سرطان خاموش در کمین مردان ایرانی
شاید یکی از تفاوت‌های مهم کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه میزان آگاهی جوامع پیشرفته نسبت به علائم بیماری‌هاست.
در
این جوامع، بسیاری از مردم بیماری‌هایی را که ممکن است به آن مبتلا شوند،
می‌شناسند و مطالب مختلفی به آنها درباره بیماری‌ها اطلاع و آموزش داده
می‌شود، به همین خاطر آنها با بروز و مشاهده نخستین علائم به پزشک مراجعه و
برای ادامه درمان مشورت می‌کنند ولی کشورهای درحال توسعه با مراجعه دیررس
بیماران بویژه بیماران مرد مواجه هستند. به نظر می‌رسد در این جوامع، مردان
کمتر به سلامتی خود بها می‌دهند.
سرطان پروستات به عنوان سومین
سرطان کشنده در کشور ما اعلام شده است و با توجه به مشکلات زیادی که هر
روزه در حال افزایش است، آمار آن نیز بیشتر می‌شود و به عنوان یکی از
بدترین انواع بیماری‌های غیرواگیر است به طوری که حتی در کشورهای اروپایی
که در بهترین شرایط از لحاظ درمانی به سر می‌برند، سالانه حدود 40 هزار
مورد مبتلا به این بیماری، تنها در انگلستان تشخیص داده می‌شود که عوامل
مختلفی مانند شرایط زندگی، وضع خورد و خوراک و ژنتیک و حتی گروه خونی در آن
مؤثر است.
سرطان خاص آقایان
به
طور کلی سرطان پروستات سومین سرطان شایع در دنیاست و در کشور ما
مرگ‌آورترین سرطان، پس از سرطان ریه است ولی متأسفانه در ایران، آمار دقیقی
از سرطان پروستات در دست نداریم. سیر سرطانی شدن این بیماری بسیار کند است
و ممکن است حتی تا 10 سال نیز طول بکشد و از نظر خطر نمی‌توان آن را با
سرطان مری و ریه و گوارش مقایسه کرد و به طور کلی هر نوعی از سرطان، نسخه
مربوط به خودش را دارد و درمان عمومی برای همه سرطان‌ها وجود ندارد.
سرطان در کمین بیشتر مردان ایرانی است
تمام
مردان از سنین حدود 40 سال به بالا، بزرگی خوش‌خیم پروستات را پیدا
می‌كنند اما برخی از آنان دچار علائم این بیماری می‌شوند. از سن 50 سال به
بالا مردان با علائم كاهش فشار، كاهش جهش و وجود خون در ادرار، بلند شدن
شبانه به‌منظور ادرار و تكرر ادرار روزانه و عدم‌تخلیه كامل مواجه می‌شوند
كه این علائم موجب ناراحتی و اختلال دفع ادرار می‌شود.» بزرگی خوش‌خیم
پروستات با سرطان پروستات كاملا متفاوت است.بزرگی غده پروستات از قسمت
مركزی پروستات منشا می‌گیرد و بیشتر علائم ادراری دارد ولی سرطان پروستات
به‌عنوان یكی از بیماری‌های شایع پروستات از قسمت محیطی منشا می‌گیرد و گاه
بسیار بی‌علامت است.
سرطان همیشه هست
سرطان
پروستات شایع‌ترین مورد در ایرانی‌ها باشد یا نه، به هر حال در صدر این
جدول است.با یك پله پس و پیش، سرطان معده در ابتلا رتبه بعدی را دارد.پس
از آن هم صحبت از سرطان‌های ریه، مثانه، روده بزرگ، دستگاه خونساز، مری،
دستگاه اعصاب مركزی و غدد لنفاوی بیشترین شیوع را در بین مردان كشورمان
دارند. دبیر انجمن اورولوژی كشور هشدار می‌دهد كه آمارهای بین‌المللی نشان
می‌دهد كه دركشور ما مردان آخرین افرادی هستند كه برای پیگیری مشكلات پزشكی
و درمانی خود مراجعه می‌كنند. دلسوزی آنها برای افراد خانواده و فرزندان
خیلی بیشتر از خودشان است.سانحه، سكته یا سرطان هر كدام مهمترین بیماری و
جدی‌ترین عامل مرگ مردان ایرانی است و وقتی مراجعه به پزشك جدی گرفته شود،
كم‌خطر‌تر خواهند بود.
انجام تست غربالگری بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به سرطان پروستات است.
علائم سرطان پروستات چیست؟
احساس
درد طولانی مدت در شکم، عدم توانایی در دفع ادرار، قطع شدن ناگهانی ادرار و
سوزش شدید ادرار و همچنین عدم توانایی در عملکرد جنسی مهمترین علائم این
بیماری هستند که در موارد حاد مشکلات بسیاری را پدید می‌آورد.
درمان قطعی پروستات
نوع
درمان به سن بیمار و میزان افزایش مراحل سرطان و همچنین نوع ابتلا به آن
بستگی دارد و اگر سرطان تنها محدود به پروستات باشد و وضع بیمار مناسب باشد
غده پروستات را به طور کامل، همراه با قسمتی از بافت‌های اطراف به کمک
جراحی خارج می‌کند که معمولا بیمار یک هفته در بیمارستان بستری می‌شود و از
عوارض این نوع درمان می‌توان به این اشاره کرد که برخی افراد دچار
بی‌اختیاری ادرار خواهند شد و بعضی افراد نیز توانایی جنسی خود را به طور
کامل از دست خواهند داد.
تست غربالگری بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری است و چکاپ هر ساله، برای افراد بالای پنجاه سال توصیه می‌شود.
درمان پروستات با طب گیاهی
مصرف فیبر، علاوه بر بهبود عملکرد روده و جلوگیری از سرطان روده، در جلوگیری از پیشرفت سرطان پروستات نیز تا حد زیادی مؤثر است.
خوردن
سبزیجاتی مانند اسفناج و کاهو و به طور کلی، مواد طبیعی که ساختار سبز
رنگی دارند، علاوه بر خاصیت آنتی‌اکسیدانی که نقش به سزایی در جلوگیری از
سرطانی شدن سلول‌ها برعهده دارد، با داشتن فیبرهایی مانند اینوزیتول هگزا
فسفات، حجم تومورها را به طور چشم‌گیری کاهش می‌دهد و جلوی انرژی گرفتن
برای سرطانی شدن سلول‌ها را می‌گیرد.
موادی که حاوی روی هستند، نقش مهمی در
کاهش احتمال بروز سرطان پروستات دارد که به عنوان مثال می‌توان به
گوجه‌فرنگی اشاره کرد که با داشتن پیگمان‌های معدنی از بروز این بیماری
مهلک جلوگیری می‌کند.
برای جلوگیری از سرطان پروستات خوردن جگرگوساله، گوشت گوساله و همچنین فرآورد‌ه‌های غلات توصیه می‌شود.
علت مدفوع قیری رنگ
دفع مدفوع سیاه و قیری رنگ
محتوی خون هضم شده. به طور شایع نشانه خونریزی از دستگاه گوارش فوقانی است.
در صورتی که شدید باشد، می تواند نشانه خونریزی حاد و ایجاد شوک باشد که
می تواند حیات فرد را به خطر اندازد.
ملنا، مدفوع سیاه، قیری و شل که
در اثر عبور آهسته یا کم خون از دستگاه گوارش ایجاد می شود. منشأ آن مری،
معده، دئودنوم و به طور نادر ژژونوم، ایلئوم و کولون صعودی می باشد.
اقدامات فوری
اگر بیمار مدفوع قیری رنگ
(Melna) شدید دارد، علائم حیاتی وی را بررسی کرده و از نظر وجود علائم شوک
زیر نظر بگیرید. یک راه داخل سیاهرگی بزرگی برای جایگزینی مایعات و انتقال
خون فراهم کنید. میزان هماتوکریت، زمان پروترومبین، نسبت طبیعی بین المللی و
زمان نسبی ترومبوپلاستین را بررسی کنید. بیمار را در وضعیت خوابیده به پشت
با چرخش سر به یک طرف قرار داده و پاهایش را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
در صورت لزوم اکسیژن مکمل تجویز کنید.
تشخیص
بررسی تاریخچه: درباره زمان
شروع مدفوع قیری رنگ سؤال کنید. تناوب و کمیت حرکات روده را تعیین کنید.
درباره استفراغ خونی و مدفوع خونی سؤال کنید. درباره استفاده از داروهای ضد
التهاب، الکل، تحریک کننده های دیگر دستگاه گوارش یا مکمل های آهن اطلاع
کسب کنید. تاریخچه دارویی بیمار را ثبت کنید و به استفاده از وارفارین و
سایر ضد انعقادها توجه کنید.
بررسی جسمی: دهان و حلق را از
نظر خونریزی بازرسی کنید. سمع، دق و لمس شکم را انجام دهید. قلب و عروق را
برای کشف علائم و نشانه های شوک بررسی کنید.
علت مدفوع قیری رنگ
۱- تومور بدخیم روده بزرگ: رشد
اولیه تومور روده بزرگ در جانب راست ممکن است باعث ایجاد مدفوع قیری رنگ و
دردف فشار یا انقباض های شکمی شود. همانطور که سرطان روده بزرگ در طرف راست
پیشرفت می کند، ضعف، خستگی، کم خونی، اسهال یا یبوست شدید و مقاوم، بی
اشتهایی، کاهش وزن، استفراغ و علائم و نشانه های انسداد تظاهر می کند. در
هنگام رشد سرطان در طرف چپ ایجاد مدفوع قیری رنگ نادر است. تا زمانی که
بیماری پیشرفت کند. علائم اولیه سرطان روده بزرگ در طرف چپ شامل: خونریزی
از رکتوم، احساس پری یا انقباض متناوب شکمی می باشد. همانطور که سرطان روده
بزرگ در جانب چپ پیشرفت می کند، یبوست شدید و مقاوم، اسهال و دفع توده
مدفوعی باریک ممکن است پیشرفت کند.
۲- سرطان مری: مدفوع قیری رنگ
علامت دیررس است و با بلع مشکل و دردناک، بی اشتهایی و برگشت مواد غذایی به
دهان همراه است. علائم و نشانه های زودرس شامل: بلع مشکل و بدون درد، کاهش
وزن، درد پایدار قفسه سینه همراه با احساس پری زیر جناغ، تهوع، استفراغ و
استفراغ خونی می باشد.
۳- پارگی واریس های مری: یک
اختلال تهدید کننده حیات است، مدفوع قیری رنگ، مدفوع خونی و استفراغ ممکن
است رخ دهد. مدفوع قیری پیش از علائم شوک ایجاد می شود. گیجی یا بی قراری
نشانه انسفالوپاتی پیشرونده کبدی است.
۴- سرطان معده: مدفوع سیاهرنگ و
تغییر عادات روده ای علائم دیررس بیماری است. علائم و نشانه های شایع
شامل: شروع بی سر و صدای ناراحتی در قسمت فوقانی شکم یا پشت جناغ و
سوءهاضمه مزمن که با آنتی اسید تسکین نمی یابد و با غذا خوردن تشدید می
شود. علائم و نشانه های دیگر شامل: بی اشتهایی، تهوع، استفراغ خونی، رنگ
پریدگی، خستگی، کاهش وزن و احساس پری شکم می باشد.
۵- التهاب معده: مدفوع قیری و
استفراغ خونی شایع هستند. سایر یافته ها شامل: ناراحتی خفیف ناحیه اپیگاستر
یا شکم که با خوردن بدتر شده، آروغ زدن، تهوع، استفراغ و ناخوشی می باشد.
۶- سندرم مالوری ویس: ویژگی آن
خونریزی با حجم زیاد از دستگاه گوارش فوقانی است. مدفوع قیری رنگ و استفراغ
خونی متعاقب استفراغ ایجاد می شود. درد اپیگاستر یا پشت و علائم و نشانه
های شوک ممکن است رخ دهد.
۷- انسداد عروق مزانتریک: مدفوع
قیری رنگ دو تا سه روز بعد از درد شکمی خفیف و مداوم رخ می دهد. بعداً درد
شکمی شدید می شود و ممکن است با حساسیت، اتساع، انقباض ارادی عضلات شکم و
سفتی و سختی همراه باشد. بی اشتهایی، استفراغ، تب و شوک عمیق ممکن است رخ
دهد.
۸- زخم گوارشی: مدفوع قیری ممکن
است موجب خونریزی و تهدید حیات شود. علائم و نشانه های دیگر شامل: کاهش
اشتها، تهوع، استفراغ، استفراغ خونی، مدفوع خونی، (درد سایشی، سوزشی یا
تیز) در سمت چپ اپیگاستر و علائم و نشانه های شوک می باشد.
۹- تومور روده باریک: تومورها
ممکن است خونریزی دهند و مدفوع قیری رنگ ایجاد کنند. علائم و نشانه های
دیگر شامل: درد و اتساع شکمی و افزایش فرکانس صداهای روده ای می باشد.
۱۰- کاهش پلاکت های خون: مدفوع
قیری یا مدفوع خونی روشن ممکن است همراه با سایر تظاهرات تمایل به خونریزی
باشد. معمولاً ناخوشی، خستگی، ضعف و خواب آلودگی وجود دارد.
علل دیگر:
۱۱- مصرف دارو و الکل: آسپرین، سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا الکل می توانند باعث مدفوع قیری رنگ شوند.
راه های درمان
مراقبت های پرستاری
علائم حیاتی را اندازه گیری
کرده و از نزدیک علائم شوک ناشی از کاهش حجم خون را بررسی کنید. بیمار را
تشویق کنید تا در بستر استراحت کند. ناحیه میاندوراه را برای پیشگیری از
تحریک و شکنندگی پوست تمیز و خشک نگه دارید. در صورت لزوم یک لوله بینی –
معدی برای خروج محتویات معده و کاهش فشار داخل مجرای گوارشی قرار دهید.
انتقال خون بر اساس میزان هماتوکریت تجویز شود.
نکاتی راجع به کودکان: در نوزان
ممکن است مدفوع قیری رنگ به دلیل خروج خون از عروق به داخل مجرای گوارشی
ایجاد شود. در بچه های بزرگتر مدفوع قیری معمولاً ناشی از زخم گوارشی،
التهاب معده یا دیورتیکول مکل است.
نکاتی راجع به سالمندان: برای
بیماران همراه با خونریزی عود کننده و متناوب گوارشی بدون دلیل واضح، باید
آنژیوگرافی یا لاپاراتومی اکتشافی در نظر گرفته شود.
آموزش به بیمار
لازم است بیمار تغییر در عادات
دفع روده ای را گزارش کند. اهمیت غربالگری برای تعیین سرطان بدخیم روده
بزرگ را تأکید کنید. به بیمار آموزش دهید، از مصرف آسپرین، داروهای ضد
التهاب غیر استروئید و الکل اجتناب کند.
مقایسه مدفوع قیری و دفع خون
روشن از مقعد: در زمان خونریزی از دستگاه گوارش، محل، مقدار و میزان جریان
خون از دستگاه گوارش تعیین می کند آیا بیمار ملنا (مدفوع سیاه و قیری رنگ)
یا هماتوشزی (مدفوع خونی و قرمز روشن) دارد. معمولاً مدفوع قیری رنگ نشانه
خونریزی از دستگاه گوارش فوقانی است و دفع خون روشن از مقعد نشانه خونریزی
از دستگاه گوارش تحتانی است. به هر حال در تعدادی از اختلالات، هر دو حالت
ممکن است به تناوب تظاهر کنند.
