آیا تزریق واکسن به تشنج وابسته به تب می‌انجامد؟
دکتر محمدمهدی اسفندیاری، فوق تخصص کودکان- حدود
2 تا 4 درصد کودکان کمتر از 5 سال، حداقل یک بار دچار تشنج در اثر تب
می‌شوند. به عبارتی دیگر از هر 100 کودک، 2 تا 4 نفر در طی 5 تا 6 سال اول
زندگی خود، متعاقب تب دچار تشنج می‌شوند. این نوع تشنج شایع‌ترین علت وقوع
تشنج در این گروه سنی است و متأسفانه به دلیل عدم شناخت کافی والدین از این
حالت، مشکلات روحی و روانی و حتی مادی در خانواده‌ها به وجود میآید.
تشنج ناشی از تب، معمولا به دنبال افزایش ناگهانی دمای بدن کودک و همراه
با تب 39 درجه و بالاتر ایجاد میشود. تب بالای کودک اگرچه میتواند ناشی
از سرماخوردگی، بیماریهای ویروسی، عفونت ادراری و… باشد اما این دمای
بالا بر سیستم عصبی كودك تاثیر می‌گذارد و باعث حمله تشنج میشود كه معمولا
بدون عارضه است. به همین سبب مراجعه سریع به پزشك در چنین مواردی حیاتی
است زیرا بسیاری از بیماریهای عفونی سیستم عصبی مانند مننژیت چركی نیز هم
میتواند ایجاد تب كند و هم تشنج. بنابراین در این موارد برای انجام آزمایش
و كشیدن مایع مغزی نخاعی با پزشک همكاری و سعی كنید جزییات تشنج را به
خاطر بسپارید و برای پزشک بازگو کنید.
زمان
شروع تشنج، مدتی که تشنج طول کشیده است، نوع حرکات کودک هنگام تشنج و چه
مدت پس از شروع تب تشنج ایجاد شده و… سوالاتی هستند که پاسخ شما به آنها
برای تشخیص پزشک بسیار مهم است. در عین حال، هنگام تشنج از پاشیدن آب به
صورت نوزاد یا هر نوع تحریک دیگری خودداری کنید و اگر در دهان او ماده
غذایی یا ترشحی وجود دارد، آن را آهسته خارج کنید و او را به شکم روی دست
خود بگیرید تا مواد داخل دهانش وارد حلق نشود.
پس
از تشنج نیز تا رساندن کودک به بیمارستان به او چیزی نخورانید. البته تشنج
ناشی از تب معمولا خوش‌خیم است و عارضه‌ای برجا نمی‌گذارد مگر آن‌که طول
بکشد، تکرار شود یا در معاینه عصبی کودک، پزشک نکته غیرطبیعی‌ای را مشاهده
کند. باید
بدانید حدود 75 درصد موارد تشنج ناشی از تب، منشأ و علت تب شناخته میشود و
در چنین مواردی عفونت‌هایی که باعث این حالت می‌شوند، عبارتند از: عفونت
گوش میانی، عفونت‌های مجاری تنفس فوقانی از جمله سرماخوردگی، گلودرد یا
فارنژیت، عفونت های ویروس جلدی (نظیر سرخک، سرخجه و …)، عفونت‌های کلیه و
مجار ادرار، عفونت ریه و عفونت‌های دستگاه گوارش.
حالا
سوال اینجاست که آیا تزریق واکسن میتواند موجب تشنج وابسته به تب شود؟
باید گفت بله اما احتمال آن بسیار کم است طوری که از هر 10 هزار کودکی که
واکسن می‌زنند و تب می‌کنند، ممکن است 4 تا 8 نفر دچار تشنج ناشی از تب
شوند. این حالت بیشتر متعاقب واکسن سه گانه (یک تا دو روز بعد از آن) و یا
سرخک ( گاهی 7 تا 10 روز بعد از آن) اتفاق می‌افتد. البته والدین نباید هیچ
نگرانی در رابطه با این موضوع نداشته باشند زیرا این حالت بسیار کم اتفاق
می‌افتد و مانند سایر حالات تشنج ناشی از تب، هیچ عارضه عصبی جسمی و روحی
بر جای نمی‌گذارد. از طرفی خطرات حاصل از عدم تزریق واکسن (و در نتیجه
ابتلا به بیماریهای مربوطه) صدها برابر بیشتر از یک تشنج بی‌عارضه است و
در صورتی هم که زمینه این بیماری در کودک شما وجود داشته باشد با تجویز
استامینوفن توسط پزشک و جلوگیری از تب (همزمان با تزریق واکسن) احتمال بروز
چنین حالتی تقریبا از بین خواهد رفت
آنچه باید درباره قاعدگی‌های دردناک بدانید؛ خطر در کمین دختران جوان
دکتر سولماز توانگر، متخصص زنان و زایمان- برخی
از خانم‌ها در زمان قاعدگی به ندرت احساس ناراحتی می‌کنند و فقط گاهی
اوقات دچار انقباضات و دردهای خفیف می‌شوند در حالی که عده‌‌ای دیگر به علت
سردرد و تهوع، خونریزی زیاد و انقباضات شدید رحم چاره‌ای جز مراجعه به
درمانگاه و تزریق سرم و مسکن ندارند. بد نیست بدانید قاعدگی‌های دردناک در
علم پزشکی دیسمنوره نامیده میشود که واژه‌ای است یونانی و همه ناراحتی‌های
دوران قاعدگی شامل استفراغ، اسهال، ضعف و بی حالی، تنش، احتباس مایعات در
بدن، دردهای شکمی و پاها، خستگی‌های مزمن، افسردگی و … را در بر می‌گیرد.
فرض
کنید امید به زندگی در بدو تولد یک زن 70 سال باشد. با یک محاسبه ساده
می‌توان گفت خانمی با سیکل‌‌های قاعدگی منظم 28 تا 30 روزه که هر بار 5 تا 7
طول می‌کشد، بیش از یک دهم از طول عمرش را با خونریزی قاعدگی سپری خواهد
کرد که اگر این دوران با ناراحتی‌های شدید جسمی و روانی ناشی از آن همراه
باشد، بخش مهمی از زندگیش با درد ناشی از این مشکل می‌گذرد. حالا شاید این
پرسش برایتان پیش بیاید که اصلا قاعدگی دردناک به چه علت به وجود میآید؟
باید گفت رحم یک عضله است و مانند هر عضله‌‌ای به انقباض و استراحت در
میآید. اکثر انقباضات رحم هرگز احساس نمی‌‌شوند ولی انقباضات قوی رحم،
دردناک هستند. البته به نظر می‌رسد که علت بروز این انقباضات، افزایش تولید
ماده‌ای به نام پروستاگلاندین در دوران خون ریزی قاعدگی باشد و میزان
تولید بالای آن دردهای دوران قاعدگی را تشدید می‌کند.
آشنایی با انواع دیسمنوره
بد
نیست بدانید قاعدگی دردناک به دو دسته دیسمنوره اولیه و ثانویه تقسیم
میشود. در دیسمنوره اولیه، دردهای دوران قاعدگی از ابتدای شروع قاعدگی در
سن بلوغ شروع شده و تا آخر دوران باروری ادامه مییابد. البته در صورتی
که دردها 3 تا 4 سال بعد از اولین قاعدگی شروع شود و یا اگر دیسمنوره
همراه با دوره‌های بدون تخمک گذاری باشد، باید به فکر علل ثانویه بود. در
این نوع دیسمنوره معمولا درد چند ساعت قبل یا همزمان با خونریزی قاعدگی
شروع شده و حداکثر دو تا سه روز طول می‌کشد. دردها بیشتر در ناحیه زیر شکم
است و گاهی به کمر و ران‌ها هم انتشار مییابد. از دیگر علائم این قاعدگی
دردناک می‌توان به تهوع همراه یا بدون استفراغ، بی اشتهایی، اسهال، خستگی و
گاهی سردرد اشاره کرد.
تشخیص راحت نیست
شاید
برایتان جالب باشد بدانید دیسمنوره اولیه در خانم‌هایی که مادران آنها نیز
دچار این ناراحتی بوده‌اند شایع‌تر است اما با افزایش سن و زایمان طبیعی
میتواند به خودی خود درمان شود در حالی که در دیسمنوره ثانویه فرد پس از
مدت‌‌ها قاعدگی عادی و بدون درد، دچار قاعدگی‌های دردناک میشود. این نوع
ثانویه در خانم‌هایی که بیماریهای لگنی مثل آندومتریوز، آدنومیوز،
توده‌های زیرمخاطی رحم، تنگی شدید گردن رحم، عفونت‌های لگنی مزمن،
چسبندگی‌ها لگنی و هیپرمنوره (افزایش خونریزی ماهانه ) دارند، رخ می‌دهد.
در این بیماران معاینات کامل لگن و همچنین آزمایشهای روتین، تصویربرداری
از رحم ، سونوگرافی و … برای تشخیص ضروری است اما گاهی متخصصان باتجربه
هم ممکن است در تشخیص نوع اولیه و ثانویه اشتباه کنند.
کدام خانم‌ها دچار قاعدگی دردناک می‌شوند؟
قاعدگی‌های
دردناک بیشتر در دختران جوان دیده میشود. حتی بر خلاف باور عموم دردهایی
ایجاد شده از ناحیه تخمدان‌ها نیست بلکه به خاطر انقباضات شدید رحمی و قطع
موقت خونریزی است. اینکه چرا قاعدگی دردناک بیشتر در بین زنان جوان دیده
میشود تا در بین زنان سالخورده هنوز به طور قطع مشخص نیست اما نکته مهم
این است که گذشت زمان میتواند شرایط فرد را بهتر کند و با افزایش سن از
میزان دردها نیز کاسته خواهد شد. پس اگر نوجوانتان مدام از درد دوران
قاعدگی شکایت می‌کند بر او خرده نگیرید و به فکر راهکار باشید.
درمان قاعدگی‌های دردناک از نوع اولیه
ممکن
است به نظر خیلی‌ها دردهای قاعدگی طبیعی و قابل تحمل باشند اما باید
بپذیریم که واقعا آزاردهنده هستند. در این بین استراحت کردن، قرار دادن
حوله گرم بر نواحی تحتانی شکم یا کمر (به مدت 5 تا 30 دقیقه)، ورزش‌‌های
هوازی (ایروبیک)، اصلاح تغذیه و استفاده از داروهای مسکن معمولی از جمله
مهم‌ترین اقدامات درمانی دیسمنوره اولیه محسوب می‌شوند. از طرفی توجه به
رژیم غذایی ( مثل خوردن غلات سبوس نگرفته، حبوبات، سبزیجات و میوه جات
بیشتر و کم خوردن یا نخوردن نمک، کافئین و شکر ) و ماساژ هم در برخی
خانم‌ها در تسکین درد موثر است اما در صورتی که 8 تا 8 ماه پس از این
درمان‌ها بیمار همچنان از دردهای دوران قاعدگی و شدت آنها شکایت داشت باید
به دنبال علل ثانویه بود؛ به ویژه دیسمنوره‌هایی که پس از 20 سالگی بروز
می‌کنند و تقریبا همیشه از نوع ثانویه هستند.
درمان قاعدگی‌های دردناک از نوع ثانویه
درمان اصلی در دیسمنوره ثانویه، تشخیص و رفع عامل زمینه‌ای است اما برخی از انواع ثانویه به درمان‌های دارویی با OCP (قرص‌های
ضد حاملگی) یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز پاسخ نسبی می‌دهند.
البته در صورتی که خانمی با گذشت سال‌ها دچار دردهای قاعدگی نشده باشد ولی
چند دوره پشت سر هم دچار دردهای غیرطبیعی شود، پزشک به بیماری آندومتریوز
مشکوک میشود و بعد از معاینات بالینی و گرفتن شرح حال برای بیمار
آزمایشهای تکمیلی تجویز می‌کند.
و اما درمان‌های کمکی
در
کنار درمان‌های اصلی یک سری درمان‌های کمکی هم وجود دارند که از جمله آنها
می‌توان به مصرف قرص‌های ضدبارداری اشاره کرد. به عنوان مثال وقتی خانم
جوانی به مطب مراجعه می‌کند که دچار بیماری خاصی نیست، قصد پیشگیری از
بارداری دارد و در عین حال در دوران قاعدگی دچار درد و خونریزی شدید میشود
ما به او مصرف قرص‌های ضد بارداری را توصیه می‌کنیم چرا که در 90 درصد
موارد، قرص‌های ضد بارداری استروژنی (البته به شرطی که منظم و طبق تجویز
پزشک مصرف شوند) پایانی قطعی بر دردهای قاعدگی هستند. 10درصد باقیمانده
دردهای دوران قاعدگی را هم می‌توان با مصرف داروهای ضد التهاب غیر
استروئیدی مثل ایبوپروفن و مفنامیک اسید درمان کرد
