در مورد احکام
در شریعت اسلام غسل جنابت، از غسل‌های واجبی است که پس از جنب شدن باید انجام شود.
چگونگی جنب شدن
به یکی از دو چیز انسان جنب می‌شود:
جماع (آمیزش):
اگر
انسان جماع کند و به اندازه ختنه‌گاه و یا بیشتر داخل شود، در زن باشد یا
در مرد، در قُبل (جلو) باشد یا در دُبر (عقب)، بالغ باشند یا نابالغ، اگر
چه منی بیرون نیاید، هر دو جنب می‌شوند.
بیرون آمدن منی:
بیرون
آمدن منی چه در خواب باشد (احتلام)، یا بیداری، کم باشد یا زیاد، با شهوت
باشد یا بی شهوت، بااختیار باشد یا بی اختیار، البته اینها در صورتی است که
یقین دارد آبی که خارج شده منی باشد و اما رطوبت یا آبی که از انسان بیرون
می‌آید، ولی نمی‌داند منی است یا رطوبت دیگر، اگر این شخص مرد و سالم است
بایستی آن آبی که بیرون آمده دارای سه علامت باشد که حکم به منی بودن آن
بشود (البته در صورت شک).
با شهوت بیرون آمده باشد.
هنگام بیرون آمدن جهندگی داشته باشد.
بعد از بیرون آمدن، بدن سست شده باشد.
اما
اگر شخص، مردی مریض و یا زن باشد، همین مقدار که آن آب با شهوت بیرون آمده
باشد، در جنابت او کافی است و بودن آن دو علامت دیگر لازم نیست، اگر چه
شایسته‌است که زن و مریض – به خصوص زن – علاوه بر غسل، وضو هم بگیرد (اگر
قبلاً وضو نداشته) و بلکه به طور کلی اگر سه علامت جمع نبود، بهتر است
علاوه بر غسل، وضو هم گرفته شود، اگر قبلاً وضو نداشته‌است و وظیفه‌اش هم
وضو گرفتن بوده‌است، منتها در مواردی که گفته شد علاوه بر غسل، بهتر است
وضو هم بگیرد. خوب است که اول طهارت غسلی خودش را از بین ببرد، بعد وضو
بگیرد؛ چون خواهیم گفت که با غسل جنابت نباید وضو گرفت.
سوال:
چرا اسلام دستور می‌دهد كه به هنگام جنب شدن تمام بدن را بشوییم در حالی
كه فقط عضو معینی آلوده می‌شود و آیا میان بول كردن و خارج شدن منی تفاوتی
هست كه در یكی فقط محل را باید شست و در دیگری تمام بدن را؟
پاسخ
این است كه خارج شدن منی از انسان یك عمل موضعی نیست (مانند بول و سایر
زواید) به دلیل اینكه اثر آن در تمام بدن آشكار می‌‌گردد و تمام سلول‌های
بدن به دنبال خروج آن در یك حالت سستی مخصوص فرو می‌روند و این خود نشانه
تأثیر آن روی تمام اجزاء بدن است.
طبق تحقیقات دانشمندان در بدن
انسان دو سلسله اعصاب نباتی وجود دارد كه تمام فعالیت‌های بدن را كنترل
میكند (اعصاب سمپاتیك) و (اعصاب پاراسمپاتیك) این دو رشته اعصاب در سراسر
بدن انسان و در اطراف تمام دستگاه‌ها و جهازات داخلی و خارجی گسترده‌اند.
وظیفه
اعصاب سمپاتیك (تند كردن) و به فعالیت واداشتن دستگاه‌های مختلف بدن است و
وظیفه اعصاب (پاراسمپاتیك) (كند كردن) فعالیت آنهاست و از تعادل فعالیت
این دو دسته اعصاب نباتی دستگاه‌های بدن به طور متعادل كار میكند.
گاهی
جریان‌هایی در بدن رخ می‌دهد كه این تعادل را به هم می‌زند، از جمله این
جریانها مسأله (ارگاسم = اوج لذّت جنسی) است كه معمولاً مقارن خروج منی
صورت میگیرد.
در این موقع سلسله اعصاب پاراسمپاتیك بر اعصاب سمپاتیك پیشی میگیرد و تعادل به شكل منفی به هم می‌خورد.
این
موضوع نیز ثابت شده است كه از جمله اموری كه می‌تواند اعصاب سمپاتیك را
بكار وادارد و تعادل از دست رفته را تأمین كند تماس آب با بدن است و از آن
جا كه تأثیر (ارگاسم) روی تمام اعضای بدن به طور محسوس دیده می‌شود و تعادل
این دو دسته اعصاب در سراسر بدن به هم می‌خورد دستور داده شده است كه پس
از آمیزش جنسی یا خروج منی تمام بدن با آب شسته شود و در پرتو اثر حیات بخش
آن تعادل كامل در میان آن دو دسته اعصاب در سراسر بدن برقرار گردد. (و
اینكه می‌بینیم در خبری از امام علی بن موسی الرضا ـ علیه السّلام ـ نقل
شده كه فرمودند: ان الجنابه خارجه من كل جسده فلذلك وجب علیه تطهیر جسده
كله» «جنابت از تمام بدن بیرون می‌آید و لذا باید تمام بدن را شست» (وسائل
الشیعه، ج 1، ص 466) گویا اشاره به همین موضوع است.)
البته فایده
غسل منحصر به این نیست بلكه غسل كردن علاوه بر این یك نوع عبادت و پرستش
نیز می‌باشد كه اثرات اخلاقی آن قابل انكار نیست و به همین دلیل اگر بدن را
بدون نیّت و قصد قربت بشوییم غسل صحیح نیست.
در حقیقت به هنگام
خروج منی یا آمیزش جنسی هم روح متأثر می‌شود و هم جسم. روح به سوی شهوات
مادی كشیده می‌شود و جسم به سوی سستی و ركود. غسل جنابت كه هم شستشوی جسم
است و هم به علت اینكه به قصد قربت انجام می‌یابد شستشوی جان است، اثر
دوگانه‌ای روی جسم و روح می‌‌گذارد تا روح را به سوی خدا و معنویت سوق دهد
و جسم را به سوی پاكی و نشاط و فعالیت.
از همه اینها گذشته وجوب
غسل جنابت یك الزام اسلامی برای پاك نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت در طول
زندگی است زیرا بسیارند كسانی كه از نظافت خود غافل می‌شوند ولی این حكم
اسلامی آنها را وادار میكند كه در فواصل مختلفی خود را شستشو دهند و بدن
را پاك نگاهدارند این موضوع اختصاصی به مردم اعصار گذشته ندارد در عصر و
زمان ما نیز بسیارند كسانی كه به علل مختلفی از نظافت و بهداشت بدن غافلند.
(البته این حكم به صورت یك قانون كلی و عمومی است حتی كسی را كه تازه بدن
خود را شسته، شامل می‌شود).
مجموعه جهات سه گانه فوق روشن می‌سازد
كه چرا باید به هنگام خروج منی (در خواب یا بیداری) و همچنین آمیزش جنسی
(اگر چه منی خارج نشود) غسل كرد و تمام بدن را شست.
چگونگی انجام غسل جنابت
غسل جنابت را به دو صورت می‌توان انجام داد:
اول: ترتیبی
دوم: ارتماسی
در
غسل ارتماسی باید بدن پاک باشد ولی در غسل ترتیبی پاک بودن تمام بدن لازم
نیست و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتی را پیش از غسل دادن آن قسمت آب
بکشد کافی است.
غسل ترتیبی
در
غسل ترتیبی باید به نیت غسل، نخست سر و گردن، و سپس نیمهٔ راست بدن از
گردن تا کف پا و دست راست و بعد نیمهٔ چپ بدن از گردن تا کف پا و دست چپ را
بشوید.
غسل ارتماسی
در غسل ارتماسی باید آب در یک لحظه، تمام بدن را بگیرد. پس اگر به نیت غسل ارتماسی در آب فراوانی مانند استخر فرو رود.
10 سوال در مورد احکام نماز”کلید بهشت”
1-اگر
در نماز موبایل زنگ بزند ، آن را قطع
کنیم و یا اینکه ببینیم چه کسی بوده است یا
اینکه پیامک رسیده را بخواهیم چه حکمی دارد ؟
پاسخ – این سوال دو
بخش دارد . شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که در حال خواندن نماز هستید ،
تلفن همراه شما زنگ بزند . با یک دست آن را قطع می کنید و نماز را ادامه می
دهید . در این حد اشکالی ندارد . اما در بخش دوم که گفته شده شخص در میان نماز
پیامک بخواند ، ممکن است که اگر مبالات نماز به هم نخورد و طول نکشد نماز باطل
نباشد. اما سوال من این است که آیا در نماز جای این کارها است ؟ لااقل این کار
کراهت دارد . چونکه ما در نماز داریم که اگر شخص برای شنیدن سخن دیگری ساکت شود که
حرف او را گوش دهد ، در صورتیکه مبالات نماز به هم نخورد باطل نیست اما کراهت دارد
. اگر هم مبالات به هم بخورد نماز باطل است . اگر شما در نظر خود بخواهید به دیدار
یک شخصیت بزرگ و محترمی بروید آیا با تلفن همراه روشن می روید ؟ معمولاً آن را
خاموش می کنید و مراقب هستید که سر و صدایی نباشد . انسان در حال سخن گفتن با خالق
هستی است که هرچقدر شما او را بزرگ فرض کنید ، خداوند بزرگتر از آن است . هرچه قدر
مقام را بالا فرض کنید در مقابل مقام بالای الهی هیچ است . لذا انسان قبل از نماز
باید توجه به این امور داشته باشد . اگر سر و صدای تلویزیون است فرد در جایی نماز
بخواند که سرو صدا نباشد . اگر افرادی با یکدیگر صحبت می کنند برای نماز به جایی
برود که سروصدای آنها مزاحم نباشد . گوشی تلفن را کناری بگذارد و بعد ازنماز آن را
ببیند . اما اگر مبالات نماز به هم نخورد و در نماز حرفی زده نشود ، نماز باطل
نیست . ولی ما یک نماز صحیح داریم و یک نماز مقبول . بعضی از نمازها صحیح هستند
اما نمره نمی گیرند و قبول نمی شوند .
لطفا برای مشاهده بقیه
سوالات مهم به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.
آنهایی که وقت خواندن جواب های جامع و بزرگ را ندارند، حداقل حتما عبارات قرمز رنگ یا پررنگ را بخوانند.
منبع زلال
احکام
2–آیا صرف اینکه فرد
می خواهد نمازقضا بخواند می تواند آن را نشسته بخواند ؟
پاسخ – شخص اگر می تواند نماز را ایستاده
بخواند نباید نشسته بخواند . نماز قضا نیز حکم نماز واجب و یومیه را دارد . یعنی قضای نماز های
واجب یومیه حکم اصل نماز را دارد . در نماز مستحب اشکالی ندارد . اگر کسی نشسته
بخواند مانعی ندارد ولی اگر ایستاده بخواند ثواب آن بیشتر است . و اگر نشسته خواند
بهتر این است که دو برابر بخواند . یعنی اگر نماز دورکعتی است بهتر است دو نماز
دورکعتی به همان نیت بخواند . اما در نماز واجب و قضای نماز واجب مانند نماز صبح،
اگر کسی می تواند ایستاده بخواند نباید نشسته بخواند . بسیاری از فقها فرموده اند
که اگر کسی الان نمی تواند ایستاده نماز بخواند و نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را
نشسته می خواند ، نماز قضای گذشته را نمی تواند نشسته بخواند. مگر اینکه امیدی
نداشته باشد که دیگر بتواند ایستاده نماز بخواند . مثلاً فرد کهنسالی است و پا درد و کمر
درد دارد و امیدی ندارد که بتواند در آینده نمازهای قضا را ایستاده بخواند ، در این صورت می
تواند نشسته بخواند . اما فرد سالم و یا کسی که امید دارد در آینده بتواند نمازهای قضا
را ایستاده بخواند ، مثلاً الان پای او شکسته است و ممکن است یک یا دو ماه دیگر خوب شود ، نمی تواند
نشسته بخواند .
3-– اگر ما مثلاً در رکعت دوم نماز باشیم و فراموش کرده باشیم که در رکعت
دوم هستیم و بجای سوره ی حمد تسبیحات اربعه را بخوانیم . اما در هنگامی که می
خواهیم به رکوع برویم به خاطر بیاوریم که باید سوره ی حمد را می خوانده ایم . آیا
می توانیم در همانجا سوره ی حمد و توحید را بخوانیم یا باید نماز را دوباره
بخوانیم ؟
پاسخ – چون در رکعت دوم نماز حتماً باید حمد
وسوره خوانده شود و تسبیحات اربعه کفایت نمی کند . اگر کسی عمداً تسبیحات اربعه بخواند
نماز صحیح نیست . اما اگر فراموش کرده باشد و سهواً تسبیحات اربعه را بخواند ، دو
فرض دارد: اگر قبل از رفتن به رکوع متوجه شد باید رها کند و حمد و سوره را از
ابتدا بخواند . اما اگر به رکوع رفته باشد دیگر محل خواندن حمد و سوره گذشته است ،
چون عمداً نبوده نماز را ادامه می دهد و صحیح است .
4-من در هنگام خواندن نماز زیاد شک می کنم آیا نماز من صحیح است یا خیر ؟
پاسخ – اگر زیاد شک می کنید به شک خود اعتنا
نکنید . اگر نماز را
خوانده اید و بعد از آن شک می کنید که درست خوانده اید و صحیح بوده است یا خیر
انشاء اله صحیح بوده ولازم نیست آن را تکرار کنید . اگر وسط نماز شک دارید که کلمه ای را
صحیح خوانده اید یا نه و یا عملی را درست بجا آورده اید یا نه، باز هم اعتنا نکنید
و انشاء اله نماز شما صحیح است تا این حالت شما بر طرف شود .
5-اگر پدری نماز خود را نخواند و پسر
بزرگ نداشته باشد آیا به عهده ی دختر بزرگ است یا خیر؟
پاسخ – بر عهده ی دختر بزرگ نیست . ایشان گفته اند پسر بزرگ ندارد . اگر
فرد یک پسر هم دارد بر عهده ی او است . حتماً لازم نیست که پنج پسر داشته باشد و
نماز و روزه ها بر عهده ی بزرگترین آنها باشد . اگر یک پسر هم دارد نماز و روزه
های قضا به تفسیری که گفته شده بر عهده ی همین یک پسر است . اگر شخص فرزند پسری
نداشته باشد بر عهده ی دخترها نیست. اما درصورتی که آنها نیز برای پدر بجا بیاورند کار
خوبی است و می توانند این کار را انجام دهند. در همان مورد نیز که میت فرزند یا
فرزندان پسری دارد ، اگر پسران دیگر که کوچک تر هستند و یا دختران همکاری کنند یا
بجا بیاورند اشکالی ندارد و کار خوبی است . اما از لحاظ حکم شرعی وظیفه ی پسر بزرگ
است .
6- اگر کسی عذر شرعی داشته باشد و نتواند نماز خود را بجا بیاورد آیا آن
نماز، قضا یا کفاره دارد یا خیر؟
پاسخ – در مدتی که خانم ها عذر شرعی دارند
نماز و روزه بر آنها واجب نیست. روزه های آن ایام قضا دارد و بعداً باید بجا بیاورند . اما نماز ها قضا و کفاره ندارد . روزه ها
هم کفاره ندارند اما قضای آنها را باید تا قبل از ماه رمضان سال بعد بجا بیاورند .
7-خانم ها نماز می خوانند حالت دست آنها
در سجده باید – وقتی که چگونه باشد ؟ آیا کافی است که کف دست آنها بر روی زمین باشد
یا اینکه باید تا آرنج بر روی زمین باشد؟
پاسخ- خانم ها بر خلاف آقایان مستحب است که در سجده ی نماز جمع و جور باشند .آقایان
زمانی که دست خود را می گذارند باید دست ها باز باشد . موقعی که خانم ها کف دست ها را
می گذارند، اگر قسمت آرنج را هم روی زمین بگذارند اشکالی ندارد و نماز صحیح است .
8- آیا می توان نمازهای قضای خود را با شخص دیگری قسمت کرد تا زودتر
تمام شود ؟
پاسخ – خیرنمی توان قسمت کرد . هرکس نماز قضای خود را باید خودش
بخواند . حتی اگر فردی داوطلبانه هم بخواهد نماز قضای کسی را بخواند نمی تواند این
کار را بکند . مثلاً یک نفر به مادر و یا مادر بزرگ خود که توانایی ندارد بگوید من
بخشی از نماز های قضای شما را می خوانم، درست نیست . اما اگر آن شخص مرده باشد و
از دنیا رفته باشد نماز قضای او را می توانند تقسیم کنند و چند نفری بخوانند ، این
کار اشکالی ندارد .
9- مدتی است که هنگام نمازخواندن حواسم پرت می شود و نمی فهمم که چه می گویم تا نمازم
تمام می شود . باید چکار بکنم ؟
پاسخ – بعضی ها می گویند که ما در نماز کلاً
حواسمان نیست یا در بخشی از نماز حواسمان نیست و حواس مان به جای دیگری می رود. انسان باید ببیند که عوامل حواس پرتی برای شخص چیست . آیا جای خاصی نماز می خواند یا موقعیت خاصی دارد یا مکانی هست که موجب حواس پرتی
می شود . مثلا کنار تلویزیون نمازمی خواند و حواسش پرت می شود یا اینکه خانه شلوغ
است . پس انسان از این عوامل دور بشود یعنی جایی نماز بخواند که بتواند با
حواس جمع نماز بخواند . اینکه گفته اند جزو مستحبات خانه ،داشتن نماز خانه است
یعنی یک جای ویژه ی نماز ، شاید بخاطر این است که انسان بتواند با توجه بیشتر نماز
بخواند . دیگر اینکه در خود نماز برنامه ای طراحی شده که جز مستحبات و آداب نماز
است که اگر انسان آنها را رعایت بکند حواسش بیشتر جمع خواهد شد . اینکه گفته اند:
جایی که روبروی تان در باز است نماز نخوانید و کراهت دارد البته نماز باطل نیست . یک اینکه جایی
که محل عبور است کراهت دارد که نماز بخوانید . جایی که روبروی تان تصویر یا عکسی باشد حتی تصاویری که موجب حواس پرتی می شود
اگر چه تصویر انسان یا حیوان کراهت دارد . اگر عکس گل و گیاه باشد و توجه فرد را به خودش جلب کند کراهت دارد
. پس بهتر است جایی بایستد که این تصاویر نباشد . دیگر این که شما در حال قیام به محل سجده نگاه کنید . معمولا نگاه به یک نقطه موجب تمرکز
حواس است . در هنگام رکوع بین القدم روی زمین را نگاه بکنید و در هنگام تشهد بر
دامن خود نگاه کنید . حتی گرداندن چشم کراهت دارد ولی نماز را باطل نمی کند . بازی کردن با
انگشتان یا لباس موجب باطل شدن نماز نمی شود ولی کراهت دارد .بهتر از همه اینها توجه به معانی نماز است . مثلا وقتی می گوییم : ایاک نعبدو و
ایاک نستعین و … معانی نماز را از بَر داشته باشیم و ببینیم که چه می خوانیم و بفهمیم . ممکن است که شما بگویید
اینکارها برای ما امکان پذیر نیست . چرا امکان پذیر است اگر آن را کم کم شروع کنید
. اول اینکه در قنوت توجه داشته باشید زیرا از خدا حاجت می خواهیم و توجه داشته
باشیم که از خدا چه چیزی می خواهیم . بعد در مورد سجده حواس مان را جمع کنیم
زیرا سجده نزدیکترین حالت نزدیکی انسان به خدا است و توجه بیشتر است و بعد اجزای دیگر نماز
را با توجه بخواند تا کم کم تمام نماز را با توجه بخوانند .
10- نماز خواندن بدون چادر چه حکمی دارد ؟ و نمازهایی که تابحال بدون چادر خوانده ایم درست است
یا خیر ؟
پاسخ – خانم ها باید با حجاب نماز بخوانند ولی
حجاب ها تفاوت دارد . خانم باید در حال نماز تمام بدنش پوشیده باشد ، اگر صورت ، دستها و
پاها تا مچ باز باشد و نامحرمی هم نباشد اشکالی ندارد . بسیاری از فقها می گویند که اگر نامحرم
باشد باید پاها را هم بپوشانند اما نفرموده اند که حتما باید چادر باشد البته چادر حجاب برتر است . اگر خانمی با لباس گشادی که کامل باشد
و بدون چادرنماز بخواند نمازش صحیح است . اگر لباسی که فرد پوشیده شرایط لباس نمازگزار را دارد و حجاب
نماز را هم دارد این اشکالی ندارد اما اگر با چادر نماز خوانده بشود بهتر است .معمولا خانواده های نمازخوان و متدین
چادر مخصوص نماز دارند که سفید است که رنگ سفید هم توصیه شده است
