تنهایی، افسردگی، سقط جنین
بیشتر دختران جوانی که ازدواج می کنند دوست دارند پس از ازدواج شان مادر
شوند و کودک شان را به دنیا بیاورند اما گاهی در زندگی مسائلی پیش می آید
که دور از ذهن است؛ مثلا کم نیستند مادران بارداری که مجبورند بنا به
دلایلی بخشی از دوران بارداری شان را تنها بگذرانند.
این گروه از
مادران بیش از همتایان خود در معرض خطر افسردگی هستند که دکتر مریم
کاشانیان، متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
درباره این گروه از مادران می گوید: «احتمال سقط جنین در این دسته از زنان
باردار بیش از سایرین است.»
چرا بارداری باعث کاهش سطح خلق و خو می شود؟
–
به هر حال بارداری تا حد زیادی باعث کاهش انرژی روانی می شود و خانم
باردار ممکن است به دلیل بارداری حتی دچار افسردگی نیز بشود. تحقیقات نشان
داده میزان سقط جنین در زنانی که در دوران بارداری شان دچار افسردگی می
شوند، بیشتر است. به هر حال بارداری می تواند یک استرس تلقی شود که اگر از
حد بگذرد، حتی ممکن است بر زندگی کودک در آینده نیز تاثیر بگذارد.
افسردگی خانم های باردار معمولا چه نشانه هایی دارد؟
–
افسردگی معمولا با علائمی مانند احساس غمگینی، شکست، ناراحتی و کلافگی،
هیجان، استرس و بی علاقگی به همه چیز مشخص می شود؛ در واقع بیمار با بیان
این علائم، ناراحتی خود را بروز می دهد. البته بسیاری از ما، شاید چند روزی
در ماه با چنین احساسات منفی روبرو شویم اما اگر این علائم زودگذر باشند،
افسردگی محسوب نمی شود و نوعی تحول رفتاری خوانده می شود؛ در صورتی که اگر
فرد مدت زیادی با این تحولات رفتاری درگیر باشد و مشکلاتی مانند احساس
پوچی، عصبانیت و احساس عجز و ناکامی نیز به آنها افزوده شود، افسردگی آغاز
شده است. افسردگی ممکن است خفیف، متوسط یا بسیار پیشرفته و جدی باشد که
متاسفانه گاهی خود فرد نیز از بیماری خود آگاه نیست و با مراجعه به پزشک از
آن آگاه می شود چرا که تصور می کند این علائم، طبیعی و ناشی از خستگی کار
روزانه است.
آیا عوامل ژنتیکی و محیطی روی کودک تاثیر می گذارند؟
–
بله، حتی اگر کودک در یک خانواده صمیمی و حمایت کننده بزرگ شود از آنجایی
که مغز کودک بعد از تولد به رشد خود ادامه می دهد، ممکن است برای جبران
تاثیرات پیش از تولد، رفتارهای جدید را بیاموزد.
مادرانی که باردار هستند و بنا به شرایطی همسر یا اقوام خود را در کنارشان ندارند، برای رفع تنهایی و نداشتن استرس چه باید بکنند؟
–
در وهله اول بهتر است تنها نمانند و کسی را کنار خودشان داشته باشند تا
اگر مشکلی پیش آمد بتوانند از کسی کمک بگیرند به خصوص خانم هایی که افت
فشار یا خونریزی دارند، بهتر است تنها نمانند یا حداقل شماره تلفن شخصی را
داشته باشند تا اگر حادثه ای برایشان پیش آمد از آن فرد کمک بگیرند.
هنگام زایمان حضور همسر چقدر واجب و ضروری است؟
–
خیلی زیاد؛ چون مادر با احساس بهتری به اتاق عمل می رود و احساس امنیت می
کند، ضمن اینکه اساسا حمایت و بودن همسر کنار زن هنگام زایمان به او کمک می
کند استرس کمتر و زایمان راحت تری داشته باشد.
در دوران بارداری تنها نمانید
دکتر
پرویز رزاقی – روانشناس و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی: تنهایی پدیده ای است
که معمولا با سختی ها و مشکلات مختلفی همراه است و این مسئله ممکن است برای
هر فردی پیش بیاید؛ از کودکان گرفته تا سالمندان و در این میان خانم های
باردار بنا به شرایط خاصی که دارند از تنهایی بیشتر رنج می برند.
به
همین دلیل ما توصیه می کنیم خانم های باردار حتی الامکان تنها نمانند و
حتما کسی کنارشان باشد تا در زمان لازم آنها را حمایت کند. خانم های باردار
به دلیل شرایط خاص شان بیشتر احساس ترس و ناراحتی دارند و بیشتر در فکر
این مسئله هستند که جنین شان را سالم به دنیا بیاورند. به همین دلیل تنهایی
بیش از حد به آنها این فرصت را می دهد که بیشتر در این افکار فرو بروند و
در نتیجه اضطراب شان هم بیشتر می شود.
خیلی از مادران در این شرایط
گریه و با این کار سعی می کنند تنهایی و غم شان را کم کنند در حالی که این
مسئله به شدت روی جنین شان اثر منفی می گذارد و تا سال ها ممکن است آن کودک
از نظر روانی افسرده و منزوی شود یا حتی پرخاشگر.
به همین دلیل
بهتر است خانم های باردار از گریه کردن های بیش از اندازه خودداری کنند و
به جای این کار به کارهای مورد علاقه شان بپردازند. مثلا موسیقی گوش کنند،
به پیاده روی بپردازند، کتاب بخوانند، سینما بروند یا با دوستان شان صحبت
کنند تا از این طریق به آرامش برسند و از استرسی که دارند، بکاهند.
از
طرفی دیگر، صحبت کردن با همسر بسیار در آرامش مادر تاثیر دارد. بهتر است
همسر حتی اگر مجبور است بنا به دلایلی مدتی از همسر خود دور باشد، از طریق
تلفن یا شبکه های اجتماعی با همسرش در ارتباط باشد و او را حمایت کند تا
احساس تنهایی در این دوران به حداقل برسد چون اگر خانم باردار از این گونه
حمایت ها هم بی نصیب بماند، قطعا دچار افسردگی خواهد شد و ممکن است خودخوری
های بیش از اندازه مادر، حتی باعث زایمان زودرس شود و جان مادر و جنین را
به خطر اندازد.
نکته دیگری که می توانم به آن اشاره کنم، دعا کردن و
ذکر گفتن است. بهتر است خانم بارداری که مجبور است مدتی را تنها زندگی
کند، بیش از پیش سعی کند با دعا و ذکر گفتن قلب و روان خود را آرام کند و
از خدا بخواهد تا مسافرش را به سلامت به دنیا بیاورد.
در دوران بارداری گرسنه نمانید
دکتر
رضا راست منش – دکترای تغذیه و رژیم درمانی: خانم های بارداری که مجبور
هستند مدتی از زمان بارداری شان را تنها سپری کنند، معمولا در این شرایط
میلی هم به خوردن غذا ندارند در حالی که گرسنه ماندن در این دوران هم برای
خودشان خطرناک است و هم برای جنین شان. به همین دلیل توصیه می کنم حتما هر 5
گروه مواد غذایی اصلی را دریافت و سعی کنند به خودشان گرسنگی ندهند.
ضمن
اینکه در طول 9 ماه بارداری از خوردن مواد مضر خودداری کنند و تا می
توانند غذاهای سالم و خانگی بخورند، به خصوص خوردن انواع سبزی و میوه را
توصیه می کنم و همینطور خوردن ماهی که امگا 3 زیادی دارد.
امگا 3 می
تواند خطر افسردگی پس از زایمان را کاهش دهد. ضمنا بهتر است از خوردن هر
ماده غذایی خام و نپخته خودداری کنند. سبزیجات می توانند مقدار زیادی از
ویتامین ها از جمله A و C و مواد معدنی و فیبر را فراهم کنند.
یکی
از مشکلات خانم های باردار در دوران بارداری، یبوست است که این مشکل با
مصرف سبزی ها برطرف می شود. نیاز به ویتامین C در بارداری 70 درصد بیشتر از
زمان غیربارداری است که یک رژیم معمولی خوب به راحتی این مقدار را در
اختیار مادر قرار می دهد.
کلم، حبوبات، سیب زمینی، اسفناج، دانه
های سبز و گوجه فرنگی غنی از ویتامین C هستند و به جذب آهن موجود در غذاها
کمک می کنند. بدن ما ذخیره ویتامین C ندارد و با مصرف درست مواد غذایی نیاز
به این ویتامین به راحتی فراهم می شود. ضمنا باید توجه داشت که در این
دوران باید چربی ها، روغن و شکر با احتیاط مصرف شوند.
مادر شدن به شرط سلامت
متخصص زنان و زایمان: پیشگیری از بروز مشکلاتی که
سلامت مادر و نوزاد را تهدید می‌کند، با انجام چند آزمایش ساده پیش از
بارداری بسیار کم استرس‌تر و کم هزینه‌تر از درمان آنها است. به همین دلیل
آزمایش‌های مختلفی به عنوان آزمایش‌های روتین دوران بارداری معرفی شده است.
این آزمایش‌ها به ۳ گروه آزمایش‌های پیش از بارداری، دوران بارداری و پس
از تولد نوزاد تقسیم می‌شوند و ما در این مقاله به بررسی آزمایش‌های گروه
اول می‌پردازیم.
قدم اول، مشاوره
اصلی‌ترین
کار قبل از انجام آزمایش‌های مخصوص بارداری، مشاوره قبل از بارداری است.
این مشاوره برای سلامت مادر و جنین بسیار ضروری و حتی می‌توان گفت
الزامی‌است. زمانی که خانمی قصد بارداری دارد ابتدا باید از لحاظ وضعیت
سلامت مورد بررسی قرار گیرد که در هر کدام از این موارد باید به شاخص‌های
خاصی توجه کرد.
در
عین حال، از لحاظ طبی باید به مواردی مانند داشتن بیماری ارثی یا
خانوادگی، مصرف دارویی خاص، آلرژی دارویی و وضعیت جسمانی مادر دقت شود. حتی
شغل مادر نیز با اهمیت است. به طور مثال اگر در محیطی باشد که با مواد
شیمیایی مانند آفت‌کش‌ها، مواد شوینده و … در ارتباط است حتما باید در سه
ماه اول بارداری یعنی بین هفته 3 تا 8 زمانی که اعضای بدن جنین تشکیل
می‌شود به دور از این محیط‌های کاری باشد.
انجام کدام آزمایش ها ضروری است؟
بعد
از انجام مشاوره، آزمایش‌های قبل از بارداری صورت می‌گیرد. در وهله اول
آزمایش کم‌خونی و فقر آهن ضروری است. تست پاپ اسمیر یا همان تست غربال‌گری
نیز باید برای بررسی وضعیت دهانه رحم انجام گیرد. یکی دیگر از مهم‌ترین
آزمایشات، تست آنتی‌بادی سرخجه است زیرا سرخجه به دلیل عوارضی مانند
نابینایی و ایجاد ناهنجاری روی سیستم عصبی جنین تاثیر می‌گذارد. بنابر این
خانمی که قصد بچه‌دار شدن دارد باید از لحاظ ایمنی سرخجه مورد آزمایش قرار
بگیرد تا اگر جواب تست آنها منفی بود، مجدد واکسینه و بعد از سه ماه از
گذشت آن باردار شود.
نباید فراموش کنیم در دوران بارداری احتمال
استفاده از واکسن دیفتری و کزاز نیز وجود دارد و این در حالی است که بدن
انسان تا مدت 10 سال از آخرین تزریق دز واکسن دیفتری و کزاز ایمنی لازم را
دارد. معمولا خانم‌ها در هنگام ازدواج این دو واکسن را می‌زنند و چون کمتر
از 10 سال بعد از ازدواج‌شان تصمیم به بارداری می‌گیرند عملا بدن آنها
ایمنی لازم را دارد و در زمان بارداری نیاز به دوز یادآوری نیست اما اگر
زمان بارداری خانمی‌بیشتر از 10 سال بعد از آخرین دوز این دو واکسن باشد
می‌تواند در 6 تا 7 ماهگی دوران حاملگی دوز یادآوری دیفتری و کزاز را بزند.
تست بعدی، هپاتیت B است که به دلیل شایع بودن آن، بهتر است که
انجام شود و فرد از لحاظ آنتی‌بادی مورد بررسی قرار گیرد تا اگر میزان آن
در بدن ناکافی بود، واکسن مجدد تجویز شود. از طرفی تست سیفلیس و ایدز تنها
در جوامعی که این بیماری ها شایع است انجام می‌شود.
فاکتور سن را دست کم نگیرید
فاکتور
بعدی که باید مورد توجه باشد سن بارداری مادر است و 2 رده سنی از اهمیت
ویژه‌‌ا‌ی برخوردار است؛ حاملگی در سنین بین 15 تا 18 سال که معمولا
بارداری در این دوره سنی به طور ناخواسته است و حاملگی در سن بالای 35 سال
که می‌تواند خطرآفرین باشد. بنابراین به غیر از آزمایش‌های روتین باید
دوران بارداری و زایمان این دو گروه سنی، تحت مراقبت و کنترل پزشکی بیشتری
قرار گیرند. مهم‌ترین مورد این است که این افراد حتما قبل از بارداری باید
بین 2 تا 3 ماه با تجویز پزشک معالج قرص اسیدفولیک مصرف کنند تا از بروز
نواقص و ناهنجاری در سیستم عصبی جنین پیشگیری شود؛ البته خوردن قرص
اسیدفولیک به تمامی خانم‌ها 2 تا 3 ماه قبل از بارداری توصیه می‌شود و دوز
آن بر عهده متخصص زنان یا ماما خواهد بود. در کنار فاکتور سن، در مورد
خانم‌هایی که سابقه بارداری قبلی دارند باید به مواردی مانند بارداری خارج
از رحم، سابقه سقط جنین، سقط مکرر، زایمان زودرس و … توجه کرد. به دلیل
این که مثلا خانمی‌که زایمان زودرس داشته امکان این که دوباره دچار زایمان
زودرس شود، زیاد است.
زنگ خطر بیماری‌های ارثی
از
جمله مهم‌ترین بیماری‌های ارثی که قبل از بارداری باید مد نظر باشد، دیابت
است. میزان قند خون یک خانم دیابتی قبل از حاملگی باید کنترل شود اما در
صورتی که فقط سابقه دیابت در خانواده وجود دارد، فرد در زمان 6 ماهگی
بارداری باید یک تست تحمل قند را انجام دهد. البته افرادی که چاق هستند و
وزن بالایی دارند نیز در همان زمان 6 ماهگی باید این تست را انجام دهند.
لزوم مشاوره ژنتیک قبل از بارداری
مشاوره
ژنتیک یک جلسه تبادل اطلاعات بین شما و همسرتان و یک مشاوره ژنتیک و یا
گروهی از مشاوران است. هر اطلاعاتی که شما به مشاور ژنتیک می‌دهید یا از او
دریافت می‌کنید، محرمانه باقی خواهد ماند. ممکن است به بیش از یک جلسه
مشاوره نیاز باشد. اکثر دانشگاه‌ها و مراکز باروری، مشاوره ژنتیک ارائه
می‌دهند. با مشاوره ژنتیک، شما و همسرتان در مورد احتمال بروز مسایلی که
می‌توانند بر روی باردار شدن و یا کودک آینده شما تاثیر گذارند، مطلع
خواهید شد و در مورد بچه‌دار شدن، تصمیم های عاقلانه‌ای می‌گیرید.
البته
اگر سابقه بیماری به خصوصی در خانواده هیچ یک از شما وجود ندارد و یا
ازدواج فامیلی نداشته باشید، شاید ضرورت نداشته باشد که مشاوره ژنتیک را
انجام دهید. با این حال بهتر است در این مورد با پزشک معالجتان هم مشورت
کنید، او با یک بررسی اولیه می‌تواند در مورد ضرورت انجام آن شما را
راهنمایی کند. نکته دردناک این است که اغلب زوج هایی که به مشاوره ژنتیک
نیازمند هستند، تا پیش از آن که دارای کودکی با یک اختلال مادرزادی
می‌شوند، از نیاز خود به مشاوره ژنتیک بی اطلاعند.
نکات طلایی قبل از بارداری
اگر
قصد بارداری دارید نباید بی‌گدار به آب بزنید چون ممکن است سلامت خودتان
یا جنین احتمالی‌تان به خطر بیفتد. پس حواستان به این نکات طلایی باشد:
ثبت تاریخچه پزشکی: گرفتن تاریخچه پزشکی به پزشک کمک می‌کند اطلاعاتی در مورد بیماری‌های قلبی، مشکلات احتمالی ارثی و … به دست بیاورد.
اندازه‌گیری فشار خون: اطلاع از فشار خون پایه باعث می‌شود پزشک متوجه تغییرات فشار خون در دوران بارداری شود.
اندازه‌گیری وزن مادر و کمک برای رسیدن به تناسب اندام: اضافه وزن قبل از بارداری احتمال ابتلا به فشار خون بالا و دیابت و حتی سزارین را افزایش می‌دهد و درد زایمان را بیشتر می‌کند.
آزمایش پاپ اسمیر: این آزمایش برای تشخیص سرطان دهانه رحم و پیشگیری از آن انجام می‌شود.
آزمایش خون: کم خونی مادر اثرات جبران ناپذیری بر روی کودک می‌گذارد.
گروه خونی و RH: دانستن
گروه خونی و RH مادر برای پیشگیری از مشکلات حین زایمان و برنامه‌ریزی
برای تزریق آمپول روگام در بارداری و بعد از زایمان، ضروری است.
آزمایش تجزیه ادرار: برای تشخیص عفونت‌ها و سایر مشکلات ادراری انجام می‌گیرد.
معاینه دهان و دندان: این کار به منظور درمان دندان‌های خراب و عفونت لثه انجام می‌شود.
