اختلالی که مو به سر شما نمی گذارد
همه ما وقتی دچار اضطراب می شویم دنبال راهی برای خلاصی از آن می گردیم،
برخی از ما یک لیوان آب می خوریم. یک عده به طبیعت پناه می بریم، بعضی
هایمان هم کارهای عجیب می کنیم که یکی از این کارهای عجیب می تواند کندن مو
باشد. رفتار موکندن یکی از رفتارهای واکنشی در زمان هایی است که افراد
دچار استرس یا اضطراب انباشته شده هستند. این اختلال که با نام
تریکوتیلومانیا یا اختلال وسواس موکنی مشهور است، یکی از اختلال هایی است
که می تواند زمینه اختلال های دیگری مانند افسردگی یا حتی عدم اعتماد به
نفس را به دنبال داشته باشد.
تریکوتیلومانیا چیست؟
این
اختلال که به عنوان وسواس موکنی شناخته می شود عادتی است که با کندن مکرر
موها که می تواند منجر به از دست دادن مقدار قابل توجهی از مو شود به وجود
می آید. معمولا شروع این اختلال از دوران نوجوانی و به دنبال یک استرس
عاطفی بروز می کند، طوری که فرد شروع به کندن موها می کند. در مورد این
اختلال توجه به این نکته مهم است که ممکن است موقت و گذرا یا حتی ادامه دار
و دایم باشد. در مواردی که این حالت موقتی است بعد از مدتی بهبود حاصل شود
ولی به طور معمول اگر وسواس موکنی مکرر تشخیص داده شود این اختلال ادامه
پیدا کرده و در بزرگسالی هم فرد را درگیر می کند.
با بیماری پوستی اشتباه نشود
از
آنجا که نتیج کندن مو، خالی شدن آن قسمت سر است که این اتفاق در آن افتاده
ابتدا ممکن است به صورت یک بیماری پوستی بین مردم تلقی شود و به همین دلیل
اولین مراجعه این افراد به متخصص پوست است. متخصصان پوست با بررسی متوجه
می شوند که فرد مشکلی از نظر ریزی مو ندارد و تشخیص کندن مو داده می شود.
در چنین حالتی درمان مشابه درمان بیماری های پوستی نیست و باید درمان های
روان پزشکی برای فرد انجام شود.
ناخن جویدن به جای موکندن
اختلال
هایی مانند ناخن جویدن که در سنین پایین شروع می شود، بسیار شبیه اختلال
های عادتی مانند وسواس موکندن است. علت ناخن جویدن هم استرس است چون روشی
است که افراد از این طریق استرسشان را کاهش می دهند اما ممکن است به شکل یک
عادت دربیاید و به بزرگسالی هم کشیده شود. کندن پوست لبه های ناخن و دیگر
قسمت های بدن هم از جمله اختلالات عادی است که شبیه وسواس موکنی است و این
مشکلات ارتباط نزدیکی با وسواس و تیک دارند.
همه راه های تشخیص
معمولا
افرادی که مشکل کندن مو دارند به متخصص پوست ارجاع داده می شوند. البته
این اشتباهی است که خانواده ها می کنند چون خود فرد مساله کندن موهایش را
پنهان می کند. متخصصان با توجه به الگوی ضایعه های پوستی و حالت موکندن
معمولا متوجه مشکل می شوند و آنها را به روان پزشکان ارجاع می دهند.
در
مورد بچه ها که عادت هایی مانند ناخن جویدن دارند کم کردن استرس ها و
فشارهای محیطی می تواند کمک کند ولی اگر از حالت مقطعی خارج شده و طولانی
شده باشد نیاز به درمان های اختصاصی است که عمدتا شامل رفتاردرمانی است.
دارودرمانی هم ممکن است به کار برود، البته دارودرمانی بیشتر در مورد
افرادی شایع است که همراه با این حالت اختلال هایی مانند وسواس هم داشته
باشند. به طور کلی در بیشتر این اختلالات که اغلب به عنوان اختلالات عاد از
آنها نام برده می شود رفتاردرمانی انجام می شود.
شیوع در خانم ها بیشتر است
وسواس
موکنی در خانم ها بیشتر از آقایان دیده می شود اما به طور کلی شیوع زیادی
در جامعه ندارد ولی در کلینیک های پوست و مو زیاد دیده می شود و هر روز
ممکن است یک تا دو نفر با این اختلال مراجعه کنند. انواع شدید آن شیوع کمی
دارد اما اشکال خفیف جزو عادات شایع است. در خانم ها کندن مو، موی سر را
شامل می شود اما آقایان علاوه بر موی سر، ریش و سبیل را هم می کنند. برخی
از این افراد موهای خودشان را می تراشند مثلا ریش و سبیل یا موهایشان را می
تراشند در حالی که این راهکار درمان مشکل نیست.
علت را پیدا کنید
این
قبیل مشکلات تا حدودی می تواند جنبه ژنتیک داشته باشد مثلا در بررسی
خانوادگی ممکن است یکی از اعضای خانواده وسواس داشته باشند اما یادگیری نیز
نقش مهمی دارد و می تواند در بروز آن نقش داشته باشد، مثلا دختری که مادرش
به موخوره حساس است و مرتب آنها را می کند، ممکن است یاد بگیرد و این کار
را انجام دهد.
کندن با تاب دادن فرق می کند
وسواس
موکنی حتما با کندن مو همراه است و برخی از این افراد عادت های دیگری هم
دارند مثلا وقتی که مو را می کنند آن را زیر دندانشان می گذارند و قسمت
ریشه مو را قورت می دهند و مشکلات گوارشی شدیدی پیدا می کنند که حتی ممکن
است به جراحی هم منجر شود. تاب دادن مو ربطی به وسواس موکنی ندارند و اگر
فردی به موهایش خیلی حساس باشد و مثلا آنها را مدام تاب بدهد نمی توان این
رفتار را وسواس موکنی دانست.
همراه با اختلالات دیگر
این
اختلال به طور ثانویه می تواند باعث اختلال افسردگی شود چون فرد احساس می
کند کنترلی روی این افراد ندارد و در نتیجه ممکن است احساس ناتوانی به او
دست دهد و از سوی دیگر اطرافیان هم به او اعتراض کنند و همین باعث افسردگی
شود. از نظر ارتباط این اختلال با اضطراب هم می توان گفت این افراد قبل از
عادت به کندن مو یک نوع حالت کلافگی دارند که آنها را وادار به این کار می
کند اما در ادامه با دیدن موهای کنده شده احساس بدی پیدا می کنند.
رفتاردرمانی موثرترین درمان
از
آنجا که این اختلال به صورت یک عادت دیده می شود درمان براساس وارونه سازی
عادت است. این عادت باید شناخته شده و در مراحل بعد روش هایی برای کنترل
عادت به فرد یاد داده شود. توجه به این نکته ضروری است که این مشکل عود می
کند چون این افراد چند سال ممکن است این عادت را ترک کنند و بعد در شرایط
خاص دوباره عادت سراغشان بیاید. به همین دلیل در جلساتی باید روش های
آموخته شده مرور شود تا بتوانند این عادت را در طولانی مدت هم تحت کنترل
خودشان درآورند.
همه راه های کندن مو
همان
طور که گفته شد این اختلال زمانی اتفاق می افتد که فرد تحت استرس باشد یا
به نوعی در یک شرایط قرار بگیرد که حالت بلاتکلیفی و تردید داشته باشد اما
دو شکل از کندن مو شایع است؛ در یک نوع آن افراد روی موهایی که می خواهند
بکنند تمرکز می کنند مثلا دستشان را به موهایشان برده و بررسی می کنند که
کدام مو موخوره دارد یا نازک تر، یا ضخیم تر است و براساس حساسیتی که به
قوام موها دارند موهای مورد نظر خود را انتخاب کرده و آن را می کنند. در
نوع دوم افراد اصلا از لمس موها و کندن آنها در ابتدا اطلاع ندارند و زمانی
متوجه می شوند این کار را کرده اند که موهایشان را کنده اند، به این حالت
خودکار می گویند. عموما این حالت خودکار زمانی اتفاق می افتد که فرد مشغول
کاری مثل مطالعه کردن، صحبت کردن، تماشای تلویزیون و… است.
تفاله چاي روي موهاي‌تان نریزید!
اين
افراد دچار موخوره هستند و به‌طور وسواسي درگير اين قضيه شده‌اند.
به‌طوري‌كه حتي اگر در حال قيچي كردن موهاي خود نباشند، مشغوليت ذهني دائمي
نسبت به موخوره دارند. همين حالا موهاي خود را در نور بررسي كنيد. اگر
ساقه موهاي‌تان دو يا چند شاخه شده، بايد بگوييم موخوره به جان موهاي شما
هم افتاده است.
به جاي آنكه دائم به
موهاي خود نگاه كنيد و نگران باشيد، سعي كنيد به توصيه‌هاي دكتر اميرهوشنگ
احساني، متخصص پوست و مو توجه كنيد. در اين مطلب به شما مي‌گوييم براي
پيشگيري و رفع موخوره چه كار كنيد و چه شايعاتي را جدي نگيريد. از «موخوره» بیشتر بدانید؟
اختلالات
تنه موها انواع مختلفي دارد كه به دلايل متفاوتي بروز پيدا مي‌كنند. بايد
ابتدا اختلالات مختلف را به خوبي شناخته سپس نسبت به برطرف كردن آن اقدام
كنيد. موخوره هم يكي از اختلالات تنه مو است و زماني به وجود مي‌آيد كه
انتهاي مو تغذيه مناسبي نداشته و دو يا چند شاخه مي‌شود. در تشخيص موخوره
شاخه شدن موها مهم است و نازك شدن ساقه مو را نبايد با «موخوره» اشتباه
گرفت. موخوره به عوامل محيطي مرتبط است و از فردي به فرد ديگر قابل سرايت
نيست. بنابراين اين گفته كه استفاده از شانه يا حوله افراد ديگر مي‌تواند
باعث انتقال موخوره شود، صحيح نيست.
چرا خوره و موهايت را مي‌خورد؟
در
ايجاد موخوره عوامل محيطي بيشترين تاثير را دارد و عوامل ارثي در بروز اين
مشكل دخيل نيست. ممكن است فردي از موهاي خود به خوبي مراقبت كند و هيچگاه
گرفتار موخوره نشود اما فرد ديگري از همان خانواده به دليل بي‌توجهي دائما
درگير موخوره باشد. خشكي و آسيب ساقه موها مهم‌ترين عامل ايجاد موخوره است و
بايد به اين عوامل بيشترين توجه را داشت. اين موضوع كه افراد عصبي و
پرخاشگر بيشتر دچار موخوره مي‌شوند، اثبات نشده است. به علاوه شايعاتي مثل
اينكه گفته مي‌شود كمبود آهن يا يبوست باعث موخوره مي‌شود هم به لحاظ علمي
درست نيست.
كمبود آهن ممكن است باعث مشكلات ديگر
مثل ريزش مو شود اما تاثير چنداني در موخوره ندارد. كم آبي هم به‌طور
غيرمستقيم مي‌تواند موخوره ايجاد كند. يعني كم آبي بدن باعث شكنندگي و خشكي
مو شده و در حقيقت اين خشكي و شكنندگي به‌طور ثانويه باعث موخوره مي‌شود.
تبلیغات ماهواره راجدی نگیرید!
اين
روزها تبليغات زيادي درباره درمان موخوره وجود دارد كه ممكن است بسياري از
آنها صرفا براي كسب منفعت باشد. مردم حتما بايد نسبت به اين تبليغات
هوشيار باشند و هر صحبتي را بدون آگاهي نپذيرند. دستگاهي به عنوان «دستگاه
رفع موخوره» با اسم‌هاي مختلف از جمله مواردي است كه تبليغ زيادي درباره آن
مي‌شود.
در حقيقت اين دستگاه يا مواد نرم‌كننده
به تنه موها تزريق مي‌كند يا نوك موها را اندكي كوتاه مي‌كند. بنابراين
اين دستگاه‌ها عملكرد ويژه‌اي براي درمان ندارند. يعني هيچ‌كدام از اين
كارها نيازي به دستگاه ندارد و به راحتي با هزينه كم مي‌توان آن را انجام
داد.
درمان‌هاي عجيب و غريب براي موخوره
گاهي
درمان‌هاي عجيب و غريبي براي موخوره بيان مي‌شود كه پايه علمي درستي
ندارند. مثلا زدن ادرار بچه به مو براي درمان موخوره صحت علمي ندارد.
همچنين استفاده از موادي مثل ماءالشعير، سس مايونز، آب پياز يا گوجه فرنگي،
آب برنج در حال جوش، بستن تفاله چاي روي موها، حجامت‌و… براي درمان
موخوره هيچ‌كدام به لحاظ علمي كاربرد ندارد.
حتي
گاهي درمان‌هاي خودسرانه براي موخوره باعث مشكلات ديگر يا حتي خشكي بيشتر
موها مي‌شود. بهترين راه درمان موخوره چرب كردن ساقه موها با روغن‌هاي ساده
گياهي مثل روغن زيتون، نارگيل، بادام و. . . است. همچنين كوتاه كردن مرتب
موها و پرهيز از مواردي كه باعث آسيب موها مي‌شود نيز در درمان موخوره موثر
است. شانه كردن آهسته، استفاده كمتر از سشوار، باز گذاشتن موها، پرهيز از
افراط در شست‌وشو و. . . مي‌تواند اقدامات موثري باشد.
چرا موخوره سراغ‌تان می‌آید؟
عواملي
كه مي‌تواند باعث خشكي و شكنندگي موها و به طبع آن ايجاد موخوره شود، شامل
عوامل فيزيكي و محيطي است. كارهايي مثل بستن موها با فشار و كشش زياد و به
صورت طولاني مدت مي‌تواند به مو آسيب جدي وارد كرده و باعث شكنندگي و
دوشاخه شدن آن شود. شستن بيش از حد، شانه كردن افراطي و استفاده بيش از حد
از مواد فرم‌دهنده به مو مثل انواع اسپري‌هاي نگهدارنده نیزمي‌تواند باعث
خشكي و آسيب موها شود.
استفاده از سشوار به خصوص
جريان هواي گرم يكي ديگر از عوامل ايجاد خشكي مو است كه متاسفانه كمتر به
آن توجه مي‌شود. اكستنشن، كوتاه نكردن موها، رنگ يا دكلره كردن، فر كردن يا
آرايش‌هاي سنگين و دائم موها، در معرض مواد شيميايي مضر قرار گرفتن و. . .
همه و همه مي‌تواندباعث خشكي، شكنندگي و در نهايت ايجاد موخوره شود.
بنابراين هر آنچه باعث خشكي ساقه موها شود، مي‌تواند در نهايت به موخوره
منجر شود. اين موضوع تا حد زيادي به عادات رفتاري فرد بستگي دارد و در
حقيقت بي‌توجهي به اين عادات نادرست مهم‌ترين عامل ايجاد موخوره است.
موهايت را كز نده
در
گذشته گاهي براي درمان موخوره از سوزاندن موها استفاده مي‌كردند كه اين
روش مورد تاييد ما نيست. سوزاندن مو در حقيقت كاري شبيه كوتاه كردن است. با
اين تفاوت كه گرما ممكن است به قسمت‌هاي ديگر مو آسيب برساند بدون آنكه
موخوره را درمان كند. همچنين سوزاندن موها مي‌تواند باعث زشتي ظاهر مو شود
كه خوشايند نيست. بنابراين توصيه مي‌كنيم به جاي سوزاندن از همان كوتاه
كردن معمولي استفاده كنيد.
درمان قطعي براي موخوره وجود ندارد!
درمان
هميشگي و قطعي براي موخوره وجود ندارد و نمي‌توان گفت كسي كه موخوره را
درمان كرده ديگر هيچگاه به آن مبتلا نخواهد شد. اگر فردي نسبت به مراقبت از
موهاي خود كم توجه باشد، ممكن است بارها و بارها به موخوره گرفتار شود.
اصلي‌ترين راه درمان موخوره، پيشگيري از آن است. يعني از تمام كارهايي كه
باعث خشكي مو مي‌شود، پرهيز كنيد.
بايد بدانيد
پس از ايجاد موخوره، استفاده از انواع مواد تقويتي فقط 20 تا 30 درصد
مي‌تواند به درمان كمك كند. در 70 تا 80 درصد موارد براي درمان موخوره بايد
موها را كوتاه كرد. به علاوه دارو يا قرصي براي درمان موخوره وجود ندارد.
انواع ماسك‌هاي گياهي، سرم‌ها، شامپو يا محلول‌هايي كه به عنوان درمان
موخوره توصيه مي‌شوند هم صرفا خاصيت نرم‌كنندگي و رفع خشكي داشته و توان
درماني ويژه‌اي ندارند. بايد اين را بدانيد كه حفظ رطوبت ساقه موها و
پيشگيري از خشكي آن مهم‌ترين موضوع براي رهايي از موخوره است.
