شوینده‌ها با پوست چه می‌کنند؟
خانه‌تکانی از جمله آیین‌های نوروزی است که این روزها در همه خانه‌ها جایی
برای خود باز کرده است. البته در گذشته به دلیل فضاهای کوچک‌تر، اسباب و
اثاثیه هم کمتر بود و در نتیجه خانه‌تکانی این قدر دردسر نداشت اما به مرور
زمان و با بزرگ‌تر شدن فضاها و افزایش تجمل‌گرایی‌ها، این خانه‌تکانی‌‌ها
جنبه وسواس گونه‌ای به خود گرفته است. در عین حال، با توجه به تنوع در
تولیدات کارخانه‌ای مواد شوینده، سفید‌کننده و غیره، امور شستشو و
تمیزکاری‌ها در خانه سرعت یافته است. البته مواد طبیعی مختلفی مثل نمک
طعام، آب لیموترش، گلیسیرین، سرکه سفید و جوش شیرین و… نیز وجود دارد که
برای لکه‌بری و سفید کردن می‌توان از آنها استفاده کرد. اما به عقیده
بسیاری از افراد این مواد کافی نیستند و در کنار آنها یا حتی به تنهایی
باید از محصولات شیمیایی و شوینده‌های کارخانه‌ای بهره گرفت. این شوینده‌ها
اعم از پاک‌کننده‌ها، لکه‌بردارها، ضدعفونی‌کننده‌ها، سفیدکننده‌ها و…
چندان هم بی‌خطر نیستند و در این روزهای پایانی سال باید در استفاده از
آنها دقت ویژه کنیم. مطالب و مصاحبه این دوصفحه را بخوانید تا با مشکل
شوینده‌ها بیشتر آشنا شوید…
▪ آقای دکتر! اگر شوینده‌ها مستقیما با پوست ما در تماس باشند چه اثراتی به جا می‌گذارند؟
ـ تماس مستقیم شوینده‌ها با پوست مانند صابون‌ها، پودرها، مایع ظرفشویی،
سفیدکننده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها به علت دارا بودن pH قلیایی باعث می‌شوند
pH طبیعی پوست که اسیدی و حدود ۵ است برای حدود سه ساعت قلیایی شود. حالت
اسیدی پوست خاصیت میکروب‌کش داشته و باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها را از
بین می‌برد. هر چه پوست قلیایی‌تر شود این خاصیت دفاعی پوست کاهش می‌یابد
ضمن اینکه pH صابون‌ها حدود۸ و pH مایعات ظرفشویی حدود ۱۲ است و هر چه pH
شوینده بالاتر باشد، میزان pH اسیدی پوست کاهش بیشتری یافته و به حالت
قلیایی درمی‌آید.
▪ ناراحتی پوست با چه علایمی آغاز شده و نهایتا به کجا ختم می‌شود؟
ـ چنانچه فاصله دو بار تماس پوست با شوینده حدود ۴ ساعت باشد پوست فرصت
پیدا می‌کند که با ترشحات طبیعی آمونیاکی و مختصری اوره مجددا pH را به
حالت اسیدی بازگرداند. مشکل وقتی شروع می‌شود که پوست شخصی به طور مکرر و
با فواصل کمتر از ۴ ساعت با شوینده‌ها تماس پیدا کند. در چنین افرادی ابتدا
پوست به آرامی و تدریجی خشک شده و سپس قرمز می‌گردد و در ادامه پوست
ترک‌دار شده و عفونت‌های قارچی و باکتریایی در آن رشد می‌کند، به‌خصوص در
کسانی که پس از آبکشی پوست را کاملا خشک نمی‌کنند زیرا در محیط مرطوب و
خراش‌دار میکروب‌ها آسان‌تر رشد می‌کنند. به غیر از مشکل تغییرات pH پوست
با شوینده‌ها، به دلیل خنثی شدن چربی پوست به غیر از قرمزی و التهاب، خشکی
پوست هم به آن اضافه می‌گردد. علاوه بر پوست دست‌ها، حاشیه ناخن‌ها هم
متورم شده، بعدها دردناک و از گوشه‌های ناخن‌ها ترشح مختصری خارج می‌شود که
نشانه ابتلا به قارچ است.
▪ آیا این علایم در مورد تمام شوینده‌ها به همین شکل است؛ حتی موقع استفاده از یک مایع ظرفشویی ساده یا صابون و مایع دستشویی؟
ـ همان‌طور که گفتم pH قلیایی شوینده‌ها مساوی نیست و هر چه شوینده pH
قلیایی قوی‌تری داشته باشد صدمات آن هم بیشتر است به عنوان مثال
سفیدکننده‌ها، پودرها و ضدعفونی‌کننده‌ها بسیار بیشتر از مایعات ظرفشویی و
صابون‌ها به پوست صدمه می‌رسانند. مایعات دستشویی هم مانند صابون‌ها به
پوست صدمه می‌زنند زیرا فقط از حالت صابون به حالت مایع درآمده‌اند و صدمات
آنها مساوی است.
▪ و برای درمان چه کارهایی باید انجام داد؟
ـ بهترین درمان در اینجا هم پیشگیری است، یعنی اگر کارهای شستشوی منزل با
دستکش انجام شود و بین استفاده از صابون‌ها و مایعات دستشویی حداقل ۴ ساعت
فاصله گذاشته شود مشکلی پیش نمی‌آید بنابراین صدمات پوستی در افرادی دیده
می‌شود که کارهای منزل را بدون دستکش انجام می‌دهند و به دلایل وسواس
بهداشتی با هر تماس پوست با لوازم غیرعفونی مانند میز، صندلی، دستگیره در و
غیره بلافاصله دست‌ها را با صابون می‌شویند در حالی که می‌توانند با آب
خالی دست‌ها را شسته و صابون و مایعات دستشویی را بعد از هر بار توالت رفتن
و یا قبل از خوردن چیزی و یا تماس با یک مواد آلوده استفاده کنند و بعد
از آبکشی، دست‌ها را با یک کرم معمولی چرب کنند تا مشکلی پیش نیاید.
▪ آیا استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده و چرب‌کننده کمکی به کاهش علایم می‌کند؟
ـ چنانچه فردی اصول بهداشتی فوق را رعایت کند استفاده از یک کرم چرب‌کننده
معمولی کافی است و در غیر این صورت به کرم چرب کننده چند قطره آبلیمو اضافه
می‌شود تا pH اسیدی آبلیمو سریع‌تر pH طبیعی پوست را برگردانده و مواد
چرب کننده، چربی از دست رفته را جبران کند.
▪ آیا شوینده‌های خارجی بر محصولات داخلی ارجحیت دارند؟
ـ چنانچه تولید شوینده استاندارد باشد چه ایرانی چه خارجی فرق زیادی
ندارند. اینکه از شوینده‌های خارجی استقبال بیشتری می‌شود به دلیل احتمال
کم تقلب در آنها است. در مواردی شوینده‌های ایرانی به دلیل گران شدن قیمت
مواد اولیه و افزایش هزینه‌های تولید و عدم امکان افزایش قیمت مجبور
می‌شوند از کیفیت شوینده بکاهند که البته شایع نیست و موارد کمی گزارش شده
است ولی ازنظر عوارض پوستی شوینده‌ها چنانچه نکات فوق رعایت نشود صدمات
پوستی ایجاد می‌شود.
▪ چه توصیه‌هایی به مصرف‌کنندگان برای کاهش مشکلات پوستی دارید؟
ـ به طور خلاصه وسواس بهداشتی و استفاده مکرر از شوینده‌ها می‌تواند مضر
باشد. افرادی که عادت به استفاده مکرر از شوینده‌ها دارند باید بدانند که
این عمل نه تنها باعث حفظ سلامتی و بهداشت نمی‌شود بلکه مضر هم هست. موقع
خرید شوینده‌های ایرانی به شماره پروانه تولید و بهره‌برداری توجه کنند.
موقع خرید شوینده‌های خارجی باید به برچسب هولوگرام آن توجه شود که توسط
مقامات مسوول ذیربط کنترل‌های ضروری انجام شده است یا خیر و اگر تاریخ
انقضاء مصرف دارد با تاریخ روز، آن را مطابقت دهند. در صورتی که موارد فوق
رعایت شده و از کرم‌های چرب یا گلیسیرین و آبلیمو استفاده شود ولی همچنان
حساسیت و صدمات پوستی ادامه دارد باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنند.
از چروک تا سرطان؛ آنچه آفتاب سر پوست می‌آورد
یک متخصص پوست گفت: برای جلوگیری از بروز بیماری‌های پوستی در فصل گرما، در
زمان اوج شدت و تاثیر تابش نور خورشید بر پوست، کمتر در فضاهای باز تردد
کنید.
دکتر یعقوبی ، اظهار کرد: آفتاب تاثیر عمده و اساسی در اغلب
فصول سال بر روی پوست انسان دارد؛ صحبت از آفتابی است که درجه حرارت بالای
50 درجه دارد. به طور کلی تابش آفتاب به دو گونه حاد و مزمن بر روی پوست
اثرگذار است.
وی ادامه داد: از میان آثار حاد آفتاب می‌توان به
آفتاب‌سوختگی به عنوان شایع‌ترین اثر نور خورشید بر پوست انسان اشاره کرد.
تغییر رنگ پوست یا برنزه شدن(خرمایی‌رنگ شدن)، پیدایش چین و چروک، پیری
زودرس، پیدایش ضایعات پیش سرطانی و سرطان‌های پوستی نیز از دیگر عوارض
تاثیر نور خورشید بر پوست است.
متخصص پوست، مو و زیبایی گفت: علاوه
بر این، آفتاب در بسیاری از موارد می‌تواند در هرجایی از دنیا عامل
تشدیدکننده بیماری‌های پوستی یا یک بیماری داخلی باشد که در استان خوزستان
نیز به دلیل شرایط جوی که دارد، بی‌شک این اثر برجسته‌تر و گاهی بیشتر از
سایر موارد دیده می‌شود.
یعقوبی اظهار کرد: به تبع وجود گرما و برای
دفاع از آثار تابش آفتاب، یکی از راه‌هایی که بدن به طور فیزیولوژیکی
انجام می‌دهد، تعریق است که به خنک شدن سطح پوست کمک می‌کند ولی در تابستان
تعریق بیش از حد ضمن اینکه آثار ظاهری ناخوشایندی روی لباس افراد دارد و
گاهی موجب تغییر رنگ لباس می‌شود، می‌تواند در بسیاری از موارد فرد را
مستعد ابتلا به برخی بیماری‌ها کند.
وی عنوان کرد: در افرادی که چاق
هستند و یا بیماری زمینه‌ای مانند دیابت دارند؛ به موازات گرما و تعریق
زیاد، ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند عرق‌سوز شدن، عفونت‌های قارچی و حتی
عفوت‌های باکتریال و حساسیت‌های آلرژیک افزایش می‌یابد.
یعقوبی
درباره حساسیت‌های آلرژیک در فصل تابستان گفت: فردی که نسبت به فلز نیکل
موجود در ترکیب قلاب کمربند یا جواهرات و زیورآلات غیرطلا حساسیت دارد، در
تابستان گاهی با ظهور این حساسیت‌ها با شدت یافتن آن مواجه می شود.
وی
افزود: با توجه به اینکه در این فصل، پوست دچار تعریق و رطوبت زیاد
می‌شود، نفوذپذیری مواد حساسیت‌زا (آلرژن – آنتی‌ژن) نیز افزایش می‌یابد
بنابراین حساسیت‌های تماسی آلرژیک مانند حساسیت به فلز نیکل به شکل اگزما
در ناحیه زیر ناف ناشی قلاب کمربند، زیپ و یا دکمه فلزی شلوار جین در
تابستان بیشتر خواهد شد.
این متخصص پوست با تاکید بر رعایت بهداشت
فردی به ویژه در فصل تابستان اظهار کرد: برای پیشگیری از ایجاد عوارض تابش
نور خورشید، سعی کنید در فصل گرما بین ساعت‌های 10 صبح تا 16 در فضای باز
تردد نکنید. البته داشتن پوشش مناسب هنگام تردد در فضای باز، استفاده از
دستکش تیره، عینک آفتابی استاندارد برای جلوگیری از ایجاد بیماری آب
مروارید و چین و چروک و همچنین کلاه لبه‌دار از نکات ضروری است که باید
مورد توجه قرار گیرد.
یعقوبی ادامه داد: با توجه به اینکه در
استانی زندگی می‌کنیم که آفتاب در 12 ماه سال به ویژه در ماه‌های تابستان،
بهار و بخشی از پاییز و زمستان با شدت می‌تابد و بر حسب اعداد و ارقام گاهی
دمای هوا به بیش از 50 درجه سانتی‌گراد می‌رسد، همچنین با وجود افزایش
تعریق بدن در این شرایط، ضروری است برای حفاظت از پوست خود به نکات اساسی
در این زمینه توجه داشت.
وی گفت: اهمیت این موضوع بدان دلیل است که
اگرچه سرما روی پوست و سلامت انسان اثر دارد ولی در مبحث پزشکی،
بیماری‌هایی تحت عنوان بیماری‌های نواحی گرمسیر را می‌شناسیم و مبحث و
کتابی درباره بیماری‌های نواحی سردسیر نداریم.
