راههاي درمان برفک دهان در کودکان
برفك دهان، عفونتي قارچي است كه هر چند برخي كودكان و حتي بزرگسالان هم ممكن است دچار آن شوند، اما اغلب نوزادان را گرفتار مي‌كند.
در بررسي بزاق دهاني، قارچي به نام «كانديدا آلبيكنس «در تعدادي اندك و
بسيار محدود ديده شده اما اگر اين قارچ با تكثير بيش از حد خود نواحي دهاني
را آلوده كند، دهان عفوني و برفكي مي‌شود و در صورت ضعف و ناتواني در
سيستم ايمني، بخصوص در شيرخواران بسرعت گسترش مييابد.
برفك دهان پلاك‌هايي سفيد رنگ و پوسته‌پوسته را دربرمي‌گيرد كه در
اندازه‌هاي متفاوت بر مخاط روي زبان، حلق، لثه، سقف دهان، اطراف لب و
ديواره داخلي گونه ديده مي‌شود.
شباهت بسيار به شير دلمه‌بسته دارد و از همين رو برخي مادران جوان ممكن است
نتوانند تفاوت و افتراق آنها را بخوبي تشخيص دهند و گمان كنند سفيدي موجود
ناشي از برگشت شير از معده به دهان نوزاد است.
يكي از معمول‌ترين راههاي تشخيص اوليه آن در بين بعضي از مادران اين است
كه بدانند برفك دهان بسختي كنده مي‌شود و پس از كندن آن رنگ محل به قرمزي
تمايل دارد. گاهي ممكن است كندن برفك به مختصر خونريزي در محل بينجامد.
در صورتي كه مادر دچار عفونت مهبل باشد نوزادان در حين خروج از مجاري
زايمان و نواحي مونيلياز واژينال، احتمال ابتلا به آن و ظهور برفك را طي
چند ساعت تا يك هفته پس از تولد تجربه خواهند كرد.
انتقال قارچ ممكن است از طريق آغشته شدن به مخاط دهان نوزاد در اين حين نيز
رخ دهد. گاهي مجراي زايمان پاك و عاري از عفونت است اما تماس با لوازم
آلوده نوزادان مبتلا در بخش‌هاي نگهداري كودكان تازه به دنيا آمده طي ساعات
اوليه تولد، احتمال ابتلا به آن را تقويت مي‌كند. گاهي عفونت، به روده
باريك راه مييابد و سبب درماتيت يا كهير شده، با بررسي پوشك مشخص مي‌شود.
اگر شيرخوارتان به اين عفونت دچار شده نگران نشويد. برفك دهان قابل درمان
است و با معاينه و درمان تحت نظر پزشك، همراه با استريل كردن مداوم وسايل
دهاني فرزند اعم از پستانك، دندانگير، شيشه شير و… تا زماني كه حنجره،
دستگاه تنفسي و لوله گوارش درگير بيماري نباشد، بهبودي بهتر و سريع‌تر حاصل
مي‌شود.
در گذشته درمان برفك با تجويز آنتي‌بيوتيك صورت مي‌گرفت اما مصرف
آنتي‌بيوتيك احتمال به هم خوردن تعادل طبيعي ارگانيسم‌هاي دهان را به همراه
دارد و از سوي ديگر، احتمال دارد آنتي‌بيوتيك‌ها زمينه‌ساز بروز برفك حتي
در بزرگسالان شود بنابراين، پزشكان از داروهايي مثل نيستامين براي درمان آن
استفاده مي‌كنند.
در صورت اهمال در ضدعفوني كردن وسايل تغذيه نوزاد امكان بي‌اثر كردن مبارزه
و عدم درمان وجود دارد . از همين رو براي مداواي بيمار استفاده از پستانك و
شيشه شير براي كودكاني كه مادرانشان بخوبي وسايل را ضدعفوني نمي‌كنند طي
دوره درمان ممنوع مي‌شود.
از محلول‌هاي پراكسيد هيدروژن نيز براي شست‌وشوي و ضدعفوني كردن دهان در
برابر گسترش قارچ استفاده مي‌شود اما بايد دقت كرد كه در پديد آمدن و گسترش
برفك دهان نوزاد، نوك پستان مادر هم طي روند شير دادن آلوده مي‌شود.
در اين صورت، براي كاهش اثرات و عوارض اين بيماري، مادر هم بايد پس از
مشورت با پزشك با محلول جوش‌شيرين پستان خود را شست و شو داده يا از
داروهاي ضدقارچ به توصيه پزشكان استفاده كند تا در روند درمان تأخيري حاصل
نشود و جلوي ايجاد زخم، درد يا سوزش نوك پستان نيز گرفته شود.
برفك با معاينه و تحت نظر پزشك متخصص اطفال حتي زماني كه حنجره، دستگاه
تنفسي و لوله گوارش هم درگير بيماري شده باشد، بهبود مييابد؛ البته بهتر
است درمان در مراحل اوليه انجام شود.
در صورت تجويز نيستامين از سوي پزشك توجه كنيد كه نبايد آن را در دهان كودك
ريخت، برعكس طوري بايد از آن استفاده كرد كه تمام بخش‌هاي دهان به دارو
آغشته شود.
برخي به اين منظور گاز استريل را دور انگشت كاملا تميز خود پيچيده، با آن دارو را در همه نواحي دهان كودك پخش مي‌كنند كه موثرتر است.
اين دارو بايد حداقل يك هفته پس از برطرف شدن ضايعات هم استفاده شود و
هيچ‌گاه تا چهل دقيقه پس از استفاده نبايد اثرش را با شيردهي و تغذيه از
بين برد.استريل كردن مداوم وسايل دهاني و تغذيه‌اي كودك، تنظيف و مراقبت
مادر از نوك پستان و نواحي اطراف آن الزامي است.
يكي از راههاي ضدعفوني كردن لوازم شيردهي، جوشاندن آنها به مدت 15 تا 20 دقيقه در حرارت بالاي 55 سانتي‌گراد است.
مادر همواره بايد دست‌هاي خود را بويژه پيش از شير دادن يا تغذيه كودك با مواد پاك‌كننده يا ضدعفوني‌كننده بشويد.
يادتان باشد براي درمان بيماري‌هاي كودكان يا نوزادان، هيچ‌گاه سرخود اقدامي نكنيد و حتما تجويز و توصيه پزشك را مد نظر قرار دهيد.
برفک دهان نوزاد
برفک دهان یک عفونت بسیار شایع در نوزادان است که باعث سوزش داخل و اطراف
دهان نوزاد می‌شود. این بیماری به علت رشد بیش از حد نوعی قارچ به نام
“کاندیدا آلبیکانس” ایجاد می‌شود؛ رشد بیش از حد این قارچ می‌تواند به
عفونت واژن، راش‌های پوستی ناشی از پوشک کردن نوزاد یا برفک دهان منجر شود.
اگر در دوارن بارداری به این قارچ‌ها مبتلا بوده‌اید احتمال اینکه نوزادتان به آن مبتلا شود بیشتر است.
اغلب افراد (از جمله نوزادان) به طور طبیعی این قارچ را در دهان و سیستم
گوارشی خود دارند که رشد طبیعی دارد. مقدار این قارچ‌ها توسط سیستم ایمنی
سالم و باکتری‌های مفید موجود در بدن کنترل می‌شود. اما اگر سیستم ایمنی
بدن (به علت بیماری‌ها یا استفاده از برخی داروهای شیمیایی) تضعیف شود یا
اگر سیستم ایمنی به ویژه در نوزادان به خوبی توسعه نیافته باشد، قارچ
کاندیدای موجود در دستگاه گوارش بیش از اندازه طبیعی رشد کرده و موجب عفونت
قارچی می‌شود.
گاهی اوقات رشد بیش از اندازه کاندیدا زمانی رُخ می‌دهد که کودک برای
بیماری باکتریایی‌اش، آنتی بیوتیک مصرف می‌کند. این آنتی بیوتیک علاوه بر
باکتری‌های مضر و بیماری‌زا، باکتری‌های مفید موجود در دستگاه گوارش را از
بین می‌برند؛ این باکتری‌های مفید رشد کاندیدا را کنترل می‌کنند و در صورت
فقدان آنها، قارچ کاندیدا بیش از اندازه طبیعی رشد کرده و به عفونت قارچی
می‌انجامد. هم‌چنین این عفونت به دلیل استفاده از استروئید‌ها نیز رُخ
می‌دهد.
علائم و نشانه‌ها
برفک دهان می‌تواند در هر فردی بروز کند، اما معمولاً در نوزادان زیر 6
ماه و افراد مسن رایج‌تر است. این بیماری خود را با ترک‌خوردگی گوشه لب‌ها
یا نقاط سفیدی روی لب، زبان، داخل دهان در قسمت گونه‌ها نشان می‌دهد که
مانند پنیر به نظر می‌رسند، اما قابل پاک شدن نیستند. خراش دادن این
لکه‌های سفید می‌تواند منجر به خونریزی شود.
بسیاری از نوزادان اصلاً مشکلی را احساس نخواهند کرد، تنها هنگام مکیدن
ممکن است کمی احساس ناراحتی کنند. برخی دیگر از نوزادان ممکن است به دلیلِ
درد دهان‌شان خوب غذا نخورند. ممکن است نوزادان به طور هم‌زمان به برفک
دهان و راش‌های پوشک مبتلا شوند.
پیشگیری
با وجود اینکه برفک دهان یک بیماری بسیار رایج در نوزادان است، می‌توانید با انجام راه‌کار‌هایی از وقوع آن پیشگیری کنید: اگر با شیشه
به نوزادتان شیر می‌دهید، اطمینان حاصل کنید که پس از هر بار استفاده سر
پستانک را با آب داغ یا در ماشین ظرفشویی می‌شویید. در این صورت اگر سر
پستانک آلوده به قارچ شده باشد، کودک دوباره آن قارچ‌ها را دریافت نمی‌کند.
هم‌چنین نگهداری شیر در یخچال از رشد قارچ پیشگیری خواهد کرد.
اگر با سینه خودتان (اصول شیردهی)
به نوزاد شیر می‌دهید و نوک سینه‌تان قرمز و دردناک است، احتمال این وجود
دارد که نوک سینه‌تان به قارچ آلوده شده باشد و آن را به نوزادتان انتقال
داده و دوباره قارچ را دریافت کنید. اگر این چنین باشد، بهتر است با پزشک
صحبت کنید تا به شما پماد ضد قارچ بدهد، در همان حال برای کودک‌تان نیز
محلول مخصوص ضد قارچ تجویز کند تا دوباره هیچ کدام قارچ را به هم انتقال
ندهید.
تعویض مرتب و به موقع پوشک به پیشگیری از راش‌های پوشک کمک خواهد کرد. (پوشک مناسب برای کودک)
درمان
اگر فکر می‌کنید که کودک‌تان به برفک دهان مبتلا شده است به پزشک مراجعه
کنید. در برخی از موارد، مشکل کودک‌تان بدون درمان دارویی ظرف 1 یا 2 هفته
بر طرف خواهد شد، اما ممکن است در برخی موارد پزشک برای دهان کودک‌تان
محلولی ضد قارچ تجویز کند. این دارو معمولاً توسط یک اپلیکاتور اسفنجی به
سطح داخل دهان یا روی لب‌ها یا زبان زده می‌شود.
بسته به سن کودک‌تان پزشک ممکن است به شما توصیه کند که ماست “لاکتوباسیل”
را به رژیم غذایی او اضافه کنید. لاکتوباسیل یک باکتری مفید است که به از
بین بردن قارچ‌های موجود در دهان کودک‌تان کمک می‌کند.
اگر برفک‌های دهانی کودک‌تان ادامه پیدا کرد، به خصوص در صورتی که
کودک‌تان بالای 9 ماه سن دارد، به پزشک مراجعه کنید، زیرا این امر ممکن است
نشانه وجود مشکل سلامتی یا بیماری دیگری باشد.
