنان بهاء داده نمیشود. پیامبر اکرم (ص) از جوانان برای
مسئولیتهای اجتماعی استفاده میکرد و در جنگها و کارهای آموزشی، از
نظریات جوانان بهره میجست، هر چند بعد از مشورت، خود تصمیم میگرفت.
نخستین معلّم قرآن را که به مدینه فرستاد جوانی به نام مصعب بن عمیر بود که
از خانواده اشراف قریش، ولی جوانی وارسته و پاک باخته بود. او به هنگام
رسیدن به مدینه «مکتب قرآن» تأسیس کرد و مردم مدینه را با قرآن آشنا ساخت.
پیامبر دیدگاه جوانان را در جنگ
احد، درباره جنگ و دفاع در خارج از شهر مدینه میپذیرد و در واپسین روزهای
زندگانی، اسامه فرزند زید را که هیجده بهار از عمر او میگذشت، به
فرماندهی ارتش اسلام منصوب میکند که با لشکر روم (بزرگترین ارتش دنیای آن
زمان) وارد جنگ شوند و سرپیچی از دستورهای او را مستحق لعن و نفرین
میداند.
پس خانوادهها و مسئولان امروزی
کشور ما باید این رفتار پیامبر را الگو قرار داده و به جوانان
مسئولیتهایی بدهند هرچند کوچک باشد. این خود باعث میشود تا جوان خود را
بزرگ بداند و این مشکل را احساس نکند.
راه حل مشکلات
این مشکلات متعدد راه حلهایی بسیّار و متفکّرانه نیاز دارد که در ادامه به برخی از این راه حلها اشاره میکنیم.
1) شناخت شخصیت نوجوان
جوان یک شخصیت پیچیده و حساس
دارد پس باید در شناخت شخصیت او نهایت دقت را انجام داد تا جوان از والدین
نا امید نشود. در جامعه نیز این گونه است. مسئولان باید از رفتار و ارزشها
و شخصیت پیچیده جوان آگاهی کامل داشته باشند تا بتوانند به آنان کمک کرده و
مشکلی در جامعه برایشان پیش نیاید. والدین با شناخت ویژگیهای دوره جوانی
بسیاری از رفتارهای ناخوشایند آنان را غیرطبیعی میپندارند که موجب بروز
عکس‌العمل میشود و به تیرگی روابط با جوان میانجامد.
2) ایفای نقش راهنمایی به جای دستوری
در برخورد با مسائل جوان باید
از خودش کمک بگیریم تا این واقعیت را بداند که نخستین مسئول حلّ مشکل او،
خودش است و برای حل آن باید اقدام نماید و والدین فقط وظیفهی راهنمایی او
را دارند که از عواقب تصمیم خودش مطلع شود.
3) آموزش
مهمترین دلیل ترس و اضطراب از
هر موضوعی جهل و ناآگاهی نسبت به آن موضوع می‌باشد که ضروری است برای کاهش
ترس و اضطراب‌های جوانی آموزش‌های لازم در مورد بلوغ، دوست‌یابی، حل مسأله،
گذراندن اوقات فراغت، برنامه‌ریزی درسی و مواردی از این قبیل به جوان
آموزش داده شود؛ زیرا این کار به حل مشکلات وی کمک میکند.
4) برقراری رابطه دوستانه و عاقلانه والدین
جوان همیشه به یک پشتیبان نیاز
دارد تا بتواند با او درد دلهایش را بگوید و این پشتیبان کسانی بهتر از
والدین نیستند. این پشتیبانی فقط با ایجاد رابطه دوستانه و عاقلانه بدست
میآید. جوان نیاز به ارتباط با والدین دارد تا بتواند در حل مشکلات از
آنان مشورت گیرد نه اینکه از پدر و مادر خویش بترسد و نتواند مشکلاتش را با
آنان مطرح کند. وظیفه والدین این است که باید با مراقبت دوستانه و عاقلانه
خود احساس ایمنی و اطمینان را در وجود جوان ایجاد کنند. تا جوان با آنان
راحت باشد و احساس تنهایی نکند.
5) اعتماد سازی
باید بیاموزیم که چگونه حس
اعتماد جوان را نسبت به خودمان جلب و جذب کنیم، چنانچه اعتماد میان جوان و
والدین کم رنگ شود او برای حل مسائل خود به دیگران مراجعه میکند. این
رابطه سرد خود نیز یک مشکل بسیار بزرگ را برای جوان ایجاد میکند. در جامعه
نیز باید به جوان و نوجوان اعتماد کرد و به آنان مسئولیتهایی داد تا آنان
فکر نکنند که مورد اعتماد نیستند.
6) ارتباط کلامی مقدمه ارتباط عاطفی
والدین با تنظیم ساعات کار خود و
بسترسازی مناسب در منزل بایستی فرصت کافی برای «ارتباط‌های کلامی» با
اعضای خانواده به ویژه جوان را فراهم کنند چرا که ارتباط کلامی خود مقدمه
«ارتباط عاطفی» است که جوان سخت به آن نیازمند است.
7) تاکید بر محبّت و پرهیز از خشونت
ارتباط با جوان اگر بر اساس عشق
و علاقه و صمیمیت استوار باشد اعتماد به نفس را در او تأمین و تضمین
می‌نماید و اگر بافشار و خشونت همراه باشد ممکن است موجب اختلال عصبی و
دشواریهای روانی در او شود. مسئولان جامعه نیز نباید با جوان به خشونتا
رفتار کنند زیرا او یک شخصیت حساس دارد و زود ناراحت و نگران میشود.
8) الگوهای رفتاری والدین
جوان علاقمند است که والدین
دارای شخصیّتی مستحکم و با ثبات و پایدار باشند چون به اتکاء شخصیّت و
همانند سازی آنان نیازمند است و توجه والدین به الگوهای رفتاری خود مورد
تاکید است.
9) پرهیز از مناقشات خانوادگی
خانه بایستی محل آرامش و امن و
مستحکمی برای اعضاء خانواده به ویژه جوان باشد و مناقشات و جرو بحث‌ها و
دعواهای علنی والدین به آن لطمه نزند و بهانه گریز جوان از خانواده را
فراهم نیاورد.
10) گوش دادن
با جوان باید صحبت کرد و به
سخنان او با علاقه گوش فرا داد و باید این اصل مهم را بدانیم که خوب گوش
کردن به حرف‌های جوان رمز ارتباط مؤثر با اوست.
11) تکیّه بر نقاط قوت
با مشاهدهی برخی ضعف‌ها، جوان
را تحقیر و سرزنش و یا با دیگران مقایسه‌اش نکنیم بلکه بیشتر سعی نمائیم
برای از بین بردن ضعف‌هایش قوتش را تجلی بخشیم.
12) انتظار به اندازه
با کسب شناخت همه جانبه از جوان
به اندازهی توان و ظرفیت وجودیش از وی انتظار داشته باشیم؛ زیرا انتظار
بیش از حدّ از باعث بزرگ فرض کردن وی میشود و اگر نتواند آنها را برآورده
کند دچار شکست روحی میشود.
13) اجازه خطا کردن
جوان بایستی بیاموزد که از
مشکلات گریزان نباشد بلکه برای حل مشکلاتش به دنبال کشف راه حل باشد و این
زمانی است که اجازه خطا کردن را به او بدهیم تا از خطا کردن احساس گناه
نکند و بتواند فرصت یافتن راه حل را بیابد.
14) مشورت با جوان
جوان در اندیشهی مستقل شدن است
بنابراین نبایستی عقاید خود را بر او تحمیل کنیم بلکه بایستی او را تحمل
کرد و با مشورت گرفتن از او در امور خانه در کسب استقلال یاریش کنیم.
15) احترام گذاشتن
به جوان امروزه باید احترام
گذاشت تا بتوان از مشکلات وی باخبر شد. اگر به جوان احترام بگذاریم در اصل
یکی از مشکلات وی را حل کردهایم ؛ زیرا یکی از مشکلات جوانان امروزی کمبود
احترام است. پیامبر (ص) در این باره میفرماید: «اَکْرِمُوا اَوْلادَکُمْ
وَ اَحْسِنُوا آدابَهُمْ یغْفَرْ لَکُمْ». (وسائل الشیعه، ج 15، ص 195؛
مکارم الاخلاق، ص 115) یعنی: «فرزندانتان را محترم و گرامی بدارید و
رفتارشان را نیکو گردانید تا آمرزیده شوید».
نتیجه سخن
جوانان مملکت ما امروزه مشکلات
بسیاری پیدا کردهاند و برای این مشکلات راه حلهایی وجود دارد که با اتکاء
به خداوند و استفاده از این راه حلها برمشکلات غلبه کنند؛ زیرا جوانی یک
پدیده درخشان و یک فصل بی بدیل و بی نظیر از زندگی هر انسانی است. در هر
کشوری که به مسئله جوانان و جوان آنچنان که حق این مطلب است، درست رسیدگی
بشود، آن کشور در راه پیشرفت، موفقیتهای بزرگی به دست خواهد آورد.
موانع اشتغال جوانان و راهبرد تعادل بازار کار در ایران
چکیده
پدیدة بیکاری معضلی جهانی و در حال گسترش است.
تازه‌ترین گزارش (2007، ILO) دربارة وضعیت بازار کار جهانی حاکی از آن است
که طی دوره 1996 تا 2006 تعداد بیکاران در جهان از 4/161 میلیون نفر به
2/195 میلیون نفر افزایش یافته است.
همچنین، در ایران نیز که در چند
دهة گذشته غالباً با نرخ‌های دو رقمی بیکاری مواجه بود، نتایج سرشماری نفوس
و مسکن 1385، نشان دهندة این واقعیت است که از یک‌سو نرخ بیکاری کل کشور
از 1/9 درصد در 1375 به 48/12 درصد در 1385 افزایش یافته و از سوی دیگر
فشار بیکاری بر گروه‌های سنی جوان متمرکز شده است، به قسمی که نرخ بیکاری
برای گروه‌های سنی 25 تا 29ساله و20 تا 24 ساله در کل کشور به ترتیب در
روستاها به 20 و 2/25 درصد و در مناطق شهری به4/24 و 2/30 درصد رسیده است.
این
مقاله، با ابتناء بر ادبیات رایج اقتصاد کار و نظریه‌های اشتغال و بیکاری،
ضمن استفاده از نتایج برخی از مطالعات تجربی ( ( Empirical Studies و
مطالعات موردی ( Case Studies ) از جمله
Hart , 1984؛ Manning ,
1988؛Lazear , 1995 ؛ Agell , 1999؛ Siebert , 2000؛ Siebert , 2001؛
Siebert , 2002؛ پژویان و امینی، 1380؛ نوبخت، 1377؛ و نوبخت، 1385؛ با
استفاده از شاخص‌های j.S.L و E.P.L نشان می‌دهد که سختی و عدم انعطاف‌پذیری
بازار کار ایران از موانع ساختاری، عدم سرمایه‌گذاری کافی و واردات گسترده
از موانع اقتصادی، و نامتناسب بودن نظام آموزشی کشور با نیازهای بازار کار
از جمله موانع آموزشی و فرهنگی عدم تعادل بازار کار، به ویژه اشتغال
جوانان و نیروهای متخصص، است.
از این رو، با عنایت به جهت‌گیری کشور در
تقلیل نرخ بیکاری به 4/8 درصد در1388 و 7 درصد در1394، و نیز دستیابی به
اشتغال کامل در 1404، در پایان مقاله راهبردی سه‌وجهی (انقباض در عرضه،
انبساط در تقاضا، و انعطاف در محیط) برای تعادل بازار کار و افزایش اشتغال
جوانان عرضه شده است.
