روابط فرا زناشويي يعني چي؟
ريشه ها و ميوه هاي روابط فرازناشويي در گفت و گو با دکتر سامرند سليمي
روانپزشک: در سال هاي اخير مسائلي در جامعه به وجود آمده يا ظهور و بروز
پيدا کرده که باعث شده بسياري از کارشناسان و برنامه هاي تلويزيوني و ساير
رسانه ها درباره اش هشدار بدهند، فيلم سازان درباره اش فيلم بسازند و…
يکي از اين پديده هاي نوظهور، رابطه هاي خارج از روابط زناشويي است؛ مساله
اي که برخي معتقدند با رواج سريال هاي ماهواره اي، جدي تر و پررنگ تر شده
است. با دکتر سامرند سليمي درباره رايج ترين علل و راه حل اين مساله گفت و
گو کرده ايم.
حريم خانواده خط قرمز است
ابتدا بگوييد شما چه تعريفي از رابطه خارج از روابط زناشويي داريد؟
–
معمولا رابطه خارج از روابط زناشويي به رابطه اي گفته مي شود که يکي از
زوجين رابطه عاطفي، کلامي يا جنسي اي را با فرد ديگري خارج از قراردادي که
با همسرش دارد برقرار کند که اين رابطه همراه با پنهانکاري است.
آيا ممکن است اين روابط حتي هنگامي که زوجين احساس خوبي نسبت به هم دارند شکل بگيرد؟
– بله، متاسفانه گاهي اوقات شاهد چنين وضعي نيز هستيم.
شما هم فکر مي کنيد رواج سريال هاي ماهواره اي باعث افزايش آمار چنين پديده هايي در جامعه مي شود؟
–
ابتدا بايد قبول کنيم که ما آمار دقيقي در اين مورد نداريم اما من به
عنوان يک روان پزشک و کسي که با زوج ها و خانواده ها در تماس روزمره هستم،
مي توانم بگويم که متاسفانه اين پديده رو به افزايش است، البته اينگونه
مسائل در گذشته هم وجود داشته اما بازدارنده هايي مانند سنت ها، باورهاي
مذهبي و محدوديت هاي اجتماعي و عرفي مانع از بروز و پيدايش اينگونه روابط
مي شده است و آن عشق ها در نهايت به يک عشق افلاطوني تبديل مي شدند و مکتوم
مي ماندند.
فکر مي کنيد اين روابط از چه زماني و چگونه شکل گرفت؟
–
به نظرم افزايش روز به روز امکانات فضاهاي مجازي و اجتماعي به پيدايش
اينگونه روابط دامن زده است. مي توان از پيامک به عنوان اولين ارتباط خارج
از روابط زناشويي اشاره کرد و بعد از آن فيس بوک، لاين، وايبر و اين قبيل
فضاهاي مخفيانه.
به نظر شما مهم ترين مساله اي که مي تواند رابطه زناشويي را به خطر بيندازد، چيست؟
– اينکه اين رابطه پنهاني به رابطه اي عميق و عاطفي تبديل شود. اين موضوع واقعا زندگي زناشويي را تحت تاثير قرار مي دهد.
فرد خاطي احساس عذاب وجدان و گناه نمي کند؟
–
چرا، معمولا احساس گناه مي کند و گاهي اين احساس گناه را سال ها با خود
همراه دارد و گاهي حتي از روي خواب هايي که مي بيند، مي توانيم متوجه عذاب
وجدان او شويم، امابعضي از آنها هم فقط کار خود را توجيه مي کنند.
سوال
اصلي ام اين است که وقتي يکي از زوجين متوجه رابطه پنهاني همسر خود با فرد
ديگري شد يا به چنين قضيه اي مشکوک شد، بايد چگونه رفتار کند؟
–
سوال خوبي پرسيديد. در وهله اول بهتر است به هيچ وجه اين افراد، موضع را
به خانواده خود ياخانواده همسرشان منتقل نکنند و با دوستانشان در اين باره
حرفي نزنند، چون بيان اين موضوع نه تنها کمکي به آنها نخواهدکرد، بلکه اگر
همسرشان همزماني پشيمان شده باشد و بخواهد اشتباهش را جبران کند، ديگر نمي
تواند. از طرف ديگر بايد سعي کنيم فرد خاطي را ببخشيم و به او فرصت دهيم و
اجازه بدهيم با ما حرف بزند و احساساتش را بيان کند چون از طريق گفت و گو
مي توانيم رابطه آسيب ديده را ترميم کنيم.
اما بعضي اوقات خود همين احساس شک مخل رابطه است. اين طور نيست؟
–
بله، شک به شدت روي حالت هاي رواني فرد تاثير مي گذارد براي همين توصيه مي
شود در اينگونه شرايط به هيچ وجه در تلفن همراه يا کيف همسرتان تجسس نکنيد
و سعي کنيد با گفت و گو، مشکلتان را بيان کنيد. تجسس در وسايل شخصي اوضاع
را بدتر خواهدکرد.
راهکار شما چيست؟
–
از او 4 تا سوال بپرسيد: 1) آيا هنوز من را دوست داري؟ اگر جواب بله بود،
بپرسيد: 2) آيا به ادامه زندگي با من فکر مي کني؟ باز اگر جواب مثبت بود،
بگوييد: 3) آيا رابطه اي خارج از رابطه زناشويي مان داري يا نه؟ و مسلما او
به شما مي گويد خير و شما در آخر به او بگوييد: 4) مي داني که اگر وجود
چنين رابطه اي براي من محرز شود چه هزينه اي را بايد پرداخت کني؟ بنابراين
به جاي خودخوري سعي کنيد با او گفت و گو کنيد و سپس تصميمتان را براي ادامه
زندگي بگيريد.
چه کساني به روابط فرازناشويي نزديک ترند؟
شکل گيري روابط فرازناشويي را مي توان به چند عامل نسبت داد. معمولا در بيشتر اين افراد يکي از نشانه هاي زير ديده مي شود:
1-
يکي از مهم ترين علت هاي روابط فرازناشويي، عدم ارضاي جنسي است. يعني ممکن
است بعضي از افراد از روابط زناشويي خود لذت نبرند و در جاي ديگري به
دنبال ارضاي نيازهاي خود بگردند.
2- معمولا افرادي که اعتماد به نفس
پايين تري دارند، بيشتر به دنبال اينگونه روابط مي گردند چون نياز دارند
مورد تاييد قرار بگيرند و شايد فرد جديد بتواند احساس خودارزشمندي به آنها
بدهد.
3- وقتي عشق به همسر به هر دليلي از بين رفته باشد، ممکن است
يکي از همسران در طولاني مدت مورد خشونت رواني و عاطفي قرار بگيرد و همين
مساله و فشاري که او تحمل کرده، باعث از بين رفتن عشق او به همسرش شود.
4-
برخي از افرادي که به شکلي غيرطبيعي ميل به داشتن تجارب جديد دارند، آنقدر
احساس نوجويي دارند که دائم دنبال کشف چيزهاي جديد هستند؛ از کار گرفته تا
تحصيل و روابط و…
5- برخي از افرادي که معمولا ميل به انجام
اعمال ممنوعه دارند، نيز ممکن است از مخفي کاري و هيجاني که هنگام اعمال
مخفيانه شان دارند لذت ببرند و دست به چنين کارهايي بزنند.
6- برخي
از افرادي که به هر دليلي مي خواهند از طرف مقابلشان انتقام بگيرند بيشتر
به سمت برقراري اينگونه روابط مي روند. مثلا کسي که همسرش قبلا رابطه اي با
کسي داشته يا سال ها خشونت رفتاري، کلامي يا جنسي همسرش را تحمل کرده است،
بيشتر ميل به انتقام دارد.
“زندگي مشترک آقاي محمودي و بانو” يکي از فيلم هاي سال گذشته بود که سوژه اصلي اش روابط فرازناشويي بود.
7-
بعضي از افراد که اصطلاحا بيمار جنسي هستند و دائم دوست دارند با شخص تازه
اي رابطه جنسي نويي را تجربه کنند هم ممکن است وارد چنين روابطي بشوند که
معمولا هم اينگونه روابط کوتاه هستند چون اين فرد بعد از مدتي خسته مي شود و
به دنبال فرد جديد مي رود.
8- بعضي از افرادي که خيلي رمانتيک
هستند، اين قبيل هيجان هاي عاطفي را دوست دارند و مايلند هرازگاه فضاهاي
عاطفي جديدي براي خود ايجاد کنند تا از تنش هاي روزمره دور باشند. آنها
معمولا در بهترين ساعات با پوشيدن بهترين لباس ها و به دور از هر تنشي،
اينگونه فضاها را براي خود به وجود مي آورند.
9- گاهي بعضي از افراد
وقتي احساس مي کنند که از دوستانشان در اين مورد عقب مانده اند، ممکن است
وارد اين نوع روابط شوند. گروهي از اين قبيل افراد فکر مي کنند از قافله
عقب افتاده اند! اين گروه مي خواهند هرطور شده اين به اصطلاح عقب ماندگي
(!) را جبران کنند تا خودي در ميان همسالان و دوستان خود نشان دهند.
چقدر از زندگی ام راضی هستم؟!
پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ، نخستین بار به ابتکار اولسون، فورنبر،
درانکمندر سال 1989 ساخته شده و نام آن از حروف انگلیسی ابتدای کلمات، در
عبارت «پربارسازی و تقویت رابطه، ارتباط و خشنودی» گرفته شده است.
این
پرسشنامه برای ارزیابی زمینه های پنهان مشکل آفرین یا شناسایی زمینه قوی و
پربارسازی رابطه زناشویی به کار می رود و می تواند به عنوان یک ابزار
تشخیص، برای همسرانی که در جستجوی مشاوره زناشویی و به دنبال تقویت رابطه
زناشویی شان هستند نیز استفاده شود.
راهنما
پرسشنامه
شامل جملاتی درباره جنبه های مختلف زندگی شماست که ممکن است با آن موافق
یا مخالف باشید. هر چمله را به دقت بخوانید و سپس میزان موافقت یا مخالفت
خود را با آن مشخص کنید.
پاسخ
به سوالات این پرسشنامه به صورت 5 گزینه ای (از کاملا موافقم تا کاملا
مخالفم) تنظیم شده است. توجه داشته باشید، جواب صحیح یا غلط وجود ندارد و
گزینه «نه موافق و نه مخالف» را تنها زمانی علامت بزنید که در موافق یا
مخالف بودن خود نسبت به یک جمله، کاملا شک و تردید داشته باشید.
|
ردیف |
عبارت |
کاملا موافقم |
موافقم |
نه موافق و نه مخالف |
مخالفم |
کاملا مخالفم |
|
1 |
من و |
|
|
|
|
|
|
2 |
همسرم |
|
|
|
|
|
|
3 |
هرگز |
|
|
|
|
|
|
4 |
از |
|
|
|
|
|
|
5 |
از |
|
|
|
|
|
|
6 |
روابطم |
|
|
|
|
|
|
7 |
از |
|
|
|
|
|
|
8 |
از |
|
|
|
|
|
|
9 |
از |
|
|
|
|
|
|
10 |
از |
|
|
|
|
|
|
11 |
از |
|
|
|
|
|
|
12 |
گاهی |
|
|
|
|
|
|
13 |
همسرم |
|
|
|
|
|
|
14 |
هنگام |
|
|
|
|
|
|
15 |
در |
|
|
|
|
|
|
16 |
اینکه |
|
|
|
|
|
|
17 |
تا |
|
|
|
|
|
|
18 |
از |
|
|
|
|
|
|
19 |
اختلاف |
|
|
|
|
|
|
20 |
من |
|
|
|
|
|
|
21 |
من و |
|
|
|
|
|
|
22 |
گاهی |
|
|
|
|
|
|
23 |
گاهی |
|
|
|
|
|
|
24 |
گاهی |
|
|
|
|
|
|
25 |
از |
|
|
|
|
|
|
26 |
به |
|
|
|
|
|
|
27 |
از |
|
|
|
|
|
|
28 |
من و |
|
|
|
|
|
|
29 |
ما |
|
|
|
|
|
|
30 |
من |
|
|
|
|
|
|
31 |
دیر |
|
|
|
|
|
|
32 |
ای |
|
|
|
|
|
|
33 |
برای |
|
|
|
|
|
|
34 |
من و |
|
|
|
|
|
|
35 |
تصور |
|
|
|
|
|
|
36 |
ما |
|
|
|
|
|
|
37 |
به |
|
|
|
|
|
|
38 |
از |
|
|
|
|
|
|
39 |
من و |
|
|
|
|
|
|
40 |
گاهی |
|
|
|
|
|
|
41 |
گاهی |
|
|
|
|
|
|
42 |
گاهی |
|
|
|
|
|
|
43 |
از اینکه |
|
|
|
|
|
|
44 |
هنگام |
|
|
|
|
|
|
45 |
از |
|
|
|
|
|
|
46 |
همسرم |
|
|
|
|
|
|
47 |
من و |
|
|
|
|
نمره گذاری و تفسیر نتایج
برای
به دست آوردن نمره پرسشنامه، لازم است ابتدا نمره هر پرسش را از یک تا 5
به ترتیب برای «کاملا مخالفم» تا «کاملا موافقم» به دست آورید. البته توجه
کنید که نمره پرسش های 4، 6، 8، 11، 12، 13، 14، 15، 16، 18، 19، 20، 21،
22، 23، 24، 30، 31، 32، 35، 37، 38، 39، 40، 41، 42، 43، 45، 46 و 47 به
صورت معکوس به دست می آید، به این ترتیب که نمره 5 برای «کاملا مخالفم» و
نمره 1 برای «کاملا موافقم» در نظر گرفته می شود. پس از این کار، نمره های
مربوط به همه پرسش ها را با یکدیگر جمع کنید.
به این ترتیب نمره کل
به دست آمده و گستره نمرات شما بین 47 تا 235 خواهد بود. در این پرسشنامه
افزون بر نمره کل، می توانید نمرات زیرمقیاس های آن را نیز به دست آورید.
*
پرسش های مربوط به هر یک از مقیاس های فرعی به این شرح است: مقیاس موضوعات
شخصیتی شامل پرسش های 2-3-4-12-22-40، مقیاس ارتباط زناشویی شامل پرسش های
1-6-13-23-32-41، مقیاس حل تعارض شامل پرسش های 7-14-23-33-42، مقیاس
مدیریت مالی شامل پرسش های 8-15-16-25-34؛ مقیاس فعالیت های اوقات فراغت
شامل پرسش های 9-17-26-35-43، مقیاس روابط جنسی شامل پرسش های
10-18-27-36-44، مقیاس ازدواج و فرزندان شامل پرسش های 11-19-28-37-45،
مقیاس خانواده و دوستان شامل پرسش های 20-29-31-38-46 و مقیاس جهت گیری
مذهبی شامل پرسش های 5-21-30-39-47 هستند.
برای به دست آوردن نمرات
هر زیرمقیاس، نخست مجموع نمرات را برای هر یک از مقیاس های فرعی به طور
جداگانه محاسبه کنید و سپس مجموع نمره هر مقیاس را به عدد 5 تقسیم کنید.
عدد به دست آمده را گرد کنید و سپس وضعیت سازگاری زناشویی در هر مقیاس را
به این صورت تفسیر کنید که نمره 1 نشانگر نارضایتی شدید، نمره 2 نشانگر
نارضایتی، نمره 3 نشانگر رضایت متوسط، نمراه 4 نشانگر رضایت زیاد و نمره 5
نشانگر رضایت فوق العاده خواهد بود.
1- رضایت زناشویی
این مقیاس، رضایت و انطباق افراد با 10 جنبه روابط زناشویی را که در ادامه می آید، اندازه گیری می کند.
2- موضوعات شخصیتی
نمره
پایین، نشاندهنده سطح پایین پذیرش یا بی بهره بودن از احساس راحتی با
شخصیت و رفتار همسر؛ و نمره بالا، نشاندهنده سازگاری و رضایت نسبت به شخصیت
همسر است.
3- ارتباط زناشویی
نمره
بالا، نشاندهنده آگاهی زن و شوهر و رضایت از سطح و نوع ارتباط در روابطشان
بوده؛ و نمره پایین، نشاندهنده احساس نارضایتی از ارتباط است.
4- حل تعارض
نمره
بالا، نشاندهنده نگرش های واقع گرایانه درباره تعارضات موجود در روابط
زناشویی است؛ و نمره پایین، نشاندهنده نارضایتی از شیوه حل تعارضات است.
5- مدیریت مالی
نمره
بالا، نشاندهنده رضایت از چگونگی مدیریت مالی خانواده و نگرش واقع بینانه
نسبت به موضوعات مالی خانواده؛ و نمره پایین، نشاندهنده وجود نگرانی های
گوناگون در زمینه مدیریت اقتصادی خانواده است.
6- فعالیت های اوقات فراغت
نمره
بالا، نشاندهنده سازگاری، انعطاف پذیری و توافق درباره شیوه گذراندن اوقات
فراغت؛ و نمره پایین، نشاندهنده نارضایتی از چگونگی گذراندن اوقات فراغت
در روابط زن و شوهر است.
7- روابط جنسی
نمره
بالا، نشاندهنده رضایت از ابراز صمیمیت و نگرش مثبت درباره مسائل جنسی در
روابط زناشویی یا توافق درباره تصمیمات مربوط به حاملگی است.
8- ازدواج و فرزندان
نمره
بالا، نشاندهنده توافق در مورد بچه دار شدن و تعداد فرزندان و همچنین
نشاندهنده درک واقع بینانه از تاثیری است که فرزندان از روابط زناشویی می
بینند و رضایت از نحوه مشخص شدن نقش ها و مسئولیت های والدین را نشان می
دهد. نمره پایین، نشاندهنده نارضایتی از تصمیمات مربوط به بچه دار شدن،
تعداد و تربیت آنها است.
9- خانواده و دوستان
پرسش
های این مقیاس، نشاندهنده نگرش دوستان و بستگان نسبت به ازدواج و انتظارات
مربوط به میزان صرف وقت با دوستان و بستگان است. نمره پایین، نشاندهنده
ناسازگاری در روابط فامیلی و دوستان می باشد و دلالت بر وجود زمینه هایی از
تعارض دارد.
10- نقش های مساوات طلبی
نمره بالا، نشاندهنده ارزش های برابرگرایانه است. نمره پایین، نشاندهنده تبعیض جنسیتی در روابط زناشویی است.
11- جهت گیری مذهبی
نمره
بالا، نشاندهنده این دیدگاه است که مذهب یک بخش مهم در ازدواج و توافق زن و
شوهر در زمینه مسائل مذهبی و رفتار معنوی است. نمره پایین، نشاندهنده بی
اهمیت دانستن نقش مذهب در ازدواج و روابط زناشویی است.
