خواب رفتن،گزگز،سوزش و بی حسی پا: علت و درمان
بسیاری از ما خواب رفتن پا یا بهتر بگوییم سوزن سوزن شدن پا را حس کرده
ایم. این احساس اغلب ناشی از بودن در یک وضعیت برای مدت طولانی یا خوابیدن
به شکلی که خون جریان یافته به ناحیه مورد نظر را کاهش دهد، می باشد که با
اصلاح وضعیت پس از چندین دقیقه، فرد بدون وجود آمدن هیچ مشکلی به وضعیت
طبیعی برمی گردد. اما اگر احساس سوزش پا،
گزگز پا، مور مور و ضعف پا می کنید، که از بین نمی رود یا مرتب دچار آن می
شوید، زمان آن رسیده است که به پزشک مراجعه کنید. بعضی از بیماری ها باعث
گزگز و بی حسی پا و ساق پا می شوند و در حالی که بعضی از آنها چیزی بیشتر
از یک مشکل ساده نیستند، موارد دیگر ممکن است علامت بیماری های شدیدتری
باشند. در صورتی که گزگز پا درمان نشود، پا و ساق پای شما در معرض بیماری
یا آسیب دیدگی شدیدتری قرار می گیرد.
علائم
فهرست مطالب [پنهان سازی]
گزگز پا همراه با علائم دیگری است که بسته به بیماری یا اختلال بوجود
آورنده آن فرق می کند. عواملی که مرتبا پا را تحت تاثیر قرار می دهند
همچنین شامل سیستم های دیگر بدن می شوند. گزگز یک پا همراه با علائم دیگری
است که پا را تحت تاثیر قرار می دهند و از قرار زیر هستند:
- کبودی
- احساس سوزش پا
- بی حسی پا و یا بی حسی شست پا
- درد پا
- قرمزی، گرما یا ورم
- ضعف رفتن پا ( کاهش استقامت)
- خواب رفتن پا بصورت مداوم
- سوزن سوزن شدن پا
علائم دیگری که همراه با گزگز پا در سیستم های دیگر بدن بوجود می آیند از قرار زیر هستند:
- تغییر حواس
- مشکل در راه رفتن
- حساسیت لمسی شدید
- مشکلات پا، از قبیل درد مفصل و استخوان و زخم
- اختلال در هماهنگی
- ضعف عضلانی
- درد عصبی
- بی حسی یا گزگز در نواحی دیگر بدن
- احساس درد در حین راه رفتن
- رنگ پریدگی، حساسیت پوست به سرما
علت
در ادامه علل بروز خواب رفتن پا (سوزن سوزن شدن پا) و گزگز پا ذکر شده است:
ورم عصب
گاهی گزگز پا ناشی از ورم عصب پا می باشد که دردناک است با این حال اغلب
خوش خیم است و در اصل زنانی را تحت تاثیر قرار می دهد که کفش های پاشنه
بلند و تنگ می پوشند. ورم عصب شبیه عصب باریکش در پا است، اما در واقع رشد
غیرطبیعی بافت دور عصب معمولا بین انگشتان سوم و چهارم پا است. بیماران
اغلب احساس خود را شبیه قدم گذاشتن بر روی یک سنگ یا سنگریزه کوچک توصیف می
کنند. ورم عصب معمولا منجربه درد، سوزش پا یا بی حسی پا در قسمت توپی پا و
انگشتان می شود و بیشتر در حین راه رفتن مشخص می شود. درد پا معمولا هنگام
نشستن و وقتی دیگر راه نروید، کفش های خود را درآورید و ناحیه مورد نظر را
مالش دادید، از بین می رود.
نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی ناشی از آسیب به اعصاب پا، ساق پا و انگشتان پا است.
شایع ترین علت نوروپاتی محیطی دیابت است، اما علت های دیگری مثل داروهای
مشخص، اعتیاد به مواد الکلی و غیره نیز باعث بوجود آمدن آن می شوند. شایع
ترین علائم این بیماری بی حسی پا، گزگز پا، خواب رفتن پا یا درد شدید در پا
و انگشتان پا است که عموما اولین علائم مشکلات دیگر می باشند. بیش از 60
تا 70 درصد از افراد دیابتی در طول عمر خود به این بیماری مبتلا می شوند.
دیابت
وقتی قند خون به درستی تنظیم نشود، فرد دیابتی کاهش جریان خون به عصب ها
و بافت های دیگر بدن خود را تجربه می کند. آسیب به این عصب ها دائمی می
شود و ممکن است در نهایت منجر به گزگز پا، سوزش یا بی حسی در ساق پا و پا و
همچنین عوارض جانبی دیگر شود. خواب رفتن پا و بی حسی در ساق پا و پا علامت
هشداردهنده عوارض جانبی شدیدتر است.
بیماری ام اس
بی حسی، سوزن سوزن شدن و گزگز پا و دست اولین علامت شایع بیماری ام اس و
اختلال خودایمنی مغز و طناب نخاعی است. علت ام اس ناشناخته است، اما این
بیماری باعث وارد شدن آسیب به غلاف میلین لایه محافظ دور سلول های عصبی می
شود. این مساله منجر به خواب رفتن پا و دست و بی حسی پا، گرفتگی عضلانی و
ضعف پا و علائم دیگر می شود که بعضی از آنها باعث ناتوان شدن فرد می گردند.
بیماری ام اس در بین زنان بیشتر از مردان شیوع دارد.
سندرم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال یا تارس یا تونل قوزک پا که همچنین اختلال عملکرد عصب
تیبیال نامیده می شود مشابه سندرم تونل مچ دست است که دست و مچ دست را تحت
تاثیر قرار می دهد. در بیماری سندرم تونل قوزک پا، عصب درشت نی که از قسمت
پایین پا تا پا ادامه دارد، یا در نتیجه آسیب دیدگی یا فشار بر عصب در طول
زمان صدمه می بیند. با افزایش آسیب دیدگی خواب رفتن پا، گزگز پا و بی حسی
پا و همچنین درد، ضعف رفتن پا و احساس سوزش پا بوجود می آید.
بیماری شریانی محیطی
بیماری شریانی محیطی یک اختلال قلبی عروقی است که در آن شریان های ساق
پا و پا سفت و تنگ می شود. این بیماری با بیماری قلبی مرتبط است و اغلب با
افزایش کلسترول ارتباط دارد. با تنگ و سفت شدن شریان ها، جریان خون به ساق
پا و پا کاهش پیدا می کند.علائمی از قبیل خواب رفتن پا یا گزگز در پا و ساق
پا معمولا با صاف ایستادن برای مدت طولانی یا با ورزش کردن یا راه رفتن
شدت پیدا می کند. علائم دیگر شامل سوزن سوزن شدن پا، سرد شدن پوست، خارش یا
سوزش پا و ساق پا و ضعف رفتن پا می شود.
پارگی دیسک
اگر چه پارگی دیسک اختلال ستون فقرات است، اغلب منجر به گزگز پا، درد،
خواب رفتن پا یا ضعف در پاها می شود. وقتی دیسک که بین مهره های ستون فقرات
قرار دارد فشار داده شود، بر عصب هایی که از ستون فقرات شروع شده و تا
قسمت های دیگر بدن امتداد دارند، اثر می گذارد. وقتی سیگنال هایی که برای
این عصب ها فرستاده می شود کاهش پیدا می کنند، بی حسی، مور مور پا یا گزگز
پا بوجود می آید.
تشخیص
برای تشخیص علت خواب رفتن پا و گز گز دکتر به بررسی درد می پردازد. درد
که در کمر آغاز می شود و تا پا گسترش پیدا می کند اغلب ناشی از فشار بر روی
ریشه های عصب سیاتیک است که در اختلالات ستون فقرات بوجود می آید.
آزمایشات سرپایی مخصوص از قبیل بررسی حساسیت پا نشان می دهد که کدام عصب ها
درگیر هستند. آزمایش ام آر ای از ستون فقرات اغلب اختلالات ستون فقرات را
نشان دهند. عکسبرداری با اشعه ایکس شکستگی استخوان در پا را نشان می دهد.
درمان
درمان بی حسی پا به علت بوجود آورنده علائم بستگی دارد. روش درمانی که
برای خواب رفتن پای شما مورد استفاده قرار می گیرد به تشخیص پزشک در مورد
علت گزگز و سوزن سوزن شدن پا بستگی دارد. روش های درمانی مخصوص این مشکل
از استراحت تا دارو و عمل جراحی متغیر است. پزشکان معمولا برای علائمی از
قبیل گز گز پا و ضعف رفتن پا و … داروهای ضد التهابی یا مسکن را تجویز می
کنند. با این حال، بهترین روش برای درمان این بیماری ها پیدا کردن علت و
ترمیم بافت است روش های درمانی رایج برای درمان بی حسی و گزگز پا از قرار
زیر است:
- ترمیم عضله، استخوان یا ستون فقرات
- مواد غذایی مناسب
- کنترل بیماری های خود ایمنی
- روش های درمانی کایروپراکتیک راهکاری مناسب برای درمان هر نوع بیماری عصبی می باشند.
درمان های خانگی
برای درمان بی حسی پا چند روش درمانی خانگی وجود دارد:
- کشش و ماساژ:کشش و ماساژ دادن در هنگام خواب رفتن پا
به منظور افزایش جریان خون به ناحیه و رفع فشار از عصب در صورت امکان صورت
می گیرد.این کار وقتی بیشترین کارایی را دارد که به محض شروع بی حسی و گزگز
پا آن را انجام دهید بطور مثال در صورتی که نشسته اید و تایپ می کنید،
بلند شوید و قدم بزنید. - کمپرس گرم: کمپرس گرم به افزایش تامین خون در ناحیه
بی حس شده کمک می کند. در صورتی که سوزن سوزن شدن پا شدت پیدا کرد، کمپرس
گرم را بردارید و برای کاهش التهاب از کمپرس یخ استفاده کنید. - تامین ویتامین های مورد نیاز: ویتامین های B و E قابل
حل در آب به جلوگیری از بی حسی پا ناشی از کمبود ویتامین کمک می کنند. اگر
دچار خواب رفتن پا یا سوزن سوزن شدن پا می شوید ماهی، سبزیجات سبز برگ دار
و آجیل های زیادی را در رژیم غذایی خود قرار دهید.همچنین می توانید مکمل
های ویتامین بازاری را مورد استفاده قرار دهید.
تمرینات ورزشی
کشش کف پا: روی زمین بنشینید و پای خود را صاف جلوی
خود قرار دهید. به سمت جلو خم شوید و انگشتان پای خود را بگیرید و آنها را
به سمت بدن خود بکشید. در صورتی که نمی توانید به راحتی به انگشتان پای خود
دسترسی داشته باشید، یک حوله تا شده را روی گردی پای خود قرار دارد و هر
کدام از لبه های حوله را در حین کشیدن در یک دست قرار دهید. این حرکت به
کاهش علائمی نظیر بی حسی پا، خواب رفتن پا و گزگز پا می شود.
کشش انگشت های پا: با نشستن بر روی یک صندلی و قرار دادن
یک پا بر روی یک زانو به صورت ضربدری انگشتان پای خود را بکشید. انگشتان
دست خود را از انگشتان پای خود عبور دهید و به آرامی به بالا و خارج هل
دهید و هر انگشت پا را بکشید. سعی کنید بدون استفاده از انگشتان دست
انگشتان پای خود را بکشید تا عضلات آنها قوی تر شوند با اینکار به کاهش
سوزن سوزن شدن پا کمک می شود.
کشش عصب سیاتیک: در صورتی که گزگز پا، ساق پا یا ران
را نیز در بر می گیرد، سعی کنید عضلات گلابی شکل که در کنار عصب سیاتیک
قرار دارند، بکشید. به پهلو دراز بکشید و پای پایینی خود را صاف بگیرید.
زانوی بالایی خود را خم کنید و آن را روی زمین در مقابل خود قرار دهید و
بوسیله ران خود بکشید. همچنین، می توانید به پشت بخوابدی و هر دو زانوی خود
را به سمت سینه خود بکشید. زانوهای خود را ضربدری شکل کنید و سپس زانوی
پایینی را به عقب هل دهید تا ران مخالف کشیده شود.
خواب رفتن پا یا همان احساس سوزن سوزن شدن پا معمولا برای تمامی افراد
پیش آمده است که با اصلاح وضعیت بهبود می یابد. اما چنان خواب رفتن همراه
با علائمی نظیر بی حسی پا، سوزش پا و ضعف رفتن پا باشد که بطور مداوم اتفاق
می افتد، باشد باید به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص علت آن بهترین درمان
را برایتان تجویز نماید. گاهی این علائم نظیر گزگز پا و ضعف پا ممکن است
بطور ناگهانی و یا حتی در صبح نیز بروز کند و یا حتی در خواب دچار این
علائم شوید و با درد و احساس سوزش پا و سوزن سوزن شدن پا از خواب بیدار
شوید. معمولا علائم با درمات علت بیماری بهبود می یابد.
پیشگیری
شما می‌توانید با ایجاد تغییر در سبک
زندگی خود و کاهش فاکتورهای ریسک از ابتلا به سندرم تونل کارپال و گزگز پا
پیشگیری نمایید. درمان بیماری‌هایی همچون دیابت، فشار خون بالا، و آرتروز
می‌تواند خطر ابتلای شما به سندرم تونل کارپال را کاهش دهد. به فشارهای
وارد شده به دست دقت کافی داشته باشید و از فعالیت‌هایی که باعث کشیده شدن
بیش از حد مچ دست می‌شود اجتناب کنید. این فعالیت‌ها می‌توانند
استراتژی‌های مهم برای کاهش علائم بیماری از جمله بی حسی دست و خواب رفتن دست باشند.
نقرس؛ درد شست پا و انگشت شست پا
مفصل انگشت بزرگ پا شایع ترین مکان برای بروز حملات نقرس است. مفصل های
دیگر نظیر قوزک پا، زانو، آرنج و مفصل سایر انگشتان نیز می توانند دچار
نقرس شوند.
نقرس
نقرس یا Goat بیماری مزمن و پیشرونده ای است که از رسوب کریستال های اسید اوریک (اورات) در مفاصل ایجاد می شود.
ویژگی اصلی بیماری نقرس، تجمع بیش از حد اسید اوریک در بدن و ایجاد التهاب مفاصل (آرتریت) است.
این بیماری اغلب ناشی از ناهنجاری ارثی بدن در تولید و دفع اسید اوریک است.
در واقع اسید اوریک ناشی از تجزیه پورین های غذایی در بدن تجمع یافته و
باعث دردهای التهابی می شود.
تجمع اسید اوریک همچنین می تواند باعث مشکلاتی مانند سنگ کلیه اسید اوریکی و همچنین نارسایی کلیه شود.
نقرس چه کسانی را گرفتار می کند؟
شیوع نقرس در زنان 9 برابر مردان است. ابتلای مردان بیشتر بعد از دوره بلوغ
بوده و بیشترین ابتلا در سنین بالاتر از 75 سال می باشد. در زنان حملات
نقرس بیشتر بعد از یائسگی ایجاد می شود.
لازم به ذکر است که به دلیل جنبه های وراثتی نقرس، اگر والدین مبتلا به
نقرس باشند، احتمال ابتلا به نقرس در فرزندان آنها 20 درصد خواهد بود.
چه عواملی ابتلا به نقرس را تشدید می کنند؟
عواملی مانند اضافه وزن و چاقی، وزن گیری بیش از حد مخصوصا در سنین جوانی،
مصرف الکل، فشار خون بالا و نیز اختلال عملکرد کلیه، صدمات و جراحت های
بدن، جراحی اخیر، دهیدراته شدن و کاهش آب بدن، تب و نیز درمان های دارویی
خاص خطر ابتلا به نقرس و پیشرفت بیماری را افزایش می دهند.
مفصل انگشت بزرگ پا شایع ترین مکان برای بروز حملات نقرس است. مفصل های
دیگر نظیر قوزک پا، زانو، آرنج و مفصل سایر انگشتان نیز می توانند دچار
نقرس شوند
بیماری ها و شرایط مرتبط با نقرس کدامند؟
امروزه پزشکان تعدادی از بیماری ها را در ارتباط مستقیم با نقرس می دانند.
این شرایط می توانند علل و یا عوارض نقرس باشند. برخی از این بیماری ها
عبارتند از:
1- نارسایی کلیه: نارسایی کلیه به دلیل تجمع کریستال های اسید اوریک در توبول های کلیوی ایجاد می شود.
2- آرتریت روماتوئید: آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که منجر به
التهاب مزمن مفاصل، بافت های اطراف مفصل و سایر بافت های بدن می گردد.
3- سنگ کلیه: سنگ کلیه از تجمع کریستال های مواد معدنی در توبول های کلیه
ایجاد می شود و بسته به نوع مواد معدنی، به انواع مختلفی نظیر سنگ های
کربنات کلسیم، سنگ های فسفات کلسیم، سنگ های اسیداوریکی، سیستینی و …
تقسیم می شود.
بدیهی است که تجمع اسید اوریک در بدن و رسوب کریستال های آن در کلیه می
تواند عامل مهمی در ایجاد سنگ های اسید اوریکی باشد. همچنین ایجاد سنگ کلیه
و اختلال در دفع ادرار می تواند باعث تجمع اسید اوریک در بدن و ایجاد نقرس
شود.
4- درد زانو: عولمل زیادی منجر به درد زانو می شوند، نظیر صدمه به زانو و
اعمال فشار بیش ازحد بر آن. این عوامل با تحریک پذیر کردن بافت مفصل، آن را
برای رسوب اسید اوریک مستعد می سازند.
5- یائسگی: یائسگی زمانی است که دوره های قاعدگی در زنان برای همیشه متوقف
می شود. یائسگی از دو جهت می تواند باعث مستعد شدن فرد برای ابتلا به نقرس
شود: یکی تغییرات هورمونی و دوم چاقی ناشی از یائسگی.
6- تب: افزایش درجه حرارت بدن به بالاتر از 37 درجه سانتی گراد، باعث
افزایش متابولیسم و سوخت و ساز بدن شده و درد های مفصلی را تشدید می کند.
چاقی، افزایش تعداد گلبول های قرمز خون، مصرف الکل، دردهای مزمن،
دهیدراتاسیون و … از شرایطی هستند که می توان آنها را در ارتباط جدی با
نقرس دانست.
قابل اعتماد ترین آزمایش برای تشخیص نقرس، تشخیص اسید اویک در مایع مفصلی است
علائم و نشانه های نقرس
مفصل انگشت بزرگ پا شایع ترین مکان برای بروز حملات نقرس است. مفصل های
دیگر نظیر قوزک پا، زانو، آرنج و مفصل سایر انگشتان نیز می توانند دچار
نقرس شوند.
حملات حاد نقرس، سریع و یک دفعه درد در مفصل ایجاد می شوند. این حملات باعث ایجاد گرما، التهاب، قرمزی و نیز درد مفصل می شوند.
نقرس در انگشت بزرگ پا
مفصل پایه ای انگشت شست پا، شایع ترین مکان برای حملات حاد نقرس است. اگرچه
درگیری دیگر مفصل ها نظیر قوزک پا، زانو ، آرنج و مفاصل انگشتان دست نیز
وجود دارد.
نقرس در انگشت های دست
در برخی افراد ممکن است بیماری نقرس به صورت رسوب کریستال های اسید اوریک در مفاصل انگشتان دست و دیگر بافت های بدن بروز کند.
نقرس در آرنج
نقرس همچنین می تواند مفاصلی نظیر زانوها و آرنج دست را درگیر کند.
آرتریت نقرسی چگونه تشخیص داده می شود؟
زمانی که فردی از دردهای مفصلی مکرر، مخصوصا در انگشتان پا شکایت می کند، بیماری نقرس مدنظر قرار گرفته می شود.
قوزک پا و زانو از دیگر جاها برای بروز نقرس هستند.
قابل اعتماد ترین آزمایش برای تشخیص نقرس، تشخیص اسید اویک در مایع مفصلی
است. برای این منظور مایع مفصلی از فرد گرفته می شود و در آزمایشگاه میزان
رسوبات اسید اوریک و عفونت مایع مفصلی بررسی می شود.
درمان نقرس چیست؟
سه روش درمان برای نقرس وجود دارد.
اول: داروهای مسکن نظیر استامینوفن یا سایر داروهایی که برای سرکوب درد استفاده می شوند.
دوم: داروهایی برای کاهش التهاب نظیر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
(NSAID)، و یا داروهای کورتیکواستروئیدی که برای کاهش التهاب مفاصل استفاده
می شوند.
در نهایت، درمان هایی نیز به منظور کنترل اختلالات متابولیکی بدن که منجر به افزایش اسیداوریک خون می شوند، به کار گرفته می شود.
محققان بیان کرده اند افزایش مصرف پروتئین های حیوانی و گوشت خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهد
چه اقداماتی باعث پیشگیری از نقرس می شوند؟
در حال حاضر مطالعات بسیاری با هدف کاهش خطر ابتلا به نقرس انجام شده و ادامه دارد.
محققان معتقدند با حفظ وزن مناسب بدن و نیز دریافت کافی مایعات، خطرات حملات نقرس کاهش می یابد.
همچنین به منظور پیشگیری از ابتلا به نقرس، در حد امکان می بایست از مصرف
داروهایی که باعث افزایش سطح اسید اوریک خون می شوند، مانند دیورتیک های
تیازیدی، سیکلوسپورین، نیکوتینیک اسید، لودوپا و همچنین آسپیرین های با دوز
پایین خودداری کرد.
محققان اخیرا بیان کرده اند که افزایش مصرف پروتئین های حیوانی و گوشت خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهد.
لازم به ذکر است اگرچه نوع برنامه غذایی تاثیر مهمی در میزان اسید اوریک
خون دارد، با این حال حتی رعایت بهترین رژیم غذایی نیز نمی تواند به تنهایی
پیشگیری کننده از بیماری نقرس باشد.
خوشبختانه امروزه داروهای بسیار مناسبی برای کاهش سطح اسید اوریک خون و پیشگیری از نقرس وجود دارند.
