دیابت در سالمندان :
شیوع دیابت همراه با افزایش عمر فزونی یافته و در سنین ۷۰ ـ۶۰ سالگی ،
به اوج خود می رسد، به گونه ای که در این سنین شیوع دیابت ۳ برابر بیش از
سنین متوسط است یعنی در برابر شیوع ۳ درصدی دیابت در اجتماع، شيوع آن در
سالمندان ۸ تا۱۰ درصد می باشد.
یکی از مشکلات سالمندان كه تشخيص و درمان بيماري ها را در آنها با مشكل
روبرو مي كند وجود هم زمان بيماري هاي متعدد در سالمندان است . به علاوه
ممکن است بیمار به علت بالا بودن قند خون در طی چند سال قبل از تشخیص ،
دچار عوارض دیابت شود و این عوارض در سنین کهنسالی بروز کند .
تشخیص دیابت در سالمندان :
نشانه های بیماری دیابت در سالمندان کمتر از افراد کم سن و
سال مشهود است؛ سالمندان معمولا دچار تشنگی شدید یا افزایش و تکرر ادرار
نمی شوند، اما ممکن است بی حال و مریض احوال باشند و یا به رغم اشتهای
طبیعی، وزنشان به تدریج کم شود. از این رو انجام آزمایش خون برای بررسی
وجود قند خون بالا در افراد سالمند ضروری است و باید به عنوان جزیی از
معاینه معمول آن ها به شمار آید زیرا در این افراد ممکن است ماه ها یا
سال ها پس از آسیب بافتی ناشی از افزایش قند خون، دیابت تشخیص داده شود.
لازم به ذکر است که معیارهای آزمایشگاهی تشخیص دیابت در سالمندان همچون
دیگر گروه‌های سنی است ولی آن چه اهمیت دارد توجه به احتمال وجود دیابت با
علامت های بالینی بسیار خفیف و غیراختصاصی و انجام بررسی های آزمایشگاهی
لازم برای کشف آن است.
برخی دیابت را قاتل خاموش می نامند، امروزه با تروج فرهنگ شهرنشینی و
ماشینیسم و شیوع سبک زندگی بی تحرک و ایستا روز به روز بر میزان ابتلای
جوامع به دیابت افزوده می شود.
علائم دیابت:
دیابت می تواند باپرنوشی و تشنگی مداوم، پر ادراری و بویژه
ادرار شبانه، بی اختیاری ادراری، فقدان انرژی و احساس خستگی، کاهش وزن
علیرغم اشتهای خوب، تاری دید، تغییرات رفتاری، گزگز و مورمور شدن دست ها و
پاها، عفونت های مکرر، کاندیدیازیس و عفونت دستگاه ادراری خود را نشان دهد و
در مواردی کاملا بدون علامت بوده و فرد در طی انجام اتفاقی تست قند خون به
وجود دیابت پی ببرد.
تشخیص دیابت:
الف- علائم دیابت + قند خون تصادفی مساوی یا بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر
ب- قند خون ناشتا مساوی یا بیشتر از ۱۲۶میلی گرم در دسی لیتر
ج- قند خون دو ساعت پس از خوردن ۷۵ گرم گلوکز مساوی یا بیشتر از ۲۰۰میلی گرم در دسی لیتر
بالا بودن غلظت قند خون سبب بیماری و بروز مشکلات ذهنی می شود ولی عده ای
از سالمندان سطوح فوق العاده بالای قند خون را بدون داشتن شکایت چندانی به
خوبی تحمل می کنند .
علامتهای بالا رفتن قند خون شامل تکرار ادرار یا بی اختیاری در دفع ادرار و
تشنگی است . سالمندان به سهولت دچار کم آبی می شوند زیرا ممکن است نتوانند
مایعات کافی بنوشند تا ادرار زیاد دفع شده را جبران کنند و به همین دلیل
به دنبال بالا رفتن قند خون ، خستگی ، خواب آلودگی ، گیجی و آشفتگی در آنها
پدید می آید . یک عفونت ویروسی جزئی ممکن است سبب افزایش بیشتر در قند خون
شود ، لذا اندازه گیری مرتب قند خون و اقدام لازم در صورت بالا بودن آن
بسیار حائز اهمیت است .
فرد سالمندی که تحت درمان با قرص های خوراکی پایین آورنده قند خون یا
انسولین قرار دارد ، در صورت بروز مکرر هر یک از علامتهای افت ، ازدیاد و
یا نوسان بیش از اندازه قند خون ، باید به پزشک مراجعه کند .
مراقبت از سالمندان دیابتی :
توجه داشته باشید که لازم است فرد دیابتی بیماری خود را به
تمام کسانی که نزد آنها می رود ، یادآوری کند . عوارض ناشی از دیابت از
جمله فوریت های مربوط به بالا یا پایین بودن قند خون نزد سالمندان دیابتی
مشکل تر است . از این رو باید مراقبت خاص از آنها به عمل آید تا از بروز
این عوارض جلوگیری شود . توجه کنید که سکته های قلبی در مبتلایان به دیابت
ممکن است با درد زیادی همراه نباشد و حتی گاهی بدون علامت باشد ، از این رو
سالمندان نباید بدون نظر پزشکان متخصص قلب و عروق ، ورزش ها و فعالیت های
بدنی سنگین انجام دهند .
اگر از فرد سالمند دیابتی زمین گیر شده مراقبت می کنید ، پوست او را به
ویژه در نواحی تحت فشار از آسیب دیدن حفظ نمایید و در مورد جلوگیری از
ایجاد زخم بستر با پرستار یا پزشک مربوطه صحبت کنید .
تمیز نگه داشتن تمام قسمت های بدن بسیار اهمیت دارد زیرا میکروب می تواند
از راه ترک های کوچک پوست به داخل راه یافته و عفونت جدی ایجاد کند . افراد
سالمند ممکن است به هنگام شستشو به کمک احتیاج داشته باشند . امکان دارد
پوست پس از شستشو خیلی خشک شود که می توان پس از استحمام و شستشو با یک کرم
ملایم و روغن مخصوص آن را چرب کرد .
هر روز باید جوراب های تمیز پوشیده شود. ناخن های پا باید صاف کوتاه گردند
تا لبه های تیز نداشته باشند و هیچگاه از ته کوتاه نشوند .
اگر جریان خون پاها ضعیف شده است باید در زمستان آنها را گرم نگه داشت .
پوشیدن کفش و پوتینهایی که آستر پشمی یا کرکی دارند سودمند است . همواره از
پوشیدن کفش ، دمپایی یا جورابهای تنگ خودداری شود . در صورت مشاهده هر
پدیده غیرعادی در پاها باید فوراً با پزشک متخصص تماس گرفت . علامتهای خطر
عبارتند از : سخت شدن پوست در قسمتی از کف پاها ، وجود کرختی و بی حسی در
قسمتی از پاها و چنگالی یا خمیده شدن پاها .
یبوست می تواند یکی از نشانه های افزایش قند خون باشد زیرا افزایش ادرار
موجب کم آب شدن بدن و جذب اضافی مایعات از روده ها می شود . با نوشیدن
مایعات فراوان و کنترل قند خون می توان مشکل یبوست را حل کرد .
عفونتهای مجاری ادراری در زنان مسن و مبتلایان به دیابت شایع است . ممکن
است بوی ناخوشایند و تند ادرار توجه شما را به این عفونت ها جلب کند . در
این موارد حتماً بیمار را برای دریافت داروی لازم نزد پزشک ببرید . در صورت
پیدایش تب ، حتماً به پزشک مراجعه کنید .
اندازه گیری مرتب قند خون و ثبت آن مانند هر فرد دیگری بسیار حائز اهمیت
است . آزمایش قند خون بهترین راهنما برای دانستن وضعیت قندخون بیمار است .
اگر سالمندی نتواند قند خون خود را اندازه بگیرد ، باید فرد دیگری این کار
را انجام دهد .
بیشتر سالمندان به علت مشکلات بینایی که با بالا رفتن سن ایجاد می شود ،
عینک می زنند ولی فرد مبتلا به دیابت هرگز نباید نسبت به تغییرات بینایی
خود بی توجه باشد و آنها را با مشکلات سالمندی و پیری ربط دهد .
مشاهده افزایش عوارض ناشی از آسیب بافتی در دیابت از جمله رتینوپاتی (
بیماری شبکیه چشم ) در افرادی که بیش از پنجاه سال از آغاز ابتلای آنها به
دیابت می گذرد ، طبیعی می باشد . هر کسی ممکن است در سنین بالا به آب
مروارید دچار شود ولی این بیماری در دیابتی ها شایعتر است . تاری دید نیز
یکی از علامت های آب سیاه ( گلوکوم : بالا رفتن فشار داخل چشم ) است که
درمان پذیر می باشد و در دیابتی ها شایعتر است . از دیگر علل تاری دید در
دیابتی ها بالا رفتن میزان قند خون است . فراموش نکنید که حتی اگر هیچ
شکایت و ناراحتی چشمی ندارید حداقل سالی یکبار برای معاینه دقیق به چشم
پزشک مراجعه کنید .
تغذیه مناسب :
تغییر عادات غذایی پس از هفتاد سال برای فرد دشوار است،
بنابراین سعی کنید عادات غذایی افراد سالمند دیابتی را یکباره تغییر ندهید .
شاید اعمال تغییرات لازم برای تمام جزئیات برنامه غذایی ۶ ماه طول بکشد .
بیسکویت های پرفیبر ساده را به جای انواع قندی آنها استفاده کنید . پس از
چند هفته ، مقدار اندکی سبوس گندم به غلات و دسرها اضافه کنید .
سعی کنید لوبیای بیشتری مصرف نمایید و گاهی سوپ عدس بخورید . به تدریج سعی
کنید نان سفید را از برنامه غذایی خود حذف و نان کامل را جایگزین آن کنید .
درباره میزان غذایی که می خورید دقت کنید و آن را با مقدار غذای مورد
نیازتان تنظیم نمایید به گونه ای که وزن مطلوب خود را کسب کنید و در همان
وزن باقی بمانید.
ساده ترين فرمول غذايي كه سالمندان ديابتي با به كاربردن آن مي توانند از
عوارض و خطرات ديابت و افزايش يا كاهش قند خون در امان بمانند فرمول بشقاب
است. بر اساس اين فرمول فرد بشقاب غذاي خود را به ۵ قسمت مساوي تقسيم مي
كند و ۲ قسمت آن را به كربوهيدرات هايي نظير برنج ، ماكاروني ، سيب زميني
و… و ۲ قسمت از آن را به سبزي و ميوه و يك قسمت از آن را به گوشت و مرغ
و… اختصاص مي دهد .
اگر فرد دیابتی تحت مراقبت فردی مسؤول قرار گیرد و اگر بیمار همکاری خوبی داشته باشد ، امکان کنترل مناسب قند خون فراهم خواهد بود .
انحراف زانو در نوجوانان ورزشكار بيشتر ديده می‌شود
عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي گفت: ورزش در ابتلاء نوجوانان ورزشكار به انحراف زانو مؤثر است و بيشتر ديده مي‌شود.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، كامران بديع زاده در
هجدهمين همايش جراحان ارتوپدي كه امروز در سالن همايش‌هاي رايزين برگزار شد
در جمع خبرنگاران، انحراف زانو را داراي انواع مختلف دانست و اظهار داشت:
زانوي پرانتزي در كودكان پس از يك سالگي ديده مي‌شود كه زانو‌هاي كودك شكل
پرانتزي پيدا مي‌كند.
وي افزود: پس از 2 سالگي زانوي پرانتزي حالت ضربدري به خود گرفته كه تا
حدود 4 سالگي كودك اين وضعيت را داشته و به درمان خاصي نياز نيست و كودك پس
از 4 سالگي بهبود مي‌يابد.
به گزارش فارس اين فوق تخصص زانو، پاتولوژيك را يكي ديگر از انواع زانو
بيان كرد و اظهار داشت: اين نوع بيماري بيشتر در نوجوانان پس از 11 سالگي
شدت پيدا مي‌كند؛ اين دسته از افراد ضمن اينكه بد راه مي‌روند، شصت پاي خود
را به طرف داخل مي‌برند.
بديع زاده در مورد نحوه درمان زانوي پاتولوژيك تصريح كرد: اين عارضه خود
به خود اصلاح مي‌شود و در صورت عدم اصلاح در زانو و كشكك، درد به وجود
خواهد آمد؛ اين دسته از افراد به جراحي كه ممكن است 2 تا سه مرحله به طول
انجامد، احتياج پيدا مي‌كنند.
وي اضافه كرد: در نوجوانان ورزشكار ابتلا به انحراف زانو مؤثر است و
بيشتر ديده مي‌شود ؛ به طور مثال در ورزش فوتبال حدود 14 سالگي موجب
پرانتزي شدن زانو مي‌شود؛ در اين حالت به داخل زانو فشار وارد شده و فرد به
سرعت دچار آرتروز خواهد شد كه بايد درمان آن به سرعت شروع شود.
اين عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در پاسخ به اين پرسش
خبرنگاران مبني بر اينكه قنداق كردن نوزادان در انحرافات زانو تأثير‌گذار
است يا خير، گفت: استفاده از قنداق براي نوزادان بسيار كار غلطي است؛ قنداق
براي نوزاد محدوديت حركتي به وجود مي‌آورد و از طرفي موجب اختلال در رشد
مفاصل ران‌ها خواهد شد تا جايي كه ممكن است منجر به خارج شدن سر استخوان
ران از حفره لگن شود.
