آیا می‌توان دندان عقل را عصب‌کشی کرد؟
گاهی با مراجعین دندان‌پزشکی مواجه می‌شویم که دندانپزشک به آنها به
پیشنهاد درمان کانال ریشه (عصب کشی) دندان مولر سومشان (دندان عقل) را داده
است. بسیاری از بیماران از این قضیه تعجب می‌کنند و حتی سوال می‌کنند که
مگر دندان عقل قابل نگهداری و عصب کشی است؟
حقیقت این است که دندان‌های عقل از نظر امکان انجام درمان عصب کشی،
تفاوتی با سایر دندان‌ها ندارند. آنچه که باعث می‌شود اغلب موارد این
دندان‌ها قابل نگهداری نباشند، به عوامل دیگری بر می‌گردد. دندان‌های عقل
معمولا بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی در دهان ظاهر می‌شوند. گفته می‌شود به علت
نرم‌تر شدن رژیم تغذیه‌ای بشر یا کوچک‌تر شدن تکاملی فک به دلیل جهش ژنتیکی
یا اختلاط نژادی و… در جریان تکامل این دندان‌ها در حال حذف شدن از گونه
بشر هستند.
به هر دلیلی، در بسیاری از افراد دندان‌های عقل رویش ناقصی دارند و حتی
ممکن است کاملا نهفته باقی بمانند. فقط در برخی افراد، این دندان‌ها به طور
کامل رویش پیدا می‌کنند و در ردیف با سایر دندان‌ها قرار می‌گیرند. در
صورت رویش کامل است که در جویدن می‌توانند نقش ایفا کنند، پوسیده شوند و
حتی نیاز به عصب کشی پیدا کنند. اما به این علت که اغلب این دندان‌ها محل
رویش یا زاویه رویش مناسب ندارند، در جویدن نقشی ایفا نمی‌کنند و یا پشت
آنها با تجمع مواد غذایی التهاب لثه‌ای ایجاد می‌شود، ممکن است کشیدن
آنها توصیه شود.
عصب کشی دندان‌های عقل، امر ممکن و قابل انجامی است. ولی به چند علت
دشوار است. اولین دلیل دسترسی دشوار به این دندان‌هاست. این دندان‌ها در
انتهای ردیف دندانی دهان شما هستند و دندانپزشک شما به راحتی نمی‌تواند
ابزار‌هایش را به آنها برساند و آنها را عصب کشی کند. دومین دلیل این است
که مورفولوژی و تعداد کانال‌های این دندان‌ها متغیر است و درمان عصب کشی
آنها نیاز به تجربه و مهارت بیشتری دارد. اما مجموع این عوامل مانع عصب
کشی دندان عقل شما نمی‌شوند. بسیاری از موارد یک متخصص درمان ریشه
(اندودنتیست) می‌تواند با صرف وقت و مهارت بیشتر دندان عقل به درد بخور و
قابل نگهداری شما را درمان ریشه (عصب کشی) کند.
دندانپزشک شما قبل از اینکه پیشنهاد عصب کشی دندان عقل شما را مطرح
کنند، در مورد نقش آن در جویدن، امکان تجمع مواد غذایی در پشت دندان
(اصطلاحا پاکت پریودنتال)، وجود دو دندان آسیاب دیگر و نیاز شما برای باقی
ماندن این دندان، بررسی‌های لازم را صورت می‌دهد و بعد نظر خود را در مورد
کشیدن یا نگه داشتن این دندان با شما در میان می‌گذارد. بعد از تایید این
موارد، دندان عقل شما می‌تواند مانند هر دندان دیگری عصب کشی شود، پر شود و
در دهان شما باقی بماند.
بیماریهای لثه/لثه سالم چه شکلی است؟
درست است لبخند زیبا و دندان سالم همیشه در نگاه اول به چشم
می آید اما بار همه این زیبایی و درخشانی را لثه هایی به دوش می کشند که
کمتر دیده می شوند. همه چیز تا وقتی لثه ها سالم باشند، مرتب است اما وای
به روزی که این سنگ های زیر آسیاب مثل همیشه نباشند و سلامت شان را ازدست
بدهند، دیگر خبری از زیبایی و سلامت نیست.
خیلی ها وقتی به دندانپزشک مراجعه می کنند که دندان درد داشته باشند یا
ترمیمی نیاز داشته باشند درحالی که متخصصان توصیه می کنند هر چند وقت یک
بار هم باید نگاهی به سلامت دندان ها انداخت. سلامت لثه در طول عمر دندان
ها و زیبایی آنها بسیار موثر است. پس هر تغییر شکل و خونریزی در آن باید
درمان شود. دکتر علیرضا آشوری، دندانپزشک، درباره یکی از شایع ترین بیماری های لثه که خیلی از افراد آن را تجربه کرده اند توضیح می دهد.
غذا لای دندان ها گیر نکند
التهاب و عفونت لثه یکی از عمده ترین مشکلاتی است که در بافت لثه ایجاد می
شود. این عفونت زمانی رخ می دهد که موادغذایی به طور مرتب از روی دندان ها
پاک نشود. اگر این اتفاق رخ دهد، بقایای موادغذایی و باکتری ها که به پلاک
معروف هستند، بعد از مدتی به شیار لثه نفوذ می کنند. این مواد یکی از مهم
ترین مواد آسیب رسان به لثه و دندان هستند. به همین دلیل باید به موقع و به
درستی از روی دندان ها پاک شوند.
وقتی پلاک ها جرم می سازند
پلاک ها اگر به موقع از روی دندان ها برداشته نشوند، به مرور زمان بزرگ و
بزرگ تر می شوند و مواد معدنی بزاق را به خود جذب می کنند و بعد از مدتی
تبدیل به جرم می شوند. زمانی که پلاک روی دندان تشکیل می شود، قابل رویت
نیست، اما جرم به راحتی روی دندان قابل رویت است. جرم ها بافت سختی هستند
که بین دندان و روی آنها قرار می گیرند.
عفونت لثه خبر نمی دهد
التهاب لثه در مراحل اولیه قابل دید نیست. خیلی از افراد ممکن است بهداشت
دهان و دندان شان را به درستی رعایت نکنند و معتقد باشند این عملکرد تا به
حال آسیبی به دندان یا لثه شان وارد نکرده است. این مشکل در مراحل اولیه
بدون علامت است و زمان می برد تا خودش را نشان دهد، اما زمانی که نمایان می
شود وضعیت جالبی به همراه ندارد. در این وضعیت، جرم از بافت لثه عبور می
کند و به استخوان لثه می رسد. در این حالت خیلی از افراد فکر می کنند که
باید درد داشته باشند یا با علامتی همراه باشد که فرد را متوجه خود کند،
درصورتی که در این شرایط خبری از درد و علامت نیست و تنها اتفاقی که در این
مرحله می افتد خورده شدن استخوان براثر عفونت است.
استخوان به مرور زمان بر اثر عفونت درمان نشده، تحلیل می رود تا جایی که
بعد از مدتی دندان ها لق می شوند. شاید این جمله را از افراد مسن شنیده
باشید که می گویند «دندان هایم سالم بودند، اما به طور ناگهانی لق و کنده
شدند.» همیشه این نکته را به یاد داشته باشید که دندان ها بی دلیل و بدون
هیچ اتفاقی لق نمی شوند، مگر اینکه پای یک مشکل مثل ضربه خوردن یا عفونت
پیشرفته لثه در میان باشد. همچنین یکی دیگر از علائم التهاب لثه در مرحله
پیشرفته، فاصله افتادن بین دندان هاست. درمان این عفونت های شدید بسیار
مشکل، وقت گیر و هزینه بردار است.
یک قطره خون را هم جدی بگیرید
یکی از اولین علائمی که باعث می شود تا به مشکل لثه مشکوک شوید، خون ریزی
لثه است. به طور مثال حین مسواک زدن متوجه می شوید که از دندان تان خون می
آید. تحت هیچ شرایطی از لثه نباید خون بیاید، حتی یک قطره و اگر با این
مشکل مواجه شدید، بدانید که مشکلاتی در راه است. پس اگر چندین بار حین غذا
خوردن یا مسواک زدن لثه تان دچار خون ریزی شد، برای علت یابی به دندانپزشک
مراجعه کنید، به احتمال زیاد ممکن است مشکل از التهاب لثه باشد.
از نخ دندان درست استفاده می کنید؟
یکی از مشکلاتی که خیلی از افراد از آن شکایت می کنند و از استفاده آن
فراری هستند، نخ دندان است زیرا حین استفاده از آن لثه شان خون می آید. این
نوع خون ریزی در اغلب موارد به این دلیل است که نخ بین دندان ها به درستی
کشیده نمی شود. اکثر این افراد وقتی نخ را می کشند به طور مستقیم روی لثه
قرار می دهند، مثل ضربه شمشیر این حرکت باعث می شود لثه چاک بخورد. درصورتی
که نحوه صحیح نخ دندان کشیدن به صورت اره ای است و نخ دندان نباید روی لثه
قرار بگیرد؛ بلکه باید از کنار لثه عبور کند.
جرم گیری را دست کم نگیرید
اگر فردی در مراحل ابتدایی (التهاب فقط روی بافت لثه باشد) متوجه این مشکل
شود، ممکن است به درمان خاصی نیاز نباشد. فقط کافی است فرد بهداشت دهان و
دندانش را به خوبی رعایت کند، یعنی مسواک را با دقت بزند و داخل شیار لثه
را با نخ دندان و مسواک به خوبی تمیز کند و در آخر هفته ای دو تا سه بار از
دهانشویه ضدعفونی کننده استفاده کند؛ احتمال دارد التهاب لثه در مراحل
اولیه ازبین برود، اما معمولا زمانی بیماران به دندانپزشک مراجعه می کنند
که کار از کار گذشته باشد و لثه ها ملتهب، قرمز و خون ریزی داشته باشند و
حتی دهان بوی بدی بدهد.
در این مرحله دیگر با رعایت نکات بهداشتی مثل مسواک زدن، نخ دندان کشیدن
و… نمی توان مشکلی را حل کرد و باید سراغ قلم های جرم گیری رفت. این قلم
ها جرم را از روی سطح دندان و حتی گاهی از روی سطح ریشه دندان برمی دارد.
اگر به موقع درمان انجام شود، با این روش، لثه می تواند دوباره سلامتش را
به دست آورد. البته به شرط آنکه التهاب در مرحله پیشرفته نباشد، در این
صورت با یک یا دو جلسه جرم گیری مشکل حل خواهد شد. این نکته را هم فراموش
نکنید که جرم گیری باید توسط دندانپزشک انجام شود.
بوی بد دهان؛ زنگ خطر
بوی بد دهان یکی دیگر از علائم اولیه مشکلات لثه است. بعضی مراجعین می
گویند تا به حال سابقه نداشته دهان شان بوی بد بدهد، اما به طور ناگهانی
بعد از مدتی دهان شان بوی بدی می دهد، طوری که حتی با چندبار مسواک زدن و
خوردن خوشبوکننده های دهان هم بوی بد برطرف نشده است. یکی از دلایل اصلی
بوی بد دهان، عفونت های لثه است. اگر مشکل ناشی از عفونت لثه باشد و به
موقع درمان شود بوی بد دهان طی ۲۴ساعت از بین خواهد رفت.
حرفه ای جرم گیری کنید
برخی افراد تصور می کنند که با جرم گیری مینای دندان های شان برداشته شده و
به دندان آسیب وارد می شود. درصورتی که این قلم ها به صورتی طراحی شده اند
که توان این کار را ندارند و فقط جرم را از روی سطح دندان ها پاک می کنند.
زمانی که استخوان لثه التهاب شدید پیدا کند، جرم گیری به تنهایی به کار
برده نمی شود و باید از روش های جراحی هم کمک گرفت. اما اگر وارد مرحله لق
شدن دندان ها شویم، علاوه بر تمام این کارها باید از پیوند لثه استفاده
کنیم. آخرین درمان برای این مشکل خارج کردن دندان است، برای همین توصیه می
شود تا قبل از رسیدن به آخرین مرحله درمان مشکلات لثه را شناسایی و درمان
کنیم. برای شناسایی این قبیل مشکلات دهانی باید چکاپ های ۶ماهه داشته
باشید. در چکاپ اصولا وضعیت دندان ها، لثه ها و جرم گیری روی دندان ها مورد
بررسی قرار گرفته می شوند. درصورت تشخیص مشکل می توان آنها را در مراحل
اولیه و با صرف وقت و هزینه کمتری درمان کرد.
چند وقت یک بار جرم گیری کنیم؟
به صورت تئوری گفته می شود اگر فردی بهداشت دهان را به خوبی رعایت کند
(یعنی به موقع مسواک بزند، از نخ دندان به درستی استفاده کند و دهانشویه به
کار ببرد) احتمال تشکیل شدن جرم روی دندان های این فرد کم است. البته این
شرایط بسیار نادر است و در کمتر افرادی این مزیت دیده می شود. اما افرادی
که بهداشت را رعایت می کنند و به موقع چکاپ های شان را انجام می دهند، ممکن
است بین یک تا یک سال ونیم به جرم گیری نیاز نداشته باشند.
به طور کلی جرم روی دندان به سمت لثه ایجاد می شود. همچنین در قسمت هایی
که غده های بزاقی وجود دارند مثل دندان های جلویی فک پایین در پشت دندان
جرم بیشتر دیده می شود. وقتی جرم تشکیل می شود در ابتدا به رنگ زرد روشن
است و نباید با رنگ گرفتن دندان اشتباه گرفته شود، چون رنگ تیره است و
معمولا سطح بیرونی دندان ها را درگیر می کند.
این باور را فراموش کنید
جرم به صورت خودبه خود از بین نمی رود و باید با کمک قلم های جرم گیری
آنها را از بین برد. اما خیلی از افراد فکر می کنند با کمک بعضی خمیردندان
های ضدجرم می توانند این مشکل را برای همیشه برطرف کنند. درصورتی که درمورد
تاثیر این خمیر دندان ها تردید وجود دارد، حتی ممکن است مضر هم باشند.
برای همین بازهم تاکید می شود، وقتی جرم روی دندان تشکیل شود هیچ وسیله و
راهکاری قادر به از بین بردن آن نیست، مگر با قلم های جرم گیری.
فریب تبلیغات را نخورید
خمیردندان های ضدجرم نباید زیاد استفاده شوند؛ این خمیردندان ها اساسا
ضدجرم نیستند و بیشتر برای پاک کردن رنگ از روی دندان ها طراحی شده اند. به
علاوه این خمیردندان ها بیشتر ساینده هستند و ذرات ساینده بسیار قوی دارند
که اغلب افراد بی محابا از این خمیردندان ها استفاده می کنند، به همین
دلیل بعد از مدتی لثه از بین می رود. برای همین توصیه می شود درصورتی که با
مشکلات دندانی و لثه ای مواجه می شوید سراغ تبلیغات بی پایه و اساس نروید و
ابتدا توسط یک دندانپزشک ویزیت شوید. به یاد داشته باشید که اگر بافتی از
حفره دهان از بین برود دیگر قابل برگشت نیست.
رنگ لثه سالم باید حتما صورتی باشد. لثه ای که از رنگ صورتی به سمت قرمز
پررنگ یا بنفش می رود، نشان دهنده این است که لثه دچار مشکل شده است. حتی
اگر لثه از رنگ طبیعی اش کم رنگ تر شود بازهم نشان دهنده مشکل است که در
اغلب موارد نشانه کم خونی در افراد است.
