تغييردرموفق ترين نظام آموزشي
غييردرموفق ترين نظام آموزشي
فنلاند که بعنوان یکی از موفق ترين و شاید هم بهترین
نظام آموزشی دنیا شناخته شده، قصد دارد برای بهبود کیفیت، تحولی اساسی در
نظام آموزشی خود ایجاد و مواد درسی را حذف کند.
از سال 2016 میلادی، تمام مدارس این کشور نظام آموزشی جدید را با عنوان «پدیده یادگیری» در پیش خواهند گرفت.
در برنامه جدید، کلاس یا مواد درسی وجود نخواهند داشت و جای آنها را
«برنامه موضوعی» خواهد گرفت یعنی برنامه‌هایی که با روند یادگیری کودکان
سازگارند.
«ماریو کایلونن»، مدیر آموزش و پرورش هلسینکی، پایتخت فنلاند، می‌گوید:
در نظام آموزشی سنتی، کودکان به کلاس‌های مختلف می‌روند و برای مثال اول
درس ریاضی و بعد علوم و بعد ادبیات دارند. اما در نظام جدید دانش‌آموزان به
جای اینکه موضوعات مختلف را منفک از هم یاد بگیرند، خود نقش فعالی خواهند
داشت و در برنامه‌ریزی مشارکت میکنند.
به گفته ماریو کایلونن در نظام سنتی که مواد درسی از هم جدا شده‌اند
کودکان برای زندگی آینده آماده نمی‌شوند در حالی که آنها نیاز به تفکر چند
وجهی دارند تا بتوانند مسائل را از زوایای مختلف ببینند و از ابزارهای
مختلف برای حل آنها استفاده کنند.
به گزارش بی‌بی‌سی، هلسینکی پیشتاز تدوین این نظام جدید بوده، نظامی که
دانش‌آموزان می‌توانند موضوع مورد علاقه خود را انتخاب کنند و برای یادگیری
همراه با معلمان برنامه‌ریزی کنند.
کایلونن در تشریح شیوه کار با این برنامه گفت: برای مثال فرض کنید دانش
آموزان کلاس چهارم یک مدرسه علاقه داشته باشند تا همراه با معلم‌های خود
تاریخ تکامل تلفن‌های هوشمند را بررسی کنند. برای بررسی این موضوع، وقتی
صحبت از این می‌شود که چرا مردم از موبایل استفاده میکنند، ریاضی و آمار
به کار گرفته می‌شوند و برای فهمیدن اینکه پیامک چگونه شیوه نگارش مردم را
تغییر داده پای ادبیات به میان می‌آید. به این ترتیب، دانش‌آموران به سرعت
با موضوع ارتباط برقرار میکنند.
«پدیده یادگیری» در دو سال گذشته به تدریج در مدارس فنلاند به اجرا
گذاشته شده و مدارس ملزم بوده‌اند در هر سال تحصیلی، مدتی معمولا چند
هفته‌ای را برای تکمیل و توسعه این یادگیری تجربی اختصاص دهند. در مورد
هلسینکی، مدارس تشویق شده بودند تا سالی دو بار این کار را بکنند.
تغییر در نظام آموزشی به این معنا است که آموزگاری هم دچار تغییرات
عمده‌ای می‌شود. معلم‌ها دیگر کنترلی روی موضوعات درسی ندارند و باید یاد
بگیرند با دانش‌آموزان و معلم‌های دیگر همکاری و مشارکت کنند. کار آنها
دیگر بر اساس درس دادن نیست، آنها باید بیشتر نقش راهنما یا مربی را داشته
باشند تا نقش استاد را.
تا ابتدای امسال (شمسی) 70 درصد معلم‌های هلسینکی برای اجرای نظام آموزشی جدید آموزش دیده‌اند.
کایلونن می‌گوید: فکر نمی‌کنم معلم‌ها دیگر بتوانند بنشینند و ببینند چه
اتفاقی می‌افتد. من فکر می‌کنم در نظام جدید نقش آنها مهمتر از نظام قدیم
خواهد بود بنابراین آنها باید در بکارگیری شیوه جدید بسیار دقت کنند.
نظام آموزشی جدید البته منتقدانی هم دارد. برای مثال یک دانش‌آموز
مدرسه‌ای در هلسینکی درباره نظام جدید می‌گوید: نظام جدید محاسن و معایب
خود را دارد. این شیوه کاملا متفاوتی است و معلم‌ها می‌توانند خلاقیت داشته
باشند و شیوه‌های جدید تعلیم و یادگیری را بکار بگیرند و نظام جدید مفرح
هم هست. اما من سال گذشته از این شیوه خوشم نیامد چون آزادی خلاق برای
یادگیری هر از گاهی چیز خیلی خوبی است اما آموزش سنتی هم جای خود را دارد.
از سوی دیگر پروفسور «تیم اُتس»، مدیر گروه ارزیابی تحقیق و توسعه در
دانشگاه کمبریج نگران است که تجربه مثبت فنلاند باعث اشتباه کشورهای دیگر
شود.
او می‌گوید: آموزش در فنلاند زمانی که این کشور بهترین نتایج را در
برنامه بین‌المللی ارزیابی تحصیلی دانش‌آموزان (پیسا) به دست آورد به اوج
رسید اما در سال‌های اخیر رو به افول بوده است.
پیسا، برنامه سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی اروپا است که کشورها را از نظر دستاوردهای تحصیلی دانش آموزان رده‌بندی می‌کند.
به گفته پروفسور اتس، متولیان آموزش در بسیاری از کشورهای دنیا به مدارس
فنلاند نگاه کردند که ویژگی آنها آزادی عمل وسیع بود و این که دانش آموزان
نباید برای رفتن به کلاس بالاتر در پایان هر سال تحصیلی امتحان بدهند و
قبول شوند.
پروفسور اتس می‌گوید: نتایج خوب فنلاند از سال 2000 به بعد در پیسا،
محصول اصلاح نظام آموزشی در دهه 1970 بود که تصمیم‌گیری متمرکز، حضور ناظر
در هر کلاس، سرمایه‌گذاری وسیع در تربیت آموزگار و امتحان اجباری در پایان
هر سال تحصیلی را تغییر داد. به نظر می‌رسد که فنلاند همچنان آماده تغییر و
آماده یادگیری است و کشورهای دیگر هم احتمالا از مسیری که فنلاند طی
خواهند کرد درس‌های زیادی خواهند آموخت.
روش های تدریس آموزش املا
علل ضعف دانش آموزان در درس دیکته:
١- مفهوم کلمه را نمی فهند یا قبلاً نفهمیده اند. 2 – کلمات از جانب معلم درست تلفظ نمی شود(آموزشی) 3 – دانش آموزان هنگام نوشتن دیکته کلمات را تکرار و هجی میکنند(دقت) 4
– وجود نقص شنوایی در برخی از دانش آموزان در هنگام نوشتن املا و بی خبری
معلم از وجود این نقص باعث می شود بعضی از کلمات را جا می اندازد یا از
کلاس عقب می افتند(حافظه شنوا یی –حساسیت شنوایی) 5 – به علت کمبود فضای آموزشی و کمبود میز و نیمکت دانش آموزان در اثر خستگی و درست نشیدن، کلمات را غلط می نویسید. (آموزشی) 6
– متناسب نبودن متن دیکته از نظر(کمیت و مقدار) با سن پا یه تحصیلی آنان
باعث می شود دانش آموزان بعد از نوشتن مقداری از آن خسته شوند و غلط نویسی
آغاز می گردد.(آموزشی) 7 – در بعضی اوقات دانش آموزان به علت مشکلات روانی هنگام نو شتن دیکته در افکار خود غوطه ور می شوند و از نوشتن باز می مانند. 8 – وجود حروف هم صدا در ادبیات فارسی مانند (ص-ث-س) 9 – تند گفته شدن دیکته از سوی معلم باعث خستگی وکم شدن دقت در دانش آموزان می گردد. 10
– ضعف درمهارت های حرکتی (نارسا نویسی) – بیقراری و تند خویی – خطا در
ادراک بصری حروف (حافظه دیداری )- فقر آموزش و عدم تسلط معلم به شیوه های
آموزشی مطلوب در هنگام تعلیم نوشتن نشناختن حروف و قوائد نوشتن توسط دانش
آموزان.
نداشتن تمرین لازم و کافی برای نوشتن املا، خود می تواند موجب ضعف و نارسایی فراگیر در کسب مهارت نوشتن می شود .
انواع اشکالات موجود در دیکته دانش آموزان را پس از تجربه و تحلیل می توان به دو گرو طبقه بندی کرد:
١: گروه از اشکالات به مشکلات آموزشی مربوط هستند و از طریق روش تدریس می توان حل کرد. ٢: گروه
دیگر را از طریق تمرین های خاصی که می توان به جای رو نویسی های معمول در
مدارس در نظر گرفت تا ضمن جلوگیری از هدر رفتن وقت و استعداد دانش آموزان
در برطرف کردن اشکالات دیکته بسیار مۆثر باشند.
1- روش آزمون – مطالعه – آزمون
در
این روش در ابتدا یک متن را به عنوان دیکته برای دانش آموزان می خوانیم و
بعد از تصحیح، آن را به دانش آموزان باز می گردانیم بعد دانش آموزان تا
جلسه بعدی املا صحیح کلمات غلط موجود در املا خود را تمرین می کنند. در
جلسه بعد از آن متن دوباره دیکته کفته می شود که معمولا بدن غلط و یا با
غلط های محدودی همراه است.
البته باید توجه داشت که متن
دوم را با کمک کلماتی از متن اول که از ارزش املایی بر خوردارند( اما در
قالب جملات جدید) می توان تهیه نمود تا میزان پیشرفت دانش آموزان در زمینه
حافظه دیداری هم سنجیده شود.
2- روش مطالعه و آزمون
ابتدا
درس یا درس هایی توسط شما جهت گفتن دیکته انتخاب می شود و دانش آموزان روی
لغات مشکل آن به صورت دیکته پای تخته و تکالیفی نظیر نوشتن کلمات با حروف
رنگی و …………… تمرین می کنند سپس از آن درس یا درس ها دیکته گفته
می شود که البته بهتر است متن دقیقاً مانند کتاب نباشد.
3- روش نمایش:
به
منظور تقویت بیشتر حافظه دیداری در رابطه با آموزش حروف هم صدا مانند(ص-
ث- س ) ابتدا لغات مورد نظر را روی طلق های شفاف می نویسیم سپس آن ها را با
استفاده از اورهد روی پرده نمایش می دهیم مثلاً کلمه(( صابون)) سپس روی
حرف (ص) را می پوشانیم و از دانش آموزان می خواهیم یکی از سه حرف (س، ث، ص)
را انتخاب کرده و کلمه را کامل کنند.
سپس کلمه را کامل
نشان می دهیم تا اگر غلط حدس زده بودند آن را اصلاح کنند و درستش را کنارش
بنویسید. از این روش به هنگام دیکته پای تخته ای هم می توان استفاده کرد
وجود دستگاه اورهد الزامی نیست.
از دانش آموزان بخواهید ابتدا کلمه را در دفتر خود بنویسند بعد به تخته نگاه کنند و در صورت اشتباه درست آن را بالای کلمه بنویسند.
4- روش تصحیح انفرادی :
به
دانش آموز دیکته گفته می شود به عنوان تکلیف منزل از او خواسته می شود
دیکته خود را با استفاده از کتاب تصحیح کند و از این طریق متوجه غلط هایش
می شود و آن ها را تمرین کند.
5- روش چند حسی:
در
این روش چند حس بینایی – شنوایی- لامسه به کمک یادگیری املا کلمه مورد نظر
می آیند. این روش بیشتر قبل از دیکته به منظور تمرین کلمات مشکل درس به
کار گرفته می شود.
الف)
از دانش آموز خواسته می شود با دقت به کلمه ی مورد نظر ( این کلمه از متن
دیکته ای که بعداً گفته خواهد شد انتخاب می شود) که پای تابلو نوشته شده
نگاه کند.
ب) آن را بخوانند و کلمه مورد نظر را در هوا به صورت ذهنی و با استفاده از انگشت خود بنویسد.
ج) سپس آن را در جمله ای مناسب به کار برد . از این طریق معنای کلمه را بهتر درک می کند.
و) کلمه را از پای تابلو پاک کرده و به آن ها فرصت می دهیم تا کلمه را بدون خطا از روی حافظه بنویسند.
د) کلمه را روی تابلو نوشته تا دانش آموزان آن ها را با هم مطابقت دهد و به درستی یا نادرستی نوشته خود پی ببرد.
حرفی
از کلمه را که از ارزش املای برخوردار است قرمز نوشته و پای تابلو می
نوسیم مانند (ص) در تصمیم. از این روش به عنوان یک تمرین و تکلیف هم جهت
تقویت حافظه دیداری دانش آموزان می توان استفاده نمود.
6- کاربرد جمله سازی در زنگ املا:
آموزگار
20 جمله از 5 درس را که دارای اهمیت هستند انتخاب کرده و در هر جمله جای
یک کلمه با ارزش املایی بالا را خالی می گذارد تا دانش آموزان به تکمیل آن
بپردازند.
(( بارم هر کلمه یک نمره است))
1- خورشید به قله ی ………………………… نزدیک می شد.
7-آشنا کردن دانش آموزان با متن املا:
به
منظور یاد آوری شکل کلمه های خوانده شده لازم است قبل از نوشتن املا
آموزگار یک بار آن متن را از اول تا آخر بخواند و شاگردان به این امر عادت
داده شوند که شکل کلی کلمه های خوانده شده را در ذهن خود مجسم کنند و آن ها
را به یاد آورند و گاهی هنگام خواندن متن املا آموزگار به شاگردان اجازه
دهد که بگویند نوشتن چه کلمه ای را نمی توانند و معلم راجع به آن کلمه
توضیح آموزشی بدهد تا دانش آموزان شکل نوشتاری کلمه ی مورد نظر را
یاد بگیرند، از این طریق، شکل کلمه در ذهن شاگرد بیشتر تثبیت می گردد و
یادگیری عمیق تر می شود.
٨- نحوه قرائت املا در کلاس:
هنگام قرائت املا باید به نکات زیر توجه شود.
1- از تمام درس های کتاب فارسی، اعم از شعر و غیر شعر باید املا گفته شود ولی مقدار و زمان آن نباید از حد معینی تجاوز کند. 2- آموزگار باید با توجه به هدف هایی که برای گفتن هر متن املا دارد، متن و مقدار آن را از قبل مشخص کند. 3-
هر کلمه یا عبارت فقط یک یا دو بار گفته شود و دانش آموزان باید عادت کنند
با گوش دادن به صدای آموزگار مشکل کلی نوشتن کلمه را در ذهن خود پیدا و
آن را زیر لب زمزمه کنند و بنویسند. 4- سرعت گفتن املای کلمه با توان نوشتن دانش آموزان متناسب باشد. 5- حرکت کردن آموزگار در هنگام گفتن املا نباید باعث حواس پرتی دانش آموزان شود.
