خدا برای تهمت انتقام می گیرد!
“تهمت زدن” از زشت ترین کارهائى است که اسلام آن را به شدت محکوم ساخته
است، آیات قرآن و روایات متعددی که در باره این موضوع وارد شده است. خداوند
در سوره نساء آیه 112 می فرماید: «من یکسب خطیئة أو إثما ثم یرم به بریئا
فقد احتمل بهتنا و إثما مبینا: و کسى که خطا یا گناهى مرتکب شود سپس
بیگناهى را متهم سازد بار بهتان و گناه آشکارى بر دوش گرفته است.»
تهمت موجب زایل شدن ایمان میشود
یكی
از گناهانی كه عامل میشود انسان دیگر در گناهان دریده شود، تهمت است.
تهمت ایمان را از بین می‌‌برد. وقتی ایمان از بین رفت دیگر هر چه معجزه هم
بیاوری، باورش نمی‌‌شود. بعضی از كسانی كه در محضر نبی ّمكرّم(صلی الله
علیه وآله) بودند، شق ّالقمر پیامبر عظیم الشّأن(صلی الله علیه وآله) را
دیدند، امّا آن‌‌قدر غرق گناه و نفاق خود بودند كه آنچه را دیدند، انكار
كردند؛ چون وقتی ایمان آب شد، دیگر تمام است. تهمت ایمان را آب میكند و
از بین می‌‌برد.
تهمت، تبعات و پیامدهایی دارد. یكی این است كه
اعتماد بین انسان‌‌ها را از بین می‌‌برد و جامعه، جامعه ناامنی میشود.
وجود مقدّس حضرت صادق القول والفعل ،امام جعفر صادق(صلی الله علیه وآله)
میفرمایند:«مَنِ اتَّهَمَ أَخَاهُ فِی دِینِهِ فَلَا حُرْمَةَ
بَیْنَهُمَا»[کافی،ج7،ص 19] آن كسی كه به برادر دینی خودش تهمت بزند، دیگر حرمتی بین آن دو باقی نمی‌‌ماند.
ذیل
این حدیث شریف عرفای عظیم الشّأن بیان كرده‌‌اند: وقتی تهمت در جامعه‌‌ای
به وجود آمد، طبیعی است حرمت از بین میرود و دیگر اعتماد در جامعه نیست.
هیچ كس به كسی اعتماد ندارد و دیگر كسی نمی‌‌تواند، كسی را به عنوان رازدار
خودش انتخاب كند.
عجیب است كه پیامبر عظیمالشّأن(صلی الله علیه
وآله) فرمودند: در جامعه‌‌ای كه اعتماد در آن از بین رفت، خیرات و بركات
ظاهری و مادّی هم از بین میرود. نه معنویت، بلكه در مادیات خودشان هم،
متضرّر می‌‌شوند. یكی از مطالبی كه عامل میشود این اتّفاق بیافتد، تهمت
است. فرمودند: تهمت، اعتماد را از بین می‌‌برد و جامعه‌‌ای هم كه اعتماد
نداشت، مسائل مادّی‌‌اش هم تحت الشّعاع قرار میگیرد و از بین میرود.
غیبت
به معنای این است که خصوصیت و چیزی که فردی مبتلا به آن است و نباید بگویی
را می گویی. تهمت یعنی اینكه فردی خصوصیّتی را ندارد، و ما آن خصوصیت را
به آن می بندیم
یكی از راه‌های دوری از تهمت مراقبه است
اولیاء
الهی دائم این تذکر را داده‌‌اند كه انسان برای اینكه دچار تهمت نشود،
اوّل باید مراقبه داشته باشد و قبل از آن، جامعه را به غیبت دچار نكند.
حضرت
موسی ابن عمران می‌‌فرماید: «شیطان به صورت انسان آمد و گفت: موسی! من اگر
بخواهم جامعه‌‌ای را ناامن كنم، در آن جامعه تهمت را زیاد می‌‌كنم و برای
اینكه بخواهم تهمت را در جامعه زیاد كنم، بستر غبیت را فراهم می‌‌كنم.
اگر جامعه‌‌ای به غیبت دچار شد به تهمت دچار میشود.
مولی
الموالی، علی‌بن ابی‌طالب(علیه السلام) میفرمایند: «البُهتانُ عَلی
البَری اَعظَمُ مِنَ السَّماء» تهمت زدن به آدم بی‌‌گناه بزرگتر از
آسمان‌‌هاست. ذیل این روایت شریف ملّای نراقی فرمودند: «یعنی آسمان تحمّل
ندارد كه تهمت و بهتان به بی‌‌گناه زده شود و به واسطه این بهتان ملائكة
الله و اهل آسمان آن كسی را كه تهمت ناروا به دیگری زده لعن می‌‌كنند».
ایشان
به نقل از حضرت سلطان‌‌العارفین، آیت‌‌الله سلطان‌‌آبادی بزرگ، آن مرد
الهی و عظیمالشّأن فرمودند: اگر در منطقه‌‌ای یا جایی غیبت و تهمت زیاد
شد، آن قسمت از زمین سنگین است و وضعیت بدی دارد.
ایشان فرمودند:
پدر من یك موقعی از یكی از مكان‌‌ها گذشت ـ‌ایشان اسم آن مكان را هم
نفرمودند، بخاطر اینكه آبروی آنها را حفظ كنند ـ بنا بر این بود ساعاتی
در آنجا استراحت كنیم بعد به سفر ادامه دهیم، همان لحظات اول گفتند: حالم
بسیار بد است، سینه‌‌ام گرفته است. گفتم: آقا استراحت كنیم بعد از اینكه
حالتان بهتر شد حركت می‌‌كنیم. بعد از ظهر نزدیك به غروب بود، ایشان
گفتند: هر طوری هست از این جا برویم. هر چه اصرار كردم چرا؟ فرمودند: اصرار
نكن دلیلش را نمی‌‌گویم، فقط به شما می‌‌گویم برویم. ایشان آن لحظات آخر
عمرشان فرمودند: می‌‌دانید در آن منطقه به من چه گذشت؟ دیدم آن منطقه پر از
دود و سیاهی است كه از غیبت و تهمت پر شده بود و سنگینی آن نفس من را
می‌‌گرفت.
ملّا
محسن فیض كاشانی به نقل از آیت‌‌الله العظمی سلطان‌‌آبادی میفرمایند: آن
منطقه طوری سنگین میشود كه انسان مۆمن قادر به نفس كشیدن نیست،
آسمان‌‌ها هم با آن پاكی خودشان صددرصد نمی‌‌توانند تحمّل كنند..
وجود
مقدّس امام جعفر صادق(علیه السلام) میفرمایند: «الْبُهْتَانُ عَلَى
الْبَرِیِّ أَثْقَلُ مِنَ الْجِبَالِ الرَّاسِیَاتِ» [الخصال ج 2 ص 5] بهتان و تهمت زدن به انسان بی‌‌گناه سنگین‌‌تر از كوه‌‌های استوار است.
به
تعبیر بزرگان كوه استوار با زلزله‌‌های شدید هم تكان نمی‌‌خورد، امّا تهمت
آن‌‌قدر سنگین است كه به تعبیری كوه با عظمت و استوار را هم می‌‌لرزاند و
نمی‌‌تواند بار این گناه باعظمت و كبیره را تحمّل كند.
عقوبت شدید برای گناه تهمت
پیغمبر
اكرم، حضرت محمّد مصطفی (صلی الله علیه وآله) میفرمایند: «مَنْ بَهَتَ
مُۆْمِناً أَوْ مُۆْمِنَةً أَوْ قَالَ فِیهِ مَا لَیْسَ فِیهِ أَقَامَهُ
اللَّهُ تَعَالَى یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَلَى تَلٍّ مِنْ نَارٍ حَتَّى
یَخْرُجَ مِمَّا قَالَهُ فِیهِ» [البحار: 75 / 194 / 5.] هر كس به مرد یا زن مۆمنه‌‌ای تهمت بزند یا درباره او چیزی بگوید كه او مبرّا از آن است.
(اولیاء الهی می‌‌گویند: حتّی اگر فرض هم كردی، تا یقین حاصل نشود نباید
بگویی.) عزّوجلّ او را در روز رستاخیز بر تلّی از آتش قرار می‌‌دهد تا
اینكه از حرف خود درباره آن شخص برگردد.
ظاهر امر این است اینكه
خدا «اشدّ المعاقبین» است؛ یعنی به شدّت منتقم است، معنایش اینجا معلوم
میشود. ذوالجلال و الاكرام برای كسانی كه تهمت می‌‌زنند، شدید عقاب
میكند».
بعید است توفیق توبه پیدا كند
غیبت به
معنای این است که خصوصیت و چیزی که فردی مبتلا به آن است و نباید بگویی را
می گویی. تهمت یعنی اینكه فردی خصوصیّتی را ندارد، و ما آن خصوصیت را به
آن می بندیم.
در روایات بیان شده که غیبت از عمل زنایی که هیچ یک
از ما فکر آن را نمی کنیم که به آن مبتلا شویم بدتر معرفی شده است :
«أَشَدُّ مِنَ العَمَلِ الَقَبیحة»
خداوند
نسبت به این گناه تهمت كوتاه نمی‌آید. هم در دنیا و هم در آخرت انتقام
میگیرد. عالم، عالم اثر و مۆثّر است. بعضی مواقع بیان كردند با دعا این
اثرات از بین میرود و دیگر اجازه نمی‌دهد این اثر بماند امّا خداوند کریم
برای تهمت بالصّراحه فرموده است: انتقام می‌گیرم و دعا اثر ندارد
گاهی
اگر به من و شما بگویند امكان دارد در بستر حرام بروی، بدنمان می‌‌لرزد،
مو بر تنمان سیخ میشود، اشك بر چشممان جاری میشود كه خدایا من را مبتلا و
گرفتار نكن. امّا غیبت اشد است، (اشد باب افعل التفضیل است)
حال خودتان ببینید که تهمت در چه وضعی است !
در روایت فرمودند: كسی كه سه بار دچار این گناه كبیره شود، دیگر بعید است توفیق توبه پیدا كند.
عقوبت دنیوی و اخروی تهمت
تهمت
زدن هم عقوبت اخروی دارد و هم عقوبت دنیوی. عقوبت تهمت هم دنیای انسان را
تخریب میكند و هم آخرت انسان را. جالب این است راجع به تهمت داریم که خود
خداوند در دنیا از تهمت زننده انتقام می گیرد.
پیامد تهمت در دنیا چیست و چگونه ذوالجلال و الاكرام انتقام میگیرد؟
زین‌العابدین،
امام‌العارفین، آقا علی‌بن‌‌الحسین میفرمایند: «مَنْ رَمَى النَّاسَ
بِمَا فِیهِمْ رَمَوْهُ بِمَا لَیْسَ فِیهِ»[ البحار ج17 ص 160] هر كس به
مردم عیبی را نسبت دهد و تهمت بزند، مردم به او عیبی را كه ندارد نسبت
می‌دهند.
ظاهر امر این است كه خداوند نسبت به این گناه تهمت كوتاه
نمی‌آید. هم در دنیا و هم در آخرت انتقام میگیرد. عالم، عالم اثر و مۆثّر
است. بعضی مواقع بیان كردند با دعا این اثرات از بین میرود و دیگر اجازه
نمی‌دهد این اثر بماند امّا خداوند کریم برای تهمت بالصّراحه فرموده است:
انتقام می‌گیرم و دعا اثر ندارد.
بترسیم از اینكه خدا بخواهد انتقام بگیرد!
احادیث در مورد بهتان و تهمت
1. قال الامام علی – علیه السلام – : لا قحَةَ كَالبُهتِ.
«غرر الحكم، ح 4438»
امام علی – علیه السلام – فرمود: هیچ بی شرمی و وقاحتی چون بهتان زدن نیست.
2. قال الامام الصادق – علیه السلام – : مَن اِتَّهَمَ أخَاهُ فی دِینِهِ فَلا حُرمَةَ بَینَهُمَا.
«الكافی، ج 2، ص 361»
امام صادق – علیه السلام – فرمود: هر كس به برادر دینی خود تهمت زند حرمتی میان آن دو به جا نمی‌‌ماند.
3. قال الامام علی – علیه السلام – : اَلبُهتَانُ عَلَی البَرِئِ أعظَمُ مِنَ السَّمَاءِ.
«بحار الانوار، ج 78، ص 31»
امام علی – علیه السلام – فرمود: بهتان زدن به آدم بی گناه (گناهش) بزرگتر از آسمان است.
4.
قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : مَن بَهَتَ مُؤمِناً أَو
مُؤمِنَةً أَو قَالَ فِیهِ مَا لَیسَ فِیهِ أقَامَهُ اللهُ تَعَالی یَومَ
القِیَامَةِ عَلَی تَلٍّ مِن نَّارٍ، حَتَّی یَخرُجَ مِمَّا قَالَهُ فِیهِ.
«عیون الاخبار الرضا – علیه السلام -، ج 2، ص 33»
پیامبر
خدا – صلی الله علیه و آله – فرمود: هر كس به مرد یا زن مؤمن بهتان زند یا
درباره او چیزی بگوید كه از آن مبراست، خداوند متعال در روز رستاخیز او را
بر تلّی از آتش نگه دارد تا از حرف خود درباره آن مومن برگردد.
5.
قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : … وَ أَمَّا عَلامَةُ
الفَاسِقِ فَأَربَعَةٌ: اَللَّهوُ، وَ اللَّغوُ، وَ العُدوَانُ، وَ
البُهتَانُ.
«بحار الانوار، ج 1، ص 120»
پیامبر اكرم – صلی الله علیه و آله – فرمود: فاسق چهار نشانه دارد: (اشتغال به) لهو، لغو، دشمنی و بهتان.
6.
قال أبی عبد الله – علیه السلام – : مَن بَاهَتَ مُؤمِناً أَو مُؤمِنَةً
بِمَا لَیسَ فِیهِمَا حَبَسَهُ اللهُ عَزَوَجَلَ یَومَ القِیَامَةِ فی
طِینَةِ خَبَالٍ، حَتَّی یَخرُجَ مِمَّا قَالَ، قُلتُ: وَ مَا طِینَةُ
خَبَال؟ قَالَ: صَدِیدٌ یَخرُجُ مِن فُرُوجِ المُؤمِسَاتِ یَعنِی
الزَّوَانِی.
«معانی الاخبار، ص 164»
امام صادق – علیه
السلام – فرمود: هر كس به مرد یا زن مؤمن بهتان زند خداوند در روز رستاخیز
او را در طینت خبال نگه دارد تا حرف خود را پس گیرد. (ابن ابی یعفور
میگوید) عرض كردم: طینت خبال چیست؟ حضرت فرمود: چرك و زردابهای است كه از
شرمگاه زنان فاحشه بیرون میآید.
7. قال رسول الله –
صلی الله علیه و آله – : مَن صَامَ شَهرَ رَمَضَانَ فَاجتَنَبَ فِیهِ
الحَرامَ وَ البُهتَانَ رَضِیَ اللهُ عَنهُ وَ أوجَبَ لَهُ الجَنَانَ.
«بحار الانوار، ج 39، ص 346»
پیامبر
خدا – صلی الله علیه و آله – فرمود: هر کس ماه رمضان را روزه بگیرد و از
کارهای حرام مخصوصا بهتان دوری کند، خدا از او راضی شود و بهشت را بر او
واجب کند.
8. قال الامام علی – علیه السلام – : المُؤمِنُ لا یَغُشُّ أَخَاهُ، وَ لا یَخُونُهُ، وَ لایَخذُلُهُ، وَ لا یَتَّهِمُهُ.
«الخصال، ج 2، ص 622»
امام
علی – علیه السلام – فرمود: مومن با برادر مومنش فریبكاری نمی كند و به او
خیانت نمی ورزد و او را خوار نمی سازد و به او تهمت نمی زند.
9. قال الامام زین العابدین – علیه السلام – : مَن رَمَی النَّاسَ بِمَا فِیهِم رَمُوهُ بِمَا لَیسَ فِیهِ.
«بحار الانوار، ج 78، ص 160»
امام سجاد – علیه السلام – فرمود: هر كس به مردم عیبی را که دارند نسبت دهد، مردم به او عیبی را كه ندارد نسبت دهند.
10. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن دَخَلَ مَدَاخِلَ السُوءِ اِتَّهَمَ.
«بحار الانوار، ج 75، ص 91»
امام علی – علیه السلام – فرمود: هر كه به جاهای بد رفت و آمد كند، مورد بدگمانی و تهمت واقع شود.
11.
قال الامام الصادق – علیه السلام – : إذَا اِتَّهَمَ المُؤمِنُ أخَاهُ
اِنمَاثَ الإیمَانُ مِن قَلبِهِ كَمَا یَنمَاثُ المِلحُ فی المَاءِ.
«الكافی، ج 2، ص 361»
امام صادق – علیه السلام – فرمود : هرگاه مؤمن به برادر (دینی) خود تهمت
زند، ایمان در قلب او ناپدید می شود همچنان كه نمك در آب حلّ میشود.
12.
قال الامام علی – علیه السلام – : إیَّاكَ وَ مَوَاطِنَ التُّهَمَةِ وَ
المَجلِسَ المَظنُونَ بِهِ السُّوءُ، فَإنَّ قَرینَ السُّوءِ یَغُرُّ
جَلِیسَهُ.
«بحار الانوار، ج 75، ص 90»
امام علی – علیه
السلام – فرمود : از رفت و آمد به جاهای تهمت برانگیز و مجالسی كه گمان بد
به آنها برده میشود بپرهیز؛ زیرا دوست بد همنشین خود را میفریبد.
13. قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : أولَی النَّاسِ بِالتُّهَمَةِ مَن جَالَسَ أَهلَ التُّهَمَةِ.
«أمالی شیخ صدوق، ص 28»
پیامبر خدا – صلی الله علیه و آله – فرمود: سزاوارترینِ مردم به تهمت، كسی است كه با متهمان و افراد مظنون همنشینی كند.
14. قال الامام علی – علیه السلام – : مَن وَقَفَ نَفسَهُ مَوقِفَ التُّهَمَةِ فَلا یَلُومَنَّ مَن أسَاءَ بِهِ الظَّنَ.
«بحار الانوار، ج 75، ص 90»
امام علی – علیه السلام – فرمود: كسی كه خود را در معرض تهمت قرار دهد نباید كسی را كه به او گمان بد برد، سرزنش كند.
15.
قال الامام علی – علیه السلام – : اَلمُؤمِنُ لا یَغُشُّ أخَاهُ وَ لا
یَخُونُهُ وَ لا یَخذُلُهُ وَ لا یَتَّهِمُهُ وَ لا یَقُولُ لَهُ: أنَا
مِنكَ بَرِئٌ.
«بحار الأنوار، ج 2، ص 143»
امام علی – علیه
السلام – فرمود: مومن با برادر مومنش فریبكاری نمی كند و به او خیانت نمی
ورزد و او را خوار نمی سازد و به او تهمت نمی زند و به او نمی گوید من از
تو بیزارم.
16. قال أبو عبد الله – علیه السلام – : لَیسَ لَكَ أَن تَأتَمِنَ مَن غَشَّكَ، وَ لا تَتَّهِمَ مَنِ ائتَمَنتَ.
«قرب الاسناد، ص 35»
امام صادق – علیه السلام – فرمود: هر کس تو را فریب داد نباید امین بشماری و هر کس را امین یافتی متهم نکن.
17.
قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : لَیسَ لَكَ أن تَتَّهِمَ مَن قَد
اِئتَمَنتَهُ، وَ لا تَأمَنَ الخَائِنَ وَ قَد جَرَّبتَهُ.
«قرب الاسناد، ص 40»
امام
صادق – علیه السلام – فرمود: حق نداری کسی را که امین یافته ای متهم کنی و
نباید به خائن اطمینان کنی در حالی که او را آزموده ای.
18.
قال الامام الصادق – علیه السلام – : إنَّ مِنَ الغِیبَةِ أَن تَقُولَ فی
أَخِیكَ مَا سَتَرَهُ اللهُ عَلَیهِ، وَ إنَّ مِنَ البُهتَانِ أَن تَقُولَ
فی أخیكَ مَا لَیسَ فِیهِ.
«بحار الانوار، ج 2، ص 248»
امام
صادق – علیه السلام – فرمود: غیبت آن است که در مورد برادرت آنچه را خدا
پوشانده بیان کنی و بهتان آن است که آنچه در او نیست را به او نسبت دهی.
19.
قال رسول الله – صلی الله علیه و آله – : من بَهَّتَ مُؤمِناً أو
مُؤمِنَةً أو قَالَ فِیهِ مَا لَیسَ فِیهِ أقَامَهُ اللهُ تَعَالی یَومَ
القِیَامَةِ عَلَی تَلٍّ مِن نَّارٍ حَتَّی یَخرُجَ مِمَّا قَالَهُ فِیهِ.
«بحار الانوار، ج 75، ص 194»
پیامبر
خدا – صلی الله علیه و آله – فرمود: هر كس به مرد یا زن مؤمن بهتان زند یا
درباره او چیزی بگوید كه از آن مبراست خداوند در روز رستاخیز وی را بر
تلّی از آتش نگه دارد تا از حرف خود درباره او برگردد.
