معماری شگفت انگیز خانه قجری
صبح نه چندان زود يكي از روزهاي تابستان، بعد از گذر
از هياهوي متروي هميشه شلوغ ايستگاه امام خميني به سمت خيابان ناصرخسرو، در
ميان همهمه دستفروشان دارو به كوچه امام جمعه مي‌رسيم؛ كوچه‌اي كه نامش
را از خانه‌اي با همين نام به ارث برده است. در پلاك 37 اين كوچه خانه‌اي
قجري جاي گرفته كه گويا زماني خانه امام جمعه تهران بوده است. البته
روايت‌هاي بي‌شماري درباره صاحبان اين خانه و البته وجه‌تسميه آن وجود
دارد.
بر سر اين موضوع كه اولين صاحب اين خانه ميرزا آقاخان نوري،
صدراعظم ناصرالدين شاه بوده همه متفق‌القول هستند اما درباره اينكه اين
خانه چطور به خانه امام جمعه معروف شد، روايات مختلف است. برخي مي‌گويند
سيدزين‌العابدين پسر سيدابوالقاسم ملقب به ظهيرالاسلام امام جمعه تهران در
دوره ناصري اين خانه را خريده و در آن ساكن شده است. از آنجا كه منصب
امامت جمعه مانند ديگر مناصب دوران متاخر قاجار در خانواده ايشان موروثي
بود، بعد از فوت پدر زماني‌كه زين‌العابدين به 21 سالگي رسيد به فرمان
ناصرالدين شاه، امام جمعه تهران شد و بعد از فوت همسر اولش بزرگ‌ترين دختر
ناصرالدين‌شاه را به همسري گرفت و اينگونه بود كه امام جمعه تهران داماد
شاه شد!
اما
در جايي هم روايت شده كه در سال 1330 امام جمعه خوي، ميرزا يحيي وقتي به
عنوان اولين نماينده مردم خوي در مجلس به تهران نقل مكان مي‌كرد، اين خانه
را از نوادگان ميرزا آقاخان خريد و چنين برهان آورده‌اند كه در زمان ناصري
امام جمعه در خانه‌اي پشت مسجد شاه (امام فعلي) در بازار تهران زندگي
مي‌كرده است. اينكه اين خانه، خانه كدام امام جمعه بوده به قطعيت نمي‌توان
گفت اما به جرات مي‌توان ادعا كرد كه تزیينات هنري در اين خانه همچون؛
آينه‌كاري، نقاشي‌هاي روي گچ، گچبري، ارسي‌ها و شيشه‌هاي رنگي به‌كار برده
شده در مقايسه با عمارت شمس‌العماره كاخ گلستان چيزي كمتر ندارد و يكي از
ارزشمندترين خانه‌هاي تاريخي تهران است.
بعد از گذر از راهرویي
نسبتا باريك به حياط مي‌رسيم و عمارتي باشكوه در دو طبقه با صلابت اما خسته
كه گرد ايام بر چهره‌اش به خوبي پيداست روبه‌روي ماست؛ طبقه همكف كه حدودا
يك پله پايين‌تر از سطح حياط قرار گرفته شامل حوضخانه و اتاق‌هايي در
اطراف است.
ايوان
ستون‌دار طبقه بالا با سرستون‌هاي گچبري و مقرنس پركار و زيبا، فضايي است
كه در معماري سنتي به آن غلام‌گردش مي‌گفتند؛ فضايي كه خدم و حشم از آن
عبور مي‌كردند و تداركات انجام مي‌گرفت تا در اتاق‌ها و تالارها كمتر گشوده
شود و اندروني خانه از چشم نامحرمان در امان بماند.
زيباترين
بخش طبقه اول حوضخانه است؛ با كاشي‌هاي آبي در كف و حوض آبي كه تابستان‌ها
بي‌شك در خنكاي لذت‌بخش آن روزگار سپري مي‌شده است.
فضاي
طبقه بالا شامل تالار زمستان‌نشين و دو گوشواره (اتاق‌هاي خصوصي) در طرفين
با تزیينات مقرنس، آينه‌كاري، گچبري و نقاشي‌هايي به سبك اروپايي در سقف و
ديوارهاست. به‌طور كلي ويژگي شاخص در تزیينات اين بنا تلفيق هماهنگ و
متناسب معماري سنتي در كنار عناصر تازه‌وارد فرنگي است. زمستان‌نشين فضايي
بود كه در بخش شمالي حياط خانه ساخته مي‌شد تا از آفتاب زمستان كه با
زاويه‌اي مايل به درون اتاق‌ها مي‌تابد، نهايت استفاده را ببرند. معمولا
در اين فضا براي ورود بيشتر نور خورشيد اغلب پنجره‌ها را از ارسي‌هاي بزرگ
مي‌ساختند تا همزمان با تغيير جهت آفتاب با برخورد نور به شيشه‌هاي ارسي،
فرش رنگيني در كف زمين ايجاد شود.
اما
از آنجا كه تالارها اكثرا نمي‌توانند به تنهايي ايجاد شوند، در دو طرف
آنها دو اتاق گوشواره ايجاد مي‌كردند، تا اگر تعداد مهمان‌ها در تالار زياد
شد براي پذيرايي بهتر، تيغه‌ها يا سردري‌ها را باز كنند تا فضا به سالني
بزرگ تبديل شود. در خانه‌هاي امروزي، اتاق پذيرايي با تالارها مقايسه
مي‌شود كه در قديم با تزیينات گچبري و نقاشي همراه بوده اما امروزه در
پذيرايي از انواع گل‌هاي مصنوعي استفاده مي‌شود. كمبود زيبايي ارسي را در
اتاق‌هاي پذيرايي امروز، با تابلوهاي نقاشي پر مي‌كنند و شومينه با
سفال‌هاي نسوز و گازكشي شده به عنوان دكور جاي شومينه‌هاي دست‌ساز با
تزیينات زيبا را گرفته كه نقش مهمي در گرمايش خانه‌هاي سنتي داشته است.
شايد
برجسته‌ترين و باارزش‌ترين عنصر تزیيني به كار رفته در اين بنا ارسي 9
لنگه با ظريف‌ترين گره‌هاي چوبي در كنار شيشه‌هاي رنگي است كه تالار را از
ايوان جدا مي‌كند.
هنر
سنگ‌كاري يكي از مهم‌ترين بخش‌ها در ايستايي و استحكام خانه‌ها بود. در
قسمتي از حياط، استادكاران با استفاده از هنر سنگ‌تراشي، سنگ نصب مي‌كردند و
براي اينكه جلوه زيبايي نيز داشته باشد، نقوش بسيار زيبايي را روی آن
ايجاد مي‌كردند. در اين خانه به خوبي ردپاي هنر ايران باستان چه در سنگ
برجسته‌هاي حياط به صورت برگ پنجه‌اي و چه در گچبري‌هاي خانه به صورت
زنجيره‌وار مطابق با الگوي باستاني تركيبي از طرح‌هاي گياهي و هندسي ديده
مي‌شود.
در حياط‌سازي خانه‌هاي سنتي حوض و باغچه از معتبرترين عناصر حياط‌سازي به شمار مي‌رفت.
میرزاآقا خان مالک اولیه این خانه بوده است. بعضی از روایت ها می گوید ظهیر الاسلام معروف به امام جمعه بعدها خانه را از او خرید.
میرزاآقا خان
ظهیر الاسلام معروف به امام جمعه
شگفتی روی سفره هفت سین
یکی از زیباترین سمبل‌های سفره‌های هفت‌سین تخم‌مرغ
است. می‌گویند تخم‌مرغ نشان زایش است و از این روست که پایش به سفره‌های
هفت‌سین ما ایرانی‌ها بازشده بدون آنکه نشانی از سین داشته باشد! این
سمبل‌های بدون سین به همین سادگی پای سفره هفت‌سین نمی‌نشینند و معمولا
حضور آنها با رنگ و نقش همراه است. رسم بر این است که هر کس به سلیقه خودش
نقشی بر آنها بزند. برای نشاندن نقش روی آنها هم راه‌های متفاوتی وجود دارد
و ساده‌ترین راه هم این است که رنگ و قلمو را در دست بگیرد و تخممرغها
را هر طور که دل‌تان می‌خواهد رنگ کنید، اما خب غیر از این روش همیشگی،
راه‌های دیگری هم هست، راه‌هایی که هم شما را سر ذوق می‌آورد و هم باقی
مهمانان را. روش‌هایی که لازمه پیاده کردن آنها خرج کردن کمی خلاقیت است و
مقداری حوصله.
عیدی یا تخم‌مرغ‌رنگی؟!
حالا
ما می‌خواهیم به شما توصیه کنیم تا امسال برای تخم‌مرغ‌های رنگی سفره
هفت‌سین‌تان یک نقشه درست و حسابی بکشید و با استفاده از ایده‌های خلاقانه
تخم‌مرغ رنگی‌هایی بسازید با امضای خودتان. اما این همه ماجرا نیست، اگر
کمی حوصله به خرج دهید و به جای یکی، دو تخم‌مرغ تخم‌مرغ‌های بیشتری
بسازید، می‌توانید یک عیدی متفاوت هم برای بچه‌های فامیل داشته باشید! یک
عیدی تخم‌مرغی که هم بچه‌ها را سر ذوق می‌آورد و هم هنر شما را به رخ اهل
فامیل می‌کشد. اگر با این پیشنهاد موافقید فقط تعداد کوچولوهای فامیل را
حساب کنید و باقی ماجرا را بسپارید به ما!
تزیین
سفره هفت سین,تزیین سفره هفت سین 94,تزیین سفره هفت سین با روبان,تزئین
سفره هفت سین,تزئین سفره هفت سین 92,تزئین سفره هفت سین 93,تزئین سفره هفت
سین سال 91,تزئین سفره هفت سین سال 92,تزئین سفره هفت س
ما
برای شما یک پرونده ویژه تخم‌مرغ‌رنگی تدارک دیده‌ایم. یک پرونده ویژه که
6روش متفاوت و بسیار ساده به شما آموزش می‌دهد تا امسال تخم‌مرغ‌های رنگی
سفره هفت‌سین‌تان متفاوت، زیبا و خلاقانه‌تر از همیشه باشد.
تخم‌مرغ چسبی!
ابزار لازم: در این روش شما علاوه‌بر تخم‌مرغ، چسب برق(لنت)، قیچی و گواش به رنگ دلخواه هم نیاز دارید!
روش
کار هم بسیار ساده‌تر از آن است که فکرش را می‌کنید، کافی است نوار چسب را
به شکل دلخواه‌تان دور تخم‌مرغ به صورت اریب یا راه‌راه بپیچید!حالا
تخم‌مرغ لنت پیچ شده را درون کاسه‌ای از رنگ رقیق شده قرار بدهید، چند
دقیقه‌ای صبر کنید و بعد منتظر بمانید تا کاملا خشک شود.بعد از اینکه از
خشک شدن رنگ مطمئن شدید نوارهای چسب را از آن جدا کنید. در مرحله بعد
دوباره باید بروید سراغ لنت و این‌بار از سوی دیگر آن را دور تخم‌مرغ
بپیچید و دوباره همان مراحل قبلی را تکرار کنید. یعنی بعد از اینکه تخم‌مرغ
را از کاسه رنگ بیرون آوردید منتظر بمانید تا کاملا خشک شود و بعد لنت‌ها
را از آن جدا کنید.تخم‌مرغ رنگی شما آماده است!
تخم‌مرغ توری!
ابزار لازم: در این روش شما غیر از تخم‌مرغ به کش‌های ظریف پلاستیکی، تکه‌های نوار تور و گیپور نیاز دارید و البته آبرنگ!
قبل از اینکه شروع به کار کنید رنگ دلخواه‌تان را از میان رنگ‌های آبرنگ انتخاب کنید. بهتر است قرص رنگ را درون آب بریزد و اجازه بدهید کاملا در آب حل شود. یادتان باشد در این روش هرقدر رنگ شما رقیق‌تر باشد نتیجه کار بهتر می‌شود.
حالا نوار توری دلخواه‌تان را دور تخم‌مرغ بپیچید و اضافه آن را با کش پلاستیکی که از قبل آماده کرده بودید مهار کنید.
تخم‌مرغ
را درون محلول رنگ بریزید و چند دقیقه بگذارید در آن غوطه‌ور بماند. بعد
از گوشه تور بگیرید و تخم‌مرغ را از درون محلول رنگ بیرون بیاورید البته
چند ثانیه اجازه بدهید تا رنگ‌های اضافی تور درون کاسه رنگ شره کنند.
در
فاصله‌ای که تخم‌مرغ درون محلول رنگ مشغول رنگ گرفتن است با استفاده از یک
تکه یونولیت و تعدادی سوزن‌ته‌گرد می‌توانید یک پایه مناسب برای خشک کردن
تخم‌مرغ‌های رنگی‌‌تان بسازید (درست مثل تصویر).
حالا بروید سراغ
تخم‌مرغ، تور را از آن جدا کنید و تخم‌مرغ را روی صفحه‌ای که ساختید قرار
بدهید و منتظر بمانید که رنگ کاملا خشک شود. تخم‌مرغ توری شما آماده است!
تخم‌مرغ لاکی!
ابزار لازم:
حتما بین وسایل آرایش شما تعداد زیادی لاک پیدا می‌شود که دیگر
قابل‌استفاده نیستند یا دست‌کم رنگ‌های آنها برای شما تکراری شده‌اند. در
این روش باید بروید سراغ همان‌ها، یک سیخ چوبی و یک کاسه پر از آب!
حالا
یک قطره از هر کدام از لاک‌ها را توی آب بریزید. بعد با سیخ چوبی آنها را
با هم ترکیب کنید، البته انتظار نداشته باشید که رنگ‌ها درون ظرف کاملا حل و
با هم ترکیب شوند شما درون کاسه باید طرحی شبیه ابر و بادهای دوران کودکی
بسازید. مهم‌ترین مرحله در این روش همین بخش مخلوط کردن رنگ‌هاست چرا که
قرار است درست همین طرحی که با کمک سیخ چوبی روی آب ایجاد می‌کنید روی
تخم‌مرغ‌تان منعکس شود!
حالا باید با دقت تخم‌مرغی که از خشک بودن
آن اطمینان دارید در آب غوطه‌ور کنید؛ دقت داشته باشید تخم‌مرغ به طور کامل
درون آب قرار بگیرد، بعد خیلی زود آن را از آب بیرون بیاورید.
حالا
تخم‌مرغ را روی صفحه‌ای که با استفاده از سوزن‌ته‌گرد و یونولیت ساخته
بودید قرار بدهید و منتظر بمانید تا درست و حسابی خشک شود.
تخم‌مرغ رنگی شما آماده است!
تخم‌مرغ رنگی بدون رنگ!
در این روش به تکه‌پارچه‌های رنگی، نخ و بالاخره تخم‌مرغ نیاز دارید. همان‌طور که می‌بینید این بار به رنگ نیازی ندارید!
تکه
پارچه‌ها را دور تخممرغها بپیچید اضافی‌های پارچه را ببرید و با نخ
پارچه را روی تخم‌مرغ مهار کنید. به مرحله پیچیدن نخ دقت کنید. باید نخ را
درست و حسابی دورتادور تخم‌مرغ و پارچه بپیچید. بعد تخم‌مرغ
پیچیده شده
را درون یک ظرف پر از آب قرار بدهید و اجازه بدهید که تخم‌مرغ درون آب
درست و حسابی بجوشد. دست کم 15 دقیقه‌ای به آب درحال جوش و تخم‌مرغ زمان
بدهید تا همه چیز درست و حسابی جا بیفتد!تخممرغها را از آب خارج کنید و
اجازه بدهید که کاملا خنک شوند. نخ را ببرید و با دقت تخم‌مرغ‌تان را از دل
پارچه بیرون بکشید.
حالا تخم‌مرغ شما آماده است!
تخم‌مرغ نخی!
ابزار لازم: در این روش شما به نخ کوبلن، در چندین و چند رنگ، چسب مایع ترجیحا ماتیکی و البته تخم‌مرغ نیاز دارید.
در
قدم اول باید تخم‌مرغ را تقسیم‌بندی کنید! یعنی با کمک یک مداد به تعداد
رنگ‌هایی که می‌خواهید روی تخم‌مرغ داشته باشید، خط بکشید.
از سر
تخم‌مرغ شروع کنید، بند اول را با چسب بپوشانید، کمی حوصله کنید چون در این
مرحله باید کمی با دقت جلو بروید. سر نخ کوبلن را با انگشت‌تان نگهدارید و
باقی نخ را با دست دیگر با دقت دور آن و روی تخم‌مرغ بپیچید و به همین
روش، یعنی مرحله به مرحله چسب بزنید و تا انتهای تخم‌مرغ پیش بروید!
در این روش تنها نکته مهم نقطه شروع و پایان است سعی کنید در این نقاط، دقت و ظرافت نخ را روی تخم‌مرغ بچسبانید.
به همین سادگی تخم‌مرغ نخی شما آماده است!
تخم‌مرغ گلی!
ابزار لازم: در این روش شما به چسب چوب، گل‌های خشک شده دلخواه و البته تخم‌مرغ نیاز دارید.
در
این روش ابتدا باید گل یا حتی برگ موردنظرتان را انتخاب کنید، شاخ و برگ
اضافه آن را ببرید و گل را لای یک کتاب حجیم به حال خودش بگذارید تا کاملا
تخت شود؛ این مرحله دست کم 24 ساعتی زمان می‌برد.
بعد
از آماده شدن گل باید تمام سطح تخم‌مرغ را با یک قلم‌موی رنگ درست و
حسابی با چسب چوب بپوشانید. بعد گل را روی آن قرار بدهید و دوباره روی گل
را با چسب‌چوب بپوشانید، دقت کنید که همه سطح گل با چسب پوشیده شود.
حالا منتظر بمانید تا چسب‌چوب خشک و بی‌رنگ شود. به محض خشک شدن چسب تخم‌مرغ شما هم آماده است!
