بیماری هایی که با علایم کم خونی بروز می کند
کم خونی وضعیتی است که در آن گلبول های قرمز قادر نیست وظیفه اکسیژن
رسانی به سلول ها را انجام دهد و به همین دلیل است که کم خونی با مشکلات
تنفسی و احساس ضعف و خستگی همراه است. از عوامل ایجادکننده کم خونی می توان
به کمبودهای تغذیه ای،خونریزی، ناهنجاری های ژنتیکی، بیماری های مزمن یا
مسمومیت های دارویی اشاره کرد. شایع ترین علت آن کم خونی ناشی از فقر آهن
است که بیشتر در زنان دیده می شود؛ اما نوع دیگر کم خونی نشانه بیماری است
که باید به آن توجه بیشتری کرد.
به دلیل اهمیت بیماری کم خونی که به طور مستقیم بر سلامت بدن و فعالیت
های روزانه فرد تاثیر می گذارد با دکتر حسین رحیمی فوق تخصص هماتولوژی و
مدیکال انکولوژی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت وگو کرده ایم که
در ادامه می آید.
وی در این باره می گوید: کم خونی یا آنمی یعنی کم بودن غلظت هموگلوبین
خون به گونه ای که خون نتواند به قسمت های مختلف بدن اکسیژن کافی برساند.به
طور معمول کم خونی دارای درجات مختلفی است اما به طور کلی زمانی که غلظت
هموگلوبین به کمتر از ۱۲ گرم در دسی لیتر در خانم ها یا کمتر از ۱۴ گرم در
دسی لیتر در آقایان برسد، به این حالت کم خونی اطلاق می شود.البته این رقم
در نژادها و مناطق مختلف فرق می کند.معمولا پایین بودن میزان گلبول های خون
بیش از حد معمول و نرسیدن اکسیژن کافی به بافت های حیاتی بدن با علایمی
مانند خستگی و ضعف همراه است.
وی ادامه داد: از آن جا که علت کم خونی و انواع آن متفاوت است، علایم آن
نیز متفاوت خواهد بود. با توجه به این که فرد در چه سنی است و وضعیت جسمی
او چگونه است، کم خونی ممکن است علایم خود را زودتر یا دیرتر نشان دهد.
بعضی از انواع کم خونی مزمن است و فرد خیلی آهسته و به تدریج دچار کم
خونی می شود که علایم آن نیز دیرتر بروز می کند. در برخی موارد نیز فرد
زمینه بیماری قلبی دارد که با مقدار کمی کاهش هموگلوبین دچار علایم کم خونی
می شود. شایع ترین نوع کم خونی در جهان به خصوص در جوامع در حال توسعه کم
خونی، فقر آهن است که در خانم ها به علت ماهانه و در کودکان و نوجوانان در
حال رشد به علت نیاز بیشتر به آهن بروز می کند.
در این شرایط فرد اگر تغذیه مناسبی نداشته باشد و مکمل کافی دریافت نکند
دچار کم خونی شدید می شود. هم چنین اتخاذ رژیم های سختی که در آن مصرف
بعضی از غذاها محدود می شود و فرد در مدت کوتاه کاهش وزن زیادی پیدا می کند
نیز باعث کم خونی فرد می شود.وی هشدار داد: در بسیاری از موارد کم خونی و
فقر آهن ممکن است نشانه بیماری دیگری باشد.
برای نمونه می توان به سرطان دستگاه گوارش مانند معده و روده اشاره کرد
که در کشور ما نیز شیوع نسبتا بالایی دارد و حتی افراد در سنین جوانی نیز
به آن مبتلا می شوند. بیشتر افراد مبتلا به این نوع سرطان به دلیل خون ریزی
از دستگاه گوارش به پزشک مراجعه می کنند.وی افزود: به طور طبیعی زنان
یائسه نباید دچار فقر آهن باشند اما زمانی که آن ها با مشکل کم خونی مراجعه
می کنند باید وضعیت دستگاه گوارش آنان بررسی شود.
بنابراین توجه افراد را به این نکته جلب می کنیم که اگر به این علایم
اهمیت داده نشود، ممکن است سرطان به مرحله حاد و غیر قابل کنترل برسد.کم
خونی اگر چه بیماری ساده ای است اما چنانچه گفته شد در برخی موارد ممکن
است نشانه یک بیماری بدخیم باشد که حتما باید جدی گرفته شود. خانم هایی که
سیکل ماهانه دارند نیز باید به علایم کم خونی توجه کنند.
احساس ضعف ، خستگی، تحمل پایین، خستگی هنگام بالا رفتن از پله ها و…
نشانه شروع کم خونی است و باید بررسی شود. شاید هم فرد دچار کم خونی فقر
آهن است که به علت افت غلظت هموگلوبین، دچار خستگی می شود و توانایی انجام
دادن کارهای روزمره را ندارد. اما علایم شدید این بیماری شامل خستگی شدید،
ضعف، تنگی نفس، فشار وارد شدن روی قلب است که در برخی موارد شروع یک بیماری
قلبی است.
ممکن است فردی با سکته قلبی به پزشک مراجعه کند و طی بررسی مشخص شود که
علت اصلی این مشکل کم خونی شدید بوده است. در واقع کم خونی باعث شدید شدن
بیماری قلبی در وی شده است. در برخی افراد کم خونی صرفا به علت فقر آهن
نیست، ممکن است علت آن کمبود ویتامین هایی مانند B12 یا فولات باشد. این ۲
ماده در گلبول سازی موثر است و کمبود آن در صورت بی توجهی به کم خونی شدید و
خطرناک تبدیل می شود.
علایم کمبود ویتامین B12 به ویژه در افراد مسن، فراموشی و علایم عصبی است که در بسیاری از موارد قابل برگشت هم نیست.
به همین علت افرادی که مسن هستند و با علایم عصبی مراجعه می کنند حتی
اگر آزمایش خون آن ها طبیعی باشد، باید B12 خون آن ها را اندازه گیری
کرد.وی درباره مصرف مکمل ها افزود:خانم هایی که در سن عادت ماهانه هستند به
خصوص افرادی که به هر دلیل خون ریزی بیش از حد دارند، مکمل آهن یا رژیم
غذایی حاوی آهن مانند گوشت و سبزیجات بیشتر مصرف کنند.
خانم هایی که در سن حاملگی، دوران شیردهی هستند و یا دچار کم خونی اند و
عادت ماهانه آن ها به هر دلیلی زیاد است، مکمل دریافت کنند. خانم هایی که
تغذیه خوبی دارند، عادت ماهانه آن ها شدید نیست و گلبول های قرمز آن ها در
حد طبیعی است نیازی به مصرف قرص فیفول یا مکمل آهن ندارند. البته یادآوری
این نکته ضروری است که خانم های جوان که علایم کم خونی ندارند نباید بدون
تجویز پزشک قرص آهن مصرف کنند .
وی تاکید کرد، نوشیدنی های گازدار، نوشیدن چای پس از مصرف غذا ومصرف شیر
پس از خوردن قرص آهن باعث کم خونی یا شدت یافتن این بیماری می شود. باید
توجه داشت که ۲ تا ۳ ساعت پس از مصرف قرص می توان شیر نوشید.
عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آن
۱ -اسید سیتریک و اسید اسکوربیک یا ویتامین ث که در آلو، خربزه، ریواس،
انبه، گلابی، طالبی، گل کلم، سبزی ها، آب پرتقال، لیموشیرین، لیموترش، سیب و
آناناس وجود دارد، میزان جذب آهن را در بدن افزایش می دهد.
۲ -اسید مالیک و اسید تارتاریک که در هویج، سیب زمینی، چغندر، کدوتنبل،
گوجه فرنگی، کلم پیچ و شلغم موجود است نیز سبب افزایش جذب آهن می شود.
۳ -محصولات تخمیری مثل سس سویا نیز در این دسته از عوامل گنجانده می شود.توصیه های کلی زیر را به کار ببندید:
۱ -استفاده از غذاهایی که غنی از آهن است.
۲ -استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامین ث هر وعده غذایی برای جذب بهتر
آهن(مثل پرتقال، گریب فروت، گوجه فرنگی،کلم، توت فرنگی، فلفل سبز، لیموترش)
۳ -گنجاندن گوشت قرمز، ماهی یا مرغ در برنامه غذایی.
۴ -پرهیز از مصرف چای یا قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا.
۵ -برطرف کردن مشکلات گوارشی و یبوست.
۶ -تصحیح عادت های غذایی نادرست (مثل مصرف مواد غیر خوراکی مانند خاک، یخ) که خود از علایم کم خونی فقر آهن است.
۷ -مشاوره با پزشک و متخصص تغذیه برای پیشگیری به موقع یا بهبود کم خونی.
۸ -استفاده از نان هایی که از خمیر ورآمده تهیه شده است.
۹ -استفاده از خشکبار مثل توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک و کشمش که منابع خوبی از آهن است.
۱۰ -استفاده از غلات و حبوبات جوانه زده.
۱۱ -شست و شو و ضدعفونی کردن سبزی ها.
۱۲ -شستن کامل دست ها با آب و صابون قبل از تهیه و مصرف غذا و پس از هر بار اجابت مزاج.
۱۳ -مصرف روزانه یک قرص آهن از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان در زنان باردار.
۱۴ -مصرف قطره آهن همزمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان ۲ سالگی در کودکان.
مواد غذایی بد که باید بخورید!
مواد غذایی بد که برای سلامتی نیاز هستند!
مواد غذایی بد هم می توانند برای بدن مفید باشند یا بهتر است بگوییم مواد غذایی مضر البته
برای برخی از افراد ، بخشی از نیاز بدن برای سلامتی هستند. اینکه فکر کنیم
برخی از مواد غذایی و خوراکی را باید به طور کل از برنامه غذایی مان حذف
کنیم کاملا اشتباه است و می تواند بدن را دچار کمبودهایی سازد که شاید
جبرانش کمی مشکل باشد. با این مواد غذایی آشنا شوید.
مواد غذایی بد مفید مثل کره ی بادام زمینی
کره ی بادام زمینی، یک منبع کالری متمرکز است اما لازم نیست مقدار زیادی از آن را بخورید تا احساس سیری کنید. فقط یک قاشق غذا خوری (90 کالری) کره ی بادام زمینی برای سیر شدن کافی است و یک ماده غذایی مفید به شمار می رود. کره ی بادام زمینی،
سرشار از چربی های محافظت کننده قلب، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی از
جمله ویتامین E، نیاسین، اسید فولیک و منیزیم است. علاوه بر این، کره ی بادام زمینی دارای رسوراتول می باشد، ترکیبی که توانایی کاهش آسیب به عروق خونی و مقدار کلسترول بد (LDL) را دارد.
در هنگام انتخاب کره ی بادام زمینی به دنبال نوع طبیعی آن باشید. کره ی بادام زمینی تجاری معمولا دارای مقدار بسیار زیادی شکر افزوده است.
کره بادام زمینی جزو مواد غذایی بد مفید است
مواد غذایی بد مفید مثل تخم مرغ
بله، زرده های تخم مرغ
حاوی کلسترول هستند اما در حال حاضر کارشناسان پزشکی و متخصصان تغذیه
تأکید می کنند که چربی های اشباع و چربی های ترانس بیشتر از کلسترول غذایی
باعث افزایش کلسترول خون می شوند. به علاوه، تخم مرغ ها منبع خوبی از مواد مغذی هستند. یک تخم مرغ دارای 6 گرم پروتئین کامل است.
تخم مرغ
ها همچنین منبع خوبی از کولین که با حفظ حافظه مرتبط است و لوتئین و
زیگزانتین می باشند که ممکن است مانع از دست دادن بینایی بخاطر دژنراسیون
ماکولا مربوط به افزایش سن شوند.
پروتئین موجود در تخم مرغ، حس سیری
را افزایش و گرسنگی را کاهش می دهد در نتیجه به افراد کمک می کند که در طول
روز، کالری کمتری بخورند. یک مطالعه از مرکز تحقیقات پزشکی پنینگتون
دریافت خانم های دارای اضافه وزن که در صبحانه تخم مرغ می خورند، دو برابر
خانم هایی که روزشان را با خوردن نان شیرینی آغاز می کنند، وزن از دست می
دهند.
خوردن یک تخم مرغ در روز مشکلی ایجاد نمی کند مگر آن که
شما یک رژیم غذایی اکیدا کم کلسترول داشته باشید. سایر راه ها برای لذت
بردن از تخم مرغ بدون نگرانی در مورد کلسترول عبارتند از نخوردن زرده (که
حاوی تمام کلسترول تخم مرغ می باشد) یا استفاده از جایگزین های تخم مرغ. یک
املت سبزیجات با 2 تا 3 عدد سفیده تخم مرغ به ازای هر یک زرده درست کنید
تا هم کالری کمی داشته باشد و هم چربی پایینی.
مواد غذایی بد مفید مثل گوشت قرمز
گوشت
گاو بدون چربی، یک منبع کم چرب از آهن و پروتئین است. از آن جا که هضم
پروتئین، مدت بیشتری طول می کشد، به شما کمک می کند که به مدت طولانی تری
احساس سیری کنید. یک مطالعه از محققان استرالیایی روی 100 زن، دریافت زنان
دارای اضافه وزن که رژیم های کم کالری و غنی از پروتئین گوشت قرمز داشتند، نسبت به آن هایی که رژیم های کم کالری شان شامل گوشت کم و کربوهیدرات بیشتری بود، وزن بیشتری از دست دادند.
برش
های بدون چربی مانند فیله مینیون، گوشت راسته، استیک بی استخوان، تی بون و
استیک پهلو را انتخاب کنید. گوشت گاو چرخ کرده ای بخرید که دارای برچسب
“97 درصد خالص” یا “بسیار خالص” باشد. انواع مرغوبی را بخرید که چربی کمی
دارند اما کماکان خوشمزه اند. و به یاد داشته باشید که اندازه سهم تان را
محدود کنید، فرقی ندارد که گوشت چقدر خالص باشد.
گوشت قرمز و مواد غذایی بد که باید خورده شوند
مواد غذایی بد مفید مثل سیب زمینی
سیب زمینی
ها رتبه بالایی در شاخص قند خون که نشان می دهد مواد غذایی مختلف با چه
سرعتی قند خون شما را بالا می برند، دارند. شایان ذکر است که شاخص قند خون،ی ک مقیاس ناقص و بحث برانگیز است. پیش بینی شاخص قند خون یک وعده غذایی مخلوط، می تواند دشوار باشد. بنابراین مگر در
مواردی که شما یک سیب زمینی ساده را به تنهایی می خورید، مقدار شاخص قند خون آن مهم نخواهد بود.
سیب زمینی ها مواد مغذی زیادی دارند. یک سیب زمینی کوچک فقط 110 کالری دارد اما نزدیک به نیمی از ویتامین C مورد نیاز روزانه شما را تأمین می کند و یکی از بهترین منابع پتاسیم و فیبر در بخش تولید می باشد.
با
پوست نگرفتن سیب زمینی و بخارپز یا مایکرو ویو کردن سیب زمینی ها به جای
جوشاندن آن ها، می توانید قسمت اعظم مواد مغذی آن ها را حفظ کنید. سیب
زمینی ها را با گزینه های سالم تری مانند سالسا، بوقلمون کم چرب و خوراک
لوبیا، ماست ساده ی بدون چربی یا خامه ترش بدون چربی سرو کنید.
