آموزش مسواک زدن به کودکان را چگونه و از کی آغاز کنیم؟
بیش از ۴۰ درصد از کودکانی که به کودکستان می روند پوسیدگی دندان دارند. پوسیدگی دندان نسبت به بیماری های دیگر مثل آسم در بچه های امروز ۵ برابر و نسبت به زکام بهاره ۷ برابر شایع تر است. بنابراین سعی کنید تا بهترین کار را برای فرزندان خود انجام دهید. اولین گام در راه مبارزه با پوسیدگی دندان تمرین کردن و آموزش دادن عادتهای خوب مسواک زدن است.
چرا مراقبت از دندان ها از زمان نوزادی مهم است
دندان های نوزادی نقش یک راهنما را برای دندان های دائمی بزرگسالی ایفا می کنند. اگر آنها زودتر از موعد مقرر در اثر پوسیدگی بیافتند دندان های بزرگسالی ممکن است فضای کافی برای رشد بهتر را نداشته باشند. مراقبت های ضعیف از دندان های نوزادی همچنین ممکن است باعث بروز مشکلاتی چون عفونت- درد و مشکلات گفتاری نیز شود
بیشتر پزشکان به والدین توصیه می کنند تا نوزادان خود را در اولین سال از تولد نوزاد یا زودتر چنانچه دندان های او قبل از
یکسالگی سر بزند نزد دندان پزشک برده و معاینه کنند. توصیه مهم این است به محض مشاهده سر زدن دندان یا دندان های نوزاد آنها را هر روز با استفاده از یک مسواک سر کوچک و نرم (مسواک مخصوص نوزادان) و آب دو بار در روز ترجیحا بعد از صبحانه و قبل از خواب تمیز کرده و خورده های غذا و باکتریها را از دندانها خارج کنید. به خاطر داشته باشید در این زمان نباید از خمیر دندان استفاده کنید
هنگامیکه کودک به سن ۲ یا ۳ سالگی می رسد زمان آن فرا رسیده است تا نحوه مسواک زدن و مراقبت از دندانها را به او بیاموزید. هرچند آموزش های اولیه تکنیکهای بهداشت دهان و عادت های آن در دوران نوپایی آغاز می شود اما این آموزشها و مراحل آن تاثیر بسیار خوبی در دوران نوجوانی و جوانی کودک دارد. حتی قبل از اینکه دندان های اولیه کودک سر بزند والدین باید عادات خوب بهداشت دهان و دندان را در منزل تمرین کنند. قبل از آنکه دندان های اولیه و موقت نوزاد سر بزند تمیز کردن لثه ها و مراقبت از آنها بسیار مهم است. بهتر است لثه نوزاد را با یک دستمال نرم یا گاز استریل و آب پس از هر بار شیر خوردن پاک کنید .مزیت دیگر این کار در این است که ممکن است در اثر فشار و مالش ملایمی که به لثه های او وارد می شود تا اندازه ای درد هنگام سر زدن دندان ها کاهش پیدا کند
آموزش مسواک زدن دندان کودک نوپا ممکن است چند سالی را به خود اختصاص دهد بنابراین باید اینکار را تا زمانیکه او ۶ یا ۷ ساله می شود با جدیت ادامه داده و حتی در این زمان مسواک زدن و عادات او را حتی زمانیکه خودش مسواک را به دست می گیرد تا قبل از ۶ یا ۷ سالگی تحت نظر قرار دهید.
راههای آموزش مسواک زدن به کودکان نوپا
تا زمانیکه کودک ۲ یا ۳ ساله است بهترین کار این است که والدین دندان های او را خودشان مسواک بزنند تا زمانیکه سطح هماهنگی و توجه به جزئیات موردنیاز برای مراقبت بهتر از دهان و دندان در کودک بالا برود در حدود تولد ۲ یا ۳ سالگی کودک سعی کنید تا کم کم مسواک زدن را به او بیاموزید. برای این کار ابتدا خودتان مسواک زدن دندان های او را امتحان کنید سپس کاری را که انجام داده اید مجدد برای او تکرار کنید
ساده ترین راه برای مسواک کردن دندان های کودک این است که او را در بغل خود نشانده و سر کودک را روی آرنج دست به شکل خم شده نگه دارید
یک مسواک سر کوچک و نرم مو نایلونی که با توجه به سن کودک برای او مناسب است انتخاب کنید سپس به آرامی مسواک را داخل دهان او کرده به سرعت دندان های کوچک او را بشوئید
در طول روز ۲ مرتبه این کار را انجام دهید. یکبار در روز بعد از خوردن صبحانه و در هنگام بعد از ظهر پس از خوردن آخرین نوشیدنی. کودک ممکن است مسواک را بجود یا اینکه به سمت آن چنگ بزند. اجازه دهید تا او به این کار خود ادامه دهد اما در نهایت به آرامی سر اور به سمت عقب خم کرده و مسواک بزنید
بهتر است در هنگام مسواک زدن مثل زمانیکه می خواهید به او غذا بدهید با کودک بازی کنید. سعی نکنید به زور دهان کودک را باز کنید. به او فرصت دهید تا عمل مسواک زدن را دوست داشته باشد. تعدادی هدیه و چیزهای تشویقی آماده کنید و زمانیکه او اجازه داد شما دندان هایش را مسواک بزنید آنها را به کودک بدهید
خمیر دندان را به اندازه ای روی مسواک بریزید که تنها سه چهارم از آن را بپوشاند. میزان فلوراید داخل خمیردندان کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر است. بنابراین از خمیردندان مخصوص کودکان استفاده کنید. استفاده از خمیردندان به مقدار زیاد منجر به ایجاد لک در دندانها می شود. بنابراین به کودک نوپای خود بیاموزید تا باقی مانده خمیردندان را از دهانش با آب دهان به بیرون تف کند. او نیازی ندارد برای خارج کردن باقی مانده خمیردندان دهانش را از آب پر کند
مسواک زدن کل سطح دندان کودک نوپای خود را به تدریج آغاز کنید. سپس کم کم کل سطوح دندان ها را با مسواک پوشش دهید زمانیکه مشغول مسواک کردن دندان های او هستید با او صحبت کنید و برایش مراحل مسواک زدن و کارهایی که انجام می دهید را توضیح دهید. تا سن ۷ سالگی به همین روش ادامه دهید و در مسواک زدن دندانها به او کمک کنید اما در این رده سنی سعی کنید مسئولیت مسواک زدن را بر عهده خودش بگذارید
پشت سر کودک خود روی زمین بنشینید و از او بخواهید دراز کشیده و سرش را در دامان شما بگذارد به این ترتیب شما می توانید تمام دندان های او را ببینید و به راحتی به دندان های بالا و پایین او تسلط پیدا کنید
زمانیکه سرش را چرخاند یا به اصطلاح لول خورد مسواک را در دهانش در همان مسیر حرکت دهید
به خاطر داشته باشید وضعیت خوب مسواک زدن باعث می شود تا کودک شما به این کارعلاقه نشان داده و این کار را تقلید کند پس سعی کنید زمانیکه مسواک می زنید کودک مسواک زدن شما را ببیند بعضی از کارشناسان به والدین پیشنهاد می کنند که همراه با کودک خود آنها نیز مسواک بزنند و بهتر است به هنگام مسواک زدن به یکی از آهنگهای کودکانه و مورد علاقه او نیز گوش فرا دهند
زمانیکه کودک شما بزرگتر می شود اجازه دهید تا خودش مسواکش را انتخاب کند و همان رنگی را که می پسندد بردارد. این کار به افزایش علاقه و انگیزه او در مسواک کردن کمک می کند.
اهمیت دندان های شیری در دوران کودکی
دندان های شیری از حدود 7-6 ماهگی در دهان
کودک رویش می یابند و تا حدود 2 سالگی به طور طبیعی کودکان دارای 20 عدد
دندان شیری هستند. در بسیاری از مواقع کودکان به دلایل مختلفی دچار پوسیدگی
زودرس این دندان ها می شوند و این موضوع چالش های بسیاری را برای خانواده و
کودک رقم می زند. یکی از مهم ترین این چالش ها برای خانواده ها تصمیم گیری
در مورد درمان این دندان ها با توجه به سن کم کودک است. در این مطلب مهم
ترین جنبه های اهمیت دندان های شیری و پرسش های معمول والدین در این زمینه
اشاره خواهیم کرد.
دندان شیری تا چه سنی می ماند؟
به
طور طبیعی دندان های شیری قدامی تا حدود سن 7-6 سالگی و دندان های شیری
خلفی تا حدود سن 12-10 سالگی داخل دهان حضور دارند. معمولا با افتادن هر
دندان شیری دندان دائمی جانشین آن با فاصله زمانی کمی به داخل حفره دهان
رویش می یابد. به جز دندان آسیاب اول دائمی که بدون افتادن هیچ دندان شیری
به داخل دهان رویش می کند و حدود 7-6 اتفاق می افتد.
چه ضرورتی برای درمان پوسیدگی دندان شیری وجود دارد؟
درست
است که سیستم دندانی شیری برای مدت محدودی داخل دهان کودک وجود خواهدداشت
ولی در صورت وجود پوسیدگی در این دندان ها ممکن است عوارض جدی و گاهی جبران
ناپذیری به کودک وارد شود. برخی از این عوارض عبارتند از:
1- کاهش توانایی جویدن:
در صورت وجود پوسیدگی یا از دست رفتن دندان های شیری توانایی جویدن کودک و
تمایل او به استفاده از مواد غذایی متنوع کاهش می یابد. به طوری که کودک
حتی بدون اظهار وجود مشکل در دندان ها از خوردن برخی از مواد غذایی امتناع
می کند و گاهی والدین آن را به عنوان بی اشتهایی کودک تلقی می کنند. در
حالی که در بسیاری از موارد با برطرف کردن عامل اصلی یعنی درد و پوسیدگی
دندان ها، مشکل به خودی خود نیز برطرفمی شود. بدیهی است در صورت وجود اشکال
در تغذیه عوارض مختلفی از جمله کاهش رشد، یبوست، کج خلقی و بسیاری از
اختلالات دیگر می تواند در کودک بروز کند.
2- حفظ فضای لازم برای رویش دندان دائمی:
دندان های شیری به عنوان یک راهنما برای رویش دندان های دائمی خواهند بود
به طوری که اگر یک دندان شیری زودتر از زمان مقرر از دست برود این امر منجر
به از دست رفتن فضای مورد نیاز برای رویش دندان دائمی می شود به طوری که
در بسیاری از موارد برای اصلاح وضعیت، کودک نیاز به درمان های ارتودنسی
پیچیده خواهدداشت. زیرا دندان های دائمی به دلیل کمبود فضای ایجادشده ناشی
از زود از دست رفتن دندان شیری به صورت کج و درهم رویش خواهند کرد یا حتی
به صورت نهفته بافی می مانند.
3- زیبایی:
نتایج مطالعه های مختلف نشان داده شده پوسیدگی دندان های شیری و تیرگی
ظاهر آن ها می تواند نقش مهمی در اعتماد به نفس و تعاملات اجتماعی کودک
داشته باشد به طوری که کودک حتی اگر ابراز نکند از ظاهر دندان ها خجالت می
کشد و ممکن است از خندیدن امتناع ورزد یا روابط اجتماعی وی دستخوش اختلال
شود.
4- ایجاد بوی بد دهان:
در صورت وجود حفرات پوسیدگی متعدد تجمع مواد غذای بین دندان ها افزایش می
یابد و به مرور زمان فاسد می شوند و با ایجاد التهاب در لثه و عفونت دندان
ها کودک دچار بوی بد دهان خواهدشد.
5- تاثیر پوسیدگی دندان های شیری بر دندان های دائمی: در
صورت پیشرفت پوسیدگی و وجود التهاب و عفونت در دندان های شیری این عفونت
می تواند به جوان دندان دائمی زیرین سرایت کند و باعث اختلال در تکامل
دندان دائمی زیرین شود. همچنین وجود پوسیدگی در دندان های شیری موجب افزایش
میکروب های عامل پوسیدگی از جمله استرپتوکوک موتانس می شوند و شانس ابتلا
به پوسیدگی را در سایر دندان های موجود در دهان افزایش می دهد.
درمان پوسیدگی دندان شیری چیست؟
امروزه
با پیشرفت علم دندان پزشکی کودکان پوسیدگی های دندان های شیری در صورت
مراجعه به موقع کاملا قابل درمان است. پوسیدگی این دندان ها با مواد ترمیمی
مختلف یا روکش های مخصوص دندان های شیری برطرف می شود و کارایی دندان به
طور کامل بازگردانده خواهد شد. حتی در صورتی که پوسیدگی دندان شیری عمیق
باشد در بسیاری از مواقع مشکلات این دندان ها با درمان های عصب کشی برطرف
می شود و با یک درمان مناسب می توانند تا زمان مقرر داخل دهان باقی بمانند.
دندان شیری هم عصب کشی می شود؟
برخلاف
تصور بسیاری از والدین دندان های شیری نیز دارای عصب هستند و در صورت
پیشرفت پوسیدگی و انتقال التهاب و عفونت به عصب دندان، باید درمان عصب کشی
انجام گیرد که کاملا بی عارضه است. باید تا حد امکان از خارج کردن زودهنگام
دندان های شیری جلوگیری کرد ولی اگر پوسیدگی دندان به حدی پیشرفت کرده
باشد که دندان شیری قابل درمان نباشد و دندان پزشک تشخیص دهد که دندان شیری
باید خارج شود برای حفظ فضای دندان تا رویش دندان دائمی جایگزین باید از
وسایلی به نام فضا نگه دار استفاده کرد. این وسایل به 2 صورت ثابت و متحرک
ساخته می شوند که انتخاب انواع آن با توجه به صلاحدید دندان پزشک است.
اولین ملاقات با دندان پزشک
جالب
است بدانید اولین مراجعه کودک به دندان پزشک باید بین سن 6 ماهگی تا 1
سالگی باشد. در این زمان دندان پزشک با معاینه دهان کودک و بررسی وضعیت لثه
ها و دندان های تازه روییده توضیحات لازم برای پیشگیری از پوسیدگی را با
توجه به وضعیت دهانی کودک به والدین خواهدداد. پس از این جلسه اول فواصل
بین معاینه های دندان پزشکی به طور معمول هر 6 ماه یکبار تعیین می شود.
گرچه با توجه به وضعیت دندانی کودک و میزان در معرض خطر پوسیدگی بودن دندان
ها این زمان طبق صلاحدید دندان پزشک ممکن است تغییر کند.
دندان های
شیری با وجود اینکه به طور موقت داخل دهان وجود دارند ولی از اهمیت بسیاری
در حفظ سلامت عمومی کودک و جلوگیری از ابتلای وی به عوارض بازگشت ناپذیر
برخوردار هستند.
